İçeriğe atla

Mardakan Arboretumu

Mardakan Arboretumu
Harita
KonumMardakan, Bakü, Azerbaycan
Yüzölçümü12 ha.
Kuruluş1926
KurucuNikolai Vavilov
TasarımcıNikolai Vavilov

Mardakan arboretumu, yarı kurak Abşeron Yarımadası'ndaki Mardakan ilçesinde yer almaktadır ve Bakü'ye 40 km uzaklıktadır. 1895-1920'lerde zamanının iş adamı ve petrol milyoneri Murtuza Muhtarov'un şahsi bahçesiydi. Şu anda, Arboretumun bir bölümü 24 hektardır. Arboretum, flora türlerinin sayısı ve yaşı açısından dünyanın en zengin koleksiyonları arasında listelenmiştir. Azerbaycan ve diğer birçok ülkeden 1.540 bitki türü ve cinsi içeren yaklaşık 1.800 tür ziyaretçilere tanıtılmaktadır.[1]

Tarihi

  • 1920: Murtuza Muhtarov'un bahçesi devlet mülkiyetine dönüştürüldü.
  • 1924-1926: Tüm Birlik Uygulamalı Botanik Enstitüsü'nün Doğu Transkafkasya şubesi, eski banliyö devlet çiftliği temelinde düzenlendi.
  • 1926: Arboretum, tanınmış botanikçi ve akademisyen Nikolai Vavilov tarafından kuruldu.
  • 1930: Tüm-Birlik Uygulamalı botanik ve yeni kültürler Enstitüsünün yeniden düzenlenmesinden sonra şube, departmanı olarak Tüm-Birlik Bahçe Bitkileri Enstitüsü sistemine girdi.
  • 1936: Kuru subtropiklere deneysel istasyon atandı.
  • 1945 ile 1964 arasında: Bahçecilik, bağcılık için bir araştırma ve geliştirme üssü dahil edildi.
  • 1945 ile 1963 arasında: Yeni türler tanıtıldı. Bu, subtropikal bitki yetiştiriciliğinin gelişmesine, nar, zeytin, incir, Asya hurması türlerinin seçimi ve iyileştirilmesine ve ayrıca parkın bilimsel olarak bölümlere ayrılmasına yardımcı oldu.
  • 1964-1966 arası: Park, Azerbaycan SSC Sağlık Bakanlığı tarafından yönetildi.
  • 1966: Devlet tarafından Azerbaycan SSC Ulusal Bilimler Akademisi botanik enstitüsüne bağışlandı.
  • 1996: Mardakan Arboretumu, ANAS Biyolojik Bilimler Bölümü'ne bağlandı.
  • 2014: Mardakan Arboretumu, Azerbaycan Bakanlar Kurulunun emriyle Azerbaycan Ulusal Bilimler Akademisi Dendroloji Enstitüsü adını aldı.[2]

Arboretumun faaliyetleri

Mardakan Arboretumu Hazar Denizi kıyısına 4,5 km uzaklıktadır. Arboretumun toprakları 12 hektardır. Arboretumun %80-85'i kireç taşı ile kaplıdır. Toprak örtüsü çeşitli toprak bileşimleri ile temsil edilir. Denizden artan mesafe ile 0,5 ila 1,5 metre arasında önemsiz bir derinlikten oluşan daha ağır ve daha hafif kumlu tınlı zeminlere rastlanır. Yalnızca doğal odunözü ve çalılar neredeyse yoktur. Kayalar arasında Cascara buckthorn, Gürcü hanımeli, ılgın, yabani incir ve diğer bitkiler görülmektedir. Arboretum'un bitki örtüsü, Lenkeran'dan ithal edilen ve yapay sulama ile zeminde bulunur.

Su, derin kuyulardan alınır, 30–80 m derinlikte kireçtaşından süzülür. Kuyulardan gelen su, parkın topraklarından borularla yönlendirildiği havuzlara çekilir. Kuyuların çapı 8–13 m ve ortalama derinliği 36 m'dir.[3] Yesenin Ev Müzesi'nin yakınında bulunan en derin kuyu 1835 yılında inşa edilmiştir ve toplam uzunluğu 27 metredir. Kuyu kale şeklinde yuvarlak bir taş duvarla çevrilidir ve yaklaşık 18 metre yüksekliğinde dairesel bir merdivene sahiptir. Kuyunun yer altı geçitleri bulunur.[4]

Havuzlar 1903-1905 yılları arasında inşa edildi. Bahçeye su havuzları ile birlikte 6 yapay şelale kuruldu.[3] Dörtgen havuz 35 metre genişliğe, 50 metre uzunluğa ve 30 metre derinliğe sahiptir. Diğer havuz 1840 yılında zemine inşa edilmiştir ve oraya tırmanmak için merdivenler kullanılmıştır.[4]

Mardakan Arboretumu müdürü Tofig Mammadov'a göre, arboretumdaki flora ve fauna türlerinin toplam miktarı yaklaşık 1.700'dür.

Bitkiler

Doğal bitkiler sergisi

Bahçenin orta sokağının sağında ve solunda doğal bitki sergileri sergilenmektedir. Sergiler 8 botanik-coğrafi gruba ayrılmıştır: Doğu Asya florası, Orta Asya florası, Kuzey Amerika florası, Güney Amerika florası, Akdeniz ülkelerinin florası, Avustralya ve Yeni Zelanda florası, Kafkas florası ve Afrika florası.[5]

Çiçekli ve dekoratif bitkiler sergisi

Bu sergide 22 tür ve 300 cins gül, 9 tür ve 35 cins nergis, 6 tür ve 12 cins süsen, 28 tür ve 56 cins kaktüs, 15 tür ve 26 cins haşhaş bulunmaktadır.[5]

Ekili bitkiler sergisi

600 tür ve 760 c,ns kültür bitkisinin bulunduğu sergi 12 gruba ayrılmıştır. Nar ve diğer meyve ağaçlarını, yemişleri, Şifalı bitkileri ve diğerlerini içerir.[5]

Müzeler

Mardakan Arboretumu bölgesinde 2 müze bulunmaktadır: Sovyet botanikçi Nikolai Vavilov'a adanmış "Botanik müzesi" ve Rus şair Sergey Yesenin'e adanmış "Sergey Yesenin Müzesi".[6]

Yesenin Müzesi

Burası 1924-1925'te burada yaşamış Rus şair Sergey Yesenin'in müze evidir. Haydar Aliyev'in girişimiyle 1974 yılında kurulan müze, Yesenin'in 80. doğum yıl dönümü vesilesiyle 1 Nisan 1975'te açıldı. Bu müzenin bulunduğu cadde ismini Sergey Yesenin'den almıştır. Müze 1999 yılından beri Azerbaycan Edebiyat Müzesi bünyesinde faaliyet göstermektedir. 2008 yılında Edebiyat Müzesi yapısının yeniden kurulmasının ardından Sergey Yesenin Evi-Müzesi, S. A. Yesenin adını taşıyan Rus-Azerbaycan edebi ilişkilerinin merkezine dönüşmüştür. Merkez, şairin hayatı ve şiirleri hakkında bilgi vermenin yanı sıra, Rusya-Azerbaycan edebi ilişkileri ile ilgili materyalleri toplar ve araştırır.[7]

Çekimler

Azerbaycan filmlerinden "Bez Seyyarcı", "Qorxma, mən səninləyəm" (1981), "Bаşsız аtlı", "Lənkəran xanının vəziri" gibi filmlerin bazı sahneleri bu bahçede çekildi.[3][4]

Fotoğraflar

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2020. 
  2. ^ "History | Institute of Dendrology". dendrologiya.az. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2018. 
  3. ^ a b c "Murtuza Muxtarov". dendrologiya.az. 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2018. 
  4. ^ a b c "Mərdəkan Dendrarisi". www.anl.az. 4 Mayıs 2011. 20 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2018. 
  5. ^ a b c "Təbii bitki ekspozisiyaları". dendrologiya.az. 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2018. 
  6. ^ "İnstitut haqqında". dendrologiya.az. 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2018. 
  7. ^ "Center of the Russian-Azerbaijan literary relations named after S.A.Yesenin". nizamimuseum.az. 27 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bursa Tofaş Anadolu Arabaları Müzesi</span>

Bursa Tofaş Anadolu Arabaları Müzesi, Bursa'da tekerleğin at arabasından otomobile gelişimini sergileyen, Türkiye'nin ilk araba müzesidir. Müze, Umurbey Mahallesindeki 17.000 metrekarelik bir alanı kapsayan eski bir ipek fabrikasının Tofaş'ın sosyal sorumluluk projesi adı altında restore edilmesiyle Haziran 2002 tarihinde ziyarete açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arboretum</span>

Arboretum ya da ağaç parkı, esasen ağaçlar ile ağaççık ve çalı gibi diğer odunsu bitkilerin yetiştirilmesine adanmış botanik bahçesidir. Böyle bahçeler bilimsel araştırma ve gözlemler için kullanılmakla birlikte, çeşitli canlı ağaç türlerinin derlemini (koleksiyonunu) barındıran birer müzedir. Bunun dışında, bir botanik bahçesinde bulunan ve ağaç, ağaççık ve çalıların dikimine ayrılmış olan bölüm de "arboretum" olarak anılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Frankfurt</span> Hessende bağımsız şehir (Almanya)

Frankfurt am Main, Main nehri kıyısında kurulmuş olan, 730.000'den fazla nüfusuyla Hessen eyaletinin en büyük, Berlin, Hamburg, Münih ve Köln'den sonra Almanya'nın beşinci büyük şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Gijón</span> İspanyanın Asturias ilinde belediye

Gijón, resmî Gijón / Xixón, İspanya'nın 17 otonom bölgesinden kuzeyde, Cantabrian Denizi'ne kıyısı bulunan, içinde İspanya Krallığı'nın da bulunduğu Asturias Prensliği'ne bağlı belediye. Eski Orta Çağ belgelerinde adı "Gigia" olarak geçer. Nüfusu 275 bin dolaylarındadır (2006) ama giderek artan bir nüfusa sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Millî İlimler Akademisi</span>

Azerbaycan Millî İlimler Akademisi veya Azerbaycan Ulusal Bilimler Akademisi, Azerbaycan'ın ana bilimsel kurumudur. 1945'te Bakü'de kurulmuştur.

İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi, İstanbul Üniversitesi Vezneciler Kampüsünde Biyoloji bölümünün en üst katından bulunan ve Türkiye faunasını yansıtır nitelik taşıyan müzedir. Türkiye’nin ilk zooloji müzesi olma özelliğini taşır.

<span class="mw-page-title-main">Arboretum Zürih</span>

Arboretum, Zürih'te bulunan bir botanik bahçesi, park ve arboretum. Zürih gölü boyunca yapılmış olan düzenlemelerden biridir. Parkta, aynı zamanda bir yüzme havuzu, göl saunasıyla birlikte bir halk plajı, içinde kuşlar için yapılmış olan tek kuş hastanesinin olduğu Voliere Zürich de bulunur. Mimarı Arnold Bürklidir.

<span class="mw-page-title-main">Zürih botanik bahçesi</span>

Zürih botanik bahçesi Zürih Üniversitesine ait olan botanik bahçesi. 53.000 m² alana sahip olan bahçede 8000 civarında bitki turu bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sakarya Müzesi</span>

Sakarya Müzesi, Sakarya ili, Adapazarı ilçesi sınırlarındaki bir müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Astragalus beypazaricus</span> Baklagiller familyasının Geven cinsine ait bir tür bitki

Beypazarı geveni veya bilimsel adıyla Astragalus beypazaricus; Ankara'ya endemik olan 22 bitki türünden bir tanesidir. Fabaceae (Baklagiller) familyasının Astragalus (Geven) cinsine ait bir türdür.

Ali Nihat Gökyiğit Vakfı veya kısaca ANG Vakfı; iş insanı ve aktivist Ali Nihat Gökyiğit adına kurulmuş bir vakıftır. Bünyesinde kendine ait bir botanik bahçesi ve yayınevi bulunan vakfın temel amacı Türkiye florasına ait bitki türlerinin tespit edilmesi, kaydedilmesi ve korunmasıdır. 2014 yılında Çukurova Üniversitesi ile üniversiteye ait botanik bahçesinin iyileştirilmesi ve geliştirilmesi kapsamında bir protokol imzalanmıştır. Gökyiğit'in memleketi Artvin'de bulunan Çoruh Üniversitesi ise bünyesinde açmayı planladığı botanik bahçesine, vakıfla yapılan işbirliği sonucunda "Ali Nihat Gökyiğit Botanik Bahçesi" adını vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi</span>

Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi veya kısaca NGBB; İstanbul'un Ataşehir ilçesinde bulunan bir botanik bahçesidir. 1995 yılında ANG Vakfı tarafından Ali Nihat Gökyiğit'in eşi Nezahat Gökyiğit adına kurulmuştur. Başlangıçta hatıra parkı niteliğinde olan alan 2003 yılında botanik bahçesine dönüştürülerek ziyarete açılmıştır. Türkiye florasına ait türlerin yanı sıra çeşitli ülkelerden getirilen ağaçlar, çalılar ve otsu canlıların da bulunduğu bahçe; şehir halkı için bir mesire alanı olmasının yanı sıra botanik ve ilgili diğer bilim dalları için de önemli bir araştırma ve eğitim merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Aliağa Vahid</span> Azeri şair

Aliağa İskenderov veya Aliağa Vahid, Azerbaycanlı şair. Azerbaycan SSC'nin "Onurlu Sanatçı" (1943) unvanına sahiptir. Sovyet Azerbaycan şiirinde Orta Çağ gazel tarzını yeniden tanıtmasıyla biliniyordu.

<span class="mw-page-title-main">Murtuza Muhtarov</span> Azeri iş adamı

Murtuza Muhtarov, Bakü'de Muhtarov Sarayı'nı ve Vladikavkaz'da Muhtarov Camii'ni inşa eden Azerbaycanlı iş adamı.

<span class="mw-page-title-main">San Francisco Botanik Bahçesi</span>

Strybing Arboretum'daki San Francisco Botanik Bahçesi, San Francisco'nun Golden Gate Parkı'nda yer almaktadır. 55 dönümlük alanı, dünyanın dört bir yanından yaklaşık 9.000 farklı bitki türünü temsil etmektedir ve özellikle Orta Amerika, Güney Amerika ve Güneydoğu Asya'dan Manolya türleri, yüksek rakımlı palmiyeler, iğne yapraklılar ve bulut orman türlerine odaklanılmaktadır.

Muhtarov Sarayı ya da Muxtarov'un evi - milyoner Murtuza Muhtarov, 1911 - 1912'de, Güney Osetya kökenli Yelezaveta hanımı Tuganov'un eşi için inşa ettiği saraydır Sarayın mimarı, mimar Iosif Ploshko'dur.

Ankara karanfili veya bilimsel adıyla Dianthus ancyrensis, Caryophyllaceae (Karanfilgiller) familyasının Dianthus (Karanfil) cinsine ait bir türdür. Adını Ankara'dan alan tür, Türkiye'ye endemiktir.

Türkiye'de doğa tarihi müzeciliği, 1830'lu yıllarda başlamış olup, Osmanlı döneminden günümüze birçok müze girişimi yapılmış, bu girişimlerin büyük bir kısmı kısa ömürlü olmuştur. Buna karşın günümüzde farklı büyüklüklerde koleksiyonların sergilendiği doğa tarihi müzeleri aktif durumdadır.

World Flora Online, dünyadaki bitki türlerinin internet tabanlı bir özetidir.

Mirza Alakbar Sabir'in ev müzesi, Azerbaycan'ın hiciv şairi, filozofu ve öğretmeni Mirza Alekber Sabir'e adanmış bir anma müzesidir. Müzenin binası Şamahıda, M.A. Sabir'in yaşadığı evde bulunuyor. Müze, Azerbaycan'ın seçkin şairi Mirza Alekber Sabir'in mirasını derinlemesine inceleyen, bilimsel araştırmaları toplayan, koruyan ve organize eden kültürel ve bilimsel araştırma kurumudur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.