İçeriğe atla

Magok-i-Attari Camii

Koordinatlar: 39°46′23″K 64°25′06″D / 39.77306°K 64.41833°D / 39.77306; 64.41833
Magok-i-Attari Camii
Genel bakış
Harita
Temel bilgiler
KonumBuhara, Özbekistan
Koordinatlar39°46′23″K 64°25′06″D / 39.77306°K 64.41833°D / 39.77306; 64.41833
İnançİslam
DurumCami
eski Halı Müzesi
Mimari
Mimari türCami
Mimari biçimİslam mimarisi, Fars mimarisi
Tamamlanma9.-10. yüzyıl[1]

Magok-i-Attari Camii, Buhara, Özbekistan'da bulunan tarihi bir camidir. Lyab-i Hauz'un tarihi dini kompleksinin bir parçasını oluşturur. Cami, Buhara'nın tarihi merkezinde, Po-i Kalan'ın yaklaşık 300 metre güneybatısında, Toqi Telpak Furushon ticaret kubbesinin 100 metre güneybatısında ve Lyab-i Hauz'un 100 metre doğusunda yer almaktadır. UNESCO Dünya Mirası Sit Alanı Buhara Tarihi Merkezi'nin bir parçasıdır.[2] Günümüzde cami, halı müzesi olarak kullanılmaktadır.

Tarihi

9. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar İslam öncesi dönemden bir Zerdüşt tapınağının kalıntıları üzerine inşa edildiği düşünülmektedir. Arap fethinden önce Magok-i Attari'nin bulunduğu yerde bir çarşı vardı. İdoller, iksirler, baharatlar, attar (parfümler) ve diğer ürünler satılan bir pazardı. Bunun yanı sıra, eskiden bu yere yakın bir Ay Tapınağı (Mokh) bulunmaktaydı. Buhara'daki ilk sinagogun inşa edilmesinden önce Yahudiler camide Müslümanlar ile yer paylaşıyorlardı. Bazıları Buhara Yahudilerinin ve Müslümanların aynı anda aynı yerde ibadet ettiğini aktarmaktadır. Bazı kaynaklar Yahudilerin Müslümanlardan sonra ibadetlerini gerçekleştirdiğini aktarmaktadır. Cami, Orta Asya'daki hayatta kalan en eski camilerden biridir ve Moğol istilasından önceki zamandan beri Buhara'da ayakta kalan birkaç binadan biri olduğu için de dikkat çekicidir. 12. yüzyılda Karahanlılar Buhara'da hüküm sürerken, cami büyük ölçüde yeniden inşa edildi. Ayrıca binanın güneyine yeni bir cephe inşa edildi.[3] 15. yüzyılın ortalarında restore edildi ve doğu bölümüne eyvanlı bir yeni kapı inşa edildi.[4] 1930'ların başında cami yeniden restore edildi.

Mimari

Bina, 12 x 7,5 m²lik dikdörtgen bir zemin planına sahiptir. Binanın ana ekseninde, düz çatı, kafesli kemerli pencerelere sahip iki sekizgen ortak seki taşır. Ayrıca sekizgen kubbeleri bulunur. Caminin zemini toprak seviyesinin yaklaşık 4,50 metre altındadır.[3] Bu nedenle cami, "çukurdaki" veya "toprak altındaki" anlamına gelen "Magok-i" adını taşımaktadır. Başka bir "toprak altı" camisi yaklaşık 150 metre kuzeybatıda bulunan Magok-i-Kurpa Camii'dir. Narshakhi, Buhara Tarihi adlı eserinde (yaklaşık 950), eski bir tapınak üzerine inşa edilen cami için "magok", yani "çukurdaki" olarak adlandırdı; çünkü o zaman bile caminin bir kısmı toprak seviyesinin altındaydı. Güney cephesi en zengin donanıma sahiptir ve eski ana giriştir. Süslemeler esas olarak kesme ve oyma tuğlaların düzenlenmesi ve çiçek motifli pişmiş toprak karolarla yapılmıştır. Eyvanın sivri kemeri, sepet örgüsü ile süslenmiş duvarlarda bulunan iki çeyrek sütundan destek almaktadır. Eyvanın her iki tarafında, birbiri üzerine yerleştirilmiş olan dekoratif desenli üç dikdörtgen çerçeve bulunmaktadır.

Ayrıca bakınız

  • Özbekistan'da camiler listesi

Kaynakça

  1. ^ Pander: Zentralasien, 2004, P.161
  2. ^ 602. 27 Ekim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. UNESCO
  3. ^ a b Pander: Zentralasien, 2004, S. 162
  4. ^ "Die Moschee Magoki Attori". 13 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cami</span> Müslümanların ibadet mekânı

Cami, İslam dininin ibadet mekanıdır. Genellikle minaresiz küçük camilere veya bazı kurum ve kuruluşlarda ibadet için ayrılmış ufak mekanlara ise mescit denir.

<span class="mw-page-title-main">Kubbetü's-Sahre</span> Kudüste Emevîler tarafından inşa edilmiş İslamî tapınak

Kubbetü's-Sahre, geçmişte Ömer camii olarak bilinen yapı, Kudüs'ün Eski Şehrindeki Tapınak Dağı'nda bulunan bir ibadethanedir. İlk olarak 691-692'de Emevî Halifesi Abdülmelik'in emriyle, MS 70'te Roma'nın Kudüs Kuşatması sırasında yıkılan İkinci Yahudi Tapınağı'nın bulunduğu yerde İkinci Fitne sırasında yapıldı. Orijinal kubbe 1015'te yıkılmış ve 1022-23'te yeniden inşa edilmiştir. Kubbetü's-Sahre, kubbe iç süslemelerinde İslam inancını yansıtan ilk tarihî eser ve İslam mimarisinin günümüze ulaşmış en eski eserlerinden biri kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Gül Camii</span> İstanbulun Ayakapı semtindeki Bizans İmparatorluğu döneminden kalma dinî yapı

Gül Camii veya Azize Teodosya Kilisesi, İstanbul'un Ayakapı semtindeki Bizans İmparatorluğu döneminden kalma ve fetihten sonra camiye dönüştürülmüş bir dinî yapıdır. Eski adı ve yapım tarihi hakkında kesin bilgiler olmamakla birlikte 10. ya da 11. yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir.Bu kilise, Bizans tarafından inşa edilen en yüksek kilise olarak bilinir. İkonoklazm akımı sırasında Büyük Saray'ın ana girişi Halki Kapısı üzerindeki İsa ikonasının indirilmesine karşı çıktığı için öldürülen Theodosia adlı kadının kutsal emanetlerinin bu kiliseye konduğu ve bu kilisenin Aya Theodosia olduğuna inanılır.

<span class="mw-page-title-main">Hacı Bayram Camii</span> Ankaranın Altındağ ilçesinin Ulus semtinde bulunan tarihi cami

Hacı Bayram Câmii, Ankara'nın Altındağ ilçesinin Ulus semtinde bulunan tarihi cami. Augustus (Ogüst) Tapınağı'nın bitişiğindedir. İlk zaviye olarak yapılış tarihi hicri 831 yılı (1427-1428) olan caminin ilk mimarı Mimar Mehmet Bey hakkında bilgi bulunmamaktadır. Günümüzdeki mimari yapısı XVII. ve XVIII. yüzyıl camilerinin karakterlerini taşımaktadır. Uzunlamasına dikdörtgen bir plana sahip yapı, taş kaideli, tuğla duvarlı ve kiremit çatılıdır.

<span class="mw-page-title-main">Zengîler</span>

Zengîler, 12. ve 13. yüzyıllarda Mezopotamya ve Suriye'de hüküm sürmüş Türk devletidir. İlk hükümdarı İmâdüddin Zengî'dir.

<span class="mw-page-title-main">Karaali Camii</span>

Karaali Camisi, Uşak ilinin Mendepazarı mevkiinde bulunmaktadır. İnşa tarihi tam olarak bilinmeyen camiyi Kara Ali adlı şahsın yaptırdığı söylenmektedir. Binada hicri 975, miladi 1567-1568 tarihli bir kitabe olsa da, yapının mimari özellikleri 16. yüzyıl üslup özelliklerine sahip değildir. Bu durumda minarenin daha önceki bir camiden kaldığı, şimdiki caminin de 19. yüzyılın ilk yarısında büyük bir onarımla günümüzdeki görünümüne kavuştuğu ileri sürülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kuba (şehir)</span> Azerbaycanda şehir

Kuba, Azerbaycan'ın Kuba Rayonu'nun bir şehri ve başkentidir. Şehir, Kudyal nehrinin sağ kıyısında, deniz seviyesinden 600 metre yükseklikte, Şahdağ dağının kuzeydoğu yamaçlarında yer almaktadır. 46.300 (2023) nüfusa sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">İçerişehir</span> Bakünün tarihî çekirdeği

İçerişehir ya da Eskişehir, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'nün tarihî çekirdeği olarak bilinmektedir. Haydar Aliyev Vakfı'nın çalışmaları sonucunda UNESCO'nun Dünya Miras Komitesi'nin 2000 yılında Avustralya'nın Cairns kentinde yaptığı 24. oturumda Şirvanşahlar Sarayı ve Kız Kulesi ile birlikte Dünya Mirası olarak kabul edilen İçerişehir, Azerbaycan'dan listeye dahil olan ilk yapıdır. Bakü'nün en eski kısmı olan İçerişehir, iyi korunmuş kale duvarları ile çevrilidir. 221.000 m² alana sahip olan koruma alanında 1300'den fazla aile yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çorakkapı Camii</span> İzmir, Türkiyede bir cami

Çorakkapı Camii, İzmir'in Konak ilçesinde, Basmane semtinde bulunan, Basmane Garı'nın karşısındaki cami.

<span class="mw-page-title-main">Bîbî Hanım Camii</span>

Bibi Hanım Camii, Semerkant'ın en önemli anıtlarından biridir. 15. yüzyılda İslam dünyasındaki en büyük ve görkemli camilerden biriydi. 20. yüzyılın ortalarında sadece görkemli bir harabe ayakta durmaktaydı, ancak caminin büyük bir bölümü Sovyet döneminde restore edildi.

<span class="mw-page-title-main">Hallaç Mahmut Cami</span>

Hallaç Mahmut Cami veya Hallaç Mahmut Mescidi; Ankara'nın Ulus semtinde bulunan bir camidir. Tek kubbeli ve minaresiz bir şekilde inşa edilmiş olan bu Osmanlı İmparatorluğu yapısı, başlarda mescid olarak tasarlanmış ve kullanılmıştır. Yakın bir zamanda geçirdiği onarımdan sonra içine ahşap minber eklenmesiyle birlikte artık cami halini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Muğdat Camii</span> Mersindeki 20. yüzyıl yapımı camii

Muğdat Camisi Mersin'in en büyük camisidir. Cami adını sahabelerden Mikdâd bin Amr 'dan alır.

<span class="mw-page-title-main">Turakhan Türbesi</span>

Turakhan Türbesi Başkurdistan'ın Şişme rayonunda bulunan bir türbe. Anıt XIV-XV. yüzyıllara tarihlendirilmektedir. Türbe Şişme'den Aşağı Termi köyüne giden yol üzerinde, ilçe merkezinin 12 km güneybatısında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Po-i-Kalan</span>

Po-i-Kalan veya Poi Kalan, Buhara, Özbekistan'daki Kalan Minaresi çevresinde bulunan bir İslami dini kompleksidir.

<span class="mw-page-title-main">Kalan Camii</span>

"Büyük cami" anlamına gelen Kalon veya Kalan Camii, Özbekistan'daki Buhara'nın eski ana camisidir. 1924 yılında ibadete kapatıldı. UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak listelenen şehrin tüm tarihi merkezi gibi, 16. yüzyılın başlarında Şeybanîlerin hükümdarlığı döneminde 12. yüzyıldan kalma eski bir caminin bulunduğu yere inşa edildi. On iki bin kişi kapasiteliydi. Semerkant'taki Bibi Hanım Camii'nden (1399-1404) sonra en önemli Mâverâünnehir camisidir. Mir-i Arab Medresesi'nin karşısındadır. UNESCO tarafından restore edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Leb-i Havuz</span>

Leb-i Havuz veya Lyab-i Khauz, Buhara şehrinde hayatta kalan birkaç havuzdan (gölet) birini çevreleyen alanın adıdır. Sovyet dönemine kadar, şehrin ana su kaynağı olan birçok gölet vardı ancak hastalık yaydığı gerekçesiyle çoğunlukla 1920'ler ve 1930'larda dolduruldu. Leb-i Havuz, 16. ve 17. yüzyıllarda kurulan ve o zamandan beri önemli ölçüde değişmemiş olan muhteşem bir mimari topluluğun merkezi olduğu için hayatta kaldı. Üç tarafı göleti çevreleyen Lebb-i Havuz topluluğu, Kukeldaş Medresesi'nden (1568-1569) ve Nadir Divan Bey tarafından inşa edilen iki dini yapıdan oluşur. Beghi: bir tekke (1620) ve medrese (1622). Küçük Qazi-e Kalyan Nasreddin medresesi (yıkılmıştır) daha önce Kukeldaş Medresesi'nin yanındaydı.

<span class="mw-page-title-main">Sâmâni Türbesi</span>

Sâmâni Türbesi, Özbekistan'ın Buhara ilinin kuzeybatı kesiminde, tarihi merkezin hemen dışında yer alan, 10. yüzyılda inşa edilmiş bir türbedir. Türbe erken İslam mimarisinin ikonik örneklerinden biri olarak kabul edilir ve Orta Asya mimarisinin en eski mezar binası olarak bilinir. Yaklaşık olarak 900'den 1.000'e kadar hüküm süren güçlü ve etkili İslami Samani aile hanedanının mezar alanı olarak inşa edilmiştir. Samaniler fiilen bağımsızlıklarını Bağdat merkezli Abbasi Halifeliği'nden elde etti ve günümüzün Afganistan, İran, Özbekistan, Tacikistan ve Kazakistan'ını kapsayan bazı bölgelere hükmetti. Mükemmel simetrik, boyutu açısından karmaşık, ancak yapısı ile anıtsal olan türbe, sadece Soğd, Sasani, Fars ve hatta Klasik gibi çok kültürlü bina dekoratif gelenekleri birleştirmekle kalmadı, aynı zamanda yenilikçi kubbe destek sistemi ve geleneksel Orta Çağ İslami bina özellikleri - dairesel kubbe ve mini kubbeler, sivri kemerler, ayrıntılı kapılar, sütunlar ve karmaşık geometrik tasarımları da sergilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Chor Minor</span>

Chor Minor, alternatif olarak Halife Niyaz-kul Medresesi olarak bilinir, Özbekistan'ın Buhara şehrinde yer alan ve günümüzde mevcut bulunmayan yıkılmış bir medrese için inşa edilmiş tarihi bir binadır. Lyab-i Hauz Külliyesi'nin kuzeydoğusunda bir kesimde yer almaktadır. Kültürel miras anıtı olarak korunmaktadır ve aynı zamanda Dünya Miras Alanı Buhara Tarihi Merkezi'nin bir parçasıdır.

Rüstem Paşa Şifa Hamamı, Konya'nın Ereğli ilçesinde, 15. yüzyılda Karamanoğlu Döneminde İbrahim Bey (1423-1464) tarafından inşa ettirilmiş ve banisi bilinmemektedir. Rüstem Paşa Şifa Hamamı, 2007 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından tescillenmiştir ve günümüzde ise restorasyonu tamamlanmıştır. Konum olarak ilçe merkezinde, Ulu Camii ve Rüstem Paşa Kervansarayı'nın güney doğusunda yer almaktadır. Yıldızvari plan düzenlenmesi ve mimari genel özellikleri bakımından XV. yüzyıl hamamlarında görülen özellikleri ile benzerlik göstermektedir. Yapısı, kuzey-güney istikametinde dikdörtgen şeklinde inşa edilmiştir ve Hamamın kuzeyinde dükkanlar sıralanmaktadır. Hamamın yapısı çifte planlı olmadığı için kadınlar ve erkekler için dönüşümlü olarak kullanılmaktadır. Hamam inşa edilirken kullanılan malzemeler; Kesme taş, moloz taş ve tuğladır. Giriş kısmı güney yönündedir.

<span class="mw-page-title-main">Herat Cuma Camii</span> Afganistanda camii

Herat Ulu Camii veya "Herat Cami Mescidi", Afganistan'ın kuzeybatısındaki Herat ilinin Herat şehrinde bir camidir. 1200 yılında temelini atan Sultan Gıyaseddin Muhammed Guri yönetimindeki Gurlular tarafından yaptırılmıştır. Daha sonra, Herat'ın yüzyıllar boyunca Kartidler, Timurlular, Babürlüler ve ardından da camiyi destekleyen Özbek hükümdarlarını değiştirmesiyle birkaç kez genişletilmiştir. Caminin Gurlu dönemine ait temel yapısı korunmuş, ancak bazı kısımlar eklenmiş ve değiştirilmiştir. Herat'taki Cuma Camisi bugünkü görünümüne 20. yüzyılda kavuşmuştur.