İçeriğe atla

Mamak Askerî Cezaevi

Kontrol Edilmiş

Mamak Askerî Cezaevi, Ankara'da bulunan bir askerî cezaevi. Daha çok asker tutuklular için yapılmış bir cezaevi iken, 12 Mart'tan itibaren sivil tutukluların da kalması ve yapılan uygulamalarla kamuoyuna mâlolmuştur.[1]

Başta hapishane müdürü Raci Tetik olmak üzere işkencelere katılan isimler sonraki yıllarda soruşturmalara uğradılar. Raci Tetik, TBMM Darbe ve Muhtıraları Araştırma Komisyonu'na çağrılarak bilgisine başvuruldu.[2]

Mamak Cezaevi'nde askerliğini yapan erlerden Kamil Atliman ve Doğan Eşlik, işkence yapmaları için zorlandıklarını ve kendilerine dayak atıldığını söylediler. İşkence için özel bir eğitim aldıklarını belirten Doğan Eşlik, darbeciler ve Mamak Cezaevi görevlileri hakkında Ankara Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulundu.[3]

Yaşananlar

28 Ağustos 1980 tarihinde tutuklu Mustafa Yalçın görevlilerce coplanarak Mamak Cezaevi'nde öldürüldü.[4] Mustafa Yalçın, Raci Tetik'in müdürlüğündeki Mamak Cezaevi'nde öldürülen ilk tutuklu olarak bilinir. Yayıncı İlhan Erdost ise 12 Eylül Darbesi'nin ilk günlerinde Mamak Cezaevi'ne götürüldüğü sırada yolda yediği dayak nedeniyle yaşamını yitirdi.[5]

Mamak'tan geçenler

Uğur Mumcu, Alparslan Türkeş, Sırrı Süreyya Önder, Atila Kaya,[6] Sedat Göçmen, Oğuzhan Müftüoğlu, Nasuhi Mitap, Ali Afatlı, Yaşar Okuyan, Bülent Forta, Haydar Yılmaz, Melih Pekdemir, Muhsin Yazıcıoğlu, Haluk Kırcı, Adnan Madak, Cafer Yaylak, Ziya Karaçam, Recep Öztürk, Galip Kütük, Yılma Durak, Oral Çalışlar, Celalettin Can, Selahattin Şenliler, Pamuk Yıldız, Sükun Öztoklu, Selma Gürkan[7][8][9] Cihat Aral[10]

Hakkında yazılan kitaplar

  • Mamak Askeri Cezaevi (Anılar 1971-1980) - Oral Çalışlar[11]
  • O Hep Aklımda - Pamuk Yıldız[12]
  • Kaktüsler Susuz Da Yaşar: Kadınlar Mamak Cezaevini Anlatıyor - Selma Gürkan[13]
  • Mamak Mapushanesi - Remzi Çayır

Popüler kültürde

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ name=Çalışlar, Oral. "30 yıl önce Mamak Cezaevi'nin 'kafes'inde..." 28 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
  2. ^ Yılmaz, Önder. "Hücrelerde uslandılar". Milliyet. 13 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2016. 
  3. ^ ""İşkence yaptıklarım hakkını helal etsin"". Habertürk. 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2016. 
  4. ^ Erbil Tuşalp, 12 Eylül Tutanakları, Dost Kitabevi Yayınları, s. 576
  5. ^ "Oral Çalışlar, Zulüm ve cinayet mekânı: Raci Tetik'in Mamak'ı, Radikal, 23/10/2012". 16 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2020. 
  6. ^ ""İşkencecisiyle yüzleşti", Hurriyet, 21 Ekim 2012". 25 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2016. 
  7. ^ "12 Eylül'ü asıl onlardan dinleyin!". Habertürk. 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2016. 
  8. ^ "12 Eylül'de kadın olmak". BBC. 22 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2016. 
  9. ^ "Mamak Cezaevi'nden kadınların öyküsü". www.evrensel.net. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2016. 
  10. ^ "İçeriden dışarıya dışarıdan içeriye..." Evrensel 17 Ekim 2006. 18 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2020. 
  11. ^ "Mamak Askeri Cezaevi Anılar 1971-1980 Oral Çalışlar". www.everestyayinlari.com. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2016. 
  12. ^ "O Hep Aklımda". www.idefix.com. 5 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2016. 
  13. ^ "Kaktüsler Susuz Da Yaşar - Kadınlar Mamak Cezaevini Anlatıyor". www.idefix.com. 5 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ulucanlar Cezaevi Müzesi</span> Müze olarak yeniden düzenlenmiş eski bir cezaevi

Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi veya Ulucanlar Cezaevi, 1925 ve 2006 yılları arasında Ankara'nın Altındağ ilçesinin Ulucanlar semtinde faaliyet göstermiş olan bir cezaevidir. Türk siyasi ve edebî hayatında da önemli bir yere sahip olan Ulucanlar Cezaevi'nin restore edilerek müze ve kültür sanat merkezine dönüştürülmesi projesi Altındağ Belediyesine verildi. 2009 yılında başlatılan restorasyon çalışmaları 2010 yılında tamamlandı.

<i>Uçurtmayı Vurmasınlar</i>

Uçurtmayı Vurmasınlar, yönetmenliğini Tunç Başaran'ın yaptığı 1989 yapımı uzun metrajlı Türk sinema filmi. Film seti, Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi'nde olsa da hapishane çekimlerinin çoğu İstanbul Sultanahmet Cezaevi'nde yapılmıştır. Film, 62. Akademi Ödülleri'nde Türkiye'nin yabancı dilde en iyi film dalında Akademi Ödülü aday adayı olarak seçilmiştir.

Oral Çalışlar, Türk gazeteci ve yazar.

Mustafa Pehlivanoğlu, Türk Ülkücü militan. 10 Ağustos 1978'de dört kahvehaneyi otomatik silahla tarayıp 5 kişiyi öldürdüğü, 12 kişiyi yaraladığı iddia edilerek yargılandı ve 18 Ekim 1979'da idama mahkûm edildi. 12 Eylül Darbesi'nden sonra cezası infaz edildi. 1980-1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Feride Çiçekoğlu</span> Türk yazar, senarist ve mimar

Feride Çiçekoğlu Türk senarist, yazar, mimar, akademisyen.

Metris Cezaevi, İstanbul'un Esenler ilçesinin 15 Temmuz Mahallesi'nde bulunan cezaevidir.

<span class="mw-page-title-main">Diyarbakır Cezaevi</span> Diyarbakırda yer alan bir cezaevi

Diyarbakır Cezaevi ya da Diyarbakır Askerî Cezaevi, Diyarbakır'da kurulan bir cezaevidir. 1972'de yapımına başlandı, 4 Temmuz 1980'de açıldı. 12 Eylül Darbesi'den sonra askerî yönetime devredilerek Sıkıyönetim Askerî Cezaevi olarak kullanıldı. Yaşandığı iddia edilen işkenceler ile ön plana çıktı. The Times gazetesine göre "dünyanın en kötü şöhretli 10 cezaevi" arasında yer almaktadır. 1981 ve 1984 yılları arasında cezaevinde 30 kadar kişi öldü. 9 Mayıs 1988 tarihinde Adalet Bakanlığına devredildi. Cezaevi hakkında belgeseller çekildi ve kitaplar yazıldı. Günümüzde ise müze olması planlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Marmara Cezaevi</span> İstanbulda bir cezaevi

Marmara Cezaevi veya eski adıyla Silivri Cezaevi, İstanbul'un Silivri ilçesinde yer alan ve yapımı 2008 yılında tamamlanan cezaevidir. 8 adet L tipi kapalı ceza infaz kurumundan oluşan "Marmara Ceza İnfaz Kurumları Kampüsü", Türkiye'nin en modern ve yüksek teknolojili, Avrupa'nın en büyük cezaevidir.

<span class="mw-page-title-main">Kemal Pir</span> PKK kurucu militanı

Kemal Pir, Türk asıllı PKK kurucu militanı. PKK'nın ilk kadrolarındandır ve iki defa cezaevinden firar etmiştir. Lakabı "Laz Kemal" idi.

Türkiye'de açlık grevleri, Türkiye'de düzenlenen açlık grevleridir.

<span class="mw-page-title-main">CIA gizli hapishaneleri</span>

CIA gizli hapishaneleri, CIA'nin Amerika Birleşik Devletleri adına kurulmuş varlığı bilinen gizli yerlerdir. CIA'ya göre tutuklular yalnızca teröristlerden ibarettir. 2 Kasım 2005 tarihinde bu gizli yerleri basına sızdıran Washington Post cezaevlerinde insan hakları ihlal eden uygulamaları Amerikan basınına sızdırmıştır. Tahminen bu cezaevlerinden Doğu Avrupa ülkelerinden Polonya ve Romanya'da, Haziran 2004'te İngiliz gazetesi The Observer'in belirttiği üzere el-Tamara cezaevi Fas'ta, "Mulhak el-Mazra" Mısır'da, ayrıca Litvanya, Polonya, Ukrayna, Katar, Suudi Arabistan, Tayland ve diğer ülkelerde de bulunmaktadır. İnsan hakları savunucuları "el-Tamara" ve "el-Masri Mulhak"daki mahkûmların işkenceye uğradığını belirtmektedir. Yaklaşık 100 esirin tutulduğu Afganistan'daki Bagram Üssü, 600 esirden bazılarının serbest kaldığı Küba'daki Guantanamo Kampı ve binlerce esir bulunan Bağdat Havaalanı bilinen merkezlerden bazılarıdır.

28 Şubat davası, 28 Şubat Süreci'nde Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetini cebren devirmeye, düşürmeye iştirakla suçlanan 103 sanık hakkında 2 Eylül 2013'te başlayan davadır. Dava Ankara 13. Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Selma Gürkan</span> Türk siyasetçi

Selma Gürkan, Türk siyasetçi.

İzmir Buca Cezaevi, resmi adıyla İzmir Kapalı ve Açık Ceza İnfaz Kurumu, belli bir tipte olmayan kapalı ve açık cezaevidir. İzmir ili Buca ilçesinde bulunmaktaydı. 1959 yılında kurulmuştur. 2020 Ege Denizi depreminde hasar gören cezaevi önce boşaltıldı, Aralık 2020'de ise yıkılmaya başlandı. En son görev yapan kurum müdürü Murat Gündüz'dü.

Derinlemesine Araştırma Laboratuvarı ya da Derin Araştırma Laboratuvarı, 12 Eylül Darbesi sonrası dönemde Ankara Emniyet Müdürlüğü içinde "D Grubu" olarak anılan siyasi şubeye verilen ad. D Grubu daha sonra, 'D'nin Arapça okunuşuyla 'DAL' olarak anılmaya başlanmıştır. Şube, 12 Eylül Darbesi'nde gözaltına alınan kişilere yönelik sistematik işkence ve kötü muamele suçlarıyla gündeme gelmişti.

<span class="mw-page-title-main">Esat Oktay Yıldıran</span> Türk asker

Esat Oktay Yıldıran, Türk asker. Kıbrıs Barış Harekâtı'nda görev almış ve 12 Eylül Darbesi sonrası Diyarbakır Cezaevi'nde iç güvenlik komutanı olarak görev yapmıştır. Diyarbakır Cezaevi'ndeki görev süresi boyunca tutuklulara işkence yaptırdığına dair iddialar vardır. Yıldıran, 22 Ekim 1988 günü suikast sonucu öldürülmüş ve Edirnekapı Şehitliği'ne defnedilmiştir.

Pirin Palas, 12 Eylül döneminde Adıyaman'da bulunan işkence merkezi. Bu isim halk arasında, şehrin biraz dışında bulunmasından ve uzun süreli gözaltılardan dolayı verilmişti. Cunta döneminde yurt çapında, başka amaçlarla inşa edilen binalara el koyularak işkence merkezleri oluşturuldu. Bu merkezlerde kadın erkek binlerce aydın, yazar, öğrenci, işçi, köylü gözaltına alınarak ağır işkencelerden geçirildi. Başlangıçta 90 ila 180 gün olan, yıllar sonra 45 güne indirilen gözaltı süresince çırılçıplak soyarak kaba dayak atma, falakaya yatırma, elektrik verme, tavana asma, cop sokma, testis sıkma, aç ve susuz bırakma gibi işkenceler uygulanıyordu. Gözaltında ölümler, kaybedilmelerin yanı sıra mağdurlardaki travmalar da insan hakları derneklerinin gündeminde yer buldu.

Mehmet Selim Dindar,, Kürt iş insanı. 1980 döneminde politik olaylar ile suçlanıp üç yıl boyunca Diyarbakır Cezaevi'nde işkence görmüş, 2003 yılında Radikal gazetesine ve 2008 yılında Habertürk'e verdiği röportajlarda Diyarbakır Cezaevi'ndeki işkenceleri anlatmıştır. 2 Aralık 2009'da Cizreliler Derneği'nde silahlı saldırıya maruz kalarak hayatını kaybetmiştir. AK Parti milletvekili Mehmet Emin Dindar'ın kardeşidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de suç</span>

Türkiye'de suç ile polis ve jandarma teşkilatı mücadele etmektedir. 1990-2014 yılları arasında suç oranlarında önemli artış (%400) olmuştur. Hırsızlık, insan öldürme ve uyuşturucu suçlarında artış %600'e ulaşmıştır. 2015 yılında günde ortalama 4 kişi öldürüldü. Cinayetlerin çoğunun nedeni namus ve para iken, 369 kadın aile içi şiddet kurbanı oldu. Aynı yıl 18 yaşından küçük 193 çocuk öldürüldü.

Ali Bülent Orkan, Piyangotepe Katliamı faillerinden Türk Ülkücü militan. 16 Mayıs 1979'da kahvehane basıp sol görüşlü 7 kişiyi öldürdü. Yargılandı ve ölüm cezasına çarptırıldı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.