İçeriğe atla

Mamikonyan

Mamikonyan
ÜlkeErmenistan
Kuruluş314
KurucuI. Artavasdes
Yıkılış1189
Son hükümdarVI. Musel
Unvan(lar)Tayk prensi
Taron prensi
Ermenistan naibi
Ermenistan marzbanı
Alt kollarıLiparitid
Tumanişvili

Mamikonyan veya Mamikonean (Klasik Ermenice: Մամիկոնեան; Batı Ermenicesi: Mamigonyan), 4. ve 8. yüzyıllar arasında Ermeni siyasetine hakim olmuş aristokrat bir hanedandı. Hanedan üyeleri Tayk, Taron, Sason ve Bagrevand başta olmak üzere Ermeni yerleşimlerini yönetti. Hanedanın koruyucu azizi Hovhannes Karapet'ti (Vaftizci Yahya). Hanedan üyelerinin Sasani istilacılara karşı şiddetle savundukları Surp Garabet Manastırı, Vaftizci Yahya'ya adanmıştır.

Kökeni

Mamikonyanların kökeni kesin olarak bilinmemektedir. Horenli Musa'nın, Ermenistan Tarihi (5. yüzyıl) adlı kitabında, üç asır önce "Çem" (Arm. "Ճեմ"; çoğul "Ճեմք") kökenli Mamik ve Konak kardeşlerin, Çenklerin kralı ve üvey kardeşleri Çenbakir'e isyan ettikleri yazmaktadır. Yenilen kardeşler, Parthia kralının yanına kaçmış ve Parthia kralı onları Ermenistan'a göndermiştir. İki kardeşten Mamik, Mamikonyanların atası olmuştur.

Bir başka 5. yüzyıl Ermeni tarihçisi Pavstos Buzand, hikâyeyi desteklemiştir. Buzand, Ermenistan Tarihi adlı eserinde Mamikonyanların Çin'deki Han Hanedanlığı'ndan geldiğini ve bu nedenle Ermenistan'ın Arsak hükümdarlarından aşağı pozisyonda olmadıklarından iki kez bahseder. Bununla beraber bu soy efsanesi, Ermenistan'ın Pakraduni hanedanının Mamikonyan hanedanının meşruiyetini ortadan kaldırma amacıyla ortaya atılmış olabilir. Mamikonyanların soyuyla ilgili iddialar, Bagrationilerin Davud'un soyundan geldiği iddiası ve Artsruni'nin Asur kraliyet soyundan olduğu iddiası ile benzerlik gösterse de, bazı Ermeni tarihçiler bu durumu mitolojik bir hikâyeden daha fazlası olarak yorumlamaktadır.[1] 1920'lerden bir teori, Ermeni kaynaklarında bahsedilen Çenk'in Han-Çinlisi olmadığını, ancak muhtemelen Kuzeybatı Çin'deki Toharlar gibi Mâverâünnehir'den farklı bir İrani etnik grup olduğunu varsaymaktadır.[2] Edward Gibbon, Roma İmparatorluğu'nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi adlı kitabında, Mamikonyan hanedanının kurucusunun Han Çinlisi olmadığını, sadece Çin İmparatorluğu topraklarından olduğuna inanıyordu ve Mamikonyanların İskit kökenli olduğunu iddia etmekteydi. Çin İmparatorluğu'nun sınırları batıda Soğdya'ya kadar uzanıyordu.[3]

Bununla birlikte, daha yeni teoriler, "Çank"ın Güney Kafkasya halkı Çanlar ya da Seyhun nehri yakınlarında yaşayan bir Orta Asya halkı olabileceğini öne sürmektedir.

Nina Garsoïan / Encyclopædia Iranica'da şöyle yazmıştır:[4]

Mamikonyanların geleneksel olarak Çinle ilişkilendirilen Čenkʿ hanedanından olduğu iddia edilmektedir. (Primary History, B; BP-G, 5.4.37, pp. 194, 218-19; MK, 2.81, pp. 229-31). Her ne kadar akademisyenler bir fikir birliği varamamış olsa da, Mamikonyanların Orta Asya'dan veya Derbent bölgesinden gelmiş olabileceği düşünülmektedir. Adontz ve özellikle Toumanoff bu hanedanın Gürcistan'la bağlantılı olduğunu düşünmektedir (Adontz, 1970, p. 312; Toumanoff, 1963, pp. 209-10).

İlk yılları

Mamikonyan Hanedanı'nın genişlemesi
Vardan Mamikonyan'ın 1898'de çizilmiş illüstrasyonu «Resimli Ermenistan ve Ermeniler»[5]
Vardan Mamikonyan, Avarayr Muharebesi'nde (451) Ermenilere liderlik ederken.

Hanedan ilk kez 4. yüzyılın başlarında ortaya çıkmıştır. Hanedan, Ermenistan'ın sonuncu Arşak Krallığı döneminde önemli bir pozisyona sahipti. Hanedan üyeleri kalıtımsal komutan (sparapet) ve kraliyet öğretmenleriydi (dayeak). Ayrıca Taron ve Tayk'ın çoğundan oluşan geniş bir bölgeyi kontrol ediyorlardı. Mamikonyan hanedanı, son kalıtsal Ermenistan Patriği İshak'ın 428'deki ölümüyle birlikte patriğin tek kızının, Hamazasp Mamikonyan ile evlenmesiyle birçok Kilise toprağına sahip oldu.

Hakkında kesin bir şeyler bilinen ilk Mamikonyan lordu veya nakharar, Vatche Mamikonyan'dır (f. 330-339).

Hanedan, Tayk bölgesinin büyük bir kısmını kontrol altına aldığı dönemde, kroniklerde ortaya çıkmaya başlıyor. Aile reisi olan Vassak Mamikonyan sparapet unvanına sahipti. Daha sonra, sparapet unvanı hanedanın kalıtsal mülkiyeti haline gelecekti. Vassak Mamikonyan, İran'a karşı Ermenistan'ın savunulmasından sorumluydu, ancak sonunda Merujan Artsruni'nin ihaneti ile yenilgiye uğradı (y. 367-368).

Yenilginin ardından Vassak'ın kardeşi Vahan Mamikonyan ve birçok feodal bey, Pers tarafına sığındı. Buna karşın İmparator Valens 370'te Musheğ ben Mamikonyan'ı bağışladı. Ayrıca dört yıl sonra kral olan Varasdates (Varazdat) Muşegh'in göreve geldiğini onayladı. Varasdates (Varazdat) Muşegh daha sonra Ermenistan'ın sparapetisi olarak yerine geçen Sembat Saharuni'nin emriyle öldürüldü.

Bu olayla birlikte aile reisliği, daha önce İran'da rehin olarak tutulan Muşeğ'in erkek kardeşi Manuel Mamikonyan'a geçti.

Kraliçenin 384 yılında ölümü üzerine, Manuel Mamikonyan, oğlu III. Arsaces'in tahttaki hakları askıya alarak Ermenistan Naibi ilan edildi ve çocuk kral Vardandukht ile evlendirildi. 385'te Manuel'in ölmesi 386-387'de Perslerin ülkeyi fethetme sürecini hızlandırdı.

Hamazasp Mamikonyan 393'teki aile reisi olarak kaydedilmiştir. Karısının, Patrik İshak'ın kızı Sahakanuş olduğu bilinmektedir. Sahakanuş, Arşak Kralları ve Aydınlatıcı Grigor'un soyundan geliyordu. Çiftin Antik Ermenistan'ın en büyük askeri ve ruhani liderlerinden biri olarak görülen Vardan Mamikonyan adında bir oğulları vardı.

Vardan 432 yılında sparapet olunca, Persler kendisini Tizpon olarak adlandırdı. Vardan, 450'de Ermenistan'a döndüğünde, Pers (Zerdüşt) dinini reddetti ve Sasani derebeylerine karşı büyük bir Ermeni isyanı başlattı. Vartanantz Muharebesi olarak da bilinen Avarayr Muharebesi'nde (451) ölmesine rağmen, Vardan'ın erkek kardeşinin oğlu Vahan Mamikonyan liderliğindeki devam eden ayaklanma, Nvarsak Antlaşması (484) ile Ermeni özerkliğinin ilanı ile sonuçlandı. Bir aziz olarak saygı gören Vardan'ın Ermenistan'daki birçok kilisede ve Erivan'daki bir atlı heykelde tasviri yer almaktadır.

Ülkenin Perslere yenilmesiyle birlikte, Mamikonyanların çoğu Doğu Roma İmparatorluğu'nun yanında yer aldılar. 6. yüzyılın sonlarında II. Vardan Mamikonyan İran'a karşı başarısız bir isyan girişiminde bulundu.

7. yüzyılın sonlarında Arapların Ermenistan'ı fethiyle, Mamikonyanların gücü, özellikle rakipleri Pakradunilere kıyasla azalmaya başladı. Grigor Mamikonyan, Arap egemenliğine karşı bir isyana öncülük etti, ancak yenildi ve 748'de Bizans'a kaçmak zorunda kaldı. 750'ye gelindiğinde, Mamikonyanlar Taron, Khelat ve Mouch'u Bagratidlere kaybetti. 770'lerde aileyi sırasıyla Artavizd Mamikonyan, IV. Muşegh Mamikonyan (+772) ve II. Samuel yönetti. II. Samuel kızını Ermeni soylu VII. Smbat Bagratuni ile evlendirdi. Torunu Ashot Msaker ("Etçil"), Ermenistan ve Taron'da hüküm sürmüş Pakraduni hükümdarlarının atası oldu.

Ailenin gücüne darbe vuran son olay, 770'lerin ortasında, VI. Musheğ Mamikonyan'ın Bagrevand Muharebesi'nde Abbasilere karşı yenilgisi ve ölümüyle meydana geldi. Musheğ'in iki oğlu Vaspuragan'a sığınsalar da II. Merouzhan Artsruni tarafından öldürüldüler. Mamikonyan hanedanın hayatta kalan son prensi VI. Mushegh'in kızıyla evlendi. Bu evlilikle beraber Malazgirt, Arminiya merkezli Kaysite Hanedanı oluştu. Bu hanedan, Ermeni yaylarındaki en güçlü Müslüman Arap emirliğiydi. Mamikonyan hanedanı, o tarihten sonra hem Transkafkasya'da hem de Bizans'ta ikincil hatlarıyla hayatta kaldı. Anavatanları Tayk'ta bile Mamikonyan hanedanın yerine Bagratlılar geçti. 800 yılında Kurdik Mamikonyan'ın Sason'u yönettiği rapor edilmiştir. Yarım asır sonra Grigor Mamikonyan, Bagrevand'ı Müslümanlara kaptırdı, 860'ların başında yeniden fethetti ve ardından Bagratidler'e kalıcı olarak kaybetti. Bu tarihten sonra Mamikonyanlara tarihi kayıtlarda rastlanmaz.

774-775'teki ayaklanmalardan sonra Mamikonyan prenslerinden bazıları Gürcü topraklarına göçtü. Liparitids-Orbeliani ve Tumanishvili'nin gib Gürcü feodal hanedanlarının soyunun bu hanedana dayandığı tahmin edilmektedir.[6]

Başta Cyril Toumanoff ve Nicholas Adontz olmak üzere birçok bilim insanı, 7. yüzyılın başlarında yaşamış gaspçı Phocas, general ve gaspçı Artabasdos, imparator Filippikos, Aleksios Mosele, Theodora, Bardas ve Petronas gibi bazı Bizans aileleri ve bireylerinin Mamikonyan kökenli olduğunu öne sürmüşlerdir. Buna karşın, Ermeni tarihçi N. Garsoïan, bu tezin ilgi çekici olduğunu ama kaynaklarla kanıtlanamayacağını belirtmiştir.

Şecere

Vardan Mamikonyan'ı temsil eden Ermenistan Cumhuriyeti parası

Mamikonianların Erken Orta Çağ'daki tarihi oldukça belirsizdir. 655 ile 750 arasındaki dönemde aile üyeleri belgelenmemiştir. Aşağıda, 5. ve 7. yüzyıllar arasında yeniden yapılandırılmış ailesi şeceresi bulunmaktadır.

I. Hamazasp Mamikonyan, Ermenistanlı Sahankanoyş ile evlendi
1. I. Vardan (+451) (aziz)
1.1. Şuşanik (+ 17 Ekim 475, Tsurtavi, Gürcistan) (aziz)
2. Hmayeak I (+ 02 Haziran 451, Tao, Tao-Klarceti bölgesi, Gürcistan)
2.1. Vahan
2.1.1. Vard
2.2. Vasak
2.2.1. Manuel
2.2.1.1. Gağık
2.2.2. II. Vardan
2.2.2.3. Mamak (fl. 590)
2.2.3 kızı
2.2.3.1. II. Mushegh (+ c. 593)
2.2.3.1.1. Kahan Gail (fl. 592-604)
2.2.3.1.1.1. Valiant Smbat (fl. 604)
2.2.3.1.1.1.1. III. Musheğ (+636)
2.2.3.1.1.1.1.1. I. Grigor (fl. 650)
2.2.3.1.1.1.1.2. II. Hamazasp (fl. 655)
2.3. Artaçes
2.4. Vard
3. Hamazaspiyen

Aile nekropolü

Mamikonyan ailesinin nekropolü, Taron'daki Muş ovasının hemen kuzeybatısındaki dağlarda bulunan Surp Garabet Manastırı'nda idi.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021. 
  2. ^ H. Skold, "L'Origine des Mamiconiens", Revue des etudes armeniennes (1925) pp. 134-35.
  3. ^ Edward Gibbon, The History of the Decline and Fall of the Roman Empire:Chapter XIII, Part II, Reign of Diocletian and This Three Associates.
  4. ^ Garsoian 2005.
  5. ^ Vartan Mamikonian illustration in 1898 book «Illustrated Armenia and Armenians»
  6. ^ Toumanoff, Cyril. "The Mamikonids and the Liparitids", Armeniaca (Venice, 1969), pp. 125-137.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tayk (tarihsel bölge)</span>

Tayk, Çoruh Nehri'nin orta havzasında, bugün Türkiye sınırları içinde bulunan Ermenistan Krallığı'nın tarihsel bölgelerinden biridir. Tarihte ilk kez MÖ 1112’de, Asur kralı I. Tiglat-Pileser'in yazıtında “Diaeni” adıyla söz edilmiştir. Bölge, Urartu kaynaklarında Diaohi, Gürcü kaynaklarında Tao adıyla geçer. MÖ 401 yılında Yunan tarihçi Ksenofon, bu topraklarda yaşayan insanlardan "Taohiler" adıyla söz etmiştir. Ksenefon, batıdaki Kartveli boyları Halibler ve Skvitinlerden de söz etmiştir. MÖ 1. binyılın başlangıcında Tayk, Kolhis Krallığı sınırları içinde yer alıyordu. Doğudaki Kartveli boylarının batıya göçünün ve kültürel etkisinin bu dönemde başladığı sanılır. Sonraki dönemde Doğu Kartveli devleti olan Kartli Krallığı'nın sınırları içerisinde yer aldı. MÖ 2. yüzyılın başlangıcında Ermeni devletinin denetimine geçti. Sonraki yüzyıllarda, Kartli ve Ermenistan arasında sınır çatışmalarının yaşandığı bir yer oldu. MS 1-2. yüzyıllarda Kartli sınırlarına bağlandı. Sonrasında Ermeniler Tayk'ı yeniden ele geçirdi. Tayk, 4.-7. yüzyıllarda Mamikonyan ailesinin mülkü olarak kaldı. Mamikonyan ailesi, Nicholas Adontz ve Cyril Toumanoff gibi bazı tarihçilere göre Çan (Laz) kökenlidir.

<span class="mw-page-title-main">York Hanedanı</span> Plantagenet Hanedanının yan kolu olan İngiliz kraliyet ailesi

York Hanedanı, Kral III. Edward'ın oğullarından olan I. York Dükü Edmund of Langley'in (1341-1402) soyundan gelen hanedandır.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Krallığı</span>

Ermenistan Krallığı, aynı zamanda Büyük Ermenistan Krallığı, veya basitçe Büyük Ermenistan, bazen Ermeni İmparatorluğu olarak da anılır, Antik Çağ'da bir monarşiydi. Hristiyanlığı devlet dini olarak kabul eden ilk devlettir. MÖ 321'den MS 428'e kadar varlığını sürdürmüştür. Tarihi, üç kraliyet hanedanı tarafından birbirini takip eden saltanatlara bölünmüştür: Orontid, Artaxiad ve Arsacid (52-428).

<span class="mw-page-title-main">Vaspurakan Krallığı</span>

Vaspurakan Krallığı, Büyük Ermenistan Krallığı'nın ilk ve en büyük eyaletiydi ve daha sonra Orta Çağ'da Van Gölü merkezli bağımsız bir krallık oldu. Günümüzde doğu Türkiye ve kuzeybatı İran'da yer alan tarihsel bölge, Ermeni medeniyetinin beşiği olarak kabul edilir.

Ermeni Krallığı aşağıdaki anlamlara gelebilir

<span class="mw-page-title-main">İberya Krallığı</span> Antik Gürcü Krallığı

Greko-Romen Coğrafya'da İberya, Gürcü Kartli Krallığı için bir egzonim idi. Doğu ve Güney Gürcistan’da M.Ö. 4. yüzyıl - M.S. 6. yüzyıl tarihleri arasında 882 yıl var olmuş Gürcü krallığıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Bagratuni Krallığı</span> 880lerin başında kurulan bağımsız krallık

Ermeni Bagratuni Krallığı veya Bagratuni Ermenistanı, I. Aşot tarafından, Büyük Ermenistan'ın Arap Emeviler ve Abbasi egemenliği altında yaklaşık iki yüzyıl süren yabancı egemenliğinin ardından 880'lerin başında kurulan bağımsız bir devlettir. Bölgedeki iki çağdaş güç olan Abbasiler ve Bizanslılar, bölgedeki insanlara boyun eğdirmek ve Ermeni nakharar soylu ailelerinin birçoğunu dağıtmak için uğraşırken Aşot, Arapları Ermenistan'dan uzaklaştıracak bir hareketin öncüsü olarak kendini öne sürmeyi başardı.

Shapur Mihran, Ermeni kaynaklarında Shapuh Mihran olarak bilinen Mihran Hanedanı'ndan Sasanili bir asilzadedir. 482'de kısa bir süre Sasani Ermenistanı marzbanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Oldenburg Hanedanı</span> Kuzey Almanya kökenli bir Avrupa hanedanı

Oldenburg Hanedanı, Kuzey Almanya kökenli bir Avrupa hanedanı. Güçlü bağlarıyla Danimarka'nın kraliyet Hanedanıdır. Avrupanın en güçlü hanedanlığından biridir. Hanedan İzlanda, Yunanistan, Norveç, Rusya, İsveç devletlerinde ayrıca Schleswig ve Hostein Düklüklerinde Kraliyet hanedanı olarak yer almış veya almaya devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Arminiya</span>

Arminiya Ostikanatı veya Arminiya Emirliği olarak da bilinen Arminiya Müslüman Araplar tarafından Büyük Ermenistan, İberya Krallığı ve Albanya topraklarına verilen ve 7. yüzyılda bu bölgelerin fethedilmesinin ardından kullanılan siyasi ve coğrafi bir terimdir. İslam fetihlerinin ardından başta haraç karşılığında Arminiya eyaletini temsil etmesine ve Ermenilerin savaş zamanlarında sadakatine izin vermesine rağmen, Halife Abdülmelik ibn Mervan başkenti ile bir ostikan başkanlığında bölgeyi doğrudan Arap yönetimine bağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Vartanants Meydanı</span>

Vartanants Meydanı veya Vardanants Meydanı, Gümrü, Ermenistan'da yer alan büyük merkezi şehir meydanıdır. Batıdan Abovyan Caddesi, kuzeyden Gai Caddesi, doğudan Shahumyan Caddesi ve güneyden Vahan Cheraz Caddesi ile sınırlanmıştır. Dikdörtgen bir şekle sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Hırvatistan Krallığı (1102-1526)</span> 1102 ve 1526 yılları arasında hüküm süren krallık

Hırvatistan Krallığı Avrupa'da yaşamış bir krallıktı.

Ermenistan'da İslam, yedinci yüzyılda Ermeni Yaylası'na girmeye başladı. Arap ve daha sonra Kürt aşiretler, ilk Arap istilalarının ardından Ermenistan'a yerleşmeye başladı ve Ermenistan'ın siyasi ve sosyal tarihinde önemli bir rol oynadı. On birinci ve on ikinci yüzyıldaki Selçuklu istilaları ile Türk unsuru Arap ve Kürt unsurlarının yerini almıştır. İranlı Safevi Hanedanı, Afşar Hanedanı, Zend Hanedanı ve Kaçar Hanedanlığı'nın kurulmasıyla Ermenistan, nispeten bağımsız bir Hristiyan kimliğini korurken Şii dünyasının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Gagik</span> Vasburaganın Artsruni hükümdarı

I. Gagik güney Ermenistan'da Vasburagan Krallığı'nın önce Kuzeybatı Vasburagan prensi ve sonra ölümüne kadar kral olarak Artsruni hükümdarı, ayrıca Bagratuni soyundan Ermeni kralı unvanı üzerinde hak iddia etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Taşir-Dzoraget Krallığı</span>

Taşir-Dzoraget Krallığı, alternatif olarak daha sonraki tarihçiler tarafından Lori Krallığı veya Kiurikyan Krallığı olarak bilinir, Bagratuni Hanedanının bir kolu, Ermeni Bagratuni Krallığı'nın bir vasal krallığı olarak 979 yılında Kiurikyan hanedanı tarafından kurulan bir Orta Çağ Ermeni krallığıydı. Krallığın ilk başkenti, şu anda günümüz Azerbaycan'ının bir parçası olan Matsnaberd'di.

<span class="mw-page-title-main">Bagavan Muharebesi</span>

Bagavan Muharebesi veya Vagabanta Muharebesi, 371 yılında Büyük Ermenistan'ın Bagrevand bölgesindeki Bagavan yerleşimi yakınında, Roma - Ermeni ortak kuvveti ile Sasani ordusu arasında yapılan çatışmadır; Romalılar ve Ermeniler galip gelmiştir. Romalı tarihçi Ammianus Marcellinus'un yanı sıra Ermeni tarihçi Bizantionlu Faustus tarafından da kaydedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Avarayr Muharebesi</span> 451 muharebesi

Avarayr Muharebesi 26 Mayıs 451'de Vaspuragan'daki Avarayr Ovası'nda Vardan Mamikonyan komutasındaki Hristiyan Ermeni ordusu ile Sasani Persleri arasında gerçekleşmiştir. Hıristiyan inancının savunulması için yapılan ilk savaşlardan biri olarak kabul edilir. Persler savaş alanında galip gelse de Avarayr, Ermenistan'ın Hristiyanlığı özgürce uygulama hakkını onaylayan 484 Nvarsak Antlaşması'nın yolunu açtığı için bu Pirus zaferi kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Nvarsak Antlaşması</span> Ermenistan ile Sasani İmparatorluğu arasında 484 antlaşması

Nvarsak Antlaşması Ermeni isyancı lideri Vahan Mamikonyan ile Sasani Kralları Kralı (şahinşah) Belâş temsilcileri arasında 484'te Nvarsak'ta imzalanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Vardan Mamikonyan</span> Ermeni kumandanı (388-451)

Vardan Mamikonyan, 450-451'de Sasani İran'ına karşı isyana öncülük eden bir Ermeni askeri lideridir. Mamikonyan soylu ailesinin reisi ve Ermeni silahlı kuvvetlerinin baş komutanı olan sparapet unvanının kalıtsal unvanının sahibiydi. Vardan ve yoldaşlarının çoğu 451'deki Avarayr Muharebesi'nde öldüler, ancak onların fedakarlıkları Ermeni tarihçiler Yeğişe ve Gazar Parpetsi'nin eserlerinde ölümsüzleştirildi. Ermeniler arasında ulusal bir kahraman olarak kabul edilir ve Ermeni Kilisesi'nin bir şehidi ve bir azizi olarak saygı görür. Vardan ve önderlik ettiği isyan pek çok sanat ve edebiyat eserinde anılmaktadır. Arşak Çobanyan'a göre, "Vardan, Ermeni milleti için en sevilen şahsiyettir, tarihlerinin en kutsalıdır, milli ruhu temsil eden sembolik bir kahramandır."

<span class="mw-page-title-main">Sasani Ermenistanı</span> Sasani İmparatorluğunun eyaleti

Sasani Ermenistanı, aynı zamanda Pers Ermenistanı ve Persarmenia olarak da bilinir, Ermenistan'ın bulunduğu dönemlere de atıfta bulunabilir. Sasani İmparatorluğu'nun hükümdarlığı altındaydı ya da özellikle Ermenistan'ın onun kontrolü altındaki bazı kısımlarındaydı; örneğin 387'deki bölünmeden sonra, Batı Ermenistan'ın bir kısmı Doğu Roma İmparatorluğu'na dahil edilirken, Ermenistan'ın geri kalanı Sasani hükümdarlığı altına girmişti, ancak 428 yılına kadar mevcut krallığını korudu.