İçeriğe atla

Marabda Muharebesi

Marabda Muharebesi
Kartli-Kaheti Ayaklanması (1625)

Marabda ovaları.
Tarih30 Haziran 1625,[1] ya da 1 Temmuz 1625[]
Bölge
Marabda yakınları
Sonuç Safevi zaferi
Taraflar
Kartli Krallığı Safevi İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
I. Teimuraz
Giorgi Saakadze		İsa Han Safevi
I. Rostom
Güçler
20,000[2] 60,000[3]
Kayıplar
9,000[4] yada 10,000[2] 14,000[2]

Marabda Muharebesi İran Safevi ordusu ve Gürcü ordusu arasında 30 Haziran 1625 [5] veya 1 Temmuz 1625 tarihlerinde gerçekleşen muharebedir.[] Bu savaş, aynı yıl İran ordusunun bozguna uğradığı Martkopi Muharebesi'nden sonra meydana geldi.

Arka plan

Savaş, Kral Teimuraz'ın saltanatı boyunca Safevi İmparatorluğuna karşı ikinci isyanın liderliğini üstlendiği 1625'teki Kartli-Kaheti Ayaklanması'nın bir sonucuydu. Safevi Şahı I. Abbas, isyanı bastırmak için Isa Han Safavi'nin (qorçi-başi) komutasında büyük bir ordu gönderdi ve onu Gürcistan'daki Safevi kuvvetlerinin komutanı yaptı. [5] Abbas, Kafkasya'daki Safevi valilerine İsa Han'a yardım etmelerini emretti. [5] Safevi ordusu aynı zamanda Şirvan ve Erivan'ın beylerbeylerinin yanı sıra kuzey ve orta İran'dan gelen askerleri de içeriyordu. Şah Abbas, ordugah kurduğu güney Azerbaycan'dan seferi komuta ediyordu.

Hazırlık

İran ordusu 1625 Haziranının sonunda Gürcistan topraklarına geçti ve Marabda ovalarında Algeti Nehri vadilerinde kamp kurdu. Kral Teimuraz ve Giorgi Saakadze 20 bin kişiyi bir araya getirerek Kocori - Tabahmela ovalarında konakladılar. İranlılar Azerbaycan Beylerbeyi Şahbandeh Han'ın ordusunu bekliyorlardı ve bu nedenle henüz bir saldırı planlamıyorlardı. Gürcü komutanlar, savaşta kullanacakları stratejinin özellikleri konusunda tartışıyorlardı. Giorgi Saakadze, Marabda ovasının coğrafyasını kullanmak için İranlıların saldırısını beklemekte ısrar ederken, Kral Teimuraz tam tersini söylüyordu. Sonunda, Teimuraz'ın planı Giorgi'nin planına tercih edildi ve böylece savaş, Giorgi Saakadze'yi komutanlığından çıkararak kralın kişisel liderliği ile başladı.

Savaş

İranlılar saldırıya hazırdı : sangarlar çoktan inşa edilmişti ve önünde dört sıra halinde silahşörler duran topçu parçaları yerleştirilmişti. Kuvvetin ön cephesi Amirghuna Han'ın önderliğindeydi, İsa Han Safavi ise ordunun merkezini komuta etti. Gürcüler gece saatlerinde Tabahmela yaylalarından indi ve şafak vakti İran tahkimatlarına saldırdılar. Silahşörler ve topçular ağır kayıplara neden oldu, ancak İran öncü cephesini yok eden ve Amirghuna Han'ı ölümcül şekilde yaralayan Gürcü saldırısını durduramadı. Gürcüler, Safevi piyade hatlarını kırmayı başardılar ve İsa Han'ın ordusunun merkezine büyük bir saldırı başlattılar. Savaşın sıcağında İran kanatları merkeze yardım edemedi, ana kuvvetten ayrıldı ve Teimuraz'ın planına göre savaş alanından kaçmaya başladı. Gürcülerin zaferi neredeyse kaçınılmaz görünüyordu, ancak İsa-Han ve kişisel koruması hala inatla Gürcülerin ilerleyişini durdurmaya çalışıyordu. İran ordusunun büyük bir kısmı bozguna uğratıldıktan ve geri kalanı büyük bir çembere alındıktan sonra, Gürcü kanatlarından biri düşmanla temas noktasını kaybetti ve yakında elde edilecek zaferlerini kutlamaya başladı. Aynı zamanda Teimuraz'ın süvari taburları, geri çekilen Safevileri kovalarken ana savaş alanından ayrıldı. Kızılbaşlar bu avantajı, kırık hatlarını yeniden birleştirerek ve onları Isa Han'ın kişisel korumasında yoğunlaştırarak ve Gürcülere güçlü bir karşı saldırı başlatarak kullandılar. Isa Han Safavi, yeni gelen Şahbandeh Han'ın (Azerbaycan Eyaleti valisi) takviye kuvvetlerini kullanarak, kırılan Gürcü hatlarını aşmayı ve onları Kocori Boğazı yönüne sürmeyi başardı.

Sonuç

Marabda'daki yenilgi Gürcüler için son derece maliyetliydi, I. Teimuraz'ın sadık hizmetindeki birçok soylu ve deneyimli generali öldü. Yenilginin arkasındaki ana nedenler, isyancıların disiplin dışı eylemleri ve modası geçmiş silahların kullanılmasıydı. Ezici yenilgiye rağmen, Gürcüler Safevilere karşı bir gerilla savaşı yapmaya devam ettiler. Safevilerin Marabda'daki maliyetli zaferi, Kaheti'deki genel ayaklanmayı bastıramadı. Yenilgiden kısa bir süre sonra, Gürcü isyancılar Şahbandeh Han'ı pusuya düşürmeyi ve öldürmeyi başardılar. [5] Teimuraz, yoldaşlarıyla birlikte aktif olarak İran hegemonyasına karşı çıkmaya devam etti. Teimuraz'ın siyasi ve askeri manevraları, Kaheti tahtını I. Teimuraz'a geri getirerek Gürcistan'ın doğusunda özerkliğin yeniden sağlanması yönünde etkili bir biçimde sonuçlandı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Blow 2009, s. 134.
  2. ^ a b c [1] 26 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. მარაბდის ბრძოლა, Battle of Marabda, "Istoriani", June 2013
  3. ^ [2] 6 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."მარაბდის მოვლენების განხილვაც ისეთი განსაზღვრებით არის წარმოდგენილი, თუ რა მისია შესრულდა 20-ათასიანი ქართველი მეომრის მიერ, როცა ამ ომში 60 ათასი ირანელის პირისპირ ქართველი დიდებულების ნაწილმა სარდლად თეიმურაზ I აირჩია."
  4. ^ Jamburia, Givi. Development of Georgian Sociopolitics in the First Half of the XVII Century Part VI, pg. 425-426, Tbilisi 1983
  5. ^ a b c d Blow 2009.

Kaynaklar

Kaynakça

  • Gürcistan Tarihi, R. Metreveli, Tiflis Devlet Üniversitesi. - [3]

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İran-Osmanlı savaşları</span> 16. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar İran ve Osmanlı arasında süren bir dizi savaş

İran-Osmanlı Savaşları, 16 ilâ 19. yüzyıl arasında Osmanlı İmparatorluğu ile İran'da otoriteyi elinde bulunduran birbirinin devamı niteliğindeki çeşitli hanedanlar arasında gerçekleşmiştir. Osmanlılar ile İran arasındaki ilk savaş 1514 Çaldıran Muharebesi'dir. Son savaş ise 1821-1823 Osmanlı-İran Savaşı'dır.

<span class="mw-page-title-main">1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Safevi Devleti arasında 1578-1590 yılları arasında yapılmış savaş

1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile Safevî Devleti arasında tüm Kafkaslar ile Güney Azerbaycan'da cereyan eden ve Osmanlıların zaferiyle sonuçlanan savaş.

<span class="mw-page-title-main">Giorgi Saakadze</span>

Giorgi Saakadze 1484-1762 yılları arasında Tiflis merkezli olarak hüküm süren Kartli Krallığı'nda 17. yüzyılda etkili olmuş Gürcü siyasetçi ve komutan. Hizmetine girdiği Safevî Devleti'nde Mūrāv-Bey, Osmanlı İmparatorluğu'nda da Magrav-Han olarak tanınırdı. Kızı Ana'nın Erzurum kentindeki türbesinin kitabesinde adı Murav (موراو) olarak geçer ve bu isim Gürcüce "Mouravi"den (მოურავი) gelir.

<span class="mw-page-title-main">Kaheti Krallığı</span>

Kaheti Krallığı Doğu Gürcistan'da, Kaheti bölgesinde kurulmuş ilk başkenti Gremi ve daha sonra Telavi olan Geç Orta Çağ/Erken Modern Çağ monarşisiydi. 1465 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılması süreciyle ortaya çıkmış ve birkaç kısa aralıklarla 1762 yılında Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısıyla Kaheti ve komşusu Kartli Krallığı'nın birleşmesi dönemine kadar varlığını sürdürmüştür. Karışık tarihinin büyük bir kısmında Kaheti, Gürcü Krallığı'nı etki alanında tutmak için çaba gösteren bunun sonucu olarak birçok askeri çatışma ve sürgünlere yol açan Safevi Devleti'nin vasalıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kartli Krallığı</span>

Kartli Krallığı Batı Gürcistan'ın Kartli bölgesinde başkenti Tiflis olan Geç Orta Çağ / Yakın Çağ Gürcü monarşisidir. 1478 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılma süreciyle ortaya çıkmış ve Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısı sayesinde 1762 yılında komşusu Kaheti Krallığı ile birleşene dek varlığını sürdürmüştür. Bu dönemin çoğunda krallık Safevi hanedanlıklarının vasalıydı ancak belirli aralıklarla özellikle 1747 yılından sonra bağımsızlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">I. Teimuraz</span>

I. Teymuraz (1589–1663), Bagrationi hanedanından 1606-48 arasında Kaheti kralı. 1625-32 arasında aynı zamanda Kartli kralıydı. On altı yaşında tahta çıktı ve bundan dolayı krallığı bir süre annesi Ketevan idare etti. Teymuraz şair olarak da Gürcü edebiyatında önemli yere sahiptir.

III. Manuçar Cakeli, 1614-1625 arasında Samtshe atabeyi. II. Manuçar'ın oğludur. Babasının İran'da bulunduğu sırada İran şahı I. Abbas III. Manuçar'ı Samtshe atabeyi olarak tanıdı. Osmanlılar 1608'de Ahaltsihe'yi yeniden ele geçirince III. Manuçar Kartli'ye sığındı. Babası 1614'te ölünce yeniden iktidara çıktı. Mesheti bölgesi feodallerinin Müslüman olmasına karşı çıkınca Osmanlı yönetimiyle arası açıldı. Osmanlı yönetimi 1624'te Erzurum beylerbeyini III. Manuçar'a karşı sefere yolladı. Manuçar küçük bir birlikte Kartli'ye sığındı. Burada Giorgi Saakadze'nin yanında, Marabda Muharebesi'nde İranlılara karşı savaştı. İranlılara karşı savaştığı için Osmanlı padişahı onu, Hristiyan kalmasını da kabul ederek Samtshe atabeyi olarak tanıdı. Ne var ki III. Manuçar Ahaltsihe'ye dönüş yolunda, sonradan Sefer Paşa adını alan III. Beka Cakeli tarafından öldürüldü. Sefer Paşa, Samtshe-Saatabago'nun yerini alan Çıldır Eyaleti'nin yöneticisi oldu ve bölgede yaşayan Gürcülerin Müslümanlaştırılması için çalıştı.

Bağdat Kuşatması, 1623-1639 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda bir evre. Hüsrev Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu 1623'te İranlıların eline geçen Bağdat'ı 1625-26'daki başarısız kuşatmadan sonra ikinci kez kuşattıysa da, 39 günlük kuşatmanın sonucunda geri alamadı.

<span class="mw-page-title-main">Bahtrioni Ayaklanması</span>

Bahtrioni Ayaklanması, 1659 yılında Safevi İran'ın siyasi egemenliğine karşı Doğu Kaheti Krallığı'nda gerçekleşen bir isyandı. İsyan, Bahtrioni kalesinde meydana geldiği için savaşın adı olarak kayıt edilmiştir.

I. Abbas'ın Kaheti ve Kartli seferleri, Safevi Şahı I. Abbas'ın, Osmanlı-Safevi Savaşı (1603-18) sırasında Doğu Gürcü vasal krallıkları olan Kartli ve Kaheti'de 1614-1617 yılları arasında yürüttüğü dört seferdir. Seferler, I. Abbas'ın eskiden en sadık Gürcü gulamları olan Kartli Kralı II. Luarsab ve Kaheti Kralı I. Teymuraz tarafından gösterilen itaatsizliğe ve ardından çıkarılan isyana bir yanıt olarak başlatıldı. Tiflis tamamen yakıp yıkıldı, ayaklanma bastırıldı, 100.000 kadar Gürcü katledildi ve 130.000 ila 200.000 kişi İran'a sürgün edildi. Bunun sonucunda Kaheti ve Kartli geçici olarak İran egemenliği altına alındı.

Kartli Kralı, Bagrationi Hanedanının Kutsal Şehidi II. Luarsab, 1606'dan 1615'e kadar Kartli'nin kralıydı. İran şahı I. Abbas'ın kollarının arasında ölümü ile Gürcü Ortodoks Kilisesi, onu aziz ilan etti ve öldüğü 1 Temmuz gününde anısına dualar edilir.

Martkopi Muharebesi Gürcü Kartli Krallığı ile Safevi İran arasındaki 1625 yılında meydana gelen askeri çatışmadır. General Giorgi Saakadze liderliğindeki Gürcüler, Şah Abbas'ın İran müfrezesini imha ettiler.

Ağaiani Muharebesi, Kaheti Krallığı'nın soyluları ile Safevî Devleti'nin orduları arasında 1625'te meydana gelen savaş.

Bazaleti Muharebesi 1626 sonbaharında Kaheti Kralı I. Teimuraz ve ona muhalif Gürcü asilzade Giorgi Saakadze arasındaki muharebedir.

<span class="mw-page-title-main">Dokuz Kardeş Herheulidze</span>

Dokuz Kardeş Herheulidze Marabda Muharebesi'nde kahramanca ölen savaşçılardır. Efsaneye göre, Eski Marabda'nın eteklerindeki Aziz Marine köyü yakınlarında gömülüdürler. Dokuz kardeş Herheulidze'nin cesur bağlılığının hikâyesi, Gürcü sözlü geleneğine geniş ölçüde yansımıştır. Hepsi anavatanlarını savunurken ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">İsa Han Safevi</span>

İsa Han Safevi ve ya İsa Han Şeyhavend, I. Abbas (1587-1629) devrinde yüksek görevlerde hizmet eden Safevi Hanedanı'na mensup şahzade.

III. Giorgi — Prens Konstantine'nin oğlu, 1604'ten 1639'a kadar İmereti kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">Arçil (İmereti kralı)</span>

Arçil Bagrationi Hanedanı'ndan, Batı Gürcistan'da İmereti ve Doğu Gürcistan'da Kaheti (1664-75) kralı. İmereti tahtına çıkmak için bir dizi başarısız girişimden sonra Arçil, yerel bir Gürcü topluluğunun kültürel yaşamına öncülük ettiği Rusya'da emekli oldu. Ayrıca bir lirik şairdir.

<span class="mw-page-title-main">Kahetililer</span>

Kahetililer, Gürcücenin Kaheti lehçesini konuşan Gürcülerin etnik bir boyudur. Kahetililer, Doğu Gürcistan'da ülkenin şarabının büyük bölümünü üreten verimli bir vadi olan tarihi Kaheti bölgesinin yerli halkıdır. Günümüzde çoğunlukla Gürcü Ortodoks Kilisesi'nin takipçileridir.

<span class="mw-page-title-main">Nahiduri Muharebesi</span>

Nahiduri Muharebesi, Osmanlı-Gürcü Savaşlarında evre. Tebriz Beylerbeyi Hadım Cafer Paşa komutasındaki Osmanlı birliği, isyan ederek Gori kalesini ele geçiren Gürcü Kartli Kralı I. Simon komutasındaki Gürcü ordusunu 1599 yılında Nahiduri'de yenerek Kral I. Simon'u esir aldı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.