İçeriğe atla

Maksut Şah

Maksut Şah
Kumul Hanı
Hüküm süresi1908-1930
Önce gelenMuhammed Han
Doğum1864
Kumul, Kumul Hanlığı
Ölüm1930
Kumul, Kumul Hanlığı

Maksut Şah (Uygurcaمقصود شاه; Çince: 沙木胡索特; pinyin: shā-mù-hú-suǒ-tè; 1864-1930), Kumul Hanı. Saltanatı 1908'den 1930 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Maksud Şah, babası Muhammmad Şah'ın yerine Kumul Hanı oldu. Kumul Hanlığı resmen Çing Hanedanı'nın haraçgüzar devletiydi ve her altı yılda bir 40 günlük bir süre boyunca imparatorun hizmetçisi olmak için Pekin'i ziyaret etmeleri gerekiyordu. Devlet teşvikli yerleşimlere maruz kalan Sincan'ın geri kalanından farklı olarak, Kumul Hanlığı Han Çinlilerine yerleşime açılmadı. İmparatora haraç olarak kavun gönderildi.[1]

21 Bey, Han'ın yönetimindeki Kumul'u yönetti ve haraç gönderdikten sonra Sincan hükûmetinden 1.200 külçe gümüş aldı.

1912'de, Çing Hanedanı Xinhai Devrimi ile devrildi ve yeni kurulan Çin Cumhuriyeti hükûmeti yerine Yang Zengxin'i derhal Sincan'ın yeni valisi olarak atadı. Yang bir monarşistti ve Hanlığı destekledi ve sonuç olarak vasal statüsü bozulmadı.[1]

Yang Zengxin 1928'de suikast sonucu öldürüldükten sonra yerini dönemine istikrarsızlık, yolsuzluk ve etnik hoşgörüsüzlükle bilinen Jin Shuren aldı.

Maksud Şah'ın 1930 yılında öldü. Ölümünün ardından vali Jin Shuren, Hanlığı üç eyalet idari bölgesi olan Kumul, Yihe ve Aratürk ile değiştirdi ve varisi Nasır'ın tahta geçmesine izin verilmedi.[2] Ardından meydana gelen olaylar, Maksud'un saray görevlisi olarak görev yapan Yulbars Han'ın yardımıyla[3] Kumul İsyanı'nı başlattı.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c James A. Millward (2007). Eurasian crossroads: a history of Xinjiang. Columbia University Press. s. 190-191. ISBN 978-0-231-13924-3. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021. 
  2. ^ Andrew D. W. Forbes (1986). Warlords and Muslims in Chinese Central Asia: a political history of Republican Sinkiang 1911-1949. Cambridge, İngiltere: CUP Archive. s. 44. ISBN 0-521-25514-7. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021. 
  3. ^ Kate James (2006). Women of the Gobi: Journeys on the Silk Road. Pluto Press Australia. s. 178. ISBN 1-86403-329-0. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sincan Uygur Özerk Bölgesi</span> Çin Halk Cumhuriyetinde özerk bölge

Sincan veya Şincan Uygur Özerk Bölgesi, Türkiye Türkçesinde yazılmış resmi Çin devlet kaynaklarında Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi veya sadece Xinjiang olarak geçer, Çin'in kuzeybatısında bulunan bir özerk bölge. Güneyde Tibet Özerk Bölgesi, güney doğuda Çinghay ve Gansu eyaletleri, doğuda Moğolistan, kuzeyde Rusya, kuzeybatıda Kazakistan ve batıda Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan kontrolündeki Keşmir bölgesiyle komşudur. 1.664.897,17 km² yüzölçümü ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin en geniş idari bölgesidir. Başkenti Urumçi, resmî dilleri Uygurca ve Standart Çincedir.

<span class="mw-page-title-main">Çağatay Hanlığı</span> Cengiz Han’ın oğullarından Çağatay Han’ın adını taşıyan Türkleşmiş Moğol devleti

Çağatay Hanlığı, Moğol hükümdarı Cengiz Han’ın oğullarından Çağatay Han’ın adını taşıyan Türkleşmiş Moğol devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Çing Hanedanı</span> Doğu Asyada kurulan Çinin son imparatorluk hanedanı

Çing Hanedanı, 1644-1911 yılları arasında Çin'de hüküm sürmüş hanedandır. Kurucusu, Çin'in kuzeydoğusunda yaşayan Mançuların Aisin Gioro klanıdır; bu nedenle Mançu Hanedanı olarak da adlandırılır. Çin'in son imparatorluk hanedanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Song Hanedanı</span>

Song İmparatorluğu, Song Hanedanı ya da kısaca Song, 960'tan 1279'a kadar Çin'i yöneten hanedandır. Hanedan, Sonraki Zhou Hanedanı'nın verasetini gasp eden ve On Krallık'ın geri kalanını fetheden, Beş Hanedan On Krallık dönemini sona erdiren Taizu tarafından kuruldu. Song, kuzey Çin'deki çağdaş Liao, Batı Şia ve Kin hanedanlarıyla sık sık çatışırdı. Song, Kin Hanedanı'nın saldırılarının ardından Güney Çin'e çekildikten sonra sonunda Moğol İmparatorluğu'na bağlı Yuan Hanedanı tarafından fethedildi.

<span class="mw-page-title-main">Buhara Emirliği</span>

Buhara Emirliği, Aştarhan hanedanı'nın son hanı olan Ebül Gazi zamanında, Muhammed Rahim Han yönetimindeki Moğol kökenli Mangıtlar tarafından kurulan Özbek devleti. Moğol kökenli ancak Cengiz Han soyundan olmayan Mangitler 1747'de Buhara'yı işgal ederek 1753'te Emirliğini ilan etmişti. Dönemin Orta Asya'nın töresine göre Cengiz Han soyundan gelmeyen Han olamadığı için 1756'de "Amīr al-Mu'minīn" unvanını kullanmıştı. Ve 1785 yılında Aştarhan hanedanının Buhara Hanlığını yok etmişti.

<span class="mw-page-title-main">Kumul (şehir)</span>

Kumul (şehir) Çin Halk Cumhuriyetinde Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin güneyinde İpek Yolu'nun Taklamakan kuzeydoğu güzergâhı üzerinde yer alan tarihi bir vaha şehridir.

Kara Han, Talış Hanlığının ikinci hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">Hoca Niyaz</span>

Hoca Niyaz, Hoca Niyaz Hacı olarak da bilinir, Sincan'da önce Kumul Hanlığı, sonra Çinli hükümdar Jin Shuren, sonra da Hui savaş ağası Ma Zhongying'e yönelik isyanlarda önderlik yapmış Uygur bağımsızlık hareketi lideri idi. Hoca Niyaz, Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti'nin Kasım 1933'teki kuruluşundan cumhuriyetin 1934 yılındaki teslim oluşuna kadar bu kısa ömürlü cumhuriyetin ilk ve tek başkanı olmakla hatırlanır.

<span class="mw-page-title-main">Çungar Hanlığı</span>

Çungar Hanlığı, 1620'de Oyrat olarak bilinen Batı Moğollarının Çungarya bölgesine yerleşmeleri ve zamanla bu kabilelerin birleşmelerinin sonucunda kurulan bir bozkır hanlığıydı. Hanlık, 1634'te Oyrat Hanlığı'nın nihayete ermesi sonucunda Erdeni Batur tarafından kuruldu. Çungarlar, 1680 ve 1688 yılları arasında Tarım Havzası'nı fethettiler. 1717'de Tibet'i fethettiler ve Moğol devleti olan Khoshut Hanlığı'nı yıktılar. 1653-1677 yıları arasında hanlıkta taht kavgaları baş göşterdi. Kaldan Batur ülke idaresini eline geçirdi ve Boshogtu Han unvanını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Sincan (Çin Cumhuriyeti eyaleti)</span>

Sincan Eyaleti veya Xinjiang Eyaleti, Çin Cumhuriyeti'nin eski bir eyaletidir. İlk başta 1884 yılında Çing Hanedanı'nın bir eyaleti olarak kurulmuş Xinjiang Eyaleti'nin kapsadığı toprakların çoğu artık 1955 yılında Çin Halk Cumhuriyeti devleti tarafından kurulmuş Sincan (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi'nde bulunur. Kuomintang'ın Çin İç Savaşı'nı kaybetmesi sonrasında Xinjiang Eyaleti'nin özgün eyalet hükûmeti, "Sinkiang Eyalet Hükümeti Ofisi" (新疆省政府辦事處) ismi altında Taipei'ye taşındı, fakat 1992 yılında bu kuruluş feshedildi.

<span class="mw-page-title-main">Sabit Damolla</span>

Sabit Damolla Abdülbeki, Birinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin başbakanı ve Doğu Türkistan bağımsızlık hareketi lideri olan Uygur siyasetçi. Damolla, Jin Shuren'in Sincan eyalet hükûmetine karşı Kumul İsyanı'na ve daha sonra cumhurbaşkanı Hoca Niyaz'a karşı isyana önderlik etti.

Kemal Kaya Efendi, Osmanlı İmparatorluğu ve Kuomintang ordusunda görev yapmış bir Osmanlı subayıydı. Almanya ve Paris'te okudu, I. Dünya Savaşı sırasında Kafkasya'da Von Epp komutasında savaştı.

Kumul İsyanı, 1931-1934 yılları arasında Sincan'da Kumul Uygurları tarafından başlatılan bir isyandı. İsyan, Sincan valisi Jin Shuren'i devirmek isteyen Hui General Ma Zhongying tarafından çıkarıldı.

<span class="mw-page-title-main">Yulbars Han</span>

Yulbars Han, Uygur aşiret lideri ve Çin İç Savaşı sırasında Kuomintang generali.

<span class="mw-page-title-main">Ming-Turfan çatışması</span>

Ming-Turfan çatışması, 15. ve 16. yüzyıllar arasında Ming Hanedanı ile Turfan Hanlığı arasında meydana gelen bir dizi çatışmaydı. Çatışma, iki devlet arasındaki sınırlar üzerindeki anlaşmazlıklar, ticaret ve Turfan tahtına iç veraset nedeniyle patlak verdi.

<span class="mw-page-title-main">Kumul Hanlığı</span>

Kumul Hanlığı, 17. ve 20. yüzyıllar arasında var olan bir Türk hanlığıydı. Hanlık, günümüz Kumul ilini kapsamakta olup Çing Hanedanı ve daha sonra Çin Cumhuriyeti'nin haraçgüzar devletiydi.

<span class="mw-page-title-main">Sincan Uygur Özerk Bölgesi tarihi</span>

Sincan tarihsel olarak farklı tarihsel isimlere sahip iki ana coğrafi, tarihsel ve etnik olarak farklı bölgeden oluşuyordu: Tanrı Dağları'nın kuzeyindeki Çungarya; ve günümüzde çoğunlukla Uygurların yaşadığı Tanrı Dağları'nın güneyindeki Tarım Havzası. Her iki bölge de Dungan Ayaklanması'ndan (1862-1877) sonra Çin Çing hanedanı tarafından yeniden ele geçirildiğinde, 1884'te "yeni sınır" anlamına gelen Sincan olarak yeniden adlandırıldı.

Evlilik ittifakı olarak da bilinen heqin, Çin imparatorlarının, genellikle yönetici ailenin küçük dallarının üyeleri olan prensesleri komşu devletlerin yöneticileriyle evlendirmesinin tarihsel uygulamasına atıfta bulunur. Savaş alanında yenilgiye uğratılamayacak kadar güçlü bir düşman devlete karşı genellikle bir yatıştırma stratejisi olarak benimsendi. Politika her zaman etkili değildi. İmparator ve diğer devletin hükümdarı arasında eşit bir diplomatik statü anlamına geliyordu. Sonuç olarak, tartışmalıydı ve birçok eleştiriye maruz kalıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Sonraki Jin (1616-1636)</span>

Sonraki Jin, Çin'de Mançurya'da bir imparatorluk hanedanı ve Çing Hanedanı'nın öncülüydü. 1616 yılında Jianzhou Curçen şefi Nurhaci tarafından Curçen kabilelerinin yeniden birleşmesi üzerine kurulan, adı 12. ve 13. yüzyıllarda kuzey Çin'i yöneten Wanyan boyu tarafından kurulan daha önceki Jin Hanedanı'ndan türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Turpan Hanlığı</span>

Turpan Hanlığı 1487 yılında Doğu Çağatay Hanı; Yunus Han'ın ikinci oğlu Ahmed Han tarafından Doğu Türkistan topraklarının kuzeyinde kurulmuştur. Hanlığın başkenti Turpan şehridir.