İçeriğe atla

Marc21

MARC21 (Elektronik Ortamda Yapılan Kataloglama)

MAchine Readable Cataloging 21 – MARC21 standardı, bibliyografik künyelerin makinece okunabilir halde sunulması için geliştirilmiş bir standarttır. Bu standart 1996 yılında ortaya çıkmıştır ve 2004 yılında British Library tarafından kütüphane sistemine dahil edilip örnek bir yapı oluşturulmuştur. MARC formatı 1968 yılından beri kullanılmakta olup ortaya çıkan yeni format veya standart üst veri taslaklarının gelişmesinde etkili olmuştur. Kütüphane ve veri tabanı yönetmek için oldukça ekonomik bir altyapıya sahip olan bu standardın (Bayter, 2009) bilgi merkezlerinde kullanılması, kullanacak olan kurumun hem bütçesine hem de personeline rahatlık sağlayacaktır.

MARC21 Sınıflandırma Veri Biçimi

MARC21 sınıflandırma standardında bulunan veri alanlarını (etiketler, göstergeler, alt alan kodları ve kodlanmış alanlar) ve içerik atama yönergelerinin tamamının veri kodlarını ve kurallarını tanımlar. Bilgilerin tanımlanması ve kaynaklarına ulaşılabilirliğini sağlamak amacıyla kataloglama kuralları, sınıflama sistemleri, konu başlıkları, kavram dizinleri üretilmiştir ve bu standart ile künye bilgileri etiketlenip bilgisayar sistemlerine aktarılabilir hale getirilmiştir. Bu sayede hızlı ve ekonomik işlemler yapılması sağlanmıştır.

Basılı kitapların veya eserlerin özelliklerini manuel veya otomasyon programlarıyla kataloglamalarının arasında fark vardır. MARC21 standardı ile belirlenmiş niteleme alanları ile yapılan kataloglama çalışmaları, katalogların bibliyografik denetimlerinin yapılmasına ve elektronik erişiminin sağlanmasında büyük kolaylık sağlamaktadır. Aynı zamanda kültürel mirasın (fiziksel olarak) korunmasında da katkıları olmuştur. Bu nedenle, eserlere ait her türlü ayırt edici sanatsal, fiziksel ve içerik ile ilgili detayların niteleme alanlarına kaydedilmesi gerekmektedir (Anameriç, 2015).

MARC21 standardının öneminin günümüzde temel iki nedeni vardır. Bunlar;

1. 20. ve 21. yüzyılda sayısal kaynakların artması ve yaygınlaşması sonucu birçok topluluk bilgi birikimlerini elektronik ortama aktararak veri tabanlarında saklamaya başlamıştır. Saklanan bu verileri kullanıcıların hizmetine sunmak için bilgi merkezleri çevrimiçi olarak da hizmet vermektedir. Ancak çevrimiçi hizmet vermeye başlayan bilgi merkezleri, verilerin niteleme alanlarını girerken kendi istekleri doğrultusunda tanımlamalar yapmaktadır. Bu da kaynak taraması yapacak kullanıcıların farklı veri tabanlarında yaptıkları aramada bilgiye erişimlerini engellemektedir. Bu nedenle ortaya çıkan sorunlardan dolayı hepsini ortak bir çatı altında toplayacak üst verilere gereksinim duyulmuştur.

2. Veri tabanlarının içeriklerinin artmasıyla beraber erişim için üst verinin çeşitlerinin oluşturulması ve paylaşımı noktasında standartların geliştirilmesi şart olmuştur (Ahronheim, 1998).

MARC21 Etiket Alanları

Bu alanda bulunan her veri grubu, etiket adı verilen üç basamaklı bir sayı ile temsil edilmektedir. MARC standardında alfabetik veya sayısal olan etiketlerin, MARC21 standardı ile yalnızca sayısal gösterimi yapılmaktadır.

Veri tanımlama alanlarını elektronik ortamda doldurulurken veri tabanlarında karışıklık olmaması için değişken veri alanları ile sabit veri alanlarını bir araya getirmek için aşağıdaki tanımlama grubu kullanır:

  • Sayılar ve Kodlar
  • Sınıflandırma Numaraları ve Terimleri
  • İzlemeler ve Referans Alanları
  • Not Alanları
  • Dizin Terim Alanları
  • Sayı Oluşturma Alanları
  • Elektronik Konum ve Erişim

MARC21 veri alanlarını üç ana gruba ayırabiliriz (MARC Standards, 2022);

1.   Kontrol alanları (00X)

2.   Sayı ve kod alanları (0XX)

3.   Açıklayıcı alanlar (XXX)

Sabit veri alanları, kontrollü terim listeleri biçimindedir ve 006, 007 ve 008 olarak etiketlenir. “00X” alanı ayrıca kayıt numarasını (001), kayıt kaynağını (003) ve tarih/saat damgasını (005) içerir. Bu veri öğeleri, kayıt yönetimi içindir ve bir MARC21 içeriği analizine ait değildir (Coyle, 2011).

MARC21 etiket öğe alanlarının 00X ile 8XX arasında belirtilen sayılar ile gösterimi yapılmaktadır.

Bu alanlar ise şöyledir;

01X-084: Kontrol Bilgileri, Sayı ve Kod Alanları

001- Kontrol Numarası

003- Kontrol Numarası Tanımlayıcısı

005- Son İşlem Tarihi ve Saati

008- Sabit Uzunluklu Veri Öğeleri

010- Kongre Kütüphanesi Kontrol Numarası

016- Ulusal Bibliyografya Ajansı Kontrol Numarası

034- Kodlu Kartografik Matematiksel Veri

035-Sistem Kontrol Numarası

040- Kayıt Kaynağı

042- Kimlik Doğrulama Kodu

043- Coğrafi Alan Kodu

066- Karakter Setleri Mevcut

084- Sınıflandırma Düzeni ve Sürümü

15X: Sınıflandırma Numarası ve Terim Alanları

153- Sınıflandırma Numarası

154- Genel Açıklayıcı Endeks Terim

253-553: İzlemeler ve Referans Alanları

253- Kompleks Bkz. Referans

353- Kompleks Ayrıca Bakınız Referans

453- Geçersiz Numara İzleme

553- Geçerli Numara İzleme

6XX: Not Alanları

673- Segmentli Sınıflandırma Numarası

674- Segmentasyon Talimatı

680- Kapsam Notu

681- Sınıflandırma Örneği İzleme Notu

683- Uygulama Talimat Notu

684- Yardımcı Talimat Notu

685- Tarih Notu

686- Kaynak Notu

70X-75X: Endeks Terim Alanları

700 - Endeks Terim - Kişisel İsim

710 - Endeks Vadesi - Kurumsal Unvan

711 - Endeks Dönemi - Toplantı Adı

720 - Endeks Terimi - Kontrolsüz İsim

730 - Endeks Terim - Tekdüzen Başlık

748 - Endeks Terimi - Kronolojik

750 - Endeks Dönemi - Güncel

751 - Endeks Terim - Coğrafi Ad

753 - Endeks Terim - Kontrolsüz

754 - İndeks Terim - Yönlü Konu Terimleri

76X: Sayı Oluşturma Alanları

761 - Benzer Komutları Ekle veya Böl

762 - Tablo Tanımlama

763 - Dahili Alt Düzenleme veya Tablo Girişi Ekle

764 - Kural Tanımlama

765 - Sentezlenmiş Sayı Bileşenleri

766 - İkincil Tablo Bilgileri

768 - Atıf ve Tercih Sırası Talimatları

8XX: Diğer Değişken Alanları

856 - Elektronik Konum ve Erişim

880 - Alternatif Grafik Gösterim

883 - Meta Veri Kaynağı

Kaynakça

[1][2][3][4][5][6][7][8]

  1. ^ Ahronheim, J. R. (1998). Description metadata: Emerging standarts. Journal of Academic Librarianship, 24(5), 395-403.
  2. ^ Anameriç, H. (2015). YAZMA ESERLERİN KATALOGLANMASINDA MARC STANDARDI 500 GENEL NOTLAR ALANI VE BİLEŞENLERİNİN KULLANIMI. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 55(2), 27-58. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2153473 adresinden alındı
  3. ^ Anameriç, H. (2016). Yazma Eserlerin Kataloglanmasında MARC Standardı 300 Fiziksel Özellikler Alanı ve Bileşenlerinin Kullanımı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 56.
  4. ^ Bayter, M. (2009). Kataloglama Nereye Gidiyor? Türk Kütüphaneciliği, 23(1), 134-150. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/815042 adresinden alındı
  5. ^ Coyle, K. (2011). MARC21 as Data: A Start. Code4Lib Dergisi(14). https://journal.code4lib.org/articles/5468/comment-page-1 adresinden alındı
  6. ^ MARC Standards. (2022, 05 21). The Library of Congress : https://www.loc.gov/marc/ adresinden alındı
  7. ^ Taşkın, Z. (2019). KÜTÜPHANECİLİKTE STANDARTLAŞMA VE MARC-XML ÇÖZÜMÜ. UNAK.
  8. ^ Yücesan, A. (tarih yok). MARC 21 ve ANGLO AMERİKAN KATALOGLAMA KURALLLARI 2’yi KULLANARAK INTERNET KAYNAKLARININ KATALOGLANMASI. UNAK.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">C (programlama dili)</span> programlama dili

C, yapısal bir programlama dilidir. Bell Laboratuvarları'nda, Ken Thompson ve Dennis Ritchie tarafından UNIX işletim sistemini geliştirebilmek amacıyla B dilinden türetilmiştir. Geliştirilme tarihi 1972 olmasına rağmen yaygınlaşması Brian Kernighan ve Dennis M. Ritchie tarafından yayımlanan "C Programlama Dili" kitabından sonra hızlanmıştır. Günümüzde neredeyse tüm işletim sistemlerinin yapımında %95'lere varan oranda kullanılmış, hâlen daha sistem, sürücü yazılımı, işletim sistemi modülleri ve hız gereken her yerde kullanılan oldukça yaygın ve sınırları belirsiz oldukça keskin bir dildir. Keskinliği, programcıya sonsuz özgürlüğün yanında çok büyük hatalar yapabilme olanağı sağlamasıdır. Programlamanın gelişim süreciyle beraber programlamanın karmaşıklaşması, gereksinimlerin artması ile uygulama programlarında nesne yönelimliliğin ortaya çıkmasından sonra C programcıları büyük ölçüde nesne yönelimliliği destekleyen C++ diline geçmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Mikrodenetleyici</span>

Mikrodenetleyici bir VLSI entegre devre çipinde küçük bir bilgisayar'dır. Mikrodenetleyici, bellek ve programlanabilir giriş/çıkış çevre birimleri ile birlikte bir veya daha fazla CPU kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Ethernet</span> Bilgisayar ağı teknolojisi

Ethernet, Yerel ağlar için kullanılan Veri Çerçevesi tabanlı bilgisayar ağı teknolojileri ailesi. Kelimenin kökeni etherden gelmektedir. OSI ağ modelinin Fiziksel katmanı için Veri bağlantısı katmanı/ Ortam erişim kontrolü üzerinden ağ erişimi yoluyla bir dizi kablolama ve sinyalleşme standardı ve ortak bir adresleme formatı tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Unicode</span> endüstri standartı

Unicode Unicode Consortium organizasyonu tarafından geliştirilen ve her karaktere bir sayı değeri karşılığı atayan bir endüstri standardıdır. Sistemin amacı farklı karakter kodlama sistemlerinin birbiriyle tutarlı çalışmasını ve dünyadaki tüm yazım sistemlerinden metinlerin bilgisayar ortamında tek bir standart altında temsil edilebilmesini sağlamaktır. Evrensel Karakter Kümesi (UCS) olarak bilinen ISO/IEC 10646 standardı ise, her iki organizasyonun işbirliği ile aynı sayısal karşılıkları taşımaktadır. Unicode, son sürümü itibarıyla 129 farklı modern ve tarihî yazım sistemine ait 120.000'den fazla karakteri ve emoji gibi çeşitli sembol kümelerini kapsamaktadır.

Telekomünikasyonda RS-232, DTE ile DCE arasındaki seri ikili tek sonlu veri iletimi ve sinyalleme için kullanılan seri iletişim standardının genel adıdır. Daha çok bilgisayardaki seri portlarda kullanılır. Bu standart, elektriksel karakteristikleri, sinyal zamanlamalarını, sinyal anlamlarını, konnektörlerin fiziksel büyüklükleri ve bacak çıkışlarını kapsamaktadır. Şu anki standart 1997'den beri kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Manyetik bant</span> veri depolama ortamı

Manyetik bant, ilk olarak 1928 yılında Almanya'da geliştirilmiş bir analog veri depolama ortamıdır. Bu süre zarfında, bant formülünde, ambalajlamada ve veri yoğunluğunda pek çok ilerleme gerçekleştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Seri bağlantı noktası</span>

Seri port seri bir bağlantı noktası, seri iletişim, her seferinde içeriye veya dışarıya doğru bir bit bilgi transfer eden fiziksel bir arayüzdür. Kişisel bilgisayarların tarihi boyunca terminaller veya modemler gibi cihazlar ile bilgisayarlar arasındaki veri transferi çoğunlukla seri bağlantı noktaları üzerinden sağlanmıştır. Fare, klavye, diğer çevre birimleri de bu yolla bilgisayara bağlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Betimsel istatistik</span>

Betimsel istatistik veya betimsel sayımlama istatistik bilim alanında üç temel kısmından biridir. Sayısal verilerinin derlenmesi, toplanması, özetlenmesi ve analiz edinilmesi ile ilgili istatistiktir.

<span class="mw-page-title-main">World Wide Web</span> internet kullanarak ulaşılan, birbirine bağlı belgelerden oluşan küresel sistem

World Wide Web, Dünya Çapında Ağ (kısaca WWW veya Web), İnternet üzerinde yayınlanan birbirleriyle bağlantılı hiper-metin dokümanlarından oluşan bir bilgi sistemidir. Bu dokümanların her birine Web sayfası adı verilir ve Web sayfalarına İnternet kullanıcısının bilgisayarında çalışan Web tarayıcısı adı verilen bilgisayar programları aracılığıyla erişilir. Web sayfalarında metin, imaj, video ve diğer multimedya ögeleri bulunabilir ve diğer bağlantı ya da link adı verilen hiper-bağlantılar ile başka Web sayfalarına geçiş yapılabilir.

<span class="mw-page-title-main">OSI modeli</span>

Open Systems Interconnection (OSI) modeli ISO tarafından geliştirilmiştir. Bu modelle, ağ farkındalığına sahip cihazlarda çalışan uygulamaların birbirleriyle nasıl iletişim kuracakları tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">ZigBee</span>

ZigBee, kişisel alan ağları için kullanılan bir IEEE 802 standardına göre küçük, düşük güçlü dijital radyolar kullanılarak oluşturulan yüksek düzeyde iletişim protokollerinin özelleştirilmesidir.

Bilgi erişim, kişinin istediği bilgiye ulaşmak için bilgi toplama, veri tarama, sınıflama eylemleri ve aranan bilgiye ulaşmak için izlediği yolların tamamı olarak tanımlanabilir. Terim ilk kez Calvin N. Mooers tarafından 1950 yılında kullanılmıştır. Bilgi erişim, kişinin ihtiyaç duyduğu bilgiye ulaşma amacıyla bilgiyi toplama, sınıflama, kataloglama, depolama, büyük miktardaki verilerden arama yapma ve bu verilerden istenilen bilgiyi üretme tekniği ve sürecidir.

Belge yönetimi, belgelerin oluşturulmasında ve düzenlenmesinde, gereken durumlarda kullanılması için depolanması ve korunmasında, erişim kolaylığının sağlanmasında ve bunun için düzenlenmesinde rol alan uygulamalar ve sistemler bütünüdür.

Bilgisayar ağlarında, İnternetin ağ mimarisinde genellikle TCP/IP olarak bilinen, İnternet iletişim kuralları dizisinde en düşük tabaka bağlantı katmanıdır. Bu tabaka RFC 1122 ve RFC 1123 ile tanımlanmıştır. Bağlantı katmanı metodların grubudur ve İletişim protokolleri sadece konağa fiziksel olarak bağlantı ile çalışmaktadır. Bağlantı, ağda konak ve düğümler arasında fiziksel ve mantıksal bileşenler kullanılmasıdır ve bir bağlantı protokolü metodların bir takımıdır ve standartlar sadece Yerel alan ağı parçalarında ya da bir Geniş alan ağı bağlantılarında sadece komşu ağ bileşenleri arasında geçerlidir.

Otorite kontrolü, bilgi biliminde kütüphanecilikte katalog ve bibliyografik bilgilerin tek ve eşsiz bir ad verilerek düzenlenmesi sürecine verilen isimdir. Otorite kontrolündeki otorite kelimesi, insanların, yerlerin, şeylerin ve kavramların isimlerinin yetkilendirildiği, yani belirli bir biçimde oluşturulduğu fikrinden türemiştir. Farklı adlarla anılan aynı kişinin ya da aynı isme sahip farklı kişilerin tek bir eşsiz numara ile tanımlanarak karışıklıkların önlenmesini amaçlar. Bazı ülke ve kuruluşlar kendilerine özgü otorite kontrol sistemleri geliştirmişlerdir. Bu türünün tek örneği olan başlıklar veya tanımlayıcılar, ilgili otorite dosyasını kullanan kataloglar boyunca tutarlı bir şekilde uygulanır ve bağlantılar ve çapraz referanslar gibi diğer veri düzenleme yöntemleri için uygulanır. Her kontrollü giriş, kapsamı ve kullanımı açısından bir otorite kaydında tanımlanır ve bu düzenleme, kütüphane personelinin kataloğu korumasına ve araştırmacılar için uygun hale getirmesine yardımcı olur.

Bir pivot tablo, daha geniş bir tabloyu özetleyen istatistik tablosudur. Bu özet, pivot tabloyu anlamlı bir şekilde gruplayan toplamları, ortalamaları veya diğer istatistikleri içerebilir.

Ryom-Verzeichnis veya Ryom Verzeichnis, Peter Ryom tarafından oluşturulan Antonio Vivaldi'nin müziğinin bir kataloğudur. Verzeichnis Almanca katalog kelimesidir. Katalog genellikle Vivaldi'nin eserlerini basit bir sayı ile tanımlamak için kullanılır.

Bilgisayar ağlarında bağlantı noktası (port) veya bağlantı noktası numarası, bir bağlantı uç noktasını benzersiz bir şekilde tanımlamak ve verileri belirli bir hizmete yönlendirmek için atanan sanal bir numaradır. Yazılım düzeyinde, bir işletim sistemi içinde, bir bağlantı noktası belirli bir işlem veya bir ağ hizmeti türünü tanımlayan mantıksal bir yapıdır. Yazılım düzeyindeki bir bağlantı noktası, her taşıma katmanı protokolü ve adres kombinasyonu için kendisine atanan bağlantı noktası numarasıyla tanımlanır. Port numaralarını kullanan en yaygın taşıma protokolleri TCP ve UDP 'dir; bu port numaraları 16 bitlik işaretsiz sayılardır.

Amerika Birleşik Devletleri askeri standartları, "MIL-STD", "MIL-SPEC" ve ya "MilSpecs" olarak adlandırılan ve ABD Savunma Bakanlığı tarafından standardizasyon hedeflerine ulaşılmasına yardımcı olmak için kullanılan standartlardır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.