Makedonya - Turkipedia

Makedonya (Makedonca: Македонија Makedoniya, Bulgarca: Македония Makedoniya, Yunanca: Μακεδονία Makedonia), Balkanlar'da bir devlet olan Kuzey Makedonya'yı, Bulgaristan'ın güneybatısında yer alan Blagoevgrad ilini ve Yunanistan'ın Güney Makedonya olarak da bilinen kuzeyinde üç idari bölüme ayrılmış (Batı, Orta ve Doğu Makedonya ve Trakya) araziyi kapsayan kültürel, coğrafi bölgedir.

Coğrafya

Makedonya bölgesi, kuzeyde Karadağ ve Şar Dağları; doğuda Rila ve Rodop Dağları; güneyde Selanik, Olimpos Dağı ve Pindus Dağları boyunca Ege kıyısı; ve batıda Ohri ve Prespa Gölü ile çevrilidir. Bölgenin toplam yüzölçümü 67.000 km²'dir. Bölgenin nüfusu 4.900.000 civarında belirtilmektedir.

**Coğrafi** Makedonya (bölge)
  Makedonya (Yunanistan)
  Kuzey Makedonya
  Blagoevgrad ili
*Antik:*
  Makedonya (eski krallık) başkentleri

Tarih

Eski Tarih

Makedonya bölgesinin sınırları tarih boyunca sık sık değişmiştir. 19. yüzyıl Makedonya'sının sınırları ile 12. yüzyıl Makedonya'sının sınırları birbirinden oldukça farklıdır. Bunun sebepleri, bölgede yaşayan halkların etnik köken, dil ve din yapıları bakımlarından diğer bölgelerden daha karışık olması ve stratejik konumundan dolayı güçlü devletlerin çıkarları için öncelikli değer taşımasıdır.^[1]

Bölge tarihte birçok siyasi egemenlik içinde yer almıştır. İlk Makedonya Krallığı MÖ 700-600 yıllarında yaşamıştır. MÖ 336 yılında Büyük İskender bölgenin hâkimi olarak tahta çıktı. Birinci (MÖ 215-205) ve İkinci Makedonya Savaşları (MÖ 200-197), bölgenin o dönemde de değerli olduğunu göstermesi açısından önemlidir. MS 15-20 tarihlerinde Makedonya, Roma İmparatorluğu'nun bir eyaleti hâline geldi. 300 yılında Moesia eyaletine bağlanan bölge, 326 tarihinde bu eyaletten ayrıldı. Roma egemenliğinden sonra 578 yılında Makedonya ilk Slav akınına uğradı. 896-900 yıllarında bölge, Türklüğünü kaybedip Slavlaşmış olan Simeon'un Bulgar İmparatorluğu'na dâhil oldu. 1230-1246 tarihlerinde Asen tarafından ilhak edilen Makedonya, 1345-1355 tarihleri arasında Sırp çarı Stefan Duşan'ın hâkimiyeti altına girdi.^[1]^[2]

Osmanlı İmparatorluğu Dönemi

1870

Ortodoks Piskoposluğu kilisesinin 1870'te kurulması Makedonya'daki Yunanları Bulgarlara karşı kışkırttı ve Ayastefanos Antlaşması'nın, Berlin Antlaşması ile iptal edilen kısa ömürlü "Büyük Bulgaristan"ı, yeni Bulgaristan devletini sürekli olarak revizyonist hâle getirdi. Berlin Anlaşması'nın bir başka yönü, Bosna-Hersek 'in Avusturya-Macaristan İmparatorluğu tarafından yönetilmesi, Sırbistan ile Karadağ'ı bölen Yeni Pazar Sancağı'na asker yerleştirilmesi oldu. Bu durum aynı zamanda, Sırbistan'ın Makedonya'ya, geçici olarak Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'ın denetimi altında bulunan kendi doğal alanı ve gelecekte yayılacağı bölgeler (aynı zamanda büyük Sırp nüfusuna sahip bölgeler) olarak bakmasıyla sonuçlandı.

Vardar Makedonya’sı

Kaynakça

^ ^a ^b Meltem Begüm Saatçı, Makedonya Sorunu (1903-1913), Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Antalya 2004, s. 1-2 bk. :Ulusal Tez Merkezi 7 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Georges Castellan, Balkanlar’ın Tarihi 14-20. Yüzyıl, İstanbul 1995, s. 364

İlgili Araştırma Makaleleri

Balkan Savaşları, Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlardaki 8 Ekim 1912 - 10 Ağustos 1913 arasında dört devlete karşı yaptığı savaşlardır. Çatışmaların temel nedeni Bulgaristan Krallığı ile Sırbistan Krallığı'nın Balkanlarda hızlanan yayılma faaliyetleridir.

Manastır, Kuzey Makedonya’nın güneybatısında yer alan şehir, ülkenin ikinci büyük şehridir.

Balkanlar veya Balkan Yarımadası, Avrupa kıtasının güneydoğu kesiminde, İtalya Yarımadası'nın doğusu, Anadolu'nun batısı ve kuzeybatısında yer alan coğrafi ve kültürel bölgedir. Bölge için bazı yayınlarda Güneydoğu Avrupa terimi de kullanılır.

Balkan Cephesi, I. Dünya Savaşı dahilinde Balkanlar'da meydana gelen muharebeleri kapsayan cephedir. I. Dünya Savaşı, Avusturya-Macaristan ve Sırbistan arasında yaşanan çatışmalarla başlamış olması açısından Balkanlar'da çıkmıştır. Balkan Cephesi'ndeki savaşa sonradan Rusya, Osmanlı İmparatorluğu, İtalya ve Bulgaristan gibi ülkeler de katılmıştır.

Berlin Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu, Rus İmparatorluğu, Büyük Britanya, Alman İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, İtalya Krallığı ve Fransa arasında 13 Temmuz 1878 tarihinde Berlin'de imzalanan barış antlaşmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kumanova</span>

Kumanova, Kuzey Makedonya'nın Sırbistan sınırına yakın bulunan bir şehir ve belediye merkezidir. Şehir, Üsküp ve Manastır şehirleri ile birlikte ülkenin üç büyük şehrinden biridir.

Bosna-Hersek tarihi Bosna-Hersek'in tarih öncesi zamanlardan günümüze uzanan tarihini kapsar.

Sırbistan tarihi, bugünkü Sırbistan topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

Mezya, Sırbistan ile Bulgaristan ve Romanya'nın Tuna Nehri'nin güneyindeki toprakları arasında yer alan tarihi bölge ve antik bir Roma eyaleti.

Bulgaristan Krallığı veya Bulgaristan Çarlığı, 1908-1946 yılları arasında var olmuş bir devlet. 1885'te Doğu Rumeli'yi Osmanlılardan alan Bulgaristan Prensliği'nin 5 Ekim 1908 tarihinde krallık olmasıyla kurulmuştur. Bulgaristan de jure olarak Osmanlı'ya karşı bağımsızlığını bildirmiştir.

Balkanlar, Avrupa kıtasının güneydoğu kesiminde, İtalya Yarımadası'nın doğusu, Anadolu'nun batısı ve kuzeybatısında yer alan coğrafi ve kültürel bölgedir. Bölge, sarsıntılı ve hareketli bir tarihe sahiptir.

Yugoslavya, Balkanlar’ın batısında 20. yüzyılda, üç defa farklı yapı ve idari şekille kurulmuş olan bir devlet olmuştur. Bu ada sahip olan devlet, 1918-2003 yıllarında çeşitli idari yapılarda varlığını sürdürmüş bir Balkan devletidir.

Avrupa'da Osmanlı savaşları Osmanlı İmparatorluğu ile eski Orta Çağ'dan 20. yüzyılın başlarına kadar uzanan çeşitli Avrupa devletleri arasındaki bir dizi askeri çatışma idi. İlk çatışmalar 13. yüzyılda Bizans-Osmanlı savaşları, ardından da 14. yüzyılda Bulgar-Osmanlı savaşları ve Sırp-Osmanlı Savaşları başlamıştır. Bu devrin büyük bölümü, Osmanlı'nın Balkanlara açılmasıyla karakterize edildi. Osmanlı İmparatorluğu, 15. ve 16. yüzyıllarda Orta Avrupa'ya daha fazla girdi ve Avrupa'daki toprak taleplerinin zirvesinde kaldı.

Bosna krizi, 8 Ekim 1908 tarihinde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'ın resmi olarak Osmanlı İmparatorluğu'nun egemenliğindeki Bosna-Hersek'i tek taraflı ilhak etmesinin ardından meydana gelen uluslararası bir krizdir. İlhak, 5 Ekim'de Bulgaristan'ın Osmanlı İmparatorluğu'ndan tek taraflı bağımsızlığını ilan etmesinin ardından gerçekleşmiş olup tüm Büyük Güçlerin ve Avusturya-Macaristan'ın Balkanlar'daki komşuları Sırbistan ve Karadağ'ın protestolarına yol açtı. Nisan 1909'da Berlin Antlaşması, olguyu yansıtmak ve krizi sona erdirmek amacıyla değiştirildi. Kriz, Avusturya-Macaristan ile Sırbistan, İtalya ve Rus İmparatorluğu arasındaki ilişkilerinin bozulmasına yol açtı. Osmanlı yönetimi ise II. Meşrutiyet sebebiyle etkisiz kalmış ve hukuken olmasa da ilhakı kabullenmek zorunda kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Bulgaristan</span>

Büyük Bulgaristan, tarihi bir ulusal devlet ve Makedonya, Trakya, Dobruca ve Mezya'nın çoğunu içerecek modern bir Bulgar irredentist milliyetçi hareketle ilişkili bölgeyi tanımlamak için kullanılan bir terimdir.

Arnavutluk'un bölünmesi, Arnavutluk heyeti Avlonya'da toplandıktan sonra, gelecekteki Arnavutluk devletinin sınırlarını 28 Kasım 1912'de açıkladı. Birçok yönden, Arnavutluk'un güney ve kuzey sınırları Birinci Balkan Savaşı'nın iki savaşı ile tanımlandı: Bizans Savaşı ve İşkodra kuşatması. Bu savaşlarda bir yandan Yunanistan ve Karadağ güçleri, diğer yandan Osmanlılar savaştı. Büyük güçlerin katılımıyla yapılan bir dizi uluslararası toplantı sınırların çizilmesini etkiledi. 29 Temmuz 1913 tarihinde Londra Barış Konferansı'nda çizilen Arnavutluk sınırlarını dünyanın altı süper gücü yani; İngiltere, Fransa, Avusturya-Macaristan, Rusya, Almanya ve İtalya kabul etti. Ancak Arnavutluk ulusal hareketi temsilcileri, Arnavutların bir kısmı Arnavutluk eyaletine ait olmayan topraklarda kalmaları gerektiğinden konferansın kararını ülkenin bir bölümü olarak kabul ettiler. Birinci Dünya Savaşı, sırasında ve sonrasında Arnavutluk'un bölünmesi planlanmıştı. Ancak, bu planlar gerçekleşmedi ve Arnavutluk egemenliğini korudu. Bölünme girişimleri II. Dünya Savaşı'na ve savaş sonrası yıllara kadar devam etti.

Berlin Kongresi, dönemin Avrupa'daki altı büyük gücünün, Osmanlı İmparatorluğu ve dört Balkan devletinin temsilcilerinin bir araya geldiği bir toplantıdır. 93 Harbi sonrası Balkan Yarımadası'ndaki devletlerin topraklarını belirlemeyi amaçlayan ve Rusya ile Osmanlı İmparatorluğu arasında üç ay önce imzalanan Ayastefanos Antlaşması'nın yerini alan Berlin Antlaşması'nın imzalanmasıyla sona erdi.

Sırp-Bulgar Savaşı, Berlin Antlaşması (1878)'nın Balkanlar'da barışı sağlayamaması sonucunda Bulgaristan Prensliği ile Sırbistan arasında çıkan savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan, Arnavutluk ve Karadağ'ın Kurtuluşu (1918)</span>

Sırbistan, Arnavutluk ve Karadağ'ın Kurtuluşu, I. Dünya Savaşı'nın son haftalarında Balkanlar'da gerçekleştirilen bir askerî harekâttı. 29 Eylül ve 11 Kasım 1918 tarihleri arasında Doğu Müttefik Ordusu, bu üç ülkeyi İttifak Devletleri'nin işgalinden kurtardı.

Bulgaristan'ın birleşmesi, 1885 sonbaharında Bulgaristan Prensliği ile Doğu Rumeli vilayetinin birleştirilmesi eylemiydi. Bu birleşme, Bulgar Gizli Merkezi Devrim Komitesi (BGMDK) tarafından koordine edilmişti. Her iki devlet de Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçasıydı, ancak Doğu Rumeli vilayeti özerkken ve bir Osmanlı varlığına sahipken, Prenslik fiilen bağımsızdı. Birleşme, Doğu Rumeli kasabalarında çıkan isyanlar ve ardından gelen 18 Eylül [E.U. 6 Eylül] 1885 darbesiyle gerçekleşti. Darbe, Bulgar Prensi I. Aleksandr tarafından desteklendi. Zahari Stoyanov tarafından kurulan BGMDK, 1885 baharında basın ve halk gösterileri aracılığıyla birleşme fikrini aktif olarak popülerleştirmeye başladı.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.