İçeriğe atla

Malazgirt Muharebesi (1915)

Malazgirt Muharebesi
Kafkasya Cephesi

Rus saldırı planı haritası.
Tarih10-26 Temmuz 1915
Bölge
Sonuç 20 Temmuz'da Ruslar Malazgirt'den püskürtüldü.
Taraflar
Rus İmparatorluğu Rus İmparatorluğuOsmanlı İmparatorluğu Osmanlı Devleti
Komutanlar ve liderler
Rus İmparatorluğu Nikolay Yudeniç
Rus İmparatorluğu Pyotr Oganovskiy
Osmanlı İmparatorluğu Enver Paşa
Osmanlı İmparatorluğu Abdülkerim Paşa
Güçler
250.000 30.000
Kayıplar
60.000 ölü 6.000 esir

Malazgirt Muharebesi (10-26 Temmuz 1915), I. Dünya Savaşı'nın Kafkasya cephesi savaşıdır.[1][2] 26 Temmuz tarihinde Rus güçleri Malazgirt'i terk ederek Van'a doğru çekilmişlerdir.

Öncül harekâtlar

1 Kasımda Ruslar sınır Bergmann Atağı ile ilk olarak geçti. Kasım ayının sonunda Ruslar Erzurum-Sarıkamış ekseninde Osmanlı İmparatorluğu'nun içine bir çıkık 25 kilometre tutunarak stabilize oldu. 3. ordunun yükünü azaltmak için Rusların kuvvetlerini ana saldırı yönünden uzaklaştırmak üzere 3. Piyade Alayı bulunduğu Trakya mevkinden Çoruh'a taşınmış ve başına Alman Strange getirilmiş dir. Ardahan Harekâtı nın ilk amacı Rusları Batum kıyıları üzerinde tutmak olarak belirlenmiştir. Daha sonra Enver Paşa Sarıkamış Savaşı'nı desteklemek için bu gücün planını değiştirecekdir. 22 Aralık tarihinde 3. Ordu Kars için emir aldı. Bu emir Sarıkamış Harekâtı'nın başlangıcı oldu. Enver Paşa 3. Orduyu kendi komutasına aldı ve Rus askerlerine karşı savaşa girdi. 6 Ocak, 3. Ordu kararğahı ateş altında kalır. Hafız Hakkı geri çekilme emri verir. Enver Paşa yenilgiden sonra komutanlığı bırakarak İstanbul'a döndü. 20 Nisan günü Van kentinde Van İsyanı başladı. Van Valisi’nin daha önceki yardım çağrılarına Bitlis’te bulunan Kâzım Bey komutasındaki birkaç tabur Van’a gönderildi. General Yudeniç onlara destek olmak için üç haftadan fazla süren çatışmalardan sonra General Trukhin'in komutası altında olan Baykal Kazakları ve bir Ermeni gönüllü tugayını yolladı. Rusların bu atağı Osmanlı güçleri ile çatışan Ermeni halkı rahatlatmak için bir kanat oldu.

Çatışmalar

Malazgirt'in Ruslara geçmesi, 11 Mayıs

6 Mayıs'ta, Ruslar ataklarını iki ana koldan gerçekleştirdi. Kuzeyde Rus güçleri Tortum Vadisi yoluyla Erzurum'u amaçlasa da Osmanlı 29. ve 30. Tümenleri bu saldırıyı durdurmayı başardı. Osmanlı X. Kolordusuna karşı Rus kuvvetleri saldırdılar. Güney kanadında Osmanlılar başarılı değildi. Bu başarısızlıkta, Mirliva Halil Paşa'nın Bitlis ve çevresinde konuşlanan güçlerini daha önce İran Cephesine taşımasıyla bu kanatta bir boşluk yaratmasının da payı vardı ve Rusların ilerlemesi kolaylaşmıştı. 11 Mayıs'ta Malazgirt şehri düştü. 17 Mayıs günü, Rus kuvvetleri Van şehrine girdi. Osmanlı kuvvetleri geri çekilmeye devam etti. 21 Mayısta General Yudeniç Van şehrine geldi. Şehir ve kalenin anahtarları Ermeniler tarafından kendisine sunuldu. General Yudeniç daha önce kurulan Ermeni geçici hükûmetini onadı. Bu hükûmetin başına Van Valisi olarak Aram Manougian atandı. Van güvene alınca General Yudeniç mücadeleye yaz boyunca Van Gölü'nün batısında devam etti.

19 Haziran tarihinde, Ruslar bir ileri atak daha başlattı. Bu atak, daha önce ele geçirdikleri Van Gölü çevresinde kuzeybatı yönüne doğru idi. Bu atağın ilk çatışması Malazgirt Muharebesi olmuştur.

Malazgirt Muharebesi, 10-26 Temmuz

10 Temmuz'da Oganovsky Malazgirt'in batı kanadında bulunan tepelerini elde etmek için bir saldırı başlattı. Osmanlı kuvvetlerinin bu alanda zayıf olduğunu düşünüyordu. Rus Ordusu sayıca 3/1 olarak üstündü.

Bu arada Tuğgeneral Abdülkerim Paşa'nın komutası altında kurulan "Sağ kanat Grubu" güneye doğru konumlandırılmıştı. Doğrudan Enver Paşa'ya bağlı Abdülkerim Paşa büyük bir sürpriz yapacakdır ve kuvvetlerini Malazgirt'te Rusları yendi. Fakat Osmanlı kuvvetleri Rusların bilmediği çeşitli bölgelerde 40.000 den fazla insan içeriyordu. 16 Temmuz'da Osmanlı Ordusu Abdul Kerim Paşa komutası altında bir karşı hücum yaptı. General Oganovsky Malazgirt'e gerilemeye zorlandı. Osmanlı Ordusu onun yük vagonu trenini ele geçirdiler.

20 Temmuz'da Ruslar Malazgirt'ten püskürtüldüler.

Kayıplar

General Yudenich kuvvetlerini yeniden grup halinde topladıysa Rusya'nın kayıpları yaklaşık 10.000 olarak rapor edildi.

Sonrası

Rusya'nın Kafkasya Cephesi komutanı General Yudeniç, Rusya'nın kalitesiz haberleşmesinden dolayı 22 Temmuz'a değin Rus birliklerinin çekilmekte olduğunu öğrenemedi.

General Oganovski bu olaylar sonucu Adilcevaz’a geri dönmek zorunda kaldı. Ahlat’a doğru ilerlemesinin önü kesilmiş oldu. Generali Nazarbekov (Nazarbekiyan) ve Tatvan’da bulunan General Şarpantiye, bu kuvvetler karşısında fazla dayanamamış ve Adilcevaz’a doğru geri çekilmek başladılar.

Rus kuvvetleri Adilcevazda toplandılar. Adilcevaz’da bulunan ve Nazarbekov’un komuta ettiği Rus birlikleri, diğer Rus birlikleriyle beraber Adilcevaz’ı terkederek Van’a doğru geri çekildiler.

Aynı yılın Eylül ayından sonra Malazgirt yeniden istila edildi fakat Yudenich bunu daha fazla sürdürmeye yetecek geniş kuvvete sahip değildi.

Kaynakça

  1. ^ Somel, Selçuk Akşin (2012). Historical dictionary of the Ottoman Empire (2. bas.). Lanham, Md.: Scarecrow Press. ISBN 978-0810871687. 
  2. ^ Saunders, Robert A. (2019). Historical dictionary of the Russian Federation (2. bas.). Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. ISBN 978-1538120477. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">93 Harbi</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında 1877-1878 yılları arasında yapılmış savaş

93 Harbi ya da 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı padişahı II. Abdülhamit ve Rus çarı II. Aleksandr döneminde yapılmış olan bir Osmanlı-Rus Savaşı'dır. Rumi takvime göre 1293 yılına denk geldiğinden Osmanlı tarihinde 93 Harbi olarak bilinir. Hem Osmanlı Devleti'nin batı sınırındaki Tuna (Balkan) Cephesi'nde, hem de doğu sınırındaki Kafkas Cephesi'nde savaşılmıştır. Savaşa hazırlıksız yakalanan Osmanlı Devleti, çok ağır bir yenilgi almıştır. Savaşın başlıca sebepleri; Osmanlı Devleti'nde yaşanan azınlık isyanları, Rusya ve Batı Avrupa ülkelerinde, Osmanlı Devleti'nde yaşayan Hristiyanların insan haklarının çiğnendiği konusunda oluşan tek taraflı kamuoyu, Rusya'nın Balkanlardaki genişleme siyaseti, Romanya ve Bulgaristan'ın bağımsızlık istekleri ve Panslavizm akımıdır. Avrupa'nın büyük güçleri savaşı önlemek için İstanbul'da Tersane Konferansı'nı toplamışlar, ancak Osmanlı Devleti'ne yaptıkları taleplerin reddedilmesi üzerine savaş patlak vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sarıkamış Harekâtı</span> Osmanlı ve Rusya arasındaki savaş

Sarıkamış Harekâtı, I. Dünya Savaşı sırasında, 22 Aralık 1914 ve 6 Ocak 1915 arasında Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında Sarıkamış ve çevresinde gerçekleşen muharebeler olup Osmanlı İmparatorluğu'nun askerî taktik hatalarıyla başarısızlıkla sonuçlanan bir askerî girişimdir.

<span class="mw-page-title-main">Erzincan Muharebesi</span>

Erzincan Muharebesi, I. Dünya Savaşı esnasında bir Rus İmparatorluğu ordusu ile Osmanlı Ordusu arasında geçen ve Rus Ordusu'nun zaferiyle sonuçlanan bir muharebedir.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni isyanları</span> Osmanlı İmparatorluğunda Ermeni ayaklanmaları

I. Dünya Savaşında Ermeni İsyanları, Taşnak, Armenakan, Hınçak Ermeni partilerinin faaliyetleridir. Bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu karşısına Ermeni ulusal örgütleri Ermeni milisleri ile karşı faaliyetler yürütmüş, ayrıca Rus İmparatorluğunda oluşan Ermeni gönüllü birliklerine katılarak Rus Kafkasya Ordusu'na destek vermiştir. 14 Kasım 1922 tarihli New York Times gazetesi, Birinci Dünya Savaşı'nda 200.000 Ermeni'nin İtilaf Devletleri ordularında veya İtilaf Devletleri tarafında savaşan bağımsız birliklerde savaştığını yazdı.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı cepheleri</span> 29 Ekim 1914 ve 30 Ekim 1918 tarihleri arasında Osmanlı İmparatorluğunun savaştığı cepheler

Osmanlı cepheleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'nda çarpıştığı cephelerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kafkasya Cephesi</span> Osmanlı Cephesi

Kafkasya Cephesi, I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu'nun 2. ve 3. orduları ile Rus İmparatorluğu Kafkas Ordusu'nun karşı karşıya geldikleri cephe. Kafkasya Cephesi, savaş sırasında Doğu Anadolu Bölgesi içlerine kadar genişlemiş, Trabzon, Bitlis, Muş ve Van şehirlerine kadar yayılmıştır. Kara harbi, Karadeniz Bölgesinde bulunan Osmanlı İmparatorluğu deniz gücü ve Rus donanması tarafından desteklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">3. Ordu (Osmanlı İmparatorluğu)</span>

3. Ordu Osmanlı Ordusu komutasındaki ordulardan biridir. Başlangıçta Balkanlar'da kurulmuş ve daha sonra Osmanlı Devleti'nin Kuzey ve Doğu kısımlarını savunmuştur. Balkanlar'da olduğu sürede İkinci Meşrutiyet'i desteklemiş ve bu hareketin askeri kuvvetlerinin çekirdeğini oluşturmuştur. Başlangıçta Ordu merkezi Selanik'ti. I. Dünya Savaşı ile Erzurum Kalesi'ne taşındı. Karargahı önce Erzurum sonra Suşehri ve en sonunda Sivas yakınlarına taşındı. Ünlü subaylarının arasında Enver Paşa ve Mustafa Kemal Atatürk vardır.

Trabzon Harekâtı, I. Dünya Savaşı sırasında Trabzon'un Rus kuvvetlerince ele geçirilmesini sağlamış deniz ve kara harekâtıdır.

<span class="mw-page-title-main">İran Cephesi</span>

İran Cephesi veya İran'ın İşgali ya da Osmanlı'nın İran ile yaptığı son savaş olan 1914-18 Osmanlı-İran Savaşı, Osmanlı, Britanya ve Rusya ve Kaçar Devleti'nin arasında Kuzey Azerbaycan'da yaşanan bir dizi askeri çatışmadır. Cephenin, İran için yıkıcı olduğu aşikârdı. Çatışmalarda, İngiliz ve Rus faaliyetlerinin etkisiyle 1917-1919 yılları arasında yaşanan İran kıtlığı nedeniyle 2 milyondan fazla İranlı sivil öldü. Kaçar hükûmetinin I. Dünya Savaşı ve sonrasında ülkenin egemenliğini koruyamaması, 1921'de bir darbeyle Rıza Şah Pehlevi'nin ülkenin başına geçmesine ön ayak oldu.

Alacadağ Muharebesi, Osmanlı Devleti ve Rus İmparatorluğu arasında yapılan 93 Harbi'nin Kafkas Cephesindeki muharebelerinden biridir. Muharebeyi kazanan Ruslar için Kars'ın önü açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Köprüköy muharebeleri</span>

Köprüköy muharebeleri veya Bergmann Hücumu, I. Dünya Savaşı sırasında Kafkasya Cephesi'nde Hasan İzzet Paşa ve Georgy Berhmann arasında yaşanan muharebeler. General Georgy Berhmann I. Kafkas Kolordu komutanı olarak Osmanlı İmparatorluğu'na karşı inisiyatifi 2 Kasım'da ele aldı ve çatışma 16 Kasım'da bittiğinde sadece 25 kilometre Osmanlı toprakları içinde tutunabildiler.

<span class="mw-page-title-main">Van İsyanı (1915)</span>

1915 Van İsyanı ya da İkinci Van İsyanı, I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu'nun Van Vilayeti sınırları içindeki Ermenilerin çıkardıkları isyandır. Olayların süresi, Van Vilayeti'nin diğer bölgelerinde daha önce başlamış olmalarıyla birlikte, Van merkezine yayıldıkları süreyi esas alarak 19 Nisan-6 Mayıs 1915 arası olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zivin Muharebesi</span>

Zivin Muharebesi 25-26 Haziran 1877 tarihinde, Rus İmparatorluğu ile Osmanlı Devleti arasında gerçekleşen ve Osmanlı zaferi ile sonuçlanan muharebedir.

Halyaz Muharebesi 21 Haziran 1877 tarihinde, Rus İmparatorluğu ile Osmanlı Devleti arasında gerçekleşen ve Osmanlı zaferi ile sonuçlanan muharebedir.

<span class="mw-page-title-main">Boze Muharebesi</span> 1789da Osmanlı yenilgisi ile sonuçlanan Osmanlı - Rus Savaşı

Boze Muharebesi ya da Rymnik (Rimnik) Muharebesi, 22 Eylül 1789'da Osmanlı ordusu ile Rus ve Avusturya orduları arasında yapılan ve ağır Osmanlı yenilgisi ile sonuçlanan bir muharebedir. Bu muharebe neticesi kuşatma altındaki İzmail, Akkerman ve Bender kalelerinin Rusların eline geçmesi, kuşatma altındaki Belgrad'ın Avusturya eline geçmesi iyice kolaylaştı. Savaşın yapıldığı Râmnicu Sărat Romanya'da bulan bir yerdir, bu bölge günümüzde Buzău (Boze) yönetim birimine bağlıdır. Bu bölgede Râmnicu Sărat nehri diğer adıyla Rimnik nehri olarak bilinen ve Siret Nehri'nin bir kolu olan nehir bulunmaktadır. Yine Siret'in bir kolu olan Buzau Nehri bu yakınlardan geçmekte ve Siret Nehri ile birleşmektedir. Bu sebeple bu muharebe Ramnicu Sarat şehri yakınlarında Ramnicu Sarat Nehri ve yakınlarında bulunan Boze Nehrinde yapıldığından Türk kaynakları bu muharebeyi Boze Muharebesi, yabancı kaynaklar ise Rymnik (Rimnik) Muharebesi olarak adlandırmaktadır. Bununla birlikte çeşitli yabancı kaynaklar, bu savaşın komutanı olarak yanlışlıkla Koca Yusuf Paşa'yı gösterirler oysaki Koca Yusuf Paşa Osmanlı kaynaklarına göre başarısızlıkları nedeniyle 1789 Mayıs ayında veziriazamlık görevinden alınıp, haziran 1789'da bu görev Cenaze Hasan Paşa'ya verildiğinden; bu muharebe de Osmanlı Veziriazamı komutasındaki bir ordu ile yapıldığından, bu muharebede Osmanlı Ordusunun komutanı Cenaze Hasan Paşa'dır. Hasan Paşa'ya bağlı Osmanlı süvari kuvvetlerinin komutanı ise Kemankeş Mustafa Paşa'dır.

<span class="mw-page-title-main">Abdülkerim Paşa</span>

Abdülkerim Paşa, Osmanlı askeridir.

<span class="mw-page-title-main">Özi Kuşatması (1788)</span>

İkinci Özi kuşatması Rus-Türk Savaşı'nın (1787-1792) en önemli olaylarından biriydi. Ayrıca Ochakov kuşatması olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Erzurum Taarruzu</span> Muharebe

Erzurum Taarruzu Rus İmparatorluk Ordusu'nun, I. Dünya Savaşı sırasında, stratejik Erzurum kentinin ele geçirilmesine yol açan Kafkasya Cephesi'ne yönelik büyük bir kış saldırısıydı. Osmanlı ordusu, kış aylarında, Rusların zaferine yol açan bir dizi beklenmedik terslik yaşadı.

<span class="mw-page-title-main">Karakilise Muharebesi (1915)</span> muharebe

Karakilise Muharebesi Malazgirt Muharebesi'nden sonra Temmuz 1915'te Kafkas cephesinde bir Muharebedir. Rus tarih literatüründe bu çalışma "Eleşkirt savunma harekatı" parçası olarak kabul edilir. Daha önce 1915 yazında Ruslar, Van Gölü'nün kuzeydoğusundaki Türk mevzilerine saldırdı, ancak düşmanlarının boyutunu hafife aldılar. Malazgirt Savaşı'nda mağlup oldular. Bu başarı Abdülkerim Paşa komutasındaki Türkleri Eleşkirt vadisinde Ruslara doğru ilerlemeye teşvik ederken, Türkler, yaydıkları Ağrı dağları boyunca Oganovki'nin ordusundan arta kalanları takip ediyorlardı ve Rus generali Yudeniç, batıdan, çoğu Kazak birliklerinden oluşan yaklaşık 20.000 takviye ile onları kuşatmak için karşı saldırıya geçme fırsatı buldu. 5-8 Ağustos arasındaki sonraki muharebelerde Türkler güneye çekildiler, ancak Ruslar sadece kısmen başarılı oldular. Türkler bir miktar silah, büyük miktarda erzak kaybetti ve 10.000 kişi öldü ve yaralandı, 6.000 kişi esir düştü. Zorluklar nedeniyle Ruslar tam bir üstünlük sağlayamadılar ve Van'dan çekildiler ve 3 Ağustos'ta Türkler Van'ı aldılar.

<span class="mw-page-title-main">Yergöğü-Turbat Muharebesi</span>

Yergöğü-Turbat Muharebesi, 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.