Maison Carrée

Maison Carrée (Türkçe; "kare ev"), Fransa'nın güneyinde, Nîmes şehrinde yer alan ve eski Roma İmparatorluğu sınırları içinde yer alan bölgeler içinde, günümüze kadar en iyi korunmuş halde ulaşan antik tapınak.

Tapınak, MÖ 19–16 yılları civarında aynı zamanda Roma'da bulunan Panteon'un da hamisi olan ve Augustus tarafından vâris olarak evlatlık edinilen ancak genç yaşta ölen Gaius Julius Caesar ve Lucius Caesar adlı iki oğlunu anısına Marcus Vipsanius Agrippa tarafından yaptırılmıştır. Tapınağın Gaius ve Lucius'a ithaf edildiğini belirten orijinal yazıt Orta Çağ'da silinmiştir. Ancak Jean-François Séguier adında yerel bir bilim insanı, 1758 yılında bronz yazıtın takılı olduğu deliklere ve düzene bakarak orijinal ithaf yazısını çözmüş ve yeniden yazılmasını sağlamıştır. İthaf metni şöyledir: " Augustus'un oğlu Konsül Gaius Caesar'a; Augustus'un oğlu Konsül gösterilen Lucius Caesar'a; gençliği prenslerine."

Tapınak tahrip edilmeden günümüze ulaşmasını büyük ölçüde Hristiyanlığın Roma'nın resmi devlet dini olarak kabul edildiği 4. yüzyıl'da bir Hristiyan kilisesi olarak kullanılmasına borçludur. Ardından şehir konsüllerinin toplanma yeri olarak kullanılan yapı, Fransız İhtilali'nde sağlam kalmış ve son olarak şehir arşivlerinin muhafazasına hizmet etmiştir. 1823 yılında müzeye dönüştürülen yapının adı arkaik bir terim olan ve tam olarak "uzun kare" ya da binanın formuna atfen dikdörtgen anlamına gelen carré long teriminden Fransızcaya geçmiştir.

Maison Carrée, Vitruvius'un Mimarlık üzerine 10 kitap adlı eserinde bahsettiği klasik mimarinin mükemmel bir örneğidir. Tapınak, şehrin forumunda, 2.85 m yüksekliğinde bir podyum üzerinde yükselir ve sahip olduğu dikdörtgen planda, 26.42 m ve 13.54 m'lik ölçüleriyle uzun kenar kısa kenarın neredeyse iki katı uzunluktadır. Façade, tapınağın neredeyse 1/3'ünü oluşturan derin bir portico ya da pronaos'a sahiptir. Tapınak, sahip olduğu 11.x.6 Korint düzeninde sütunu ile bir hexastyle pseudoperipteral tapınaktır^[1] ve cella duvarı üzerine iliştirilmiş 20 adet gömme sütuna sahiptir. Sütunların üzerinde yer alan arşitrav damlalık friziyle 1:2:3 oranlarına sahip üç bölüme ayrılmıştır. Yumurta-ok silmesi arşitravı frizlerden ayırmaktadır. Çok güzel bir dentil sırasının altında yer alan Friz üzerinde dekoratif amaçlı stilize edilmiş gül bezekleri ve Akantus yaprakları bulunmaktadır.

Büyük bir kapıdan (6.87 m yüksekliğinde, 3.27 m genişliğinde) girilen ve asıl kutsal alan olan iç mekan sürpriz bir şekilde küçük ve penceresizdir. Bu alan günümüzde geçici sanat sergilerine ev sahipliği yapmaktadır. Cella içerisinde yer alan antik süslemeler günümüze ulaşmamıştır.

Yapı, yüzyıllar içinde kapsamlı restorasyonlardan geçmiştir. 19. yüzyıla kadar bitişiğindeki yapıların bir parçası olarak biçimlendirilmiştir. Tapınak müzeye dönüştürülünce bu yapılar yıkılmış ve yapıya Roma dönemindeki ihtişamı geri verilmiştir. Pronaos yüzyılın başında Roma stilinde bir tavan olmak şartıyla restore edilmiştir. Günümüzdeki kapı 1824 yılında yapılmıştır.

1988-1992 yılları arasında yapılan restorasyonda çatısı yenilenmiş ve çevresi forumun sınırlarını açığa çıkaracak biçimde temizlenmiştir.

Maison Carrée, Paris'teki Neoklasik Église de la Madeleine ve Birleşik Devletlerdeki Virginia Eyalet Binasına ilham kaynağı olmuştur.^[2]

Kaynakça

^ Portikoda yer alan toplam sütun sayısı ondur.
^ Roth, Leland M. (1993). Understanding Architecture: Its Elements, History and Meaning (Mimariyi Anlamak: Esasları, Tarihi ve Anlamı). Boulder, CO: Westview Press. s. 414. ISBN 0-06-430158-3.

Wheeler, Mortimer (1964). Roman Art and Architecture (Roma Sanatı ve Mimarisi). Thames and Hudson Ltd. ISBN 0-500-20021-1. , (İngilizce)

Stierlin, Henri The Roman Empire: From the Etruscans to the Decline of the Roman Empire (Roma İmparatorluğu:Etrüsklerden İmparatorluğun yıkılışına kadar), TASCHEN, 2002, (İngilizce)