Yüksek hızlı demiryolu (YHD), kendine özgü ray sistemi ve bu sisteme entegre özel raylı taşıtları ile geleneksel demiryolu trafiğinden önemli ölçüde daha hızlı ulaşıma imkân tanıyan demiryolu taşımacılığı türüdür. Dünya çapında bir tek geçerli standart tanım bulunmamakla birlikte, 250 kilometre/saat (160 mph) ve üstü hıza uygun yeni demiryolu hatları ve 200 kilometre/saat (120 mph) ve üstü hıza uygun geliştirilmiş mevcut demiryolu hatları yaygın olarak yüksek hızlı demiryolu olarak kabul edilir.
Marmaray veya B1 Banliyö Treni, İstanbul ve Kocaeli illerinde hizmet veren banliyö treni sistemidir. Halkalı – Gebze arasında 75,771 kilometre (47,082 mi) uzunluğundaki banliyö hattında 43 istasyon bulunmaktadır. Marmaray Tüneli aracılığıyla İstanbul Boğazı'nın iki yakasını birbirine bağlayan Marmaray'da yolcu taşımacılığına 29 Ekim 2013'te başlanmış, hattaki son genişletme ise 12 Mart 2019'da tamamlanmıştır.
Manş Denizi, Büyük Britanya'yı Fransa'dan ayırıp Atlas Okyanusu ile Kuzey Denizi'ni birleştiren denizdir. Uzunluğu 563 km, en geniş yeri ise 240 km'dir. Deniz çok sığdır. Ortalama derinlik 63 metre kadardır.
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD), Türkiye'deki demiryolu ulaşımının altyapısını geliştiren, düzenleyen ve kontrol eden resmî kurumdur.
TGV Alstom ve SNCF tarafından geliştirilen ve SNCF tarafından işletilen yüksek hızlı demiryolu tren hizmetidir. 1983 yılında Paris ile Lyon arasında ilk defa seferlere başlamıştır. Şu anda Paris merkez olmak üzere çeşitli şehirlere ve komşu ülkelere seferler düzenlemektedir. 3 Nisan 2007'de 574.8 km/s ile dünya tekerlekli tren hız rekorunu kırmıştır. Ortalama hızı 200 km/s maksimum hızı ise saatte 320 km'dir.
Brenner Tüneli İtalya ve Avusturya arasında bulunan Brenner Geçidi'nde hâlen yapım aşamasında olan 56 kilometre uzunluğunda bir demiryolu tünelidir.
Fréjus Demiryolu Tüneli ya da Mont Cenis Tüneli, Avrupa'da İtalya'nın Torino kentinden başlayarak Fransa'nın Modane kentine giden Fréjus demiryolu hattını Mont-Cenis üzerinden Alplerden geçiren 13,7 kilometre uzunluğunda bir tüneldir.
LGV Est européenne ya da kısaca LGV Est, Fransa'da Paris ve Strazburg şehirlerini birbirine bağlayan yüksek hızlı demiryolu TGV hattıdır. Bu hat, başta Paris ve Strazburg olmak üzere Doğu Fransa'nın önemli şehirleri, Lüksemburg, Almanya'nın bazı şehirleri arasında hızlı ulaşım sağlar. Fransa'nın doğu şehirleri TGV ile güneydoğuya, güneybatıya, batıya ve kuzeybatıya bu hatla bağlanır. Hat, Paris'in doğusunda çatallanarak diğer LGV hatları aracığıyla Amsterdam'a, Brüksel'e, Londra'ya, Liège'e, Marsilya'a, Bordeaux'ya, Montpellier'e ve Rennes'e dek uzanır.
Dover, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Güney Doğu İngiltere bölgesi içinde Kent kontluğu içinde bulunan tarihsel bir liman kentidir. Dover kenti Antik Romalılar tarafından kurulmuştur. 12. yüzyılda Normanlar tarafından yapılmış ve 2007'ye kadar içinde askerî birlikler ve kuruluşlar bulundurulan tarihî bir kale bulunmaktadır. Gayet eski tarihi olmasına ve Manş Denizi'ni geçiş limanı olarak büyük stratejik önemi olduğu yüzyıllarca kabul edilmesine rağmen Dover kentinin resmi şehir statüsü bulunmamaktadır.
Ankara – İstanbul yüksek hızlı demiryolu ya da kısaca Ankara – İstanbul YHD, Ankara YHT – Halkalı arasında Yüksek Hızlı Tren hizmeti verilen azami 250 kilometre/saat (160 mph) hıza uygun çift hatlı, elektrikli, sinyalli yüksek hızlı demiryolu hattıdır.
Polatlı – Konya yüksek hızlı demiryolu ya da kısaca Polatlı – Konya YHD, Polatlı YHT – Konya arasında Yüksek Hızlı Tren hizmeti verilen azami 300 kilometre/saat (190 mph) hıza uygun çift hatlı, elektrikli, sinyalli yüksek hızlı demiryolu hattıdır.
AlpTransit ya da Almanca kısaltması ile NEAT İsviçre'nin kuzeyi ile güneyini birleştirmeyi amaçlayan büyük bir demiryolu projesi. İsviçre Alplerini, var olan tünellerin birkaç yüz metre altından, bir dizi "base tünel" yardımıyla geçen bu demiryolu projesi, İsviçrenin gelmiş geçmiş en büyük projesidir.Güvenlik amacıyla proje kapsamındaki tüm tüneller birbirine paralel iki tünel biçimindedir ve 325 metre ara ile kurtarma tüneline geçiş boruları bulunur. Toplam maliyeti 19 milyar Fr. olarak hesaplanan projenin 13 milyar Fr.lık kısmı Gotthard Zemin Tüneli'ne ayrılmıştır. Projenin en önemli iki kısmı Gotthard Base aksı ile Lötschberg Base aksıdır. Gotthard Base aksı dünyanın en uzun tüneli olan(2016 yılı itibarı ile) 57 km. uzunluğundaki Gotthard Base tünelini de kapsayan bir dizi tünelden oluşur. Toplam uzunluğu 152 km.ye ulaşır.
Eurostar, Birleşik Krallık merkezli bir yüksek hızlı demiryolu treni işletme şirketidir. Şirket 1990 yılında kurulmuş olup Manş Tüneli üzerinden Londra'dan Brüksel, Paris, Lille, Rotterdam ve Amsterdam'a yüksek hızlı tren hizmeti vermektedir. Şirketin merkezi ilk başta Waterloo Uluslararası Tren Garı'nda yer alırken 2007 yılından beri Londra'da St Pancras Uluslararası Tren İstasyonu'nda yer almaktadır. Ayrıca sezonluk olarak Lyon, Avignon, Marsilya ve Bourg-Saint-Maurice'e(kış dönemi) gitmektedir. Eurostar trenleri, 90'larda üretilen Fransız yapımı e300 ve 2010'lu yıllarda üretilen Alman yapımı Siemens Velaro model e320 trenleridir. Eurostar'ın gelecekte Frankfurt, Köln ve Cenevre'ye tarifeli seferlere başlaması planlanmaktadır.
Bandırma – Bursa – Osmaneli yüksek standartlı demiryolu ya da kısaca Bandırma – Bursa – Osmaneli YSD, Bandırma – Osmaneli YHT arasında yapımı süren çift hatlı, elektrikli ve sinyalli yüksek standartlı demiryolu projesidir. 23 Aralık 2012'de dönemin Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik ve TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman'ın katıldığı bir törenle temeli atılmıştır.
Polatlı – İzmir yüksek standartlı demiryolu ya da kısaca Polatlı – İzmir YSD, Polatlı YHT – İzmir-Basmane arasında yapımı süren çift hatlı, elektrikli ve sinyalli yüksek standartlı demiryolu projesidir. Hat üzerinde TCDD Taşımacılık tarafından Yüksek Hızlı Tren seferleri düzenlenecektir. Yolculuk süresinin 210 dakika olması beklenmektedir. 2024 yılı itibarıyla toplam maliyetinin ₺64,5 milyar olması planlanan hattın tamamının 2027 yılında açılması hedeflenmektedir.
Fransa'da yüksek hızlı demiryolu, ilk Fransız yüksek hızlı demiryolu hattı olan Paris - Lyon yüksek hızlı demiryolu, 1981'de Paris ile Lyon'un banliyöleri arasında hizmete girdi. Bu demiryolu hattı o zamanlar Avrupa'daki tek yüksek hızlı demiryolu hattıydı. Haziran 2021 itibarıyla, Fransa'da 2.800 kilometre (1.700 mi) uzunluğunda yüksek hızlı demiryolu hattı bulunmaktadır.
Avrupa'da yüksek hızlı demiryolu , Avrupa'da giderek daha popüler ve verimli bir ulaşım haline gelmiştir. 1980'lerde ve 1990'larda inşa edilen ilk yüksek hızlı demiryolu hatları, ülke içi koridorlarda seyahat sürelerini iyileştirdi. O zamandan beri, birçok ülke kapsamlı yüksek hızlı ağlar kurdu ve şimdi birkaç sınır ötesi yüksek hızlı demiryolu bağlantısı var. Demiryolu operatörleri sıklıkla uluslararası hizmetler işletmektedir ve hatlar sürekli olarak inşa edilmekte ve gelişmekte olan Avrupa yüksek hızlı demiryolu ağında uluslararası standartlara yükseltilmektedir.
LGV Sud-Est (Fransızca: Ligne à Grande Vitesse Sud-Est; Fransa Paris ve Lyon bölgelerini birbirine bağlayan hatta bulunan bir yüksek hızlı trendir. Fransa'nın ilk yüksek hızlı demiryolu hattı ve ilk treniydi. Saint-Florentin ve Sathonay-Camp arasındaki ilk bölümün Başkan François Mitterrand tarafından 22 Eylül 1981'de açılışı, Fransa'da demiryolu yolcu hizmetinin yeniden canlanmasına etkili olmuştur.
Mersin – Adana – Gaziantep yüksek standartlı demiryolu ya da kısaca Mersin – Adana – Gaziantep YSD, Mersin – Gaziantep arasında yapımı süren çift hatlı, elektrikli ve sinyalli yüksek standartlı demiryolu projesidir. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen ihalede 6 milyar 749 milyon 818 bin liralık teklifle 5 firma davet edildi, REC Uluslararası İnşaat Yatırım Sanayi ve Tic. A.Ş. ihaleyi kazandı.
Gaziray, Gaziantep ilinde hizmet veren banliyö treni sistemidir. Başpınar – Taşlıca arasında 25,532 kilometre (15,865 mi) uzunluğundaki banliyö hattında 16 istasyon bulunmaktadır. Gaziray'da yolcu taşımacılığı 5 Kasım 2022'de başlamıştır.
