Maral Rehmanzade

Maral Rehmanzade (Azerice: Maral Yusif qızı Rəhmanzadə; 1916-2008), Azerbaycan Halk Sanatçısı (1964) ve Devlet Ödüllü Azeri grafik sanatçısıdır.

Biografi

Ailesinin üçüncü çocuğu olan Maral Rehmanzade, 23 Temmuz 1916 da Bakü'nün Merdekan köyünde dünyaya gelmiştir. Zanaatkar Yusuf'un ikinci kızı olan Rehmanzade'nin gençlik dönemleri Sovyetler Birliği'nin kuruluşu esnasında gerçekleşen kaos ortamında çok zor şartlarda^{[kime göre?]} geçmiştir.

Sovyetler Birliği'nin etkisiyle muhafazakar yetişen Rehmanzade'ye 15 yaşında iken Moskova'da profesyonel eğitim görmesi için fırsat tanınmıştır.^[] 1930-1933 yıllarında Azerbaycan Devlet Ressamlık Meslek Yüksek Okulu'nda eğitim gördü. Rehmanzade, temeli 1930 yılında ünlü karikatürist ressam Azim Azimzade tarafından atılmış ve Bakü'nün tek meslek okulu olan güzel sanatlar mektebinde eğitim aldı. Azerbaycan'ın ressam camiasında önemli rol oynamış bu sanat okulunda üç yıllık eğitimi tamamladıktan sonra, okulun hocaları tarafından Vasili Surikov adına Güzel Sanatlar Üniversitesi'nde eğitimini devam ettirmek için seçilen Rehmanzade Moskova'ya gönderilmiştir. Burada geçirdiği süre boyunca, P. Pavlov, N. Radlov, M. Şemyakin, D. Moor, B. Fovorski ve A. Kraçenko gibi ressamlardan sanatı öğrenme fırsatı bulmuştur. Bu esnada meslektaşı Settar Behlulzade'den eğitim ve iş hayatıyla ilgili manevi destek almıştır. Moskova'ya giden Rehmanzade, 1934-1940 yıllarında Surikov adına Moskova Devlet Ressamlık Üniversitesinde eğitimine devam etmiştir.^[]

1940'ta Rehmanzade artık ruhen, manen ve fikir bakımından şekillenmiş kişilik kazanmış, sanatta yalnız ileri doğru hareket eden sanatkardır. Onun çalışmalarında çelişki sezilmiyor, silsile ve dürüstlük, ressamın iç özgürlüğü hissedilmektedir. Aynı yılda üniversiteden mezun olan ressam-grafiker Maral Rehmanzade görevlendirmeyle Moskova'daki bedii edebiyat neşriyatına görevlendirilmiştir. Ancak o, 1941 yılında Bakü'ye dönmek ister. Bundaki sebep yalnızca savaş değildi. 1941 yılında Maral Rehmanzade'nin babası halk düşmanı ilan edilerek sürgüne gönderiliyor. Hapisten 6 ay sonra Taşkent hapsinde vefat ediyor. Maral Rehmanzade ailesine yardımcı olmak için sürekli çaba gösteriyor ve annesine yardım ederek küçük kardeşlerini büyütüyor. Maral Rehmanzade'nin iki erkek kardeşi heykeltıraş, bir kız kardeşi mimar, en küçük kız kardeşi ise müzikle uğraşıyordu. Böylelikle Bakü'ye döndükten sonra Maral Rehmanzade'nin hayatına yeni sayfa açmıştır. Bu yıllar içinde çok sayıda linogravür ve litografiler, kitap grafikası ve resimler üzerinde çalıştı. Savaş yıllarından başlayarak ömrünün sonuna kadar 50'den çok sergiye katıldı, eserleri tüm dünyada geniş izleyici kitlesine ulaştı. Profesyonel ressamlık eğitimi almış ilk Azerbaycanlı kadın Maral Rehmanzade, Azerbaycan modern milli yağlıboya mektebinin gelişimine büyük katkısı olan sanatçılardandır. Sanatçı tasviri sanat geleneğini devam ettirerek 70 seneden fazla bir sürede verimli faaliyet göstermiş, doğal ve akılda kalıcı panolar yaparak Azerbaycan ressamlık sanatına katkılar sağlamıştır. Mahir fırça ustası Maral Rehmanzade çeşitli konulardaki eserleri Azerbaycan kültür tarihinde yerini aldı.^[1]

"Azerbaycan Kadını Geçmişte ve Bugün" 1940, "Kadınlar Savaş Yıllarında" 1942, “Bizim kızlar”, “Benim bacılarım”, “Kolhoznitsalar” vs. ressamın eserlerinin yarısından çoğu işçi kadınları ve onların zahmetli ve fedakar hayatlarını anlatmaktadır. Ressam gravür eserlerinde kadın teması yanında Hazar denizinin sahili, eski Bakü, petrol işçileri vb. birçok konuya değinmiş ve eserlerinde yansıtmıştır. Ressam özellikle tasviri sanatın grafik dalında çalıştığı kitap grafiği, akvarel ve gravür eserleriyle Azerbaycan'ın doğal güzelliklerini anlatan manzaraları seyircilere sunmuştur. Azerbaycan kadınlarına ithaf olmuş eserleri özellikle siyah beyaz linogravür tekniği ile hayata geçirmiştir, ressam grafik eserlerinde ritmik kontrastın kullanma yeteneği ile dikkatleri çekmektedir. Eserleri analiz ederken eserlerin kompozisyonu birbiri ile tezatta olan ama polifonik uyum oluşturan akortlardan örülmüş izlenimi oluşturmaktadır. Belirtmek gerekir ki “ Bizim Kızlar ”, “Benim Bacılarım”, “Odlar Yurdunun Kızları”, “Üç Çiçek” serilerinin değişik musikili, debdebeli ornamentallık, incelik ve zariflik, hatların ve silüetlerin, hareket ve pozların plastikliğini yansıtmaktadır. Bu bağlamda “Lenkaran Kızlarının Dansı” (“Lenkeran” Serisi, 1970)”, “Toprağın Nimetleri ( “Toprak ve İnsanlar” Serisi, 1984)”, “Güneşin Işınları”, “Çay Toplayan Kızlar”, “Üzümlerin Toplanması” eserleri farklı özelliklere sahiptir.^[2]

İlk diplomalı ve eğitimli Azerbaycan ressamı olarak Sovyet döneminden önceki hayat yaşantısıyla Sovyetler birliğinin kurulduktan önce ve sonraki dönemde kadınların gelişmesini ve hayat tarzını siyah beyaz eserlerinde geniş yer veren Maral Rehmanzade, 18 Mart 2008'de Bakü'de hayata veda etmiştir.^[3]