İçeriğe atla

Mali Savaşı

Mali Savaşı
Mağrip İsyanı (2002-günümüz)

2015 Kuzey Mali Savaşı
Tarih16 Ocak 2012 - günümüz
(12 yıl, 9 ay, 3 gün)
Bölge
SonuçDevam ediyor
Taraflar

Mali Mali
Fransa Fransa
Türkiye Türkiye
Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu

Azavad Azavad

  • Azavad Kurtuluşu için Ulusal Hareketi

İslamcılar

Güçler
~ 17,000 ~ 3,000 ~ 1,600

Mali Savaşı, Mali'nin kuzeyine yerleşen ayrılıkçı ve radikal İslamcı gruplar ile Mali Ordusu arasında yaşanan çatışmalardır. Azavad isimli devlete bağlı Azavad Kurtuluşu için Ulusal Hareketi; Mali, Fransa ve Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu'nun oluşturduğu koalisyona karşı savaşmaktadır. Fransa, 12 Ocak 2013 tarihinde askerî müdahalede bulunmuştur. Bunun yanı sıra bölgede, Azavad devletine karşı İslamcılardan oluşan bir koalisyon da vardır.

22 Mart günü Mali cumhurbaşkanı Amadou Toumani Touré cumhurbaşkanlığı seçimlerine bir ay kala krizi yönetmedeki başarısızlığı gerekçe gösterilerek bir darbeyle devrildi.[1] Demokrasi ve Devletin Geri Getirilmesi için Ulusal Komite (CNRDR) çatısı altında toplanan askerler Mali anayasasını askıya alsa da 1 Nisan günü anayasanın tekrar yürürlüğe konulduğu duyuruldu.[2] İslamcı grup Ensar Dine de daha sonraları ayaklanmanın bir parçası haline geldi ve geniş toprak parçaları üzerinde kontrolü olduğunu iddia etti; ama bu kontrolün varlığı MNLA tarafından tartışma konusu yapıldı. Darbeden kaynaklanan istikrarsızlığın sonucu olarak Mali'nin kuzeyindeki en büyük üç şehir olan Kidal, Gao ve Timbuktu art arda üç günde isyancıların eline geçti.[3] 2 Nisan günü Ensar Dine haberlere göre MNLA'ya saldırarak Timbuktu'dan attı ve bayraklarını yaktı.[4] 4 Nisan günü hedeflediği bölgenin tamamını kontrolü altına geçirdiğini iddia eden MNLA operasyonlarını durduğunu açıkladı.[5] Ertesi gün Azavad bölgesinin bağımsızlığı ilan edildi.

11 Ocak 2013 günü, Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande, o Mali hükûmetinin müdahale talebini kabul etti ve "Fransız kuvvetlerinin Mali'ye askeri destek vereceklerini" söyledi.[6]

20 Şubat 2015'te Mali hükûmeti ile İslamcı militanlar arasında anlaşma sağlandığı duyurulmuş ve ateşkese gidilmiştir. Hükûmet, Kuzeyli isyancılara özerklik vermeyi reddetmektedir fakat yerel yönetimlere daha fazla imtiyaz vereceğini açıklamıştır.[7]

Kaynakça

  1. ^ "Mali soldiers say president toppled in coup – Africa". Al Jazeera English. 4 Ekim 2011. 29 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2012. 
  2. ^ Associated Press, "Coup Leader Reinstates Mali's Constitution", Express, 2 Nisan 2012, s. 8.
  3. ^ Baba Ahmed and Rukmini Callimachi (2 Nisan 2012). "Islamist group plants flag in Mali's Timbuktu". Associated Press. Erişim tarihi: 3 Nisan 2012. 
  4. ^ "Tuareg rebels chased from Timbuktu by Islamist forces one day after capturing Malian city together". Agence France-Presse. 2 Nisan 2012. 12 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2012. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2013. 
  6. ^ ".Fransa'dan Mali'de İslamcılara karşı askeri müdahale". BBC. 12 Ocak 2013. 15 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ "Mali signs UN ceasefire to end conflict with northern rebels". 19 Şub 2015. 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020 – www.bbc.com vasıtasıyla. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mali</span> Batı Afrikada bulunan denize kıyısı olmayan bir ülke

Mali, resmi adıyla Mali Cumhuriyeti, Batı Afrika'da denize kıyısı olmayan bir ülkedir. 1.240.000 km²'lik yüz ölçümüyle Afrika'nın sekizinci büyük ülkesidir. Nüfusu 19,1 milyondur ve bu nüfusun %65'ini 25 yaş altındakiler oluşturmaktadır. Başkenti Bamako'dur. Mali sekiz bölgeye ayrılmıştır, kuzey sınırları Sahra'nın derinliklerine kadar uzanır. Ülkenin güney bölümü Nijer ve Sénégal nehirlerinin geçtiği Sudan Savanı'ndadır ve nüfusun çoğunluğu bu bölümde yaşar. Mali ekonomisi tarım ve madencilik temellidir. Altın ülkenin önde gelen doğal kaynaklarındandır ve Mali Afrika'nın en büyük üçüncü altın üreticisidir. Tuz da ihraç ürünlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">İslamcılık</span> Politik bir akım

İslamcılık, modern devlet ve devletçiklerin anayasal, ekonomik ve yargısal olarak, bu kesimde canlanma ya da otantikliğe dönüş olarak algılanan İslami uygulamalarla yeniden kurulması gerektiğini öne süren siyasi ideolojidir. Bu akımlardaki hakim anlayış Emr-i bi'l ma'rûf ve nehy-i anil münker'in yerine getirilmesidir. Siyasal İslam'ın Seyyid Kutub ve Mevdudî gibi köktendinci öncüleri "Allah'ın sistemi" olarak gördükleri şeriata dayanmayan güç sahipleri olarak tanımladıkları tağuta isyanı tevhidin ön şartı olarak sundular.

<span class="mw-page-title-main">Huzuru Temin Harekâtı</span>

Huzur Harekâtı ya da Huzuru Temin Harekâtı (1991-1996 arasında Huzur Harekâtı-2 Körfez Savaşı'ndan sonra, Kuzey Irak'taki Kürtleri Saddam Hüseyin'in saldırılarından korumayı amaçlayan, Amerika Birleşik Devletleri öncülüğünde savaşa katılan diğer müttefik ülkelerin de dahil olduğu ve Türkiye üzerinden gerçekleştirilen askerî harekât. Bu harekâtı uygulayan hava birliğinin adı olan "Poised Hammer" yanlış bir biçimde "Çekiç Güç" adıyla Türkçeye tercüme edilmiş ve uzun yıllar Türkiye'de yaygın biçimde bu harekâtı ve 1997-2003 yılları arasında bu harekâtın devamı olan Kuzeyden Keşif Harekâtı'nı uygulayan Birleşik Görev Gücü'nün yerine kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2012 Tuareg isyanı</span>

2012 Tuareg isyanı, Mali'nin kuzey kesimini oluşturan Sahra Çölü'ndeki Azavad bölgesinde Mali hükûmetine karşı Tuaregler ve bölgenin diğer halkları tarafından Ocak 2012'de başlatılan ayrılıkçı bir ayaklanmadır. Azavad Ulusal Kurtuluş Hareketi'nin (MNLA) en önemli isyancı grubu oluşturduğu ayaklanma, 1916'dan beridir Tuaregler tarafından gerçekleştirilen ayaklanmalar dizisinin bir parçasıdır. MNLA önceki ayaklanmalarda yer alan isyancılarla 2011 Libya İç Savaşı'nda Ulusal Geçiş Konseyi veya Libya Ordusu için savaşıp geri dönen ve silahlı olan Tuaregler tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Azavad</span>

Azavad, Afrika kıtasının batısında yer alan Mali'nin kuzeyinde bulunan ve 2012-2013 yılları arasında bağımsızlığını ilan eden ancak bağımsızlığı tanınmayan bir ülke.

<span class="mw-page-title-main">Ahrar uş-Şam</span> İslamcı Silahlı Sünni-Köktenci Militan örgüt

Ahrar uş-Şam ya da tam adıyla Şam'ın Hürleri İslami Hareketi, Suriye'de 2011 yılında Halep'te kurulan ve Beşşar Esad yönetimine karşı savaşan muhalif gruptur. Merkezleri İdlib'dedir. 2011 yılından bu yana aktif faaliyet göstermektedir. Sünni ve Selefi mücahidlerden oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mali bayrağı</span> Ulusal bayrak

Mali bayrağı, Mali devletinin resmi bayrağı. Günümüzde kullanılan hâli ile 1 Mart 1961 tarihinde göndere çekilerek kullanılmaya başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye İslam Cephesi</span> Suriyedeki çoğunlukla cihatçı Selefi isyancı tugayların çatı örgütü

Suriye İslam Cephesi, Suriye'de çoğunlukla cihatçı Selefi isyancı tugayların çatı örgütü.

<span class="mw-page-title-main">Orta Afrika Cumhuriyeti İç Savaşı</span>

Orta Afrika Cumhuriyeti'ndeki çatışmalar, Aralık 2012'de Afrika ülkesi Orta Afrika Cumhuriyeti hükûmeti ve birçoğu daha önce Orta Afrika Cumhuriyeti İç Savaşı'na katılmış olan isyancılar arasında başlayan çatışmalardır. İsyancılar, Cumhurbaşkanı François Bozizé'nin hükûmetini imzalanan barış anlaşmalarına 2007 yılından bu yana uymamakla suçluyordu.

<span class="mw-page-title-main">2013 Mısır askerî darbesi</span>

2013 Mısır Askerî Darbesi, Genelkurmay Başkanı Abdülfettah es-Sisi komutasındaki Mısır Silahlı Kuvvetlerinin ülkede devam eden protestolar sırasında hükûmet ve eylemcilere verdiği 48 saatlik uzlaşma süresinin dolması üzerine 3 Temmuz 2013 tarihinde ülke yönetimine yaptığı askerî darbedir.

<span class="mw-page-title-main">Mehdi Cuma</span> Tunus Başbakanı (2014-2015)

Mehdi Cuma, Tunuslu mühendis, politikacı ve eski başbakan. 14 Aralık 2013 tarihinde Tunus'ta Başbakan vekili olarak seçildi. Ali el-Ureyd hükûmetinde Sanayi Bakanı olarak görev yaptı. Cuma, 10 Ocak 2014 tarihinde başbakan olarak göreve başladı.

<span class="mw-page-title-main">Irak ve Şam İslam Devleti'ne karşı yapılan askerî müdahaleler</span>

Irak ve Şam İslam Devleti'ne karşı yapılan askerî müdahaleler, IŞİD'in gücünü kırmak için dünya genelinde yapılan dış müdahaleleri kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Amadou Sanogo</span>

Amadou Haya Sanogo, Malili asker. Sanogo, Afrika ülkesi Mali'de 2012 yılında gerçekleştirdiği askerî darbe neticesinde kısa bir süre Demokrasinin Yeniden İnşası İçin Ulusal Komite Başkanı unvanı ile devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Suriye muhalefeti</span> Esad ailesinin Suriyedeki yönetimine muhalif bir grup

Suriye muhalefeti, Suriye Ulusal Koalisyonu ve alternatif bir Suriye hükûmeti olarak belirli toprak kontrolüne sahip Suriye hükûmeti karşıtı gruplar tarafından temsil edilen siyasi yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye İç Savaşı'ndaki isyancılar arasındaki çatışmalar</span> Suriye iç savaşındaki hükümet ve halkın çatışmaları

Suriye İç Savaşı'ndaki isyancılar arasındaki çatışmalar, Suriye İç Savaşı'nda hükûmete karşı silahlı savaş veren isyancı gruplar arasındaki çatışmaları ifade eder. Özgür Suriye Ordusu ile müttefikleri, el-Kaide'ye bağlı gruplar ile müttefikleri ve Irak ve Şam İslam Devleti'nin başını çektiği bu gruplar, Ocak 2013 başlarından itibaren birbirleriyle çatışmaya başladı.

Busra Muharebesi, Busra şehrini ele geçirmek için Suriye İç Savaşı sırasında Suriyeli isyancılar tarafından başlatılan askerî operasyon.

<i>Timbuktu</i> (film, 2014) 2014 yapımlı film

Timbuktu, Abderrahmane Sissako'nun yönettiği ve yazdığı 2014 yapımı Moritanya-Fransız drama filmi. 2014 Cannes Film Festivali'nin ana yarışma bölümünde Palme d'Or için yarışmak üzere seçildi. Cannes'da Ekümenik Jüri ve François Chalais Ödülü'nü kazandı. 87. Akademi Ödülleri'nde En İyi Yabancı Dil Filmi Akademi Ödülü'ne aday gösterildi ve 69. İngiliz Akademi Film Ödülleri'nde İngilizce Olmayan En İyi Film dalında BAFTA Ödülü'ne aday gösterildi. 11. Afrika Film Akademisi Ödülleri'nde En İyi Film ödülünü kazandı. Film, The New York Times tarafından 2017 yılında "21. Yüzyılın En İyi Filmi" listesinde on ikinci seçildi.

<span class="mw-page-title-main">2020 Mali Askeri İhtilal Darbesi</span>

18 Ağustos 2020 Tarihinde, Seçimle işbaşına gelmiş olan Resmi Mali Hükûmetini devirmeyi ve bir "Muvakkat Hükümeti" tesis etme gayesinde olan isyancı askerler tarafından Mali'de bir askeri darbe' gerçekleştirildi. Darbe, halkın bir kısmının neticelerini kabul etmediği ve oyların çalındığı iddia edildiği 2020 meclis seçimleri ve seçim öncesi şiddetli terör hadiseleri ve iktisadi kriz devirleri ve ardından gelen protesto ve nümayişlerle memleketi derin bir siyasi krize sürükleyen çalkantılı bir senenin son acı olayıydı. Darbe, 18 Ağustos 2020 Salı günü darbecilerin Mali Devlet Başkanı Mübarek Keita ve Başbakan Bubu Cisse'yi yakalayıp tutuklamasıyla gerçekleşti. Darbeciler Onları tutukladıktan sonra başkent Bamako yakınlarında işkencehane olduğu iddia edilen askeri bir üsse götürdüler. O akşamın ilerleyen saatlerinde, Başkan Keita kısa bir konuşma yaparak vazifeden istifa ettiğini beyan etti ve "İktidar olarak kan dökülmesini istemiyoruz" ifadesiyle konuşmasını sonlandırdı. Dört kişiyi öldüren darbecilerin ardından pek çok Bamakolu muhalifler, hükûmet değişikliğinin zamanının gelmiş olduğunu ifade ettiler. Bu yaşanan hadiseleri bir darbe olarak değil bir 'devrim' olarak nitelendirdiler ve Mubakar Keita'nın devrilmesini kutlamak için sokaklara döküldüler.

<span class="mw-page-title-main">Paul-Henri Sandaogo Damiba</span> Burkinalı asker ve cunta lideri

Paul-Henri Sandaogo Damiba, 31 Ocak 2022'den bir darbeyle görevden alındığı 30 Eylül 2022'ye kadar Burkina Faso'nun geçici cumhurbaşkanı olarak görev yapan Burkinalı subaydır. Damiba, sadece sekiz ay önce, 24 Ocak 2022'de Cumhurbaşkanı Roch Marc Christian Kabore'yi bir darbeyle görevden aldığında iktidara gelmişti.

30 Eylül 2022'de Burkina Faso'da Cihatçı isyanla başa çıkılmaması nedeniyle Geçici Devlet Başkanı Paul-Henri Sandaogo Damiba'yı görevden alan bir darbe gerçekleşti. Damiba sadece sekiz ay önce bir darbeyle iktidara gelmişti. Kaptan Ibrahim Traore geçici lider olarak devraldı. Teğmen Ibambe L'Monsein, darbeden saatler sonra Traore tarafından kurulan Ulusal Geçiş Konseyi'nin başkan yardımcılığını üstlendi.