İçeriğe atla

Mardi Gras

New Orleans'ta Mardi Gras karnavalı, 2009

Mardi Gras (IPA: /ˈmɑrdiɡrɑː/), Hristiyanlıktaki Büyük Perhiz'in (Lent) arifesi olan salı gününde (Tövbe Salısı) gerçekleştirilen bir karnaval.[1]

Günümüzde Mardi Gras Karnavalı, genellikle renkli kostümler giyip geçit törenleri yapmayı içerir. Karnavalın kökeni, Büyük Perhiz boyunca tüketilmeyecek tereyağı, et, balık ve yumurta gibi yiyecekleri[2] son kez dilediğince yiyip içerek kutlamayı içeren Fransa kökenli bir bayramdır.[3]

Mardi Gras, Fransızcada Yağlı Salı anlamına gelir.[4] Bayram, göçmenler vasıtasıyla Avrupa'dan Amerika kıtasına geçmiştir. Günümüzdeki en büyük Mardi Gras karnavallarından biri New Orleans'ta gerçekleşir.

Paskalya tarihine bağlı olarak, her sene 2 Şubat ile 9 Mart arasındaki bir salı günü başlar.[5] Kutlamalar bazen günlerce sürer.

Geçmişi

Venedik Karnavalı, 2015

Mardi Gras, binlerce yıl öncesinin pagan bahar ve bereket kutlamalarına dayanan bir gelenektir. Kimilerine göre Roma İmparatorluğu'nda kutlanan Lupercalia Festivali ile ilişkilidir.[3] Hristiyanlık inancı benimsendiğinde Roma halkının yerel gelenekleri yeni dine uyarlandı ve geçmişin pagan kutlamaları, Hristiyanlar'ın Kül Çarşambası ile Paskalya Pazarı arasındaki 40 günlük oruç dönemi olan Büyük Perhiz'in öncesinde kutlanan bir bayrama dönüştü.[6]

Fransa'da ilk kutlama, 1091'deki Benevento Konsili'nin ardından ikinci bin yılın başında ortaya çıkmıştır.[3] Karnaval sırasında giyilen kostümler, sosyal hiyerarşiyi geçici olarak ortadan kaldırdığından, bu kutlama düzeni tehdit edebilecek bir olaydı ama Papa ve yerel yöneticiler hoşgörüyle yaklaşmış, yıl içinde çıkabilecek rahatsızlıkları önlediğini düşünmüşlerdi.[3] Zaman içinde bazı papaların şenlikleri teşvik ettiğini, bazı din adamlarının ise karşı çıktığı görüldü.[3]

Rio Karnavalı, 2006

3 Mart 1699'da Fransız kaşifler Pierre Le Moyne d'Iberville ve Sieur de Bienville'in günümüzdeki New Orleans şehri yakınlarında karaya çıkmasıyla Mardi Gras ilk kez Amerika'da kutlandı Kaşifler, küçük bir kutlama düzenlediler ve iniş noktalarına Point du Mardi Gras adını verdiler.[6]

1827'deki Mardi Gras'ta bir grup öğrencinin renkli kostümler giyerek New Orleans sokaklarında dans etmesi ve Paris'e seyahatleri sırasında gözlemledikleri eğlenceleri taklit etmesinden on yıl sonra, ilk New Orleans Mardi Gras geçit töreni gerçekleşti.[6]

Dünyanın en büyük festivallerinden birisi olan Rio Karnavalı da bir Mardis Gras karnavalıdır. İlk defa 1840'ta düzenlenmiştir; geçmişinin bir Portekiz festivali olan "Entrudo"'ya dayandığı söylenir.[7]

Gelenekler

King cake

Boncuk ve süslerin atılması, maske takılması, geçit arabalarının süslenmesi ve yemek yenmesi bayramın ilk akla gelen gelenekleridir.

ABD'nin Alabama, Florida, Louisana, Missisippi eyaletlerinde Mardi Gras, resmî eyalet tatilidir.[8] Kutlamalarda mor, yeşil ve altın rengi içeren göz alıcı kıyafetler giyilir. Geçit törenlerinde kalabalığa plastik takılar ve şekerlemeler atılır. Mardi Gras renklerinde Kral Pastası adlı çörek hazırlanır.

Nice Karnavalı, 1900

Fransa'da Mardi Gras'da krep yeme geleneği vardır. Böylece Perhiz döneminden önce yumurta ve yağ stokları bitirilir. Bazı bölgelerde öğleden sonra krep yapıp yemek için çocuklar kapı kapı gezip un, yumurta, tereyağ toplar.[9] Özellikle Nice'te büyük kutlamalar yapılır; Nice Karnavalı, İngiliz Yolu (Promenade des Anglais)'ndaki geçit töreni kalabalığa sarı renkte çiçekler fırlatılması ile sona eren.

Almanya'da karnavalda erkeklerin çocuk bakımı ve ev işleriyle ilgilenmesi; kadınların dışarı çıkıp eğlenmesi geleneği vardır. Sokaklarda görülen erkekler kravatı kesilerek cezalandırılır.[10] Almanya'da Mardi Gras'ın bir kadın kutlaması halini almasının, 1800'lerde başladığı düşünülür.[11]

İtalya'da karnaval, Venedik şehri ile özdeşleşmiştir. Venedik'teki kutlamaların en önemli özelliği göz alıcı maskeli balo kostümleridir.

Kaynakça

  1. ^ "Mardi Gras." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.
  2. ^ "Lent." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.
  3. ^ a b c d e "Mardi Gras in France: Origins and Traditions". FrenchMoments.eu (İngilizce). 28 Kasım 2012. 12 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023. 
  4. ^ "Mardi Gras." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
  5. ^ "Shrove Tuesday." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.
  6. ^ a b c "Mardi Gras 2023". History.com. 5 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Köse, Mehmet. "Rio Karnavalı'nın Tarihçesi". www.makaleler.com. 10 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023. 
  8. ^ "Shrove Tuesday/Mardi Gras in the United States". www.timeanddate.com (İngilizce). 6 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023. 
  9. ^ School, Alpine French (5 Şubat 2021). "French Traditions: Mardi Gras". Alpine French School (İngilizce). 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023. 
  10. ^ "How Europeans Celebrate Mardi Gras". The Discoverer. 20 Ocak 2021. 14 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023. 
  11. ^ Brown, LeAnna (20 Ocak 2022). "How and Where To Celebrate Karneval and Fasching in Germany (2023)". WanderInGermany (İngilizce). 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı</span> TBMMnin açılışının kutlandığı Türk ulusal bayramı

Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılış yıldönümü olan 23 Nisan'da Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde kutlanan ulusal ve resmî bir bayramdır.

<span class="mw-page-title-main">Filistinliler</span> Levantta bir etnonasyonel grup

Filistinliler, Filistin bölgesi kökenli Arap halk. Dünya genelinde yaklaşık 12 milyon Filistinli Arap vardır ve bunlardan sadece yarısına yakını herhangi bir devletin vatandaşlığına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Paskalya</span> İsanın dirilişini anmak için Hristiyanlarca kutlanan bayram

Paskalya, Hristiyanlıktaki en eski ve en önemli yortu. İsa'nın çarmıha gerildikten sonra 3. günde dirilişi kutlanır. Doğu ve Batı kiliseleri arasında farklılıklar olmakla beraber, Paskalya dönemi yaklaşık olarak mart sonundan nisan sonuna kadar olan dönemdir. Her sene sabit bir tarihte gerçekleşmeyen ve dünya kiliselerinin çoğunda pazar günü kutlanan Paskalya Günü ise, Diriliş Bayramı, Diriliş Pazarı ya da Kıyam Yortusu olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Nevruz</span> Baharın ve yeni yılın gelişinin kutlandığı bir gelenek

Nevruz Bayramı ya da kısaca Nevruz dünya çapında çeşitli halklar tarafından kutlanan geleneksel yeni yıl ya da doğanın uyanışı ve bahar bayramı. Nevruz bayramına 4 hafta kala, her salı günleri özel günler olur ki, bunlara çarşamba denir.

<span class="mw-page-title-main">Cadılar Bayramı</span> 31 Ekimde kutlanan geleneksel kostümlü bayram

Cadılar Bayramı, her sene 31 Ekim'de kutlanan, öncelikle Pagan ve sonrasında Hristiyan kökleri olmasına rağmen günümüzde seküler bir kutlama halini almış bayram. Çocukların, genellikle korkunç kostümler giyerek, kapı kapı dolaşıp şekerleme ve harçlık topladığı bir bayramdır. Diğer Cadılar Bayramı kutlamalarında yapılan etkinlikler arasında maskeli balolar, balkabağından fener oyma, korku filmi seansları ve perili olduğuna inanılan evlere düzenlenen geziler sayılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Noel</span> çoğunlukla 25 Aralıkta İsanın doğumunun kutlandığı bayram

Noel, her yıl çoğunlukla 25 Aralık tarihinde İsa'nın doğumunun kutlandığı bir Hristiyan bayramıdır. Doğuş Bayramı, Kutsal Doğuş, Milat Yortusu olarak da bilinmektedir. 20. yüzyılın başlarından itibaren Noel; Hristiyan olmayanlar tarafından da kutlanan, dinî motiflerden arınmış, hediye alışverişi etrafında yoğunlaşan bir bayram olarak da kutlanmaya başlanmıştır. Bu seküler Noel versiyonunda mitolojik bir figür olan Noel Baba temel bir rol oynamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Cinco de Mayo</span>

Cinco de Mayo ; Meksika'da, 1862'de III. Napolyon komutasındaki Fransız ordularına karşı elde edilen zaferin kutlandığı bayram. ABD ve Meksika'da kutlanır, Meksika'nın Puebla eyaleti kutlamaların merkezini oluşturmaktadır ve bu eyalette bayram El Día de la Batalla de Puebla olarak adlandırılır. General Ignacio Zaragoza Seguín komutasındaki Meksika ordusunun 5 Mayıs 1862'de, Puebla Muharebesi'nde Fransa işgal kuvvetlerine karşı kazandığı galibiyete atfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">29 Ekim Cumhuriyet Bayramı</span> Türk ulusal bayramı

Cumhuriyet Bayramı, Türkiye Büyük Millet Meclisinin 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet yönetimi ilan etmesi anısına her yıl 29 Ekim günü Türkiye'de ve Kuzey Kıbrıs'ta kutlanan bir millî bayramdır. 1925 yılında çıkarılan bir yasa ile ulusal (millî) bayram olarak kutlanmaya başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Karnaval</span>

.

<span class="mw-page-title-main">Erkek arı</span>

Erkek arılar veya dronlar; arı kolonilerinde tek görevleri ana arıyla (kraliçe) çiftleşmek olan, bal üretmeyen arılar. Bir kolonide tamamı dişi olan işçi arılara kıyasla az sayıda erkek arı bulunur. Erkek arıların iğnesi bulunmaz.

<span class="mw-page-title-main">I. Julius</span>

Papa Aziz I. Julius 6 Şubat 337 ile 12 Nisan 352 arası papalık yapmıştır.

Tövbe Salısı, Batı kiliselerinde Büyük Perhiz'in (Lent) ilk günü olan Kül Çarşambası'nın arifesi. Geleneksel olarak pankek tüketildiği için pek çok ülkede Pankek Günü olarak bilinir. Paskalya'ya bağlı olarak, her sene 2 Şubat ile 9 Mart arasındaki bir güne denk gelir.

<span class="mw-page-title-main">Saturnalia</span>

Satürnalia Bayramı, Satürnalia Festivali veya Satürnalia, Roma paganizminde Satürn onuruna kutlanan bir bayramdır.

<span class="mw-page-title-main">Baklahorani</span>

Baklahorani veya Tatavla Karnavalı. İstanbul'da Rumların Mesih İsa’nın dirildiği gün olan Paskalya’ya 40 gün kala başlayan ‘Sarakosti’ yani ‘Büyük Perhiz (Lent) öncesi, Kathara Deftera yani ‘temiz pazartesi’ olarak adlandırılan (Rumca:Apokries-Türkçede:Apukurya) günde yaptıkları karnaval. Festival 1900'lerde başlamış ve 1940'lı yıllara kadar kutlanmaya devam edilmiştir. Uzun bir aradan sonra 2009 yılında yeniden kutlanmaya başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Galette</span>

Galette kırılgan ve kolay ufalanan bir hamur işidir. Pişmiş hamurun kırılgan dokusu soğuk tereyağı parçaları ile hazırlanan hamurundan geliyor. Bu hamur işi birçok mutfakta bulunur. Fransız yemek kitabı Larouse Gastronomique galette hamur işlerinin en eskisi olduğunu iddia ediyor. Neolitik cağında bal ile tatlandırılmış küçük yuvarlak kekler yapılırmış.

<span class="mw-page-title-main">King cake</span>

King cake Amerikan mutfağında New Orleans eyaletinde Mardi Gras festivalinde hazırlanan bir tatlı hamur işi. Hamuru Fransız mutfağın brioche hamuruna benzer. Mardi Gras'nın resmi renkleri olan mor, yeşil ve altın renginde şeker ile süsleniyor. King cake çeşitleri muz, krem peynir ve fıstık ezmesi ile yapılır. Bu bayram Lentden önce kutlanıyor. İspanyol mutfağında Epifani için halka şeklinde tatlı roscon de reyes ekmeği hazırlanıyor.

Tsiknopempti, Yunan Karnavalı sezonu olan Apókries'te yapılan geleneksel kutlamalardan biridir. Kömürleşmiş Perşembe veya Tütsülenmiş Perşembe olarak çevrilen kutlama, büyük miktarlarda ızgara ve kızarmış et tüketimine odaklanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Binche Karnavalı</span>

Binche Karnavalı Belçika'nın Binche kasabasında, Kül Çarşambasından önce gelen Pazar, Pazartesi ve Salı günleri yapılan yıllık bir etkinliktir. Karnaval, aynı zamanda Belçika'nın Wallonia kentinde gerçekleşen birkaç karnaval arasından en iyi bilinenidir. Tarihi yaklaşık olarak 14. yüzyıla kadar dayanan karnaval 2003 yılından bu yana UNESCO tarafından İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirasının Başyapıtı olarak tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Busójárás</span>

Busójárás, Karnaval sezonunun ("Farsang") sonunda düzenlenen,Kül Çarşambasından önceki gün sona eren Macaristan'ın Mohács kasabasında yaşayan Šokci halkının yıllık kutlamasıdır. Kutlamada Busó s yer alır ve halk müziği, maskeli balo, geçit törenleri ve dans içerir. Genellikle şubat ayında kutlanan Busójárás altı gün sürer. Perşembe günü başlar, ardından Cuma günü Kisfarsang karnavalı gelir ve Paskalya Pazarından önceki yedinci Pazar günü en büyük kutlama olan Farsang vasárnap yapılır; kutlama daha sonra bir sonraki Salı günü Farsangtemetés ile sona erer. Bu geleneksel şenlikler 2009 yılında UNESCO'nun İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi'ne kaydedilmiştir

<span class="mw-page-title-main">Basel Karnavalı</span>

Basel Karnavalı İsviçre'deki en büyük karnavaldır ve dünyadaki ana Protestan karnavalıdır. Basler Fasnacht her yıl Şubat ve Mart ayları arasında Basel'de gerçekleşir. Avrupa'nın en iyi elli yerel festivalinden biri olarak listelenmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.