İçeriğe atla

Marcel Duchamp

Marcel Duchamp
Marcel Duchamp
Genel bilgiler
Doğum adıHenri-Robert-Marcel Duchamp
Doğum28 Temmuz, 1887
Blainville-Crevon, Fransa
Ölüm2 Ekim, 1968
Neuilly-sur-Seine, Fransa
AlanıRessam, heykeltıraş, yazar
EtkilendikleriEmpresyonizm, Fovizm, Kübizm
Ünlü yapıtlarıNu descendant un escalier (1912), Çeşme (1917), Mariée mise à nu par ses célibataires, même (1934)

Marcel Duchamp (28 Temmuz 1887, Blainville-Crevon - 2 Ekim 1968, Neuilly-sur-Seine), Fransız-Amerikalı sanatçı. Asıl adı Henri-Robert-Marcel Duchamp'dır. Yirminci yüzyılda Avrupa ve Kuzey Amerika'nın en önemli sanatçılarından olmuş, II. Dünya Savaşı sonrası Amerika'da pop sanatı ve kavramsal sanat akımlarının temellerinin atılmasında etkili olmuştur.

Duchamp'ın ilk eserleri post-izlenimci üslubunda olmuşsa da daha sonra en etkili Dada sanatçısı olmuştur. Académie Julian okulundan gelip etkisini günümüzün çağdaş sanatçılarına kadar sürdürmüştür. Siyasal görüş olarak bireyci anarşist olarak tanımlanabilir[], I. Dünya Savaşı'na karşı çıkıp ABD'ye yerleşmiştir. Max Stirner'in görüşlerinden etkilenmiş, bu fikirleri kendi sanatsal ve bireysel gelişimi için birer dönüş noktası olarak kabul etmiştir.

1. Dünya Savaşı öncesinde birçok sanatçının eserini "retinal" yani sadece göze hitap eder bulmuş ve bunun yerine sanatı "yeniden zihnin hizmetine sunmak gerektiğini" söylemiştir. Doğal olarak Duchamp'ın tabu deviren tarzı, Dada hareketinin ilgisini çekmiştir.

Hazır nesneler / buluntular

Çeşme

Geleneksel ve kabul gören sanat üretim yöntemlerini ironi ve yergi eşliğinde yıkmak Duchamp'ın kariyerinin ana fikirlerinden olmuştur. En çarpıcı ve ikonoklastik üretimi ise diğer sanatçılara en fazla ilham vermiş olan buluntu nesnelerdir.

1913'te ortaya koyduğu ilk hazır nesne olan Bisiklet tekerleği ile birlikte Duchamp sanatsal yeteneğin antitezi olan bir yaratıcı sürece girmiştir. Kendisini geleneksel resimden uzak tutmaya ve sanat eserinin kavramsal değerinin ortaya çıkarmaya çalışmıştır. Nesne sanat eseri olur, çünkü sanatçı onu o şekilde tasarlamıştır.

Duchamp'ın diğer belki de en ünlü hazır nesnesi başaşağı duran bir pisuar olan "Çeşme"'dir. Bu çalışma halkın beğenisinin ve sanatsal tekniklerin sınırlarını zorlamıştır.

Duchamp'ın en ünlü hazır nesnesi; yan yatırıp Çeşme diye adlandırdığı ve "R.Mutt" imzasını attığı, daha sonra da 1917'de New York'taki Bağımsız Sanatçılar Topluluğu'nun ilk sergisine gönderdiği bu porselen pisuardır. Sergi resimlerini seçen komite tarafından yakışıksız bulunduğu, özgün olmadığı ve bir sanat eserini oluşturan şeylere saldırdığı için reddedilmiş olsa da Çeşme modern sanatın gidişatını değiştirdi. Duchamp, Amerikan avangard sanatında gösterişçilik diye nitelendirdiği şeylerle dalga geçmeyi amaçlamıştı. Mahlas olarak kullandığı "R.Mutt" dikkatle seçilmişti.R, Fransız jargonunda "para babası" demek olan Richard'ı ifade ediyordu. Mutt'la ise bu pisuarı üreten JL Mott Ironworks şirketini kastediyordu. Eser, Bağımsız Sanatçılar Topluluğu tarafından reddedildikten sonra, her nasılsa, başkaları, bir sanatçı tarafından sergilenmek için sunulan bir nesneye yeni bir anlam aşılandığını ileri sürdüler. Duchamp, sanatın sanatçının eliyle yapması gerektiğine dair geleneksel görüşe meydan okuyor, sanatçının fikirlerinin yapımından daha önemli olduğunu iddia ediyordu. Prefabrik nesneler sayesinde, belirli bir stile uyma "tuzağı"ndan kurtulduğunu da söylemişti. Duchamp'ın fikirleri daha sonra, 20. yüzyıl sanatının kavramsal gelişiminin temelini oluşturdu.[1]

Parodi

Duchamp'ın parodilerinden birisi, bir Mona Lisa reprodüksiyonu üzerine çizdiği sakal ve bıyıktır. Marcel Duchamp, şişe rafı ya da kar küreği gibi seri üretim ürünlerini heykel olarak sergileyerek "yüksek sanat", "kültür" ve pazardaki ürünler hakkındaki geleneksel düşünce ve kanıları hedef almıştır. Görsel parodilerini eserlerine verdiği isimlerle de güçlendirir: Çeşme isimli eserini "R. Mutt" (Bir yandan Amerikalı sanatçı tarafından yapılmış izlenimi verirken bir yandan da Almancadaki Armut - fakirlik kelimesinin anlamını da kullanarak) olarak imzalaması, üzerine sakal çizdiği Mona Lisa'yı (Fransızca "elle a chaud au cul" olarak okunup "kızın kalçaları yakıcı" olarak tercüme edilebilecek) L.H.O.O.Q. olarak adlandırması gibi..

Sürrealistlerle iş birliği

1923'ten 1954'e kadar zamanının çoğunu satranç oynamakla geçirdi.[2] 1930 ortalarında Sürrealistlerle işbirliği yapıp sergilerine katılmıştır. 1942'de kalıcı olarak New York'a yerleşmiş, 1944'ten itibaren Max Ernst ve André Breton ile birlikte sürrealist dergi VVV'yi yayınlamıştır.

Etkileri

1920'lerde sansasyonel birşekilde sanat yapmayı hayatının sonuna kadar satranç oynamak için bıraktığını açıklasa da, sanatçı-provokatör rolünden tam olarak kopmamıştır. Duchamp Cubism'den Dada'ya ve Sürrealizme birçok sanat akımıyla bağlantılandırılmış ve Pop sanat (Andy Warhol), Minimalizm (Robert Morris)ve Kavramsal Sanat (Sol LeWitt) gibi birçok akıma yol açmıştır.

Bu üretken sanatçının, sanat tarihine en büyük katkısı, statükoyu kırmak için, var olan normları sorgulama, uyarma, eleştirme ve oyuncu bir şekilde aşağılama yetisiydi. Kendisi çalışmalarıyla sanatçının bu rolünü tasdik ettirmiştir.

Duchamp'ın Çeşme eseri 2004 Aralığında İngiliz sanat çevresinden 500 kişinin oylarıyla 20. yüzyılın en etkili eseri seçilmiştir. Bugün de günümüz sanatçıları üzerindeki etkisi devam etmektedir.

Duchamp biyografisi

1887 Rouen yakınlarında Blainville'de doğdu.

1897-1907 Rouen'deki Corneille Lycee'de felsefe, tarih, belagat, aritmetik, fen, İngilizce, Almanca, Latince ve Yunanca içeren ağır ve akademik bir eğitimden geçti. Bu yıllarda izlenimcilik (empresyonizm), simya (alkemi), gizemli bilimler (okültizm) ile ilgilendi. 1904'te Paris'i ziyaret etti.

1908 Courrier Français gazetesinde çalıştı.

1910 Fovizm ile ilgilendi. Francis Picabia ile tanıştı.

1911 Futurizm, Orfizm ve biçim ayrışması uygulamaları ile ilgilendi. "Symbolic Overtones" çalışmaları yaptı. Simya ikonografisi "Bahar" adlı resmini etkiledi. Albert Poisson'un "Simyacıların Teorileri ve Sembolleri" adlı kitabı ile içiçeydi. Kübistlerin "Section d'Or" grubu ile çalışmaya başladı.

1912 İki aylığına Münih'i ziyaret etti. "Merdivenden inen çıplak" adlı tablosu, Section d'Or sergisinden reddedildi. Temmuz ayında "Büyük cam"ın ilk eskizlerine başladı.

1913 St. Genevieve kütüphanesinde çalıştı. "Zaman ve Mekanı Ölçülendirme Sistemi"ni geliştirdi. "Şansın Yasaları" nı konu alan müzikal kompozisyonlar yazdı. New York'a gitti. Dev "Armory Show" sergisine "Merdivenden inen çıplak" ile katıldı. Resim skandal yarattı.

1914 İlk "Ready-Made"ini yarattı.

1915 Yeniden New York'a gitti. Francis Picabia ile buluştu. Arensberg ve Stieglitz'in katkılarıyla çağdaş sanat sergisini açtı. "Büyük Cam" üzerine çalışmaya devam etti. New York Dada hareketinin merkez katılımcısı oldu. Zürih Dada ile bağlantı kurdu.

1917 "Dada ve Anti-Sanat kuramları doğrultusunda, Anti-Sanat niteliği taşıyan çalışmalar yaptı. "Bottle Rock", "L.H.O.O.Q." gibi manifestolarından sonra, New York'taki bir sergiye "R. Mutt" takma adıyla "Çeşme" ismini verdiği porselen bir idrar kabıyla başvurdu ve reddedildi.

1918 New York Dada ile Zürih Dada'nın bir araya gelmesini sağladı.

1921 Saçını kuyruklu yıldız (komet) biçiminde kestirdi. Her türlü sanatsal rekabetten ve kendini kanıtlama çabasından çekildi. Satrançla uğraşmaya başladı.

1926 Man Ray ve Marc Allegret ile beraber "Anemik sinema"yı yaptı.

1934 "Kendi güveyleri tarafından çırılçıplak soyulan gelin" ya da "Büyük cam" adlı toplu çalışmayı yayımladı. New York ve Paris çağdaş sanat sergileri gibi bazı organizasyonlara yardım etmek dışında hiçbir sanatsal etkinlikte bulunmadı. 1920'lerden beri büründüğü içine kapanık tavrı daha da arttı.

1947 Paris'teki Sürrealizm sergisinin gerçekleşmesine büyük yardımı dokundu.

1967 Rouen müzesinde, kardeşleri yontucu Raymond Duchamp-Villon, ressam Gaston Duchamp ve ressam Suzanne Duchamp ile beraber retrospektif sergisi açtı.

1968 Neuilly'de öldü. Daha sonra hayatının son yıllarını ve daha önceki çalışmalarını özetleyen ikinci bir asamblaj açıklandı.

Referans Eserler

  • Tompkins, Calvin (1996), Duchamp: A Biography. U.S.: Henry Holt and Company, Inc.
  • A Consice History of French Painting, Edward Lucie-Smith, Thames and Hudson, London 1971
  • Painting in the Twentieth Century, Werner Haftmann, Lund Humphries, London 1973
  • The Cubists, Paul Waldo Schwartz, Thames and Hudson, London 1972
  • Surrealist Art, Sarane Alexandrian, Thames and Hudson, London 1970
  • 20th Century Drawings, Una E. Johnson, Little, Brown and Company Publishement, Toronto 1976
  • A History of Industrial Design, Edward Lucie-Smith, Phaidon, Oxford 1983
  • An Invitation to See, Helen M. Franc, The Museum of Modern Art, New York 1973
  • Modern Sanatın Öyküsü, Norbert Lynton, Çev. Cevat Çapan-Sadi Öziş, Remzi Kitabevi 1980
  • A Consice History of Modern Painting, Herbert Read, Thames and Hudson 1974
  • The Spritual in Art : Abstract Painting 1890-1985, Los Angeles County Museum of Art, 1985
  • Marcel Duchamp biografisi, Metropolitan Müzesi30 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

  1. ^ Sanatın Kısa Öyküsü. s. 136. ISBN 978-605-192-242-3. 
  2. ^ Enrique Vila-Matas (Şubat 2021). Bartleby ve Şürekâsı. Can Yayınları. ss. 67-68. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dadaizm</span> Ana karakteri mantıksızlık ve var olan sanatsal düzenlerin reddedilmesi olan sanat akımı

Dada, Dadaizm veya Dadacılık, I. Dünya Savaşı yıllarında Avrupa'da başlamış kültürel ve sanatsal bir akımdır. Dada, Dünya Savaşı'nın barbarlığına, sanat alanındaki ve gündelik hayattaki entelektüel katılığa ve erotizme bir protesto olarak ortaya çıkmıştır. Mantıksızlık ve var olan sanatsal düzenlerin reddedilmesi Dada'nın ana karakteridir.

<span class="mw-page-title-main">Sanat</span> duygusal veya estetik çekicilik yoluyla dışsal değerler yaratma sürecine denir

Sanat, en genel anlamıyla yaratıcılığın ve hayal gücünün ifadesi olarak anlaşılır. Tarih boyunca neyin sanat olarak adlandırılacağına dair fikirler sürekli değişmiş, bu geniş anlama zaman içinde değişik kısıtlamalar getirilip yeni tanımlar yaratılmıştır. Bu tanımlardan en yaygın kabul göreni sanatın edebiyat, resim, müzik, tiyatro, sinema, mimari ve heykel alt türlerinden oluştuğu görüşüdür. Bugün sanat terimi birçok kişi tarafından çok basit ve net gözüken bir kavram gibi kullanılabildiği gibi akademik çevrelerde sanatın ne şekilde tanımlanabileceği, hatta tanımlanabilir olup olmadığı bile hararetli bir tartışma konusudur.

<span class="mw-page-title-main">Yerleştirme sanatı</span>

Yerleştirme ya da enstalasyon, geleneksel sanat eserlerinden farklı olarak, çevreden bağımsız bir sanat nesnesi içermeyip belirli bir mekân için yaratılan, mekânın niteliklerini kullanıp irdeleyen ve izleyici katılımının temel bir gereklilik olduğu sanat türü. Kapalı veya açık mekânlarda yapılabilir.

Kavramsal sanat terimi, 1960'larda artık kendilerini alışılageldik sanat eseri biçiminde göstermeyen sanat eserleri için kullanılmaya başlanmıştır. Fikir sanatı olarak da geçer. Kavramsal sanatçılar, bir resim veya heykel yapmak üzere yola koyulup bu amaca yönelik fikirler üretmek yerine geleneksel gereçlerin ve biçimlerin ötesinde düşünüp fikirlerini uygun malzemeler ile ifade etme amacı güderler. Klasik anlamda resim veya heykel tarzı nesneler, ticari mal olmaya elverişli olduklarından sanatsal yaratı ve beğeninin dışında tutulur.

<span class="mw-page-title-main">Neo-dada</span>

Neo-dada, genellikle 1950'lerin New York'unda Robert Rauschenberg ve Jasper Johns'ın çalışmış oldukları tarzı anlatmak için kullanılır. Bunun nedeni, bu sanatçıların, Dada akımına benzer olarak buluntu nesnelerden oluşturdukları kolaj ve asamblajlarla anti-estetik tarzı eserler oluşturmalarıydı. Fransız Dada sanatçısı Marcel Duchamp'ın da bu dönemde New York'ta oluşu bu isimlendirmede etken olmuştur. Bu dönemde ve sonrasında Dada etkisi happening'lerde de görülmüştür.

Robert Rauschenberg, Amerikalı ressam, heykeltıraş, fotoğrafçı, baskıcı ve performans sanatçısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Jasper Johns</span>

Jasper Johns, Jr. Amerikalı, ismi Pop sanatı ve Neo-dada ile anılan çağdaş ressamdır. Robert Rauschenberg ile birlikte modern soyut resimden pop sanatı ve kavramsal sanat arasındaki geçişte etkili olmuştur.

Postminimalizm, minimalizmden etkilenmiş veya minimalizmden yola çıkmış çeşitli sanat alanları için kullanılan bir terimdir. Bu ifade genelde görsel sanatlar ve müzikte kullanılsa da minimalizmi kritik bir referans noktası olarak alan her alan için kullanılabilir.

Edward Hopper, Amerikalı ressam ve grafiker. Genellikle yağlı boya tabloları ile popüler olsa da suluboya ve gravür konusunda da en az yağlı boya resimlerde olduğu kadar uzmandı.

<i>L.H.O.O.Q.</i>

L.H.O.O.Q.; Marcel Duchamp'ın ilk kez 1919 yılında gösterilen Dadaizm çalışmalarından biri olan tablo.

Robert Morris, Amerikalı heykeltıraş, kavramsal sanatçı ve yazar. Donald Judd ile beraber Minimalizm'in önde gelen teorisyenlerinden biri kabul edilir. Ayrıca, performans sanatı, arazi sanatı ve süreç sanatının gelişmesinde önemli katkılarda bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Musée National d'Art Moderne</span>

Musée National d'Art Moderne Fransa'daki bir modern sanat müzesidir. Müze Paris'teki Centre Pompidou'da, 4.arrondissement'ında bulunur. 1947 yılında aslen Palais de Tokyo'da kurulmuştur ama 1977 yılında müze şu anki yerine taşınmıştır. Müze dünyadaki çağdaş ve modern sanat müzelerindeki ikinci en büyük koleksiyona sahiptir. En büyük modern ve çağdaş sanat koleksiyonu ise New York'ta bulunan MoMa'dadır. Müzenin koleksiyonunda 70,000'den fazla sanat eseri vardır. Bu koleksiyon resim, mimari, fotoğrafçılık, sinema, yeni medya, heykel ve tasarım gibi birçok alandaki eserlerin derlenmesi sonucu oluşmuştur. Bu koleksiyonun bir kısmı iki kattan oluşan 14,000 metre karelik bir alanda sergilenmektedir. Bu sergi alanı Centre Pompidou'nun 4. ve 5. katlarında bulunur. Bu iki kattan biri modern sanat(1905'ten 1960'a kadar, 5. kat)'a ayrılmıştır. Diğerinde ise çağdaş sanat(1960'tan beri, 4.kat) eserleri yer alır. Koleksiyonda yer alan daha değerli çağdaş ve modern sanat eserleri ise binanın 6.katında sergilenir.

<span class="mw-page-title-main">Arthur Cravan</span> Fransız boksçu (1887 – 1918)

Arthur Cravan, 22 Mayıs 1887'de İsviçre, Lousanne'da doğdu. Şair ve boksör. Dadaizm ve Sürrealizm akımlarının idolü olarak bilinir. Otho Holland Lloyd ve Helene Clara St. Clair'in ikinci oğlan çocuklarıdır. Ağabeyi Otho, 1885'te doğmuştur. Halası, Constance Mary Lloyd, İrlandalı şair Oscar Wilde ile evliydi. Batı Fransa'nın Charente-Maritime bölümünde Cravans isimli küçük bir kasabada doğan nişanlısının şerefine 1912 yılında ismini Cravan olarak değiştirmiştir. Arthur ismini niye seçtiği ise belirsizdir.

Enformasyon Sanatı elektronik sanatı'ndan yeni gelişen bilgisayar bilimi, bilişim teknolojisi ve ayrıca klasik sanat dalları performans sanatı, görsel sanat, yeni medya sanatı, kavramsal sanat gibi alanları sentezleyen bir sanat dalıdır. Enformasyon Sanatı, genellikle büyük çapta bilgi işleyerek sanatsal içerik üreten bilgisayarlarla etkileşim halindedir.

Francis Picabia, Fransız ressam, heykeltıraş, grafik sanatçısı ve yazar. Dadaizmin ve Gerçeküstücülüğün en önemli temsilcilerinden sayılır.

<span class="mw-page-title-main">Armory Show</span> New Yorkta 17 Şubat-15 Mart 1913te düzenlenen sergi

Armory Show ya da az bilinen adıyla International Exhibition of Modern Art, 1913 yılının 17 Şubat - 15 Mart tarihleri arasında Amerika Birleşik Devletleri'nin New York kentinde 69. Alay Silahhanesi binasında düzenlenen uluslararası modern sanat sergisi. Amerikan sanatını ve kamuoyunu büyük oranda etkilemiştir. Bir nevi Avrupa sanatının New York'a yansıması olarak yorumlanmaktadır.

Ses heykeli, zamana dayalı veya mecralar arası bir sanat biçimi olup, ya heykel nesnesinin bir ses kaynağına sahip olduğu ya da ses kaynağının heykel olarak sergilendiği eserler için kullanılan bir terimdir. Ses heykellerini görsel sanatçılar veya besteciler gibi farklı alanlardan gelen sanatçılar üretebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Fountain (Duchamp)</span>

Fountain (Türkçe: Çeşme) Fransız asllı amerikalı sanatçı Marcel Duchamp'ın 1917 yılında yaptığı, "R. Mutt" imzalı porselen bir pisuvardan oluşan bir eserdir. Alfred Stieglitz tarafından fotoğraflanmıştır. Arkada Marsden Hartley'in The Warriors adlı eseri görünmektedir. Nisan 1917'de sıradan bir tesisat parçası Duchamp tarafından New York'taki Society of Independent Artists'in açılışında Grand Central Palace'da sergilenmiştir. Duchamp'ın sunumunda pisuvar, olağan konumundan baş aşağı döndürülmüştür. Eser komite tarafından reddedilmedi ama dernek, yalnızca ücret ödeyen sanatçıların eserlerini sergileyeceğini bildirdiğinden hiçbir zaman sergilenmedi. Kaldırılmasından sonra Alfred Stieglitz tarafından fotoğraflandı ve The Blind Man adlı dadaist sanatçılar tarafından çıkarılan sanat dergisinde yayımlandı. Özgün eser ise kayıptır.

<span class="mw-page-title-main">Sherrie Levine</span>

Sherrie Levine, Amerikalı bir fotoğrafçı, ressam ve kavramsal sanatçıdır. Çalışmalarından bazıları Walker Evans, Eliot Porter ve Edward Weston gibi diğer fotoğrafçıların çalışmalarının birebir fotografik reprodüksiyonlarından oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hudson Nehri Ekolü</span> 1800lerde New York eyaletinde gelişen manzara resim grubu

Hudson Nehri Ekolü, estetik vizyonu Romantizmden etkilenen bir grup manzara ressamı tarafından şekillendirilen 19. yüzyıl ortalarında bir Amerikan sanat hareketiydi. Tablolar tipik olarak Hudson Nehri Vadisi'ni, Catskill, Adirondack ve Beyaz Dağların çevresini tasvir ediyor. Okulla ilişkilendirilen ikinci nesil sanatçıların eserleri, New England, Maritimes, Batı Amerika ve Güney Amerika'daki diğer yerleri kapsayacak şekilde genişledi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.