İçeriğe atla

Madaba Haritası

Madaba Mozaik Haritası

Madaba Haritası (aynı zamanda Madaba Mozaik Haritası olarak da bilinmektedir) Ürdün Madaba'daki erken dönem Bizans mimari örneklerinden olan Aziz George kilisesinin tabanındaki mozaik çalışmasının bir parçasıdır. Madaba haritası Kutsal Topraklar, antik Filistin ve özellikle Kudüs'ün işlendiği günümüze ulaşan en eski özgün harita çalışmasıdır. Üzerinde tasvir edilen Kudüs simgesinde bulunan, I. Justinianus tarafından inşa ettirildiği bilinen Nea kilisesinden dolayı MS 6. yüzyıla tarihlendirilir. Madaba haritası, Necef Çölü'nde bulunan ve başka kaynaklarda geçmeyen yerlerin adları ile ayrıntılı bir Kudüs haritası vermesi nedeniyle büyük önem taşır.

Eski yıkık kiliselerden birinin tabanında bulunan mozaik 1884'te ortaya çıkarılmıştır. 1896'da bilim adamlarının dikkatini çektiğinde büyük bölümü bozulmuş olan haritanın eldeki parçası antik Neapolis'ten (bugün Nablus) Mısır'a uzanan bölgeyi kapsar. Harita 1965-66 yıllarında Herbert Donner başkanlığında Alman arkeologlar tarafından restore edilmiştir.

Kartografik bilgiler

Madaba Mozaik Haritası doğuya doğru düzenlenmiştir. Haritaya bakıldığında bugün kuzey olarak anlaşılan üst kısım doğuyu göstermektedir. Bu durum ziyadesiyle normal kabul edilebilir çünkü mozaik bir kilisede bulunmuş ve bu kiliseler doğu yönüne bakacak şekilde inşa edilmişlerdir. Yani kiliseye giren ve mozaiği gören kişi yerde haritayı incelerken coğrafi olarak da doğru yerde bulunmuş ve haritaya batıdan doğuya doğru bakmış oluyor. Yazılar da buna uygun olacak şekilde doğuya bakan kişi tarafından okunacak bir biçimde düzenlenmişlerdir. Bu nedenden ötürü binaların hemen hemen hepsi batı cepheleriyle birlikte tasvir edilmiştir ki bu durum kiliselerin apsislerinin görünmemesine sebep olmuştur.

Harita üzerinde doğu yönünden batıya akar biçimde tasvir edilen nehir, Nil nehridir. Kilisenin ve özellikle haritanın kaynaklarından birini oluşturan Eusebius'un eserlerinde de Nil nehri yanlış bir biçimde doğudan batıya akar biçimde tasvir edilmişlerdir.

Ayrıca bakınız

Bibliyografya

  • Herbert Donner: The Mosaic Map of Madaba. Kok Pharos Publishing House, Kampen 1992, ISBN 90-390-0011-5
  • Herbert Donner, Heinz Cüppers: Die Mosaikkarte von Madeba. Abhandlungen des Deutschen Palästinavereins 5, Harrassowitz, Wiesbaden 1977 ISBN 3-447-01866-6
  • Michael Avi-Yonah: The Madaba mosaic map. Israel Exploration Society, Jerusalem 1954
  • Michele Piccirillo: Chiese e mosaici di Madaba. Studium Biblicum Franciscanum, Collectio maior 34, Jerusalem 1989 (Arapçası: Madaba. Kana'is wa fusayfasa', Jerusalem 1993)
  • Kenneth Nebenzahl: Maps of the Holy Land, images of Terra Sancta through two millennia. Abbeville Press, New York 1986, ISBN 0-89659-658-3
  • Adolf Jacoby: Das geographische Mosaik von Madaba, Die älteste Karte des Heiligen Landes. Dieterich'sche Verlagsbuchhandlung, Leipzig 1905

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ayasofya</span> Osmanlı döneminden kalma büyük cami ve eski Bizans Ortodoks patrik katedrali

Ayasofya, resmî adıyla Ayasofya-i Kebîr Câmi-i Şerîfi, İstanbul'da kiliseden camiye çevrilmiş önemli bir tarihî yapıdır. Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından, 532-537 yılları arasında İstanbul'un tarihî yarımadasındaki eski şehir merkezine inşa ettirilmiş bazilika planlı bir patrik katedrali olmuştur. 1453 yılında İstanbul'un Osmanlılar tarafından fethedilmesinden sonra II. Mehmed tarafından camiye dönüştürülmüştür. Mustafa Kemal Atatürk tarafından 1934 yılında yayımlanan kararname ile tadilat çalışmasına alınmış, 1935 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile müzeye dönüştürülme kararı alınıp müzeye dönüştürülmüş, kazı ve tadilat çalışmaları başlatılmış ve 1935'ten 2020'ye kadar müze olarak hizmet vermiştir. 2020 yılında ise tekrar camiye çevrilmiştir. 2024 yılında caminin üst katı ücretli bir müze olarak hizmet vermeye başlamıştır. Böylelikle Ayasofya'nın alt katı cami, üst katı müze olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Harita</span> yeryüzünün belirli oranlarda küçültülüp gösterilmesi

Harita, yeryüzünün tümünün ya da bir parçasının belirli oranlarda küçültülmüş bir şekilde bir düzlem üzerinde gösterimidir. Yeryüzü düzleme açılamayan kapalı bir şekil olduğundan küçültme ile birlikte harita projeksiyonları kullanılarak düzleme izdüşüm işlemi de yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Pîrî Reis Haritası</span> Piri Reisin oluşturduğu dünya haritası

Pîrî Reis Haritası günümüze kalan, Amerika kıtasını gösteren en eski haritalardan birisidir. Osmanlı Kaptan-ı Derya'sı (Amiral) Pîrî Reis tarafından 1513'te çizilmiştir. Avrupa ve Afrika'nın batı kıyıları ile Güney Amerika'nın doğu kıyılarını göstermektedir. Aralarında Kristof Kolomb'a ait bir haritanın da bulunduğu yirmi kaynağın bütünleştirilmesiyle hazırlanmış, 16. yüzyıl Avrupa ve Müslüman denizcilerinin coğrafya bilgilerini içeren değerli bir tarihi belgedir.

<span class="mw-page-title-main">Konstantinopolis</span> İstanbulda Sarayburnu ve çevresine (Fatih) tekabül eden tarihî şehir, Doğu Roma ve daha sonra Osmanlı İmparatorluğunun başkenti

Konstantinopolis veya Kostantiniyye, Roma İmparatorluğu (330–395), Bizans İmparatorluğu, Latin İmparatorluğu (1204–1261) ve Osmanlı İmparatorluğu'na (1453–1922) başkentlik yapmış tarihî bir şehir. Günümüzde şehir, Atatürk'ün inkılaplarından biri olarak 1928'de Latin harflerine geçilmesi sonrası, kentin Türkçe adının Latin harfleriyle yazılmış hali olan İstanbul olarak adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kudüs</span> Orta Doğuda yer alan bir şehir

Kudüs veya Yeruşalim, Orta Doğu'nun Kenan bölgesinde, Akdeniz ile Lut Gölü arasındaki Yehuda Dağları'ndaki bir plato üzerine kurulmuş eski bir şehirdir. Üç büyük İbrahimî din olan Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam için kutsal sayılan bir şehirdir. İsrail, başkentinin Kudüs olduğunu ilan etmiştir. Birleşmiş Milletler, bu kararı tanımadığını açıklamıştır. Aynı şekilde Filistin de tıpkı İsrail gibi kendi başkentinin Kudüs olduğunu ilan etmiştir. Günümüzde İsrail ve Filistin Kudüs'ü başkent olarak kabul eder fakat Uluslararası alanda bu kararlar tanınmamaktadır. Çoğu ülke İsrail'deki diplomatik misyonlarını ve Büyükelçiliklerini Tel Aviv'de bulundururken, Filistin'deki diplomatik misyonlar ve Büyükelçilikler ise Ramallah, Gazze Şehri, Kahire ve Şam gibi çeşitli yerlerde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kafkasya</span> Karadeniz ve Hazar denizi arasında yer alan, Avrupa ve Asyanın sınırında bulunan bölge

Kafkasya, Karadeniz ve Hazar denizi arasında yer alan, Avrupa ve Asya'nın sınırında bulunan bölgenin ismi. Kafkas sıradağlarında, Avrupa'nın en yüksek dağı olan ve Kafkas halklarının sözlü edebiyatını oluşturan Elbruz Dağı bu bölgede bulunmaktadır. Kafkasya bölgesi siyasi ve coğrafi olarak Kuzey Kafkasya ve Güney Kafkasya olmak üzere ikiye ayrılır. Güney Kafkasya, bağımsız ve egemen devletlerden oluşmaktadır. Kuzey Kafkasya ise Rusya içinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kubbetü's-Sahre</span> Kudüste Emevîler tarafından inşa edilmiş İslamî tapınak

Kubbetü's-Sahre, geçmişte Ömer camii olarak bilinen yapı, Kudüs'ün Eski Şehrindeki Tapınak Dağı'nda bulunan bir ibadethanedir. İlk olarak 691-692'de Emevî Halifesi Abdülmelik'in emriyle, MS 70'te Roma'nın Kudüs Kuşatması sırasında yıkılan İkinci Yahudi Tapınağı'nın bulunduğu yerde İkinci Fitne sırasında yapıldı. Orijinal kubbe 1015'te yıkılmış ve 1022-23'te yeniden inşa edilmiştir. Kubbetü's-Sahre, kubbe iç süslemelerinde İslam inancını yansıtan ilk tarihî eser ve İslam mimarisinin günümüze ulaşmış en eski eserlerinden biri kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Nil</span> Afrikadaki başlıca nehir ve dünyanın en uzun nehri

Nil, 6650 km. uzunluğu ile dünyanın en uzun nehridir. Havzası Afrika kıtasının onda birini kaplar. Güneyden kuzeye doğru akar ve Beyaz Nil, Mavi Nil ve Atbarah olmak üzere üç ana kolu vardır. Nehrin en uzaktaki kaynağı Burundi'de oğu Afrika Göller Bölgesi'ndeki Kagera Nehri olarak doğar ve Tanzanya, Ruanda ve Uganda sınırlarını oluşturarak Victoria Gölü'ne dökülür.

<span class="mw-page-title-main">De Virga Haritası</span>

De Virga Haritası, 1411 ile 1415 yılları arasında Venedikli Albertinus de Virga tarafından çizilen dünya haritası.

<span class="mw-page-title-main">Kangnido Haritası</span>

Kangnido veya Gangnido Haritası, uzun ismi Honil Gangni Yeokdae Gukdo Jido olan ve 1402 yılında Kore'de yapılan harita. Joseon Hanedanından kral Taejong hükümdarlığında yapılmıştır. İpek üzerine çizilmiştir ve 158.5 cm eninde, 168 cm boyundadır.

<span class="mw-page-title-main">Kunyu Wanguo Quantu</span>

Kunyu Wanguo Quantu, 1602 yılında Cizvit tarikatına bağlı İtalyan misyoneri Matteo Ricci tarafından çizilmiş olan Dünya haritası. Çin'in bilinen en eski Avrupa tarzı haritası olup Amerika'nın eklendiği ilk Çince yazılı haritadır. Harita, Çinlilerin dünya görüşlerini büyük ölçüde etkiledi ve Japonya'ya ihraç edilerek orada da büyük etki yarattı.

<span class="mw-page-title-main">Medeba</span>

Medeba ya da Madaba, Ürdün'ün ortabatı kesiminde, başkent Amman'ın yaklaşık 30 km güneyinde bulunan kent. Deniz düzeyinden 760 m yükseklikte bir yaylada yer alır. Ürdün'deki beşinci büyük yerleşim yeri olan Medeba, Medaba ilinin merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Cedîd Atlas</span>

Cedid Atlas, Türklerde ve İslam ülkelerinde Batı kartografik teknikleri ve coğrafi araştırmalarına dayanılarak yayınlanan ilk atlastır, 1803 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun o zamanki başkenti İstanbul'da basılarak yayınlanmıştır. Atlasın bir serlevha niteliğinde olan kitap başlığındaki tam adı Cedid Atlas Tercümesi olup, Türkiye haricindeki ülke kütüphanelerinde bu isimle kayıt altına alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tunuslu Hacı Ahmed</span>

Tunuslu Hacı Ahmed, 1559 yılında basılan ve kendi adıyla anılan dünya haritasının yapımcısıdır. Bu harita aynı zamanda Avrupa'da Osmanlıca basılmış ilk harita olma özelliğine de sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Eski Şehir (Kudüs)</span> İsrail Devletinde yerleşim birimi

Eski Şehir, modern Kudüs şehri içerisinde 0.9 kilometrelik surlarla çevrili bir alandır. 1860'ta Yahudi mahallesi Mishkenot Sha'ananim kurulana kadar kentin tamamını kaplayan alandır. Eski şehir Müslümanlar için Kubbetü's-Sahre ve Mescid-i Aksa, Yahudiler için Tapınak Tepesi ve Ağlama Duvarı ve Hristiyanlar için Kutsal Kabir Kilisesi gibi çeşitli dinlere ait kutsal mekanlara ev sahipliği yapmaktadır. 1981'de UNESCO tarafından Dünya Mirası listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Aynun</span> Yuhanna İncilinde sözü geçen mekan

Aynun farklı çevirilerde Aynon, Yuhanna İncili'nin aktardığına göre Vaftizci Yahya'nın İsa ile karşılaştıktan sonra insanları vaftiz ettiği yerin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bing Haritalar</span> Microsoft tarafından sunulan internet haritalama sistemi

Bing Haritalar Microsoft Bing paketinin bir parçası olarak bir web harita hizmeti arama motorudur. Bing Haritalar Platformu tarafından desteklenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Eski Prusyalılar</span> Tarihi etnik grup

Eski Prusyalılar, Balt Prusyalılar veya Pruslar, Prusya bölgesinde yaşamış ve bölgeye ismini vermiş Baltık kökenli bir yerli halkı ifade eder. Baltık Denizi'nin güney-doğu kıyısında, batıdaki Vistula Lagünü ile doğudaki Kurlandiya Lagünü arasında yer almaktadır. Halk, Prusça dilini konuşmuş ve pagan Prus mitolojisini takip etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kutsal Haç Manastırı</span> Kudüs, İsrailde manastır

Haç Manastırı, Kudüs'ün Nayot mahallesi yakınlarındaki bir Doğu Ortodoks manastırıdır. İsrail Müzesi ve Knesset'in altında, Haç Vadisi'nde yer almaktadır.

Aelia Capitolina, MS 70 kuşatmasından sonra neredeyse tamamen yerle bir edilen Kudüs'te,İmparator Hadrian'ın MS 129/130'da Yahuda'ya yaptığı yolculuk sırasında onun tarafından kurulan bir Roma kolonisiydi. Aelia Capitolina'nın kuruluşu ve eski Yahudi tapınağının bulunduğu yere Jüpiter Tapınağının inşası MS 132'de Bar Kokhba isyanının patlak vermesinin nedenlerinden biri olabilir. Aelia Capitolina, Geç Antik Dönem'e kadar koloninin resmi adı olarak kullanıldı ve Arap egemenliği döneminde de ismin "İliya" ya çevrilen Aelia kısmı da Emevi Halifeliği tarafından kullanıldı.