İçeriğe atla

Mahmut Goloğlu

Mahmut Goloğlu
Türkiye Büyük Millet Meclisi 9., 10. ve 11. dönem milletvekili
Görev süresi
14 Mayıs 1950 - 27 Mayıs 1960
Seçim bölgesi1950 - Trabzon
1954 - Trabzon
1957 - Trabzon
Kişisel bilgiler
Doğum 1915
Akçaabat
Ölüm 11 Ekim 1982 (66-67 yaşlarında)
Trabzon
Partisi Demokrat Parti (1949-1960)
Mesleği Avukat, tarihçi ve siyasetçi

Mahmut Goloğlu (1915, Akçaabat - 11 Ekim 1982, Trabzon), Türk hukukçu, tarihçi ve siyasetçidir.

Babası Celalettin İbrahim, Sarıkamış'ta hayatını kaybetti. Annesi ve dayısı tarafından yetiştirildi. I. Dünya Savaşı'nda Trabzon'un Rusya tarafından işgal edilmesinden sonra belli bir süre İstanbul'da ikâmet etmek zorunda kaldı. Osmanlı ordusunun Trabzon'a yeniden girmesinden sonra ailesi ile geri döndü. İlk ve orta eğitimini Trabzon'da yaptı. Trabzon Lisesini bitirdi.[1] Lise eğitiminden sonra ilkokullarda öğretmen yardımcısı görevi aldı. Trabzon Halkevlerinin Tarih kolunda çalıştı. Bu dönem içinde tarih alanına ilgisi başladı. Cami, kilise, sur, çeşme ve mezar taşları üzerine ilgilenirken belli bir süre sonra Anadolu ve Trabzon tarihi üzerine merak sardı. İstanbul Üniversitesinde önce Edebiyat Fakültesine kayıt oldu ama ailesinin ısrarı nedeniyle Hukuk Fakültesine geçiş yaptı. Burada eğitimi sırasında Ali Fuat Başgil'in fahri başkanlığını yaptığı Karadeniz Talebe Cemiyetini kurdu. Üniversite eğitimi sırasında liselerde öğretmen yardımcılığı yaptı.[2]

Üniversite mezuniyeti sonrasında Gümrük Tekel Bakanlığında 1939-1946 arasında müfettiş olarak görev yaptı. Belli bir süre sonra buradan ayrılarak Adalet Bakanlığına geçti ve hakim yardımcılığı yaptı. İleri Hukuk dergisinde yazılar kaleme aldı. Buradan da ayrılarak Trabzon'a geri döndü ve avukatlık yaptı.

1949'da Demokrat Parti’den siyaset hayatına dahil oldu. Parti üyesi olduktan sonra Trabzon'a geldi ve Yeniyol gazetesinde köşe yazıları yazdı. Gazetede Goloğlu ailesinin Trabzon'un tanınan simalarından olduğu söylenmektedir. DP üyesi olmadan önce çıkan yazılarında Trabzon hakkında sorunları ele alırken, üye olduktan sonra özellikle Cumhuriyet Halk Partisi aleyhinde yazılar yazdı. Demokrat Parti'nin Trabzon'daki sesi olan gazetede, iki ya da üç sütunlu zengin içeriklerle ilk sayfada yazıları yayınlanıyordu. 1950’de Trabzon’dan karma listeden seçilerek Demokrat Parti'nin üç milletvekilinden biri oldu.[3] 14 Mayıs 1950- 27 Mayıs 1960 tarihleri arasında IX., X. ve XI. dönem olmak üzere üç seçim dönemi boyunca Trabzon milletvekilliği yaptı. Gümrük ve Tekel komisyonuna başkanlık etti. Sayıştay, Gümrük ve Tekel, Maliye komisyonlarında üye olarak bulundu. Demokrat Parti'nin Meclis Grubu yönetim kurulu üyeliğini yaparken, aynı zamanda XI. dönemde Türkiye Büyük Millet Meclisinde Meclis Başkanvekilliği sorumluluğunu yürüttü. 27 Mayıs 1960 tarihinde askeri müdahaleden sonra Milli Birlik Komitesi tarafından tutuklandı. Yüksek Adalet Divanı tarafından Demokrat Parti meclis grubunun tamamının sorumlu tutulduğu Anayasayı ihlal davası ile haksız mal edinme davalarından yargılandı. Yassıada yargılamalarında Yüksek Adalet Divanı haksız mal edinme davasında "haksız mal edinmede bulunmadığının yapılan incelemeler neticesinde anlaşıldığına" karar verdi ve kendisi ile yakınlarının mallarına konulan "ihtiyati tedbir ve haczin kaldırılmasını" oybirliği ile kabul etti. Anayasayı ihlal davasında da aynı şekilde meclisteki söylemlerinin zabıtlardan tespit edilerek delil gösterilmesiyle beraat etti.[4] 18 ay tutuklu kaldı.

Beraat etmesinden sonra İsmail Hakkı Baltacıoğlu’nun Yeni Adam dergisi ve Hıfzırrahman Raşit’in Eğitim Hareketleri dergisinde kitap değerlendirmeleri kaleme aldı. Bu dönemde tarih yazıcılığına ağırlık verdi. 1918-1923 yıllarına ait ilk beş ciltlik Milli Mücadele Tarihi’ni, sonra da 1924-1950 yıllarına ait dört ciltlik Türkiye Cumhuriyeti Tarihi'ni ele aldı. Kitapların ilk sekiz cildini 1968 -1974 arasında yazdı. Kitapları Bates Yayınevi'nde kendi imkanları ile bastırdı. Serinin son kitabı Demokrasiye Geçiş (1946-1950) vefat ettiğinde yayınlanmamıştı. İkinci baskıları ise 2000'li yıllardan itibaren Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları tarafından basıldı.[5] Trabzon tarihi üzerine de çeşitli kitaplar yayınladı.

Karadeniz Teknik Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalışarak İnkılâp Tarihi derslerini okuttu. Trabzon İktisadî ve Ticarî İlimler Akademisine geçerek, burada derslerine devam etti. Trabzon Eski Eserleri ve Müzeleri Sevenler Derneğinin fahri başkanlığı görevinde bulundu. 11 Ekim 1982'de geçirdiği kalp krizi sonucu Trabzon'da hayatını kaybetti. İskender Paşa Camii'nde cenaze namazı kılındıktan sonra 14 Ekim'de Asrî Mezarlığı'na defnedildi.[6]

Atatürk Araştırma Merkezi ve Karadeniz Teknik Üniversitesi tarafından 8-10 Mayıs 2014 tarihlerinde Trabzon'da Karadeniz Teknik Üniversitesi Osman Turan Kültür ve Kongre Merkezi’nde "şahsiyeti ve ilmi faaliyetlerini irdelemek" maksadıyla "Her Yönüyle Mahmut Goloğlu Sempozyumu" düzenlendi.[7] Sempozyumun bildirileri 2015'te Atatürk Araştırma Merkezi tarafından kitaplaştırıldı.

Kitapları

Milli Mücadele Tarihi

  • Erzurum Kongresi, Ankara, 1968
  • Sivas Kongresi, Ankara, 1969
  • Üçüncü Meşrutiyet, Ankara, 1970
  • Cumhuriyete Doğru, Ankara, 1971
  • Türkiye Cumhuriyeti, Ankara 1971

Türkiye Cumhuriyeti Tarihi

  • Devrimler ve Tepkileri, Ankara, 1972
  • Tek Partili Cumhuriyet, Ankara, 1974
  • Milli Şef Dönemi, Ankara, 1974
  • Demokrasiye Geçiş, 1982

Cumhuriyetin 50. Yılı Armağanı

  • Atatürk İlkeleri ve Bursa Nutku, Ankara, 1973
  • Halifelik, Ankara, 1973
  • Pontos, Ankara, 1973
  • Trabzon Tarihi, Ankara, 1975

Denemeler

  • Sevda Masalları, İstanbul, 1943
  • Dostluk ve Mutluluk, Ankara, 1975
  • Kahve Değirmeni

Kaynakça

  1. ^ "Trabzon Putin'den eserlerini istiyor!". Kuzey Ekspres. 8 Mayıs 2014. 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020. 
  2. ^ Süer, Zehra Goloğlu (2014). "MAHMUT GOLOĞLU 1915-1982 HAYATI KENDI KALEMINDEN". Mahmut Gologlu - Official Site. 21 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020. 
  3. ^ Başkaya, Muzaffer (2015). "Trabzonda İktidara Muhalif Bir Hukukçu Mahmut Goloğlu". Okur, Mehmet; Usta, Veysel; Ünlen, Erdem (Ed.). Her Yönüyle Mahmut Goloğlu Sempozyumu. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi. ss. 55-65. ISBN 9789751631596. 
  4. ^ Özgen, Yüksel (Bahar 2014). "Mahmut Goloğlu'nun 1960 İhtilali Sonrasında Yargılanması" (PDF). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 54. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü. ss. 153-168. 21 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ocak 2020. 
  5. ^ "MAHMUT GOLOĞLU'NUN "CUMHURİYET TARİHİ" SERİSİ ve "CUMHURİYETE DOĞRU" ÜZERİNE…". U.S. Turkish Library and Museum for Friendship and Peace. 23 Kasım 2019. 21 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020. 
  6. ^ Yavuz, Haşim (1982). "Tarihçi Yazar Mahmut Goloğlu 1915-11 Ekim 1982". Türk Kültürü Dergisi. XX (236). ss. 893-895. 21 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020. 
  7. ^ "Her Yönüyle Mahmut Goloğlu Sempozyumu". Atatürk Araştırma Merkezi. 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Necip Fazıl Kısakürek</span> Türk yazar ve İslamcı ideolog

Ahmet Necip Kısakürek, Türk şair, romancı, oyun yazarı, İslamcı ideolog ve komplo teorisyeni.

<span class="mw-page-title-main">Kemalizm</span> Türkiye Cumhuriyetinin kurucu ideolojisi

Kemalizm, 1935'ten 1937'ye kadar Kamâlizm veya Atatürk'ün ölümü sonrası yaygınlaşan bir diğer adıyla Atatürkçülük; Türkiye Cumhuriyeti'nin, Atatürk İlkeleri'ni esas alan kurucu ideolojisidir. Kemalizm, Mustafa Kemal Atatürk tarafından uygulandığı şekliyle laikliğe ve Batı demokrasisine dayanan ulusal ve üniter bir cumhuriyet rejiminin kurulması, ekonomik kalkınma ve sanayileşme, yüksek öğrenime ve bilimsel faaliyetlere devlet desteği, spora ve sanata teşvik, ücretsiz ve zorunlu eğitim gibi kapsamlı siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel ve dinî reformları içermektedir. Reformların amacı Atatürk'ün ifadesiyle "muasır medeniyetler seviyesinin üstüne çıkmak", çağdaş bir hayat tarzını benimsemektir.

<span class="mw-page-title-main">Şükrü Saracoğlu</span> 5. Türkiye başbakanı

Mehmet Şükrü Saracoğlu, Türk iktisatçı ve siyasetçidir. Türkiye Cumhuriyeti'nin 5. başbakanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Samet Ağaoğlu</span> Türk yazar ve siyasetçi

Abdüssamet Ağaoğlu, Türk yazar, siyasetçi.

Türkçe ezan, Türkiye'de bir dönem resmî olarak ezan okumak için Türkçenin kullanılmasıydı. Arapça kullanımı 1932 yılında Mustafa Kemal Atatürk'ün emriyle Diyanet tarafından yasaklandı ve 18 yıl sonra 16 Haziran 1950'de yasak kaldırıldı.

Rıfkı Burçak, Türk akademisyen ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Burhan Belge</span>

Hüseyin Burhanettin Daybelge, Türk gazeteci, siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Rıza Nur</span> Türk siyasetçi

Rıza Nur, Türk siyasetçi, hekim ve yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Falih Rıfkı Atay</span> Türk gazeteci ve yazar

Falih Rıfkı Atay, İstiklâl Madalyası sahibi Türk yazar, gazeteci ve milletvekili.

<span class="mw-page-title-main">Faruk Nafiz Çamlıbel</span> Türk şair, siyasetçi, öğretmen (1898 - 1973)

Ahmet Faruk Çamlıbel, Türk şair, siyasetçi, öğretmendir.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Ağaoğlu (siyasetçi)</span> Azerbaycanlı siyasetçi ve gazeteci

Ahmet Akif Ağaoğlu, Azerbaycan asıllı Türk siyasetçi, hukukçu, yazar ve gazeteci. Liberal Kemalizmin kurucusuydu.

<span class="mw-page-title-main">Harf Devrimi</span> Türkiyede Arap harflerinin yerini Latin harflerinin alması

Harf Devrimi veya Harf İnkılâbı, Türkiye'de 1 Kasım 1928 tarihinde 1353 sayılı "Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun"un kabul edilmesi ve yeni alfabenin yerleştirilmesi sürecine genel olarak verilen isimdir. Yasa, 3 Kasım 1928 günü Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu yasanın onaylanmasıyla o güne değin kullanılan Arap harfleri esaslı Osmanlı alfabesinin geçerliliği son buldu ve Latin harflerini esas alan Türk alfabesi yürürlüğe kondu.

Kadrocular ya da Kadro hareketi, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Şevket Süreyya Aydemir, Vedat Nedim Tör, Burhan Asaf Belge, İsmail Hüsrev Tökin tarafından Ankara'da 3 yıl süreyle çıkarılan Kadro dergisi etrafındaki harekettir.

<span class="mw-page-title-main">Fethi Çelikbaş</span> Türk siyasetçi

Fethi Çelikbaş Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet İhsan Birincioğlu</span>

Ahmet İhsan Birincioğlu, Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Koray Aydın</span> Türk siyasetçi, Ankara milletvekili ve eski bakan

Koray Aydın, Türk siyasetçi ve eski bayındırlık ve iskan bakanı. TBMM 28. dönem bağımsız Ankara milletvekili. Erken yaşta siyasete katılan Aydın, 1999-2001 yılları arasında bayındırlık ve iskan bakanı olarak görev yapmıştır. Bir süre Milliyetçi Hareket Partisi Genel Sekreterliği görevini üstlenmiştir. Haziran 2015 Türkiye genel seçimlerinden sonra TBMM başkanvekili olarak seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Raif Karadeniz</span> Siyasetçi

Raif Karadeniz, Türk siyasetçi.

<i>Hâkimiyet-i Milliye</i> 1920-1934 yılları arasında yayımlanan gazete

Hâkimiyet-i Milliye, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında başkanlığını Mustafa Kemal Paşa’nın yaptığı Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesi’nin yayın organı olarak 10 Ocak 1920’de Ankara’da yayın hayatına başlayan Türkçe gazetedir.

<span class="mw-page-title-main">1930 Türkiye yerel seçimleri</span> Türkiyenin yerel yöneticilerini belirleyen seçim

1930 Türkiye yerel seçimleri, Eylül ve Ekim aylarında gerçekleştirilen Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki ilk çok partili seçimdir. Belediyeler Yasası'nın 4 Nisan 1930 tarihinde yürürlüğe girmesinin ardından yapılan seçime Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF) ve yeni kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası (SCF) katıldı. Bu seçimlerde belediye başkanları, belediye meclis üyeleri arasından ve meclis üyeleri tarafından iki kademeli olarak seçildi. Bu seçimlerin önemli bir özelliği de kadınların da ilk kez seçme ve seçilme hakkına sahip olmasıydı. Nitekim seçimlerde kadın-erkek ayrımı yapılmaksızın 18 yaşını tamamlamış olan tüm vatandaşların seçme, 25 yaşını tamamlayanların ise seçilme hakkına sahip olması kanunla birlikte gerçekleşti. Seçimden sadece bir ay önce kurulmasına rağmen birçok ilde hızlıca teşkilatlanan SCF, devlet memurlarının ve CHF görevlilerinin baskılarından ötürü yeteri kadar oy alamamasına karşın 502 seçim bölgesinin 24'ünde kazanan parti oldu. Halkın bir bölümünün CHF'nin politikalarından hoşnut olmadığını gösteren bu seçimler sonrasında CHF'nin SCF üzerindeki baskısının artarak devam etmesi üzerine, SCF kurucusu Fethi Bey tarafından 3. ayını doldurduktan kısa bir süre sonra feshedildi.

Ahmet Hamdi Ülkümen, Nebizade Hamdi Bey, Türk gazeteci, siyasetçi, eğitimci.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.