İçeriğe atla

Makedonca

Makedonca
македонски јазик
TelaffuzMakedonca telaffuz: [maˈkɛdɔnski jazik]
BölgeBalkanlar
EtnisiteMakedonlar
Dönem6. yüzyıl - Günümüz[1]
Dil ailesi
DiyalektlerMakedon diyalekti
Yazı sistemiKiril alfabesi (Makedon alfabesi)
Resmî durumu
Resmî dil Kuzey Makedonya
Tanınmış azınlık dili Arnavutluk
 Romanya
 Sırbistan
Dil kodları
ISO 639-1mk
ISO 639-2mac (B)
mkd (T)
ISO 639-3mkd
Kuzey
  Alt Polog
  Crna Gora
  Kumanovo / Kratovo

Batı

  Merkezi
  Yukarı Polog
  Reka
  Mala Reka / Galičnik
  Debar
  Drimkol / Golo Brdo
  Vevčani / Radοžda
  Yukarı Prespa / Ohrid
  Alt Prespa

Doğu

  Mariovo / Tikveš
  Štip / Strumica
  Maleševo / Pirin

Güney

  Korča
  Kostur
  Nestram
  Solun / Voden
  Ser / Drama
Vikipedi
Vikipedi
Özgür Ansiklopedi Vikipedi'nin Makedonca (mk) sürümü

Makedonca (kendi dilinde: македонски / makedonski), Güney Slav dillerinin doğu grubundan bir dildir. Makedonların ve Kuzey Makedonya Cumhuriyeti'nin resmî dilidir.

Alfabe

Makedon alfabesindeki harflerin okunuşları UFA ile gösterilmiştir.

Аа
/a/		Бб
/b/		Вв
/v/		Гг
/ɡ/		Дд
/d/		Ѓѓ
/gʲ/		Ее
/ɛ/		Жж
/ʒ/		Зз
/z/		Ѕѕ*
/ʣ/
Ии

/i/

Јј
/j/		Кк
/k/		Лл
/l/		Љљ
/ʎ/		Мм
/m/		Нн
/n/		Њњ
/ɲ/		Оо
/ɔ/		Пп
/p/		Рр
/r]/
Сс
/s/		Тт
/t/		Ќќ
/kʲ/		Уу
/u/		Фф
/f/		Хх
/h/		Цц
/ʦ/		Чч
/ʧ/		Џџ
/ʤ/		Шш
/ʃ/

* Ѕѕ harfi (J hariç) tıpkı diğer harflerde de olduğu gibi Latin alfabesinden gelme değildir. Yunan Stigma ς harfinden gelmektedir. Latin S harfine benzemesi rastlantısaldır.

Tarih

Ayrıca bakınız: Makedon diline dair siyasî görüşler

Makedonca yazıya dökülen ilk Slav dilidir. Yazıya dökülmesiyle (9. Yüzyıl) gelişmeye başlar. Makedon dili yüzyıllarca komşuları tarafından inkâr edildi. Bulgarlar Makedoncayı Bulgarcanın bir diyalekti kabul ettiler. Makedonca ilk gelişmesine rağmen ilk sözlük 1875'te Gjorgji Pulevski tarafından kaleme alınmış,[2] 1903'te standartlaşmış, 1945'te Tito ve Anti-faşist Makedon meclisi tarafından 1945'te resmiyet kazanmıştır. Fonetiğe uygun harflerle Krste Misirkov adlı Makedon dilbilimci tarafından ilk Makedon alfabesi 1903'te oluşturulmuştur. Daha sonradan 1945'te yazıda da uyum sağlamak amacıyla aynı seslerle Anti-Faşist Makedon Meclisi tarafından yeniden düzenlenmiştir. Makedoncanın varlığını uzun yıllar kabul etmeyen Bulgaristan, 1999 yılında imzalanan protokol ile Makedonya Cumhuriyeti'nin resmî dili olarak Makedoncayı kabul etmiştir.

Eski Makedonca (9. yüzyıl - 18. yüzyıl), Yeni Makedonca (1802-1944) ve Çağdaş Makedonca (1945 - günümüz) şeklinde 3 temel döneme ayrılır.[3]

Genel ifadeler

Türkçe Makedonca Transkripsiyon
Makedoncaмакедонскиmakedonski
Merhabaздравоzdravo
Nasılsın?како си?kako si?
İyi günlerдобар денdobar den
Hoşgeldinдобре дојдеdobre dojde
Günaydınдобро утроdobro utro
Hoşçakalпријатноprijatno
Lütfenмоламmolam
Teşekkür ederimблагодарамblagodaram
Affedersinizизвинетеizvinete
Ne kadar?колку?kolku?
Evetдаda
Hayırнеne
Anlamıyorumне разбирамne razbiram
Tuvalet nerede?каде е тоалетот?kade e toaletot?
İngilizce konuşur musunuz?Зборувате ли англиски?Zboruvate li angliski?
  • Денес(Denes): Bugün
  • Утре(Utre): Yarın
  • Седмица(Sedmica [ c:ts ]): Hafta
  • Месец (Mesec): Ay
  • Година (Godina): Yıl
  • Свет(Svet): Dünya
  • Понеделник(Ponedelnik): Pazartesi
  • Вторник(Vtornik): Salı
  • Среда(Sreda): Çarşamba
  • Четврток(Chetvrtok): Perşembe
  • Петок(Petok): Cuma
  • Сабота(Sabota): Cumartesi
  • Недела(Nedela): Pazar

Makedonca Aylar

Makedoncada ay isimleri kültüre göre ayrılan iki tip şeklinde kullanılmaktadır.

İlki Slav dillerde de kullanılan Gregoryen takvimi ay isimleri iken, ikinci tip kullanım ise daha çok hava durumu ve tarım ile ilişkilendirilen Eski Makedonca ay isimleridir.

No.LatinceTürkçeMakedonca KirilMacedonca LatinEski MacedoncaOkunuşuAnlamı
1.IanuariusOcakЈануариJanuariКоложегKoložegOdun yakma ayı
2.FebruariusŞubatФевруариFevruariСечкоSečkoBuz ayı
3.MartiusMartМартMartЦутарCutarÇiçeklenme ayı
4.AprilisNisanАприлAprilТревенTrevenÇimlenme ayı
5.MaiusMayısМајMajКосарKosarÇalı çırpı ayı
6.IuniusHaziranЈуниJuniЖетварŽetvarMeyve olgunlaşma ayı
7.IuliusTemmuzЈулиJuliЗлатецZlatecAltın ay
8.AugustusAğustosАвгустAvgustЖитарŽitarBuğday ayı
9.SeptemberEylülСептемвриSeptemvriГроздоберGrozdoberÜzüm toplama ayı
10.OctoberEkimОктомвриOktomvriЛистопадListopadYaprak düşme ayı
11.NovemberKasımНоемвриNoemvriСтуденStudenSoğuk ayı
12.DecemberAralıkДекемвриDekemvriСнежникSnežnikKar ayı

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2013. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 5 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2016. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Alfabe veya abece, her biri dildeki bir sese karşılık gelen harfler dizisidir. "Abece" kelimesi, Türkçedeki ilk üç harfin okunuşundan oluşur. Benzer biçimde Fransızca kökenli “Alphabet” kelimesinden Türkçeye geçen "alfabe" sözcüğü, eski Yunancadaki ilk iki harf olan "alfa" ile "beta"nın okunuşundan gelir.

<span class="mw-page-title-main">Arap harfleri</span> Arap alfabesini temel alan yazı sistemi

Arap harfleri, 7. yüzyılın üçüncü çeyreğinden itibaren Emevi ve Abbasi imparatorlukları aracılığıyla Orta Doğu merkezli geniş bir alana yayılma olanağı bulmuş İslam dininin benimsendiği coğrafyalarda kabul gören, kökeni Arap alfabesine dayalı, ünsüz alfabesi türünde bir yazı sistemidir. Dünyada Latin alfabesinden sonra en çok kullanılan yazı sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Sırpça</span> Sırbistanın resmi dili

Sırpça, Slav dillerinin güney grubuna ait, çoğunlukla Sırplar tarafından konuşulan dil. Hırvatça, Karadağca ve Boşnakçanın da dahil olduğu Sırp-Hırvat dili'nin standart bir formu olarak kabul edilmektedir. Sırpça, Sırbistan'ın ve Kosova'nın resmî dilidir. Ayrıca Bosna-Hersek'in 3 resmî dilinden biridir. Dil aynı zamanda Karadağ, Hırvatistan, Makedonya, Romanya, Slovakya ve Çekya'da azınlık dili olarak tanınmaktadır. Yaklaşık 10 milyon Sırp tarafından konuşulmaktadır. Dil, Türkçeden kelimeler almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Eski Türk yazısı</span> Türk dillerinin yazılması için kullanılmış ilk yazı düzeni

Orhun, Göktürk ya da Köktürk alfabesi, Göktürkler ve diğer erken dönem Türk kağanlıkları tarafından kullanılmış, Türk dillerinin yazılması için kullanılmış ilk yazı sistemlerinden biridir. Alfabe, 4'ü ünlü olmak üzere 38 damga (harf) içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kiril alfabesi</span> Slav dillerinin kullanımında rol oynayan bir alfabe

Kiril alfabesi, Avrasya'da çeşitli dillerin yazımı için kullanılan alfabedir. Çeşitli Slav, Kafkas, Moğol, Ural, ve İranî dillerinin resmî alfabesidir. En eski Slav kitaplarının yazıldığı iki alfabeden biri olan Kiril yazısı, Aziz Kiril ve kardeşi Metodius tarafından 9. yüzyılın ilk çeyreğinde oluşturulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kazak alfabesi</span>

Kazak alfabesi, Kazakistan'ın resmî dili olan ve Türk dilleri ailesinde yer alan Kazakçayı yazarken kullanılan yazı sistemidir. Kazak alfabesinde tarih boyunca; Kiril alfabesi, Latin alfabesi ve Arap alfabesi olmak üzere üç farklı alfabe türü kullanılmıştır. 2017 yılında, dönemin Kazakistan cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından 2025 yılına kadar Kiril alfabesinden Latin alfabesine kademeli olarak geçileceği belirtilmiştir. Arap alfabesi ile yazılan Kazakça, günümüzde Çin, İran ve Afganistan'da yerel olarak kullanılmaya devam etmektedir.

Gürcü alfabesi, Güney Kafkas dillerinin, özellikle Gürcücenin yazımında kullanılan alfabedir. 1940'larda Osetçe ve 1937-1954 arasında Abhazcanın yazımında da kullanılmıştır. Gürcü alfabesi Dağıstan'da Avarlar tarafından da yüzyıllarca Avar dilini yazmak için kullanılmıştır. Avarlar Gürcü krallıkları ile Alazan vadisi yüzünden çatışmaya başlayınca Gürcü alfabesi, 16. yüzyıldan itibaren yerini Avar dili için düzenlenmiş Arap harflerinden oluşan Ajam alfabesine bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzca</span>

Gagavuzca veya Gagauzca, çoğunluğu Moldova'daki Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde yaşayan Gagavuzların konuştuğu Batı Oğuz grubuna bağlı bir Türk dili. Gagavuzca, Balkan Gagavuzcasından bir dereceye kadar farklı bir dildir. Kimi Türkologlar ise Gagavuzca'yı ayrı bir dil veya lehçe saymayarak Türkiye Türkçesinin Rumeli ağızlarına dahil etmişlerdir. Yaklaşık 300.000 kişi tarafından konuşulur.

Е harfinin harfin Türkçedeki karşılığı "ie"dir. Kelime başlarında ve sonlarında "ye" diye okunur. Örneğin:

<span class="mw-page-title-main">Harf Devrimi</span> Türkiyede Arap harflerinin yerini Latin harflerinin alması

Harf Devrimi veya Harf İnkılâbı, Türkiye'de 1 Kasım 1928 tarihinde 1353 sayılı "Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun"un kabul edilmesi ve yeni alfabenin yerleştirilmesi sürecine genel olarak verilen isimdir. Yasa, 3 Kasım 1928 günü Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu yasanın onaylanmasıyla o güne değin kullanılan Arap harfleri esaslı Osmanlı alfabesinin geçerliliği son buldu ve Latin harflerini esas alan Türk alfabesi yürürlüğe kondu.

(Š: Büyük harf, š: Küçük harf) Latin Alfabesi'ndeki S harfinin haçek ile birleşmesiyle oluşan bir harftir. Genellikle Türkçedeki Ş gibi okunur. Š harfi içeren diller şunlardır:

<span class="mw-page-title-main">Makedon alfabesi</span> 31 harfli Kiril alfabesi varyasyonu

Makedon alfabesi, Makedoncanın yazımı için kullanılan Kiril alfabesidir. 1945'te Tito'nun emri ile Anti-Faşist Makedon Meclisi tarafından oluşturulmuştur. Makedon alfabesi 31 harften oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Brahmi alfabesi</span>

Brahmi alfabesi, ünlüleri ünsüz sembollerle ilişkilendirmek için bir aksan işaretleri sistemi kullanan bir abugidadır. Yazı sistemi, Maurya döneminden erken Gupta dönemine kadar yalnızca nispeten küçük evrimsel değişiklikler geçirdi ve MS 4. yüzyılda bile okuma yazma bilen bir kişinin Maurya yazıtlarını hala okuyabildiği düşünülmektedir. Bundan bir süre sonra, orijinal Brahmi yazısını okuma yeteneği kayboldu. En eski ve en iyi bilinen Brahmi yazıtları, kuzey-orta Hindistan'daki Asoka'nın MÖ 250-232'ye tarihlenen kayaya oyulmuş fermanlarıdır. Brahmi'nin deşifresi, 19. yüzyılın başlarında, Hindistan'daki Doğu Hindistan Şirketi yönetimi sırasında, özellikle Kalküta'daki Bengal Asya Topluluğu'nda, Avrupa'nın akademik ilgisinin odak noktası haline geldi. Brahmi, Cemiyetin sekreteri James Prinsep tarafından 1830'larda Cemiyetin dergisinde yayınlanan bir dizi bilimsel makalede deşifre edildi. Buluşları, diğerleri arasında Christian Lassen, Edwin Norris, H. H. Wilson ve Alexander Cunningham'ın epigrafik çalışmalarına dayanıyordu.

<i>Türk Alfabesi</i> (kitap) Türkçe dilbilimi eğitim kitapçığı

Türk Alfabesi, Necmettin Sadık Sadak'ın yeni Türk harflerini tanıtmak amacıyla 1928 yılında yayımladığı 24 sayfalık dilbilimi eğitim kitapçığıdır.

Ukrayna alfabesi Ukrayna'nın resmî dili olan Ukraynacayı yazmak için kullanılan alfabedir. Kiril alfabesi'nin ulusal varyasyonlarından biridir.

Türk yazı sistemleri Türk dilinin bütün tarihî ve çağdaş dönemlerinde kullanılmış olan alfabeleridir. Türklerin en geniş ölçüde kullandığı yazı sistemleri Göktürk, Uygur, Arap, Kiril ve Latin alfabesidir. Türk dilinin tarihi sürecinde ticari, kültürel, dinî vb. sebeplerle bu dilin yazımında Göktürk, Mani, Soğut (Sogd), Uygur, Brahmi, Tibet, Süryani, İbrani, Grek, Arap, Kiril, Latin asıllı alfabeler Türk diline çeşitli düzeyde uyarlanmış varyantlarıyla kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Metodiya Andonov-Çento</span>

Metodiya Andonov-Çento, Makedon devlet adamı. II. Dünya Savaşı sonrası Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti'nde ilk Makedonya Ulusal Kurtuluş Anti-Faşist Meclisi ve Makedonya Halk Cumhuriyeti Başkanı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Makedonya Anti-faşist Ulusal Kurtuluş Meclisi</span> 1944ten II. Dünya Savaşının sonuna kadar Makedonyadaki en üst düzey yasama ve yürütme kurumu

Makedonya Anti-faşist Ulusal Kurtuluş Meclisi, 1944'ten II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar Makedonya'daki en üst düzey yasama ve yürütme kurumu. Meclis 1944 yazında, Yugoslavya'nın işgal altındaki Bulgar bölgesinde Makedonya Ulusal Kurtuluş Savaşı'nın son aşamalarında komünist partizanlar tarafından kuruldu. Örgütsel olarak Yugoslavya Anti-faşist Ulusal Kurtuluş Konseyi'nin bir parçası idi.

<span class="mw-page-title-main">Makedon milliyetçiliği</span>

Makedon milliyetçiliği, ilk olarak 19. yüzyılın sonlarında Makedonya bölgesinin özerkliğini Osmanlı İmparatorluğu'ndan almaya çalışan ayrılıkçılar arasında oluşan etnik Makedonlar arasındaki milliyetçi fikir ve kavramların genel bir adıdır. Fikir, 20. yüzyılın başlarında, Makedonya Slavları arasında etnik milliyetçiliğin ilk ifadeleriyle birlikte gelişti. Ayrı Makedon milleti, II. Dünya Savaşı'ndan sonra Yugoslavya'nın bir parçası olarak "Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti"nin kurulmasıyla tanındı. Daha sonra Makedon tarih yazımı, Orta Çağ'dan 20. yy'a kadar süregelen olayları anlatırken etnik Makedonlar ile Bulgar figürleri arasında tarihi bağlar kurdu.

<span class="mw-page-title-main">Makedon diline dair siyasî görüşler</span>

Bulgaristan'da Makedoncanın bir dil olarak ayırt edici özelliklere sahip olup olmadığına dair tartışmalar sürmeye devam etmektedir. Yunanistan'da da bu dilin adı hakkında tartışmalar yer almışsa da Prespa Anlaşması'nın imzalanmasıyla Yunanistan, Kuzey Makedonya devletinin resmî diline atfen "Makedon dili" adlandırmasını kabul etmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.