Mammuthus exilis (pigme mamut ya da Channel Adaları mamutu) filgillerden, Mammuthus exilis türünden evrimleşmiş, soyu tükenmişcüce bir fil türüdür. Ada cüceleşmesinin bir örneği sayılan bu tür üzerinde 2010 yılında yapılan bir incelemede omuz yüksekliğinin ortalama 1,72 m. ve ağırlığının da 760 kg. civarında olduğu ortaya konmuştur.[2] Soyundan geldiği M. columbi ise 4,3 m uzunluğunda ve 9100 kg ağırlığındaydı.[3]
M. exilis türüne ait kalıntılar 1856 yılından beri Kaliforniya Channel Adaları'nın üçünde ortaya çıkarılmıştır: Santa Cruz, Santa Rosa ve San Miguel. Bu üç ada ile birlikte Anacapa şimdi çoğu deniz altında kalmış olan büyük Santa Rosae adasının en yüksek kısımlarıydı. Buzul Çağı'nın sonlarında filler burada Holosen'in başında Çumaşlar gelene kadar günümüzden 10.800 ile 11.300 yıl önceye kadar yaşamış olabilirler. Radyokarbon tarihleme yöntemiM. exilis türünün adalarda yaklaşık 47.000 yıl önceye kadar yaşadığını göstermektedir.[4]
Günümüzün filleri çok iyi yüzücüdürler ve muhtemelen M. exilis türünün ataları Santa Rosae'ye olan 6,4 km.'lik mesafeyi yüzerek geçmiş ve adaya yerleşmişlerdir. Mamutların popülasyonu arttıkça, büyük yırtıcıların olmaması ve Buzul Çağı'nın sonunda deniz seviyesinin yğkselmesi ile Santa Rosae'nin dört adaya bölünmesiyle oluşan yerleşim alanı kaybı nedeniyle daha küçük cüsseli hayvanlar ortaya çıkmıştır.[3]
M. exilis, Wrangel Adası ya da Saint Paul Adası'nda yaşamış olan ve tüylü mamutun (M. primigenius) daha küçük cüsseli ırkından olan mamutlarla karıştırılmamalıdır. İlki MÖ 1700 diğeri ise MÖ 4000 yılılarında ortadan yok olmuşlardır.
^ab"The pygmy mammoth". Channel Islands National Park. U.S. Department of the Interior National Park Service. 1 Eylül 2006. 11 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2013.
Fil, hortumlular takımının filgiller (Elephantidae) familyasını oluşturan memeli bir hayvandır. Geleneksel olarak Asya fili ve Afrika fili olmak üzere iki türü tanınır; ancak bazı kanıtlara dayanarak Afrika savan fili ile Afrika orman filinin de iki ayrı tür olduğu öne sürülür. Filler, Sahra altı Afrika ile Güney ve Güneydoğu Asya'da bulunur. İçinde mamutlar ve mastodonlar gibi soyu tükenmiş türleri de barındıran hortumlular takımından günümüzde soyunu sürdüren bir tek filler kalmıştır. Karada yaşayan en büyük hayvan olan Afrika filinin erkeği 4 m boya ve 7.000 kg ağırlığa ulaşabilir. Fillerin dikkat çekici ve ayırt edici özellikleri arasında, nesneleri yakalamak gibi çeşitli amaçlar için kullanılan uzun hortumları başta gelir. Uzun ve sivri olan kesici dişlerini nesneleri taşımak, yeri kazmak için kullanırlar. Fildişinin kaynağı olan bu kesici dişler aynı zamanda dövüşürken silah olarak da kullanılır. Filin büyük ve geniş kulakları vücut ısısını kontrol etmeye yarar. Afrika fillerinin kulakları daha büyük olur ve sırtları içbükeydir. Asya fillerinin ise kulakları daha küçük olur ve sırtları dışbükey ya da düzdür.
Mamut (Mammuthus), filgiller (Elephantidae) familyasının nesli tükenmiş bir cinsi. Son buzul çağında (Pleyistosen) Kuzey Amerika, Avrupa, Asya ve Afrika'da birçok farklı türleri ile yayılım göstermiştir. 4,5 m boy ve 8 ton ağırlığa kadar varan bu cinsin son üyeleri yaklaşık 4000 yıl önce yaşamıştır.
Yünlü mamut veya kıllı mamut, Pleistosen'de Avrasya ile Kuzey Amerika'da yaşamış ve Holosen'de soyu tükenmiş bir mamut türü.
Seylan fili Asya filinin kabul edilmiş üç alt türünden biridir ve Sri Lanka'ya özgüdür. 1986 yılından beri Elephas maximus Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından son üç kuşaktır popülasyonu en az %50 azaldığı için soyunun tükenme riski çok yüksek olan tehlikedeki türler arasında listelenir. Türün karşısındaki en önemli tehditler yaşam alanı yokolması ve yaşam alanı parçalanmasıdır.
Sumatra fili Asya filinin kabul edilmiş üç alt türünden biridir ve Endonezya'nın Sumatra adasına özgüdür. 2011 yılından beri Sumatra fili Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından son üç kuşaktır popülasyonu en az %80 azaldığı için soyunun tükenme riski had safhada olan kritik tehlikedeki türler arasında listelenir. Türün karşısındaki en önemli tehditler yaşam alanı yokolması ve yaşam alanı parçalanmasıdır ve Sumatra filinin doğal yaşam alanının %69'u son 25 yılda yok olmuştur. Geriye kalan orman örtüsü 250 km²'den küçük bloklar hâlindedir ve sağlıklı bir fil popülasyonunu devam ettirebilmek için yeterli değildir.
Hint fili Asya filinin kabul edilmiş üç alt türünden biridir ve Asya anakarasına özgüdür. 1986 yılından beri Elephas maximus Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından son üç kuşaktır popülasyonu en az %50 azaldığı için soyunun tükenme riski çok yüksek olan tehlikedeki türler arasında listelenir. Türün karşısındaki en önemli tehditler yaşam alanı yokolması ve yaşam alanı parçalanmasıdır.
Elephas, hortumlular (Proboscidea) takımının günümüzde yaşayan iki fil cinsinden biridir. Cinsin soyu tükenmemiş tek türü ise Asya filidir Elephas maximus.
Afrika orman fili Kongo Havzası'nda bulunan ve ormanlarda yaşayan bir fil türüdür. Geleneksel olarak Afrika filinin sinonimi ya da bir alt türü olarak değerlendirilen Afrika orman filinin 2010 tarihli bir bilimsel makalede Loxodonta cyclotis bilimsel adı ile ayrı bir tür olarak sınıflandırılması önerilmiştir. Bu yeni sınıflandırma ile Afrika orman fili soyu tükenmemiş fil türleri içinde en küçüğü ancak yaşayan kara hayvanları içinde de en büyüğü olmaktadır. Kongo Havzası'nın kriptozoologlar tarafından Loxodonta pumilio adıyla ayrı bir tür olarak görülen pigme fillerinin küçük cüsseleri ve erken olgunlaşmalarının nedeninin çevresel koşullar olması mümkündür. Erişkin pigme fillerin 900 kg. kadar az bir ağırlığa sahip olduğu kaydedilmiştir.
Filgiller familyasında sınıflandırılan, yaşayan ve soyu tükenmiş (†) fil türleri listesi.
Alt familya Elephantinae
Oymak Elephantini (filler)
Cins †Primelephas
Tür †Primelephas gomphotheroides
Tür †Primelephas korotorensis
Alt oymak Loxodontina
Cins Loxodonta
Tür Loxodonta africana
Alt tür Loxodonta africana africana
Alt tür †Loxodonta africana pharaonensis
Tür Loxodonta cyclotis
Alt oymak Elephantina ya da Üst cins Elephadon
Cins Elephas
Tür Elephas maximus
Alt tür Elephas maximus indicus
Alt tür Elephas maximus maximus
Alt tür Elephas maximus sumatranus
Alt tür Elephas maximus borneensis
Alt tür ? Vietnam fili ve Laos fili
Alt tür ? †Elephas maximus rubridens
Alt tür †Elephas maximus asurus
Tür †Elephas beyeri
Tür †Elephas celebensis
Tür †Elephas hysudricus
Tür †Elephas iolensis
Tür †Elephas planifrons
Tür †Elephas platycephalus
Tür †Elephas recki
Alt cins †Palaeoloxodon
Tür †Elephas (Palaeoloxodon) antiquus
Tür †Elephas (Palaeoloxodon) creticus
Tür †Elephas (Palaeoloxodon) creutzburgi
Tür †Elephas (Palaeoloxodon) chaniensis
Tür †Elephas (Palaeoloxodon) cypriotes
Tür †Elephas (Palaeoloxodon) ekorensis
Tür †Elephas (Palaeoloxodon) falconeri
Tür †Elephas (Palaeoloxodon) mnaidriensis
Tür †Elephas (Palaeoloxodon) melitensis
Tür †Elephas (Palaeoloxodon) namadicus
Tür †Elephas (Palaeoloxodon) naumanni
Cins †Mammuthus (Mamutlar)
Tür †Mammuthus africanavus †
Tür †Mammuthus columbi
Tür †Mammuthus exilis
Tür †Mammuthus imperator
Tür †Mammuthus lamarmorae
Tür †Mammuthus meridionalis
Tür †Mammuthus primigenius
Tür †Mammuthus subplanifrons
Tür †Mammuthus armeniacus )
Oymak Belodontini †
Alt oymak Belodontina †
Cins Tetrabelodon †
Cins Stegotetrabelodon †
Cins Stegodibelodon †
Alt familya Stegodontinae †
Cins Stegodon †
Tür Stegodon aurorae †
Tür Stegodon elephantoides †
Tür Stegodon florensis †
Tür Stegodon ganesha †
Tür Stegodon insignis †
Tür Stegodon orientalis †
Tür Stegodon shinshuensis †
Tür Stegodon sompoensis †
Tür Stegodon sondaarii †
Tür Stegodon trigonocephalus †
Tür Stegodon zdanski †
Alt familya Lophodontinae ya da Rhynchotheriinae†
Cins Anancus †
Tür Anancus alexeevae †
Tür Anancus arvernensis †
Tür Anancus kenyensis †
Cins Morrillia †
Oymak Lophodontini †
Alt oymak Lophodontina †
Cins Tetralophodon †
Cins Paratetralophodon †
Cins Zygolophodon †
Oymak Cuvieroniini †
Cins Stegomastodon †
Tür Stegomastodon arizonae †
Tür Stegomastodon mirificus †
Tür Stegomastodon platensis †
Tür Stegomastodon primitivus †
Tür Stegomastodon waringi †
Cins Cuvieronius †
Tür Cuvieronius hyodon †
Tür Cuvieronius priestleyi †
Tür Cuvieronius tropicus †
Pigme fil hem Afrika hem Asya'da yaşadığı rapor edilmiş bir tür. Eskiden Loxodonta pumilio adıyla tanımlanmış olan Afrika pigme fili, bugün Afrika orman filinin bir polimorfu olarak kabul edilmektedir.
Palaeoloxodon falconeri filgiller familyasından, Asya fili ile yakın akraba olan Sicilya ve Malta'da yaşamış soyu tükenmiş bir fil türüdür. 1867 yılında George Busk, ilk olarak Hugh Falconer tarafından Palaeoloxodon melitensis türünü tanımlamak için kullanılan fosillerin içinden birçok küçük azı dişine dayanarak Elephas falconeri türünü önermiştir. Adalarda yaşayan bu fil türü yalnızca 90 cm.'lik boyuyla ada cüceleşmesinin bir örneğidir. P. falconeri' türünün ataları muhtemelen Buzul Çağı sırasında deniz seviyesinin azalması sonucunda Akdeniz adalarına gelmişlerdir.
Cüce filler, hortumlular takımının, adalarda allopatrik türleşme sürecinin sonucunda yakın atalarıyla kıyaslandığında daha küçük boylara evrimleşmiş tarihöncesi dönemde yaşamış ve soyu tükenmiş üyeleridir. Cüce filler, karada yaşayan büyük omurgalıların kaynak az olan çevrelere uyum sağlayabilmek için erken ergenleşen ve üreyebilen bireylerin seçildiği ve dolayısıyla da cüce formlara evrimleştiği ada cüceleşmesinin de bir örneğidir. Asya fillerinin adalarda yaşayan bazı popülasyonları da kısmen boylarının azaldığı bir süreçten geçmiş ve ortaya pigme fil popülasyonları çıkmıştır.
Filgiller (Elephantidae), fillerin yanı sıra, mamutlar gibi soyu tükenmiş akrabalarından oluşan bir taksonomik familyadır. Bu hayvanlar, hortumları ve dişleri olan, büyük karasal memelilerdir. Familyanın çoğu cinsleri ve türlerinin soyu tükenmiştir. Günümüzde sadece iki cinsi, Afrika fili (Loxodonta) ve Asya fili (Elephas), yaşamaktadır.
Kuaterner döneminde Pleistosen'den Holosene geçiş sırasında özellikle megafaunal türlerde birçok yok oluş olayı görülmüştür. Ancak, yok olma dalgası Pleistosen'in sonunda durmamış özellikle izole adalarda Holosen yok olmaları olarak devam etmiştir. Paleontologlar tarafından ortaya atılan hipotezlere göre yok olma olaylarının başlıca nedenleri olarak Orta-Geç Pleistosen ve Holosen sırasında dünyanın birçok bölgesine yapılan göçler, doğal iklim değişiklikleri ve insanlar tarafından yapılan avcılık faaliyetleri gösterilmektedir. Avcılığın diğer bir varyantı ise ikinci dereceden avlanmadır ve insan olmayan avcılardan kaynaklanan üstün rekabetten dolaylı gerçekleşen yok olmalar üzerine odaklanılmaktadır. Hastalıkların yayılması da olası bir neden olarak ele alınmaktadır.
Cüce ispermeçet balinasıPhyseteroidea ailesinin bilinen üç türünden birisidir. Genellikle denizlerde görünmezler ve en kaybolmamış bilgiler gövdelerinin araştırmalarından gelmektedir.
Pigme ispermeçet balinası, Kogiidae familyasının bilinen iki türünden birisidir. Genellikle denizlerde görünmezler ve bu tür hakkında bilinen çoğu şey gövdelerinin araştırmalarından gelmektedir.
Pleistosen ya da Pleyistosen, genellikle halk dilinde Buz Devri olarak adlandırılan, yaklaşık 2.580.000 ila 11.700 yıl öncesini kapsayan jeolojik çağdır. Dünyanın en son tekrarlanan buzullaşma dönemidir. Pleistosen'in sonu, son buzul döneminin sonuna ve arkeolojide kullanılan Paleolitik çağın sonuna karşılık gelir. Pleistosen, Kuvaterner Döneminin ilk dönemi veya Senozoik Çağın altıncı dönemidir. ICS zaman ölçeğinde, Pleistosen üç aşamaya ayrılır. Bunlar;
Gelasiyen,
Kalabriyen,
Çibanyen Bu uluslararası alt bölümlere ek olarak, çeşitli bölgesel alt bölümler sıklıkla kullanılır.Pleistosen'i alt bölümlere ayırmak için çeşitli şemalar.
Palaeoloxodon, Pleyistosen boyunca Avrasya ve Afrika'da yaşamış tüm zamanların en büyük kara memelisi olan, hortumlular (Proboscidea) takımına mensup memeli cinsi. İlk olarak 1924 yılında Matsumoto tarafından tanımlandı, ancak cins tanımlanmadı. Bir kısım görüş bu canlının Elephas cinsi bünyesinde olmasını savunurken; çene ve kafatası üzerine yapılan modern çalışmalar sonucu Palaeoloxodon cinsi kurulmuştur.
Jarkov Mamutu, 1997 yılında Sibirya'nın Taymır Yarımadası'nda dokuz yaşındaki bir çocuk tarafından keşfedilen bir yünlü mamut örneğidir. Bu özel mamutun yaklaşık 20.000 yıl önce yaşadığı tahmin ediliyor. Muhtemelen bir erkekti ve 47 yaşında öldü.
Palaeoloxodon cypriotes, Geç Pleistosen döneminde Kıbrıs adasında yaşayan soyu tükenmiş bir cüce fil türüdür. Kalıntılar, adanın kuzeyinde bulunan 44 azı dişinden, güneydoğuda bulunan 7 azı dişinden, ölçülebilen tek bir uyluk kemiğinden ve çok seyrek ek kemik ve diş parçaları arasındaki tek bir savunma dişinden oluşuyor. Azı dişleri, büyük düz dişli filden (Palaeoloxodon antiquus) türediği düşüncesini destekler. Tür muhtemelen geç Orta Pleistosen yaşlı daha eski, daha büyük olan P. xylophagou'dan türemiştir; bu tür, belki düşük deniz seviyelerinin Kıbrıs ve Küçük Asya arasında düşük olasılıklı bir deniz geçişine müsaade ettiği Pleistosen buzul maksimumu sırasında adaya ulaşmıştı. Sonraki izolasyon dönemlerinde popülasyon, var olan azı dişi fosil dizisinin bir dereceye kadar doğruladığı, ada cüceliğinin evrim mekanizmaları dahilinde uyum sağladı. Tam gelişmiş Palaeoloxodon cypriotes'in ağırlığı 200 kg'dan fazla değildi ve yaklaşık 1 metre yüksekliğe sahipti. Türün soyu yaklaşık 12.000 yıl önce, insanların Kıbrıs'ta ilk kolonileştiği sıralarda tükenmişti.
Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır. Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir. Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.
