Makao üzerindeki egemenliğin devri

Makao üzerindeki egemenliğin devri
1987 yılında imzalanan Çin-Portekiz Lizbon Antlaşması
Resmî adı	Çince: 澳門回歸 Portekizce: Transferência da soberania de Macau
Bitişi	20 Aralık 1999
Yeri	Makao
Katılımcılar	Çin Portekiz

Makao üzerindeki egemenlik, 20 Aralık 1999 tarihinde Portekiz'den Çin Halk Cumhuriyeti'ne devredildi.

1557 yılında, yani Ming Hanedanı (MS 1368–1644) döneminde, Portekizli tüccarlar Makao'ya yerleşmeye başladı; bunun ardından Makao, 1999 yılına kadar farklı derecelerde Portekiz yönetimi altında kaldı. Portekiz'in Makao'da sürdürdüğü faaliyetler 1749 yılında Çing Hanedanı tarafından resmen tanındı. I. Afyon Savaşı ile Nanking Antlaşması'nın sonucu olarak cesaretlenmiş hâlde bulunan Portekizli vali João Maria Ferreira do Amaral [en], 1846 yılında Çing yetkililerini Makao'dan kovarak bu toprakları ilhak etmeye teşebbüs etti, lâkin Passaleão Olayı [en] sırasında suikast edildi.^[1] İkinci Afyon Savaşı'nın ardından Portekiz hükûmeti, afyon kaçakçılığına son verme çabalarında yardımcı olma şartıyla Portekiz'e Makao üzerinde daimî sömürge hakları veren Çin-Portekiz Pekin Antlaşması [en]'nı Britanyalı bir temsilci ile beraber imzaladı.^[1]

Çin Halk Cumhuriyeti'nin 1949 yılındaki kuruluşu ve Çin'in Birleşmiş Milletler'deki koltuğu [en]nun 1971'de Çin Halk Cumhuriyeti devletine devredilmesiyle o zamanki Dışişleri Bakanı Huang Hua [en], Makao'nun bağımsız olmasından çok bunun ikili müzakereler yoluyla Çin'e geri verilmesini tercih ettiği için BM Özel Dekolonizasyon Komitesi [en]'nden Makao'nun (ve Hong Kong'un) BM koloniler listesinden kaldırmasını istedi.

25 Nisan 1974 tarihinde bir grup solcu Portekizli memur, Portekiz'de 48 sene iktidarda bulunan sağcı diktatörlüğü devirdi. Bunun sonrasında kurulan yeni hükûmet, demokratik bir sisteme geçiş yapmaya başladı ve kendisini dekolonizasyona adadı. Yürürlüğe koymaya başladığı dekolonizasyon politikaları kapsamında Makao'yu geri devretme konusunda 1978 yılında Çin'e yönelik teklifte bulundu.^[2] Çin Hükûmeti, Makao'nun erken geri devredilmesinin Hong Kong ile ilişkilerini etkileyeceğine inandığı için bu teklifi reddetti.^[2]

31 Aralık 1975'te Portekiz Hükûmeti, Makao'da bulunan tüm askerlerini geri çekti. 8 Şubat 1979 tarihinde Portekiz Hükûmeti, Çin Cumhuriyeti ile diplomatik ilişkilerini askıya almaya karar verdi, ertesi gün ise Çin Halk Cumhuriyeti ile diplomatik ilişkiler kurdu. Hem Portekiz hem de Çin Halk Cumhuriyeti devletleri Makao'yu Çin toprağı olarak tanıdı, lâkin Makao'nun 20 Aralık 1999'da Çin'e devredilmesine kadar Portekiz yönetimi altında kaldı. Bu geri devretme gerçekleşince Makao'ya "özel idarî bölge" statüsü verildi. Bu geri devretme ayrıca Avrupa koloni döneminin neredeyse 600 yıllık tarihinin sonunu işaretledi.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ ^a ^b Mayers, William Frederick (1902). Treaties Between the Empire of China and Foreign Powers (4th ed.). Shanghai: North-China Herald. pp. 156–157.
^ ^a ^b Naked Tropics: Essays on Empire and Other Rogues 27 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Kenneth Maxwell, Psychology Press, 2003

İlgili Araştırma Makaleleri

Hong Kong (Çince: 香港, Kantonca telaffuzu:

Makao ya da tam resmî adıyla Çin Halk Cumhuriyeti Makao Özel İdari Bölgesi, Güney Çin Denizi kıyısında, İnci Nehri Deltası'nın batısında bulunan bir şehir. Çin Halk Cumhuriyeti'ne bağlı özel idari bölgedir ve yönetimsel ve ekonomik sistemleri, Çin anakarasındakilerden farklıdır. Yüzölçümü 28,2 km² olan Makao, 667.400 kişilik nüfusuyla Dünya'da nüfusun en yoğun olduğu bölgedir.

Çinliler ; çoğunlukla soy, etnisite, uyrukluk, vatandaşlık veya diğer bağlılık vasıtasıyla Çin ile ilişkili çeşitli kişiler veya gruplardır.

Tek ülke, iki sistem, 1980'li yılların başında 1997 yılında Hong Kong'un Çin Halk Cumhuriyeti'ne verilmesi konusunda Çin devlet başkanı Deng Xiaoping tarafından açıklanmış bir prensiptir. Bu prensibe göre Hong Kong ve Makao Çin Halk Cumhuriyeti'nin bir parçasıdırlar ancak kendi siyasi ve ekonomik sistemleri bulunmaktadır.

ABD-Çin ilişkileri, genelde Amerika-Çin ilişkileri, Çin-Amerika ilişkileri ya da Sino-Amerikan ilişkiler olarak da bilinir, Çin ile Amerika Birleşik Devletleri'nin sürdürdüğü uluslararası politikaları içerir.

Hong Kong üzerindeki egemenlik, 30 Haziran 1997 tarihinde Birleşik Krallık'tan Çin'e devredildi. Bu olay, Hong Kong'daki Britanya yönetiminin sonunu işaretlemesinin yanı sıra yaygın olarak Britanya İmparatorluğu'nun sonu olarak sayılır.

Britanya Hong Kongu, 1941 ile 1945 yılları arası Japon işgali altında olduğu dönem haricinde Hong Kong'un 1841 ile 1997 yılları arası Britanya Kraliyet egemenliği altında olduğu dönem. Kraliyet kolonisi olarak kurulup, sonradan 1981 yılında Britanya Denizaşırı Toprağı olarak ilan edildi. Hong Kong Adası, Birinci Afyon Savaşı (1839-42) sonrasında Çin'deki Çing Hanedanı tarafından Britanya'ya devredildi. Kowloon Yarımadası da İkinci Afyon Savaşı (1856-60) sonrasında Britanya'nın Hong Kong kolonisine eklendi. Son olarak, 99 yıllık bir kira sözleşmesi altında Yeni Bölgeler de Britanya'ya verildi. Hong Kong Adası ile Kowloon Yarımadası'nın kalıcı olarak Britanya'ya ait olmasına rağmen Hong Kong topraklarının %90'dan fazlasını oluşturan Yeni Bölgeler, Hong Kong ekonomisi için o kadar çok önemliydi ki Britanya, kira sözleşmesinin sona ermesiyle Hong Kong üzerindeki egemenliği tümüyle Çin'e devretmeye karar verdi. Bu devir süreci, bazı kaynaklarca Britanya İmparatorluğu'nun sonunu işaretler. Hong Kong bugün dahi koloni döneminin etkisini sürdüren özelliklere sahiptir.

Makao Sorunu Üzerine Ortak Bildiri veya Çin-Portekiz Ortak Bildirisi, Portekiz ile Çin Halk Cumhuriyeti arasında Makao'nun statüsü üzerine imzalanan bir antlaşmaydı. Antlaşmanın tam adı, Çin Halk Cumhuriyeti Hükûmeti ve Portekiz Cumhuriyeti Hükûmeti'nin Makao sorunuyla ilgili Ortak Bildirisidir. 26 Mart 1987'de imzalanan bildiri, bölgenin Portekiz yönetiminden Çin Halk Cumhuriyeti'ne devredilme sürecini ve koşullarını belirledi. Ortak Bildirge aynı zamanda Makao Özel İdare Bölgesi Temel Yasasında uygulanan temel hakların ana kaynağı olarak hizmet etti. Süreç, 1997'de Birleşik Krallık tarafından Hong Kong'un Çin egemenliğine devredilmesine benziyordu.

Çin-Litvayna ilişkileri, Çin Halk Cumhuriyeti ile Litvanya Cumhuriyeti devletleri arasındaki ikili ilişkileri kapsar. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 14 Eylül 1991 tarihinde kuruldu. Çin'in Vilnius'ta bir maslahatgüzarı var; Litvanya ise Pekin'deki büyükelçiliğini 2021 yılı Aralık ayında kapattı. Bunun dışında Litvanya'nın Hong Kong'da oturan ve Hong Kong ile Makao özel idari bölgelerindeki temsilcisi olarak çalışan bir fahri konsolosu var.

Avusturya-Çin ilişkileri, Avusturya ile Çin arasında hem tarihî olarak sürdürülmüş hem de günümüzde sürdürülmeye devam eden ikili ilişkileri içerir. Günümüzde bu ilişkilerin taraflarını Avusturya Cumhuriyeti ile Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) devletleri oluşturmaktadır.

Arnavutluk-Çin ilişkileri, tarihî olarak Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti ile Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) arasındaki ikili ilişkileri içerirdi; günümüzde ise bu ilişkilerin taraflarını Arnavutluk Cumhuriyeti ile ÇHC devletleri oluşturmaktadır. Pekin'de Arnavutluk, Tiran'da ÇHC büyükelçilikleri bulunmaktadır.

Bosna-Hersek-Çin ilişkileri, Bosna-Hersek ile Çin arasında farklı alanlarda sürdürülen ikili ilişkileri içerir. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 3 Nisan 1995 tarihinde kuruldu. Pekin'de Bosna-Hersek, Saraybosna'da Çin büyükelçilikleri bulunmaktadır.

Çin-Slovenya ilişkileri, Çin ile Slovenya arasında farklı alanlarda sürdürülen ikili ilişkileri içerir. Çin'in Ljubljana'da bir büyükelçiliği, Slovenya'nın ise Pekin'de bir büyükelçiliği ve Şanghay'da bir konsolosluğu var.

Çin-Letonya ilişkileri, Çin ile Letonya arasında farklı alanlarda sürdürülen ikili ilişkileri içerir. Pekin'de Letonya, Riga'da Çin büyükelçilikleri bulunmaktadır.

Pekin Sözleşmesi veya Birinci Pekin Sözleşmesi, 1860 yılında Çing Hanedanı ile Büyük Britanya, Fransa ve Rus İmparatorluğu arasında imzalanan üç farklı antlaşmadan oluşan bir sözleşmedir. Sözleşme, Çin'de eşitsiz anlaşmalar arasında kabul edilir.

Çin-Macaristan ilişkileri, Çin ile Macaristan arasında farklı alanlarda sürdürülen ikili ilişkileri içerir. Çin'in Budapeşte'de bir büyükelçiliği, Macaristan'ın ise Pekin'de bir büyükelçiliği ve Çongçing, Hong Kong ve Şanghay şehirlerinde başkonsoloslukları var.

Çin-Kuzey Makedonya ilişkileri, Çin ile Kuzey Makedonya arasında farklı alanlarda sürdürülen ikili ilişkileri içerir. Mevcut durumda Kuzey Makedonya, Tek Çin politikası uyarınca Çin Halk Cumhuriyeti'ni (ÇHC) tanımakta ve bununla resmî ilişkilerde bulunmaktadır; lâkin 1999 ile 2001 yılları arasında Kuzey Makedonya'nın ÇHC ile ilişkileri askıya alındı ve Kuzey Makedonya ÇHC'nin yerine Çin Cumhuriyeti'yle (Tayvan) ilişkiler sürdürdü. Bu iki yıllık dönem boyunca Kuzey Makedonya, Vatikan'ın yanı sıra Çin Cumhuriyeti'ni tanıyan tek iki Avrupa ülkesinden biriydi.

Çek Cumhuriyeti-Çin ilişkileri, Çekya ile Çin arasında farklı alanlarda sürdürülen ikili ilişkileri içerir. Çek Cumhuriyeti'nin Pekin'de büyükelçiliği ve Çengdu, Hong Kong ve Şanghay şehirlerinde başkonsoloslukları var; Çin'inse Prag'da bir büyükelçiliği var.

Hong Kong-Türkiye ilişkileri, Hong Kong ile Türkiye arasındaki dış ilişkilerdir. Türkiye'nin Hong Kong'da bir başkonsolosluğu vardır. Başkonsolosluk 1974 yılında Londra Büyükelçiliğine bağlı olarak açılmış, 1979'da ekonomik sebeplerden ötürü kapanmış, 1991 yılında tekrar faaliyete geçmiştir. Hong Kong'un 1 Temmuz 1997 tarihinde, İngiltere'den Çin Halk Cumhuriyeti'ne devrinden bu yana Başkonsolosluk Pekin Büyükelçiliğine bağlıdır.

Makao-Türkiye ilişkileri, Makao ile Türkiye arasındaki dış ilişkilerdir. Türkiye'nin Makao'da bir diplomatik misyonu olmamakla birlikte, Türkiye'nin Hong Kong başkonsolosluğu üzerinden Makao ile ilgili işlemleri gerçekleştirmektedir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.