Makedonya (thema)
| |||||||||||||||||||||
Makedonya Theması (Yunanca: θέμα Μακεδονίας) geç 700ler ile erken 800ler arasında kurulan Bizans İmparatorluğu theması. Bizans Makedonyası ayrıca Trakya bölgesiyle bağlantılıydı ve Edirne, themanın başkentiydi.
Tarihi
6. yüzyılın başından itibaren, eski Roma ve daha sonra Bizans İmparatorluğu'nun bir kısmı olan Dioecesis Macedoniae, Slav kabilelerinin sık sık baskınlarına maruz kaldı. 7. yüzyılın sonlarında Bizanslılar bölgedeki Slavlara karşı büyük bir sefer düzenlediler, birçok Slav kabilesini bastırdılar ve Selanik'in hinterlandında yeni bir Trakya theması kurdular. Bu geçici başarılara rağmen, bölgedeki yönetim istikrarlı olmaktan uzaktı. İmparatorluk bunun yerine savunma hattını 8. yüzyılın sonlarına kadar Ege kıyılarının güneyine çektiler.
Sonuç olarak, 789 (veya 797) ile 801/802 yılları arasında, eski Trakya themasından, Bizans İmparatoriçesi İrini tarafından Makedonya adlı yeni bir thema oluşturuldu.[1][2][3] Makedonyada bilinen ilk stratigos olan patrikios İoannis Aplakis'ten 813'te bahsedilmiştir, ancak Günah Çıkartıcı Theofanis, harem saray nazırı Aetios'un kardeşi Leon'un monostratigos ("tek general") olarak 801/802 yılında Trakya ve Makedonya themalarına komuta ettiğini yazar.[2][4] Bizans'ın Trakya bölgesinde en geniş topraklarına ulaştığı bir dizi askeri başarının ardından oluşturulmuştur ve muhtemelen büyük ölçüde genişleyen bölgeyi iki strategoi yönetiminde imparatorluk kontrolünü daha verimli hale getirmek amaçlandı.[5]
Thema 960'larda kaydedilmiş olmasına rağmen, y. 975 Escorial Taktikon listesinde olmaması kaldırılıp Edirne yeni doux'unun emrine girmiş olabileceği varsayımına yol açmıştır.[6][7] Bununla birlikte, Makedonya theması 1006/7'de tekrar kayıtlarda görülür ve Edirne'nin doukaton'u ile birlikte varlığını sürdürdüğünü destekleyen bazı mühürbilim kanıtlar vardır.[8] 10. yüzyılın sonlarında, I. İoannis (h. 969-1025) ve II. Basileios (h. 976-1025) fetihlerinin bir sonucu olarak, Makedonya theması sınır teması olmaktan çıktı; kuzeyinde, Filibe ve Eski Zağra merkezli yeni eyaletlerle sınırlanırken, güneyinde, Boleron'un yeni teması 11. yüzyılın başlarında ortaya çıktı.[7] 12. yüzyılda taşra teşkilatı hakkında çok az şey bilinmektedir. Makedonya eski themasının ana alanı "Edirne ve Dimetoka eyaleti" olarak kaydedilmiştir.[9]
Coğrafya ve idare
Yeni temanın merkezi Edirne'ydi ve modern Batı Trakya (Yunanistan), Doğu Trakya'nın batı kısımları (Türkiye'nin Avrupa kısmı)[1] ve Kuzey Trakya'nın (güney Bulgaristan) güney kenarlarını kapsıyordu. Bizans themasıyla ilgili önemli bir kaynak olan Arap coğrafyacılar İbn Hurdâzbih (y. 847 yılında yazmıştır) ve İbn'ül-Fakîh (y. 903 yılında yazmıştır) Makedonya (Maqaduniya) themasının "Uzun Sur" (Anastasius Suru) ile batıda "Slavların ülkesi" ve Ege Denizi ve Marmara Denizi ile kuzeyde Birinci Bulgaristan İmparatorluğu sınırları arasında uzandığını belirtmişlerdir. Sonraki günlerde batıda Selanik themas ve daha sonraki Strimon ve Boleron themaları ile sınırladı.[10] Bu nedenle, Makedonya themasının Makedonya bölgesinin tarihi ile hiçbir ilgisi yoktur ve 10. yüzyıldan 12. yüzyıla kadar Bizans kaynakları "Makedonya" dan bahsederken Batı Trakya bölgesini kastederler. Bu nedenle, örneğin, İmparator I. Basileios "Makedonyalı" (h. 867-886) Trakya doğumludur ve kurduğu Makedon Hanedanı'na Makedonya themasının adı verildi.[2]
Trakya themasından türetilen Makedonya, Bizans hiyerarşisinde "Batı" temalarından daha üst sıralarda yer alan "Doğu" temaları arasında sayılmıştır. 9. ve 10. yüzyılın sonlarında, stratigos, Trakya'nın bile üzerinde, thema valilerin ikinci kademesinde yer aldı. Yılda 36 pound altın (2,592 nomismata) maaş aldı ve İbn'ül-Fakîh'in hesabına göre, 9. yüzyılın sonlarında 5.000 askerlik bir birliğe komuta ediyordu. Bir dizi tagmata askeri de themaya kalıcı olarak yerleştirildi.[10][11] Başlangıçta Makedonya'da bir Kleisura olan Strimon, 9. yüzyılın başlarında bir ara bölündü ve (tarihçi Warren Treadgold'un tahminine göre) yaklaşık 2.000 asker aldı.[12][13]
Diğer themalarda olduğu gibi, Makedonya'nın en azından bazı idari makamları bazen Trakya'dakiler ile birleştirildi, özellikle de 11. yüzyılda, her iki konu üzerinde de yargı yetkisine sahip çok sayıda strategoi ve yargıç (kritai) kaydedilmiştir.[14][15]
Kaynakça
- Özel
- ^ a b Nesbitt & Oikonomides 1991, s. 110.
- ^ a b c ODB, "Macedonia" (T. E. Gregory), pp. 1261–1262.
- ^ Treadgold 1995, s. 29.
- ^ Pertusi 1952, s. 162.
- ^ Treadgold 1991, ss. 92-93, 124.
- ^ cf. Treadgold 1995, s. 114.
- ^ a b Soustal 1991, s. 50.
- ^ Nesbitt & Oikonomides 1991, ss. 111, 123–124
- ^ Soustal 1991, ss. 50-51.
- ^ a b Pertusi 1952, ss. 163–164.
- ^ Treadgold 1995, ss. 67–71, 122.
- ^ Pertusi 1952, ss. 166-167.
- ^ Treadgold 1995, s. 76.
- ^ Nesbitt & Oikonomides 1991, s. 155.
- ^ ODB, "Thrace" (T. E. Gregory), pp. 2079–2080.
- Genel
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- Nesbitt, John W.; Oikonomides, Nikolaos, (Ed.) (1991). Catalogue of Byzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the Fogg Museum of Art, Volume 1: Italy, North of the Balkans, North of the Black Sea. Washington, District of Columbia: Dumbarton Oaks Research Library and Collection. ISBN 0-88402-194-7. 7 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2015.
- Pertusi, A. (1952). Constantino Porfirogenito: De Thematibus (İtalyanca). Rome, Italy: Biblioteca Apostolica Vaticana.
- Soustal, Peter (1991). Tabula Imperii Byzantini, Band 6: Thrakien (Thrakē, Rodopē und Haimimontos) (Almanca). Viyana: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. ISBN 3-7001-1898-8.
- Treadgold, Warren (1988). The Byzantine Revival, 780-842 (İngilizce). Stanford, Kaliforniya: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-1462-4.
- Treadgold, Warren T. (1995). Byzantium and Its Army, 284–1081. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 0-8047-3163-2.
