Makine sanayi
Makine sanayi veya makine endüstrisi, tarım, ulaşım, savunma gibi alanlarda ekonomik faaliyet gösteren sanayi kolları için makine imalatı ve bakım ihtiyaçlarını karşılayan temel endüstri sektörüdür. Geleneksel olarak ağır sanayi alanında hizmet veren bu sektör, günümüz serbest piyasalarında iş yapan şirketler tarafından hafif sanayinin bir parçası olarak kabul edilmektedir.
Makine endüstrisi, elektronik cihazlardan otomobil ve uçaklara kadar muhtelif teknoloji ekipmanlarının üretimini sağladığı gibi tarım, madencilik ve inşaat işletmelerindeki üretim araçlarından ve kamu hizmeti için gerekli pek çok donanımdan da sorumludur.
Türkiye'de makine sanayi
Cumhuriyet'in ilanının ardından sanayileşme, ülkedeki serbest sermayenin yetersiz olması nedeniyle devlet teşvikiyle başlamıştır.
Türkiye'de, gemi sanayisi alanında öncelikle I. Dünya Savaşı sırasında tahrip edilen tersaneler onarılmış ve bunu takiben 1926'da Gölcük Donanma Tersanesi'ni kurulmuştur. 1963'ten 2013'e kadar geliştirilen dokuz adet beş yıllık kalkınma planının yanı sıra 2001'de Tersaneler Master Planı yatırım programına konulmuş ve 2007 Nisan ayında tamamlanmıştır.[1]
Vecihi Hürkuş'un ilk Türk tipi uçak olan Vecihi K-VI model uçağı inşa etmesiyle havacılık sanayiinin ilk adımları atılmıştır. 1926'da Türkiye'nin ilk uçak fabrikası olan Kayseri TOMTAŞ Fabrikası açılmış, 1936'da Nuri Demirağ'ın girişimleriyle özel teşebbüsle ilk uçak fabrikası hayata geçirilmiştir.[2] 1945'te THK tarafından ilk uçak motoru fabrikasının kurulması ile havacılık sanayiinde makineleşmenin önemli aşaması kaydedilmiştir.
1961'de otomobil sektöründe Devrim otomobilleri ile sınırlı sayıda da olsa ilk yerli adım atılmış, 1966'da Anadol marka otomobilin seri üretimine başlanmıştır.
1925'te Şakir Zümre, Atatürk'ün de onayıyla tamamen yerli sermaye ile özel sektöre ait ilk silah ve cephane fabrikasını kurmuştur.[3] Türk Silahlı Kuvvetleri'nin haberleşme ihtiyaçlarını karşılaması amacıyla 1975'te ASELSAN,[4] yazılım ihtiyaçlarını karşılaması amacıyla da 1982'de HAVELSAN kurulmuştur.[5]
2018 yılı dünya makine ticareti sıralamalarında ihracatta 26, ithalatta ise 23. sırada yer alan Türkiye; 2018 TÜİK verilerine göre sektörde 13.371 işletme ve 243.550 istihdam ile 109 milyar TL ciro elde etmiş ve toplam makine ihracatı 17,15 milyar dolara ulaşmıştır.[6] 2019 yılında 171,6 milyar $ olarak gerçekleşen toplam ülke ihracatının %11'e yakın kısmını makine sektörü karşılamıştır. Türkiye, günümüzde Avrupa'nın 6. büyük makine imalatçısı konumundadır.[7]
Farklı ülkelerde makine sanayi
Almanya
Alman makine endüstrisinin 2018'deki küresel cirosunun 2.600 milyar euro olduğunu tahmin edilmektedir. 2018'de Almanya'nın sektördeki geliri 297 milyar euroya ulaştı ve küresel makine endüstrisinin %11,4'ünü oluşturdu. Almanya'daki büyük şirketlerden bazıları DMG Mori Seiki, GEA Group, Siemens AG ve ThyssenKrupp'tur.[8][9]
Japonya
Japon makine endüstrisinin ihracatı 2018'de 144,3 milyar doları, 2019'da ise 133,6 milyar doları buldu. Bunların % 60'ı Asya,% 24'ü Kuzey Amerika, % 10'u Avrupa pazarlarında gerçekleşti. 2017 küresel makine ticaretinin % 9,6'sını da yine Japonya oluşturdu.[10]
Hollanda
Hollanda makine endüstrisinde 1996 yılında, 2.500 şirket faaliyet gösterdi ve yaklaşık 93.000 işçi istihdam edildi. 2011 yılına gelindiğinde sektörde yaklaşık 15.000 şirket faaliyet gösteriyordu. Hollanda'nın büyük şirketlerinden bazıları Lely (şirket), Philips ve Stork BV'dir.[1] 11 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Amerika Birleşik Devletleri
ABD makine endüstrisinin 2011 yılında toplam ithalat ve ihracatı 413,7 milyar dolar civarında gerçekleşmiştir. ABD, dünyanın en büyük makine pazarı ve üçüncü büyük makine tedarikçisidir. Amerikan imalatçıları, ABD iç pazarında yüzde 58,5'lik bir paya sahiptir.[11]
Kaynakça
- ^ "Türkiye'de gemi sanayinin gelişimi" (PDF). 19 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Şubat 2021.
- ^ "Türkiye'de uçak sanayinin tarihi". 3 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2020.
- ^ "Şakir Zümre Fabrikası". 13 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2021.
- ^ "Aselsan". 25 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2020.
- ^ "Havelsan". 12 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2020.
- ^ "TÜİK verileri". 3 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2021.
- ^ "Türkiye makine ithalatı". 7 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2021.
- ^ "Alman makine endüstrisi". 7 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2021.
- ^ "Almanya Makine ve Ekipman Endüstrisi". 18 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2021.
- ^ "Japon Makine Pazarı". Erişim tarihi: 26 Şubat 2021.
- ^ "Amerikan makine endüstrisi". 19 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2021.
