İçeriğe atla

Magnesia (Aydın)

Magnesia
GrekçeΜαγνησία ἡ πρὸς
LatinceMagnḗsĭa ad Mæándrum
Magnesia Antik Kenti
Diğer adıΜαιάνδρῳ or Μαγνησία ἡ ἐπὶ Μαιάνδρῳ olarak adlandırılmaktadır.
KonumTürkiye Aydın, Germencik
Bölgeİyonya (Ege)
Tarihçe
KurucuMagnetler
KuruluşM.Ö. 400
Terk ediliş1300 lü yıllar Aydınoğulları Beyliği
Devir(ler)Antik Yunan
Kültür(ler)Helenistik Dönem, Roma Dönemi
İlgili kişi(ler)Persler, Büyük İskender, Seleukos krallığı, Bergama krallığı,
Sit ayrıntıları
Buluntu(lar)Artemis kutsal alanı, Stadion-(30.000 kişilik), Tiyatro, Gymnasion, (Spor Merkezi), Hamam,, Latrina (Genel tuvalet), Agora (Çarşı), Roma Tapınağı, Doğu Roma surları
Kazı tarihleri1842 – 1843
DurumRestore
Kamusal erişimAçık
Magnesia Antik Kenti Stadium.

Magnesia (Grekçe: Μαγνησία ἡ πρὸς Μαιάνδρῳ / Μαγνησία ἡ ἐπὶ Μαιάνδρῳ; Latince: Magnḗsĭa ad Mæándrum) veya Menderes Magnesia'sı, tarihi İyonya bölgesinde yer almış bir Antik Yunan kenti. Kent kalıntıları günümüzde Aydın ilinin Germencik ilçesinde yer alan Ortaklar-Söke kara yolu üzerinde, Ortaklar'a 4 km mesafede bulunmaktadır.

Yerleşim

Kent efsaneye göre Thessalia'dan gelen Magnetler tarafından kurulmuştur. Apollon'un kehaneti ve yol göstermesi üzerine Anadolu'ya gelen Magnetlerin kurdukları ilk Magnesia'nın yeri bilinmemektedir. Diodoros, Menderes Nehri'nin sürekli yatak değiştirip taşması sonucu meydana gelen salgın hastalıklar ve Pers tehlikesine karşı Atinalı Thibron'un kenti MÖ 400-399 taşıdığını yazmaktadır.[1]

Tarihçe

Kendi rızası ile Büyük İskender'le birleşene kadar (MÖ 334) Perslerin yönetiminde, daha sonra da onun komutanları tarafından kurulan Hellenistik dönem krallıklarından, önce Seleukos krallığının (MÖ 240), daha sonra da Bergama krallığı'nın (MÖ 189) hakimiyetindeydi. Bu yıllar kentin en görkemli dönemleriydi. Kent, Priene, Ephesos, Tralleis üçgeni arasında ticari ve stratejik açıdan önemli bir konumdaydı. Bu yıllarda Miletos ile yaptığı savaşı kazanan Magnesia'nın, sınırlarını Miletos ile komşu olacak şekilde Hybandos nehrine (günümüzde Söke yakınlarında Kisir Çayı) kadar genişlettiği yazıtlarda bulunmaktadır.

MÖ 133 yılında Bergama krallığının vesayet yoluyla Roma imparatorluğuna bağlanmasıyla Magnesia da Asia eyaleti olarak adlandırılan Anadolu'daki Roma kentlerinden biri haline geldi. MÖ 87 yılında Pontus kralı VI. Mithridatis'e direnerek, Roma'ya bağlılığını kanıtlayan kenti Sulla bağımsızlıkla ödüllendirdi. Roma döneminde Magnesia'nın nüfusu daha da artmış ve kent, sur sınırlarının dışına taşıp Gümüşçay'ın karşı kıyısında da yayılarak genişlemiş olma ihtimali mevcuttur.

Kent yapıları

Magnesia Pergamon'un Roma döneminde ele geçmesinden sonra antik kent burada tam anlamıyla Roma kentleri arasına girmiş Mimari yapısı da bu günden sonra değişmiştir. Efes antik kentinden sonra en büyük mimari yapıya sahip Magnesia kenti çevreleyen bir buçuk km'lik surları ile bilinmektedir. Günümüzde ayakta kalan sur kalıntılarından sadece bir kısmı gözükmektedir.

Leucophryna

Kentte Leucophryna (Λευκόφρυνα) adı verilen dört yılda bir düzenlenen büyük bir festival düzenlenirdi ve Antik Yunan dünyasının her yerinden insanlar burada toplanırdı.[2]

Themistokles'in oğlu Archeptolis, MÖ 459-412 dolaylarında Magnesia'yı yönetiyordu.

Magnesia'da tanrıların annesi Dindymene'nin bir tapınağı bulunuyordu; Atinalı politikacı ve general Themistokles'in karısının veya kızının bu tanrının rahibesi olduğu söylenir.

Strabon daha sonra tapınağın artık var olmadığını, kentin başka bir yere taşındığını kaydeder.[3] Strabon'un bahsettiği kentin yer değişikliği diğer çağdaş yazarlar tarafından fark edilmemiştir, ancak bazıları Magnesia'nın Menderes kıyılarından nehirden üç mil uzakta Toraks Dağı'nın (Gümüşdağ) eteklerindeki bir yere taşındığını öne sürmektedir.[4]

Strabon'un gördüğü yeni şehir, büyüklüğü ve hazineleri açısından Efes tapınağından geride kalmasına rağmen, güzelliği ve parçalarının uyumu açısından tüm Küçük Asya'daki tapınaklardan üstün olan Artemis Leucophryene (Eski Yunanca: Ἄρτεμις Λευκοφρυηνή) tapınağıyla dikkat çekiciydi:

"...Efes'ten sonra karşılaşılan ilk şehir, bir Aiol kenti olan Magnesia'dır. Günümüzdeki şehirde, Artemis Leukophryene Tapınağı bulunmaktadır. Bu tapınak, kutsal alanının büyüklüğü ve adak eşyalarının sayısı bakımından Efes'teki tapınaktan daha küçük olsa da, kutsal alanının yapısındaki uyum ve ustalık açısından ondan çok daha üstündür. Büyüklük açısından ise, Asya'daki tüm kutsal alanları, Efes'teki Artemis Tapınağı ve Didim'deki Apollon Tapınağı hariç geride bırakmaktadır..."[5]:

Vitruvius'a göre, Artemis Leukophryene Tapınağı'nın İyon tarzında Prieneli Hermogenes tarafından inşa edildiği söylenmektedir. M.Ö. 3. yüzyılda Artemis tanrıçasının bir tezahürü (theophany) sonrasında, tapınak ve şehir diğer Yunan devletleri tarafından bir sığınma yeri (asylia) olarak tanınmıştır.[6]

Geç Roma İmparatorluğu dönemindeki pagan zulümleri sırasında şehrin tapınaklarının kapatıldığı düşünülmektedir ve bugün her iki tapınaktan da çok az kalıntı mevcuttur. Menderes Magnesia'sının konumu bir zamanlar modern Güzelhisar ile özdeşleştirilmişti. Ancak daha sonra İnck-bazar'da bir Artemis tapınağının kalıntıları bulundu ve bu yer, Magnesia'nın daha olası konumu olarak kabul edilmektedir.

Modern kazılar

Menderes'teki Magnesia'daki Artemis Tapınağı Sunağı'ndan bir kabartma parçası, MÖ 3. yüzyılın sonu, Berlin Bergama Müzesi.
Magnesia'daki heykel kalıntıları.

Arkeolojik alandaki ilk kazılar, 1891 ve 1893 yılları arasında, Bergama Zeus Sunağı'nın kaşifi Carl Humann liderliğindeki bir Alman arkeoloji ekibi tarafından gerçekleştirildi. 21 ay süren bu kazılarda tiyatro, Artemis tapınağı, agora, Zeus tapınağı ve prytaneion kısmen ortaya çıkarıldı. Yaklaşık 100 yıllık bir aradan sonra, 1984 yılında kazılar Ankara Üniversitesi'nden Orhan Bingöl ve Türkiye Kültür Bakanlığı işbirliğiyle yeniden başlatıldı.

Arkeolojik alandan çıkarılan buluntular şu anda İstanbul ve Aydın'ın yanı sıra Berlin ve Paris'te de sergilenmektedir. Zeus tapınağının revağının (pronaos) ve Artemis tapınağının bir bölümünün kopyaları Berlin'deki Pergamon Müzesi'nde görülebilir. Magnesia'daki mimari kalıntıların büyük bir kısmı, uzun zaman önce yerel kireç yakıcıları tarafından tahrip edilmiştir. Zeus tapınağının iyi korunmuş kalıntıları ise, ne yazık ki Humann'ın kazı çalışmalarından sonra bile yerel sakinler tarafından yok edilmeye devam etmiştir.

Temmuz 2018'de, Artemis tapınağının kalıntıları arasında altı Yunan heykeli bulundu. Ortaya çıkarılan heykellerin dördü kadın, biri erkek, birinin de cinsiyeti belirlenemedi.[7]

Önemli kişiler

  • Bathycles (Grekçe: Βαθυκλής) (MÖ 6. yüzyıl) Yunan heykeltıraş
  • Atinalı Themistokles (Yunanca: Θεμιστοκλῆς) son yıllarını burada geçirdi ve gömüldü
  • Protophanes (Πρωτοφάνης) hem güreşin hem de Pankration'ın eski galibi[8]
  • Alciphron (Ἀλκίφρων), Yunan filozofu[9]
  • Magnesia'lı Aziz Haralambos

Galeri

Kaynakça

  1. ^ "Magnesia Antik Kenti-Aydın". Araştırma yazısı,Yönetmen Tekin Gün. Mootol,Kültür Sanat.Haziran 2018. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Magnesia on the Meander - Livius". www.livius.org. 3 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2024. 
  3. ^ "LacusCurtius • Strabo's Geography — Book XIV Chapter 1". penelope.uchicago.edu. Erişim tarihi: 15 Eylül 2024. 
  4. ^ Lloyd, Seton (1999). Ancient Turkey : a traveller's history. Internet Archive. Berkeley : University of California Press. ISBN 978-0-520-22042-3. 
  5. ^ Strabo, Geography 14. 1. 40
  6. ^ Syll.³ 554 16 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve Syll.³ 557 26 Mayıs 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.- Yunanca yazıtların İngilizce tercümesi.
  7. ^ Sabah, Daily (28 Temmuz 2018). "Six 2000-year-old Greek statues discovered in southwestern Turkey". Daily Sabah (İngilizce). 16 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2024. 
  8. ^ "Pausanias, Description of Greece, *)hliakw=n *a, chapter 21, section 10". www.perseus.tufts.edu. 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2024. 
  9. ^ "SOL Search". www.cs.uky.edu. 16 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2024. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pergamon</span> Günümüzdeki İzmir, Bergama ilçe merkezinin yerinde kurulmuş, UNESCO dünya mirası listesinde yer alan antik kent. (Pergamon)

Pergamon, günümüzde İzmir iline bağlı Bergama ilçesinin merkezinin yerinde kurulu antik kentin adıdır. Pergamon, eski çağlarda Misya bölgesinin önemli merkezlerinden biriydi. MÖ 282-133 arasında da Pergamon Krallığı'nın başkentiydi. Pergamon adı, bir söylence kahramanı olan Pergamos'tan gelir. Pergamos'un, Teuthrania kralını öldürdükten sonra kenti ele geçirdiği ve kendi adını verdiği sanılır. Başka bir söylenceye göre de Teuthrania Kralı Grynos savaşta Pergamos'tan yardım istemiş, zaferden sonra iki kent kurdurarak birine onun onuruna Pergamon, ötekine de Gryneion adını vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Efes</span> Anadoluda bir antik kent

Efes, Anadolu'nun batı kıyısında, bugünkü İzmir ilinin Selçuk ilçesinin üç kilometre güneybatısında yer alan antik bir Luvi şehriydi. Şehir Anadolu'da Yunan sömürgeciliğinin başlamasıyla birlikte İyonya ve daha sonra Roma dönemlerinde de önemini korumuştur. Kuruluşu Cilalı Taş Devri'ne yani MÖ 6000 yıllarına dayanır. MÖ 10. yüzyılda eski Arzava başkentinin yerine Attik ve İyonyalı Yunan kolonistleri tarafından inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Artemis Tapınağı</span> Efesteki tarihî tapınak

Artemis Tapınağı, aynı zamanda Diana Tapınağı olarak da bilinir. Tanrıça Artemis'e ithaf edilmiş tapınak Efes'te MÖ 550 yıllarında tamamlanmıştır. Tapınak tamamen mermerden inşa edilmiştir. Dünyanın yedi harikasından biri sayılan tapınaktan geriye bugün sadece bir iki mermer parçası kalmıştır. Türkiye'deki antik kent Selçuk İzmir'de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karya</span>

Karya, Anadolu'nun güneybatısında günümüzde Muğla kuzey kısımları Denizli güneyi ve içerideki bölgeye denk gelen coğrafyanın eski çağlardaki ismi. Bölgenin oluşumu Antik Yunan kavimlerinin Anadolu'nun Ege kıyılarında koloniler kurmaya başlamalarından öncesine dayanmaktadır ve bir uygarlık düzeyi yaratmış olan Karyalıların Anadolu'nun yerli halkı olduğu konusunda tarihçiler arasındaki mutabakat genişlemektedir.

<span class="mw-page-title-main">İyonya</span> Anadoluda bugünkü İzmir ve Aydın illerinin sahil şeridine Antik Çağda verilen ad

İyonya, Anadolu'da bugünkü İzmir ve Aydın illerinin sahil şeridine Antik Çağ'da verilen addır. Dor istilası sonucu Yunanistan'dan kaçan Akalar tarafından Ayvalık, Efes, Foça, İzmir, Kuşadası, Milet ve Milas çevresinde kurulmuşlardır. Dünyanın yedi harikası arasında gösterilen Efes Artemis Tapınağı İyonyalılar döneminde inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Boğaziçi, Milas</span>

Boğaziçi; Muğla'nın Milas ilçesine bağlı bir mahalledir. Güllük Körfezi ile Tuzla Kuş Cenneti kıyılarına kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Milet</span> Anadoluda bir antik kent

Milet Anadolu'nun batısında, Ege bölgesinde Büyük Menderes Nehrinin hemen ağzına yakın deniz kıyısında bir antik liman şehridir. Şimdi Aydın'ın Didim ilçesinde Akkoy'un 5 km kuzeyinde ve Balat köyü yakınında bir harabe halinde olup limanı Büyük Menderes tarafından doldurulduğu için yaklaşık 10 km denizden içeride bir mevkidedir.

<span class="mw-page-title-main">Apameia Kibotos</span>

Apameia Kibotos – öncesi Kibotos, Afyonkarahisar ilinin bugünkü Dinar ilçesinde bulunan bir antik kent. Daha önceki adı Kelainai'dir. Antik Roma döneminde Pameia Kibotos adını almıştır. Şehir MÖ 6. yüzyıldan itibaren önemli bir merkez olmuştur. Efes'ten sonra ikinci büyük kent olduğu bilinmektedir. Anıtsal yapıtlardan olan stadyum ve tiyatro kısmen özelliğini koruyarak kalmıştır. Efes'le birlikte bastırdığı bronz sikkeler de vardır. Yarı özerk olarak imparator adına sikkeler bastırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Selge</span>

Selge, antik Pisidya bölgesinin dağ kentlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Amyzon</span>

Amyzon Koçarlı'nın 30 kilometre güneyinde bulunan antik kenttir. Selevkos İmparatorluğu yönetimi altında şehir Karya bölgesindeki resmi olmayan şehir devlet federasyonu içerisindeydi. Şehir Strabon tarafından bahsedilmiştir. Şehir, Yunan tarihçi Louis Robert tarafından ortaya çıkarılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kizikos</span> Türkiyenin Balıkesir ili sınırları içinde, Kapıdağ Yarımadasının güneyinde yer alan Mysia antik kenti

Kizikos, günümüz Erdek ilçesi yakınlarında, Marmara Denizi kıyısındaki Misya antik kentidir. Aslen Marmara Denizi'nde bir ada olduğu söylenen ve eskiden anakaraya ya yapay yollarla bağlanan klasik dönemde Arctonnesus adıyla anılan bugünkü Kapıdağ Yarımadası'nın güney kıyı tarafında bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Perperene</span> İzmir ili Bergama ilçesinin sınırları içinde bulunan Kozak Yaylasında bulunan bir antik kent

Perperene İzmir ili Bergama ilçesinin sınırları içinde bulunan Kozak Yaylasında bulunan bir antik kenttir. Aşağıbey köyü, çakıl kayası mevkindedir.

<span class="mw-page-title-main">Kyme</span> İzmir, Aliağa yakınlarında bulunan bir antik kent

Kyme,, Antik Çağ'da Aiolis denilen bölgedeki Aiol kentlerinden biridir. Günümüzde Türkiye'nin İzmir ili Aliağa ilçesi yakınlarında yer almakta olup kıyısında bulunduğu küçük körfez, Nemrut Körfezi olarak adlandırılmaktadır. Ünlü antik çağ coğrafyacısı Strabon yerleşimi; Larissa (Aiolis)'dan 70 stadia, Myrina (Mysia)'dan 40 stadia uzaklıkta tarif etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Euromos</span>

Euromos, Muğla'nın Milas ilçesine 12 kilometre uzaklıktaki antik yerleşim yeri. Euromos'un M.Ö. 8. yüzyılda kurulduğu öne sürülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Teos</span> Antik kent

Teos veya Teo, Eski İyonya'da batısından yer alan bir antik şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">I. Artaserhas</span> Ahameniş İmparatorluğunun Altıncı Kralı

I. Artaserhas (Antik İranca: Artaxšaça. Bu ismin antik Grek formu babasının I. Serhas ismini taşımasından ortaya çıkartılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Didyma</span>

Didyma, İyonya sahili üzerinde yer alan bir Antik Yunan kutsal alanıdır. Bu yer Apollo tapınağını içermektedir. Delphi'nin yanında Didyma, Helen dünyasının en ünlü kehanet merkezidir. İlk olarak Homeros'un Apollo'ya ilahisinde bahsedilmiştir. Kuruluşu okuma-yazma öncesi, hatta Ionia'nın Helen kolonizasyonundan da öncedir.

<span class="mw-page-title-main">Tralleis</span>

Tralleis antik kenti Aydın ilinin kuzeyinde, Kestane Dağı'nın (Mesogis) güney yamacındaki geniş ve yüksek plato üzerinde konumlanır. Antik metinlerde Menderes Nehri veya Mesogis Dağı'nın sınır kabul edilmesi kentin bazen Karia, bazen de Lidya Bölgesi içinde gösterilmesine neden olmuştur. Strabon, Magnesia'dan gelerek Tralleis'e ulaşan antik yolun solunda Mesogis Dağı'nın, sağında ise Maiandros Irmağı Ovası'nın bulunduğunu ve kentin etrafı korunmuş yaşayan halkın Anadolu'daki diğer kentler kadar zengin bir halk tarafından iskan edildiğini ve kentte yaşayan bazı kişilerin başka eyaletlerde önemli mevkilere geldiğini söyler.

<span class="mw-page-title-main">Pigela</span> Anadoluda bir antik kent

Pygela ya da Phygela, Efes'in güneyinde Kuşadası Körfezi kıyısında, küçük bir antik İyonya kasabasıydı. Tarihte sağlık şehri olarak kurulan ilk yerleşim yerlerinden biri olan kentin kuruluşu Yunan mitolojisinde Miken Kralı Agamemnon'a atfedilir. Kuruluş mitinde ilk yerlilerini Troya Savaşı sonrasında Aka ordusunun bir bölümünün oluşturduğundan bahsedilir ancak arkeolojik buluntular kentteki ilk yerleşimin tarih öncesi dönemlere tarihlendiğine işaret etmektedir. Erken Tunç Çağı'ndan Orta Bizans Dönemi'ne kadar kesintisiz yerleşimin olduğu düşünülen kent, MÖ 5. yüzyılda Attika-Delos Deniz Birliği'nin üyeleri arasında yer almıştır. Bir polis olan kentte Artemis Munychia tapınağı bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Archeptolis</span>

Archeptolis veya Archepolis, MÖ 459'dan muhtemelen MÖ 412'ye kadar Ahameniş İmparatorluğu'nun İyonya'da bulunan Menderes Magnesiası'nın yöneticisi ve eski Atinalı general Themistokles'in oğlu ve halefiydi.