İçeriğe atla

Mardiros Mınakyan

Mardiros Mınakyan
Մարտիրոս Մնակեան
Doğum1839
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm1920 (80-81 yaşlarında)
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
MilliyetErmeni
Vatandaşlık Osmanlı İmparatorluğu
Mezun olduğu okul(lar)Nersesyan Okulu
MeslekOyuncu, yönetmen
Etkin yıllar1857-1916
ÖdüllerMaarif Nişanı (1912)[1]

Mardiros Mınakyan (Manakyan olarak da bilinir, 1839 - 22 Şubat 1920), Osmanlı Ermenisi tiyatro oyuncusu ve yönetmeni.[2][3] Türk tiyatrosunun doğuş ve gelişme evrelerindeki katkılarıyla Batılı anlamda tiyatronun yerleşmesinde önemli rol oynamıştır.[4]

Hayatı

Mınakyan Yönetiminde Osmanlı Tiyatrosu Kadrosu

Mardiros Mınakyan, İstanbul'da Balat'ta doğdu ve Hasköy'deki Nersesyan Okulu'nu bitirdi. Aynı okulda ve daha başka okullarda yardımcı öğretmenlik yaptı. İlk kez 1857'de amatör olarak sahneye çıktı. Profesyonel anlamda ilk rolü 1862'de Beyoğlu'ndaki Naum Tiyatrosu'nda oynadığı bir kadın rolüyle (Aristothéme adlı oyunda) oldu. Önceleri yalnızca Ermenice oyunlar oynadı. Daha sonra İzmir'de Vasprogan Tiyatrosu'nda Türkçe ve Ermenice oyunlarda rol aldı. Dönüşünde (1864) Fransız operetlerinde sahneye çıktı. 1866'da bir süre oyunculuğa ara vererek evlendi ve Kayseri'ye giderek orada iki yıl kadar öğretmenlik yaptı.

Kayseri'den döndükten sonra yeniden oyunculuğa başladı ancak çalıştığı topluluklar kısa sürede dağılınca bazı arkadaşlarıyla birlikte Güllü Agop'un yanına Gedikpaşa Tiyatrosu'na katıldı. Osmanlı-Rus Savaşı (1877-78) sırasında Edirne'de bir süre opera ve operetler sahneledi. 1880'de de Tiflis turnesine çıktı. Güllü Agop'un tiyatrosu kapatılıp saraya alınınca bir süre Osmanlı Tiyatrosu'nu (Tiyatro-i Osmani) yönetti ancak daha sonra yüretemeyince ayrıldı.

1884'te (bazı araştırmacılara göre 1882'de) Osmanlı Dram Kumpanyası'nı kurdu. Dönemin en önemli tiyatro topluluğu olan Osmanlı Dram Kumpanyası'nda Mınakyan, yaklaşık 250 oyun, opera ve operet sahneledi. Topluluk etkinliklerini 1908'e kadar sürdürdü ancak arada bazı kesintiler oldu. Bunlardan biri 1904'te Şehremini Rıdvan Paşa'nın tiyatroyu yasaklamasıyla oldu.

Mınakyan 1909'da Tasfiye-i Ahlak Kumpanyası'na katıldı. 1912'de 80 kişilik bir topluluk oluşturdu. Aynı yıl tiyatro yaşamının 50. yılını kutlamak için bir jübile düzenledi. Mınakyan Türk Tiyatro Tarihinin ilk jübilesi olan bu törende Padişah Mehmet Reşat tarafından "Maarif Nişanı" ile ödüllendirildi. 1914'te Osmanlı Donanma Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesi'nin sanat yönetmenliğini ve bir yandan da Darülbedayi'nin oyunculuk öğretmenliğini yaptı. 1916'da sahne yaşamından ayrıldı. 1920'de Temaşa Dergisi'nin okurları arasında yaptığı bir ankette "50 yıldan beri Türk tiyatrosuna en çok emeği geçen kimdir?" sorusuyla en çok oyu Mınakyan aldı.

Oyuncu ve yönetmenliğinin yanında yazdığı ve çevirdiği oyunlarla Türk tiyatrosuna önemli katkıları olan Mınakyan, çok sayıda Ermeni oyuncunun ve II. Meşrutiyet'ten sonra da Türk oyuncularının yetişmesine yardımcı oldu.

Kaynakça

  1. ^ Polat, Tolga (15 Mart 2016). "Kim Var Orada? Muhsin Bey'in Son Hamlet'i". Tiyatro Dergisi. tiyatrodergisi.com.tr. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2017. 
  2. ^ "Gedikpaşa'nın Zıvartnots tarihi". Agos Gazetesi. agos.com.tr. 19 Ekim 2016. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2017. 
  3. ^ Hür, Ayşe (28 Aralık 2014). "Reisicumhur olabilirsiniz, fakat tiyatrocu olamazsınız!". Radikal. radikal.com.tr. 6 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2017. 
  4. ^ Yıldırım, Tunç (2016). "1950'ler sonu Türk sinema eleştirisinin "türsüzleştirme" uygulaması: Üç Arkadaş (1958) ve Yalnızlar Rıhtımı (1959) melodramlarının eleştirel alımlamaları ve estetik çözümlemeleri". Journal of Human Sciences. 13 (2). s. 3186. ISSN 2458-9489. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Güllü Agop</span> Osmanlı tiyatrocu (1830-1898)

Agop Vartovyan, Osmanlı dönemi tiyatro oyuncusu ve yönetmeni ve Türk tiyatrosunun kurucularındandır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Fehim</span> Türk oyuncu ve yönetmen

Ahmet Fehim, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu, yönetmen.

<span class="mw-page-title-main">Dikran Çuhacıyan</span> Osmanlı besteci, operet yazarı, orkestra şefi

Dikran Çuhacıyan, Osmanlı Ermenisi besteci ve orkestra şefidir. Osmanlı İmparatorluğu'nda opera ve operetin öncüsüdür.

<span class="mw-page-title-main">Agop Ayvaz</span> Türkiye Ermenisi yazar ve oyuncu

Hagop Ayvaz,, Türkiye Ermenisi tiyatro sanatçısı, yazar ve yayımcı. Türkiye’deki ilk Ermenice tiyatro dergisi olan “Kulis”’i 50 yıl boyunca (1946-1996) aralıksız yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Dram Kumpanyası</span>

Osmanlı Dram Kumpanyası, 19. yüzyıl sonunda İstanbul'da kurulmuş, tiyatro topluluğu.

Osmanlı Tiyatrosu veya Tiyatro-i Osmani, Güllü Agop'un Gedikpaşa Tiyatrosu'nda kurduğu ve adı bu yapıyla özdeşleşmiş tiyatro topluluğudur. Repertuvarlarında Türkçe ve Ermenice olmak üzere iki dilli oyunlar sergileyen ekip 1870 yılından itibaren genellikle Türkçe oyunlar sergilemişlerdir. Batı edebiyatından Türkçeye çevrilmiş eserler ilk defa burada temsil edilmişlerdir. 1870'te Güllü Agop'a, on yıllık müzikli ve suflörsüz oyunlar dışında Türkçe oyun oynatma tekel imtiyazı Sadrazam Âli Paşa'nın desteği ile verildi, böylece Güllü Agop rakipsiz kaldı.Güllü Agop'a verilen bu imtiyaz, hicri takvimle 15 sefer 1287 ve 16 Mart 1870 tarihli Şûra-i Devlet Umumî tezkeresi ve şartname metni Başbakanlık Arşivi Şura-yı Devlet Belgeleri 777 numaradadır.

<span class="mw-page-title-main">Gedikpaşa Tiyatrosu</span> İstanbulun Gedikpaşa semtinde 1859’da inşa edildiği düşünülen 1884’te yıktırılmış tiyatro

Gedikpaşa Tiyatrosu, İstanbul'un Gedikpaşa semtinde 1859'da inşa edildiği düşünülen 1884'te yıktırılmış tiyatrodur. Osmanlı İmparatorluğu'nda tiyatronun doğuş ve gelişiminde önemli bir yer kaplamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kınar Hanım</span> Ermeni kökenli Türk oyuncu

Kınar Hanım veya Kınar Sıvacıyan, Türkiye Ermenisi tiyatro oyuncusu. Osmanlı İmparatorluğu döneminde kendi tiyatrosunu kuran ilk iki Ermeni kadın tiyatro sanatçısından birisidir. 1912 yılında İstanbul'da Zabel Binemeciyan ve Sırapyon Hekimyan ile birlikte Yeni Osmanlı Tiyatrosu adını verdikleri bir tiyatro topluluğu kurmuştur. Darülbedayi’nin ilk sanatçıları arasındadır.

Şark Tiyatrosu, Tanzimat döneminde İstanbul'da kurulmuş bir tiyatro topluluğu.

<span class="mw-page-title-main">Burhanettin Tepsi</span> Türk oyuncu

Burhanettin Tepsi,, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu ve tiyatro yönetmeni.

<span class="mw-page-title-main">Yeranuhi Karakaşyan</span> Osmanlı Ermenisi tiyatro oyuncusu

Yeranuhi Karakaşyan, Osmanlı Ermenisi tiyatro oyuncusu.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nda sahne sanatları</span> Osmanlı Devleti bünyesindeki tiyatro, sinema, müzik, dans, opera, gölge oyunu gibi sahnede icra edilen sanat türlerinin genel adı

Osmanlı'da sahne sanatları, Osmanlı Devleti bünyesindeki tiyatro, sinema, müzik, dans, opera, gölge oyunu gibi sahnede icra edilen sanat türlerinin genel adıdır. 18. yüzyıla kadar kukla, meddahlık, Karagöz ve Hacivat ve ortaoyunu gibi geleneksel Türk tiyatrosu olarak adlandırılan sahne sanatları egemendir. 18. yüzyılda başlayan batılılaşma çabaları ile çağdaş anlamdaki tiyatro, opera ve daha sonra sinema sergilenmeye başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Vahram Papazyan (oyuncu)</span> Ermeni tiyatro oyuncusu

Vahram Papazyan, ünlü 20. yüzyıl Shakespeare oyuncusu. 20. yüzyılın en önemli trajedyeni olarak görülen sanatçı, İstanbul'da Türkçe ve Ermenice oyunlar sahnelemiş; 1922-1953 arasında Ermeni ve Rus tiyatro toplulukları ile Moskova, Fransa, İtalya, Avusturya, İspanya ve Belçika'da sahneye çıkmıştır. 1954'ten sonra Erivan'daki Sundukyan Akademi Tiyatrosu'nun yıldız oyuncusu idi.

Harutyun Aleksanyan, Ermeni asıllı Osmanlı tiyatro sanatçısıdır.

Osmanlı İmparatorluğu'nda tiyatro Tanzimat devri sonrasında gelişim gösterdi ve II. Meşrutiyet sonrasında Batılı manada gelişimi hızlandı.

<span class="mw-page-title-main">Savarş Boğos Karakaş</span> Türkiye Ermenisi tiyatrocu

Savarş Boğos Karakaş Türkiye Ermenisi tiyatro sanatçısı, oyuncu ve rejisör.

<span class="mw-page-title-main">Oksen Şahinyan</span> Türkiye Ermenisi tiyatro sanatçısı

Oksen Şahinyan, Türkiye Ermenisi tiyatro sanatçısı, öğretmen, çevirmen ve rejisör.

<span class="mw-page-title-main">Vahan Şahinyan</span> Osmanlı Ermenisi tiyatro oyuncusu, tenor ve rejisör

Vahan Şahinyan Osmanlı Ermenisi tiyatro oyuncusu, tenor, rejisör ve operet sanatçısı.

Milli Kurum Türk Tiyatrosu, Üsküp’te Türkçe oyunlar sergileyen, 1950’de kurulmuş profesyonel tiyatro topluluğu.

<span class="mw-page-title-main">Astğik Kantarcıyan</span>

Osmanlı dönemi kanto şarkıcısı (1852-1884). İstanbul Beyoğlu doğumludur, doğum ismi Maryam Astğiktir. Siranuş isimli bir kardeşi vardır, o da kanto şarkıcısıdır. Mahalle okulundaki eğitiminin ardından 1870-71 sezonunda Güllü Agop Tiyatrosu'na girdi, sonra Mınakyan Tiyatrosu'na geçti. 1878 yılına kadar Osmanlı Tiyatrosu'nda çalıştı. Sonrasında kardeşi Siranuş ile beraber Kafkasya'ya gitti, oradaki tiyatrolarda klasik eserlerde rol aldı. 1881 yılında İstanbul'a döndü, kardeşi ile beraber Bengliyan Operet Topluluğu'na girdi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.