İçeriğe atla

Machtergreifung

Adolf Hitler, 30 Ocak 1933'te Berlin'deki Reichskanzlei'nın penceresinden kalabalığı selamlıyor
Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin iktidara gelişinin birinci yıldönümü anısına 29 Ocak 1934 tarihinde basılan kartpostal. Hindenburg'un yanında Hitler'in bir portresini ve Brandenburg Kapısı'nda meşaleli bir yürüyüşü göstermektedir.

Machtergreifung (Tr. iktidarı ele geçirme), Almanca bir terim olup 30 Ocak 1933'te Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (NSDAP) tarafından Almanya'da devlet iktidarının alınmasını ve ardından demokrasinin diktatörlüğe dönüştürülmesini ifade eder.[1] Olay, fiilen Üçüncü Reich'ın varlığının başlangıcıdır. Machtübernahme (Tr. iktidarı ele alma) de denir.

Birçok nedenden ötürü, yukarıda belirtilen iki terim tarafsız olarak değerlendirilemediğinden (nispeten kesin), tarihçiler aynı zamanda iktidar transferi terimini de kullanırlar.

Nazilerin iktidara gelmesini tanımlamak için kullanılan diğer bir isim Kahverengi Devrim'dir. İsim, SA'nın "kahverengi gömlek" olarak bilinen resmi üniformalarının renginden geliyor.[2]

Naziler, 30 Ocak'taki ulusal ayaklanma gününü iktidarı ele geçirmelerinin başlangıcı olarak kutladılar. O gün, 1933'te Adolf Hitler, Cumhurbaşkanı Paul von Hindenburg tarafından NSDAP temsilcilerinin daha küçük bir parça oluşturduğu ulusal uzlaşı hükûmeti koalisyonunun şansölyesi (Reichskanzler) olarak yemin etti.

Kaynakça

  1. ^ Franciszek Ryszka: Państwo stanu wyjątkowego. Wrocław: Ossolineum, 1985. ISBN 83-04-01993-0.
  2. ^ Toland, John. «The Brown Revolution». Hitler: The Pictorial Documentary of his Life. Garden City, New York: Doubleday & Sons, 1978, s. 42–60. ISBN 0-385-04546-8.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Adolf Hitler</span> Nazi Almanyası diktatörü (1933–1945)

Adolf Hitler (Almanca telaffuz: [ˈadɔlf ˈhɪtlɐ],

<span class="mw-page-title-main">Heinrich Himmler</span> Alman Nazi politikacı, Schutzstaffel lideri ve Yahudi soykırımının ana mimarı (1900-1945)

Heinrich Luitpold Himmler, Alman politikacı ve askerdi. Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisinin (NSDAP) liderlerindendi ve 1929-1945 yılları arasında Schutzstaffel'in (SS) başkomutanlığını yapmıştı. Nazi Almanyası'ndaki en güçlü devlet adamlarından ve Holokost'un baş mimarlarından biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Weimar Cumhuriyeti</span> 1918/1919–1933 yıllarında Almanya

Weimar Cumhuriyeti, Almanya'da, Philipp Scheidemann'ın 9 Kasım 1918 tarihinde cumhuriyetin kurulduğunu ilan etmesi ile başlayıp 30 Ocak 1933 tarihinde Adolf Hitler'in şansölye olmasına kadar süregelmiş döneme verilen isimdir. “Weimar Cumhuriyeti” adı tarih yazımı için kullanılan bir terimdir. Bu adın kaynağı, I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle çıkılması sonucu lağvedilen Alman monarşisi yerine millî meclisin yeni anayasayı oluşturmak için 1919 yılında toplandığı Weimar kentidir. Parlamenter demokrasiye dayanan bir rejimin kurulmuş olduğu bu dönemde “Deutsches Reich” yani Alman İmparatorluğu adı muhafaza edildi. Almanya'da liberal demokrasi yerleştirmek için yapılan bu ilk girişim, yoğun sivil anlaşmazlıkların ve ekonomik sorunların olduğu bir dönem getirdi.

<span class="mw-page-title-main">Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi</span> Almanyada 1920 ila 1945 arasında var olmuş aşırı sağ siyasi parti

Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi veya yaygın kısa adıyla Nazi Partisi, Weimar Cumhuriyeti döneminde kurulmuş ve Weimar Cumhuriyeti'ni Nazi Almanyası'na dönüştürüp 1933-1945 yılları arasında yönetmiş olan bir Alman siyasi partisidir. Yirminci yüzyılın ilk yarısında Alman siyasetinde önemli bir yere sahip olmuş partinin programı ve ideolojisi olan nasyonal sosyalizm, radikal antisemitizm ile birlikte etnik milliyetçiliğe dayanan antiliberal ve antikomünist bir görüşteydi. 1921 senesinden itibaren parti başkanlığını sürdürmüş Adolf Hitler'in 1933 senesinde şansölye olmasının ardından 1945 senesine kadar nasyonal sosyalizm döneminde Almanya'nın tek yasal partisi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Nazi Almanyası</span> 1933ten 1945e dek Nazi Partisi yönetimindeki Almanya

Nazi Almanyası, Almanya’nın 1933 ile 1945 yılları arasında, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (NSDAP) idaresi altında, tek parti rejimine dayalı yönetim sistemiyle “Führer” unvanlı hükûmet (1933-1945) ve devlet başkanı (1934-1945) Adolf Hitler’in liderliğinde egemenlik sürdüğü döneme verilen isim. Alman tarihi içerisinde “Reich”ların üçüncüsüdür; bundan dolayı Üçüncü Reich ismiyle de nitelendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Paul von Hindenburg</span> Alman mareşal ve devlet adamı (1847–1934)

Paul von Hindenburg, Prusyalı-Alman mareşal ve devlet adamıdır. 1925-1934 yılları arasında Almanya'nın ikinci cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.

<i>Völkischer Beobachter</i>

Völkischer Beobachter, Rudolf von Sebottendorf tarafından önce Münchener Beobachter adıyla, daha sonra Alman milliyetçiliği temasını içeren bu adla yayımlanan ve akabinde Sebottendorf'un Hitler'e hibe ettiği Alman gazetesi. 1920 yılında Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin (NSDAP) propaganda organı niteliği kazanarak haftalık olarak yayımlanmaya devam etti. 8 Şubat 1923 tarihinden itibaren günlük olarak yayımlanmaya başlanmıştı. 25 yıl boyunca nasyonal sosyalistlerin resmî yayın organı olarak çıkarılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Uzun Bıçaklar Gecesi</span> Nazi Almanyasında politik tasfiye

Uzun Bıçaklar Gecesi (Almanca:

<span class="mw-page-title-main">Hans Fritzsche</span>

Hans Fritzsche, Alman gazeteci. Nazi Almanyası döneminde Propaganda Bakanlığı üst düzey görevlisi.

<span class="mw-page-title-main">Anton Drexler</span>

Anton Drexler, 1920'lerde siyasetin ilk günleri sırasında Adolf Hitler'in akıl hocası olarak bilinen Alman siyasi lider.

<span class="mw-page-title-main">Neo-Nazizm</span> ırkçı ve şiddet kullanan ideoloji

Neo-Nazizm veya yeni Nazizm, II. Dünya Savaşı'ndan sonra nasyonal sosyalizmi yeniden canlandırmak ve bu amaçla nasyonal sosyalist yönetimleri demokratik veya silahlı yollarla başa geçirmeyi hedefleyen veya nasyonal sosyalizmi savunan tüm siyasi hareket ve düşüncelere verilen ortak isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Erhard Heiden</span> Nazi Partisi üyesi ve Schutzstaffelin üçüncü komutanı

Erhard Heiden, Nazi Partisi'nin ilk üyelerinden ve Sturmabteilung'un paramiliter kanadı olan Schutzstaffel'in (SS) üçüncü komutanıdır. 1927'de SA'nın elit bir alt bölümü olan SS'in başına getirildi. O dönemde SS'lerin sayısı binden azdı ve Heiden çok daha büyük olan SA ile baş etmekte zorlanıyordu. Heiden görevinde başarılı olamadı ve SS üyeliği onun liderliğinde önemli ölçüde düştü. Resmî olarak "ailevi nedenlerle" 1929 yılında görevinden alındı. 1933'te Nazilerin iktidara gelmesinden sonra tutuklandı ve aynı yıl idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Max Erwin von Scheubner-Richter</span>

Ludwig Maximilian Erwin von Scheubner-Richter, Alman siyasi aktivist ve Nazi Partisi'nin erken döneminde etkili bir üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Adolf Hitler'in siyasi görüşleri</span> Hitlerin politik düşünceleri

Adolf Hitler'in siyasi görüşleri tarihçilere ve biyografilere bir miktar zorluk çıkarmıştır. Antisemitizm, anti-komünizm, anti-parlamentarizm, Alman Lebensraum gibi bazı sabit temalar olmasına rağmen, yazıları ve yöntemleri, Ari ırkının üstünlüğüne ve aşırı bir Alman milliyetçiliğine olan inancı genellikle ihtiyaca ve o dönemin koşullarına göre uyarlanmıştır. Hitler, kişisel olarak "Yahudi Bolşevizmi"ne karşı savaştığını iddia etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Adolf Hitler'in iktidara yükselişi</span> Adolf Hitlerin iktidara yükselişini anlatan olaylar dizisi

Adolf Hitler'in iktidara yükselişi, Almanya'da Eylül 1919'da Hitler'in daha sonra Deutsche Arbeiterpartei - DAP olarak bilinen siyasi partiye katılmasıyla başladı. İsim 1920'de Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei - NSDAP olarak değiştirildi. Anti-Marksistti ve Weimar Cumhuriyeti'nin savaş sonrası demokratik hükûmetine ve Versay Antlaşması'na karşıydı, aşırı milliyetçiliği (Pancermenizmi) ve aynı zamanda antisemitizmi savunuyordu. Hitler, Reichstag'ın o ay 1933 Yetki Kanununu kabul etmesinden sonra Mart 1933'te iktidara geldi ve genişletilmiş yetkiler aldı. Cumhurbaşkanı Paul von Hindenburg, bir dizi parlamento seçimleri ve ilgili arka oda entrikalarından sonra 30 Ocak 1933'te Hitler'i Şansölye olarak atadı. Yetki Kanunu - acımasızca ve otoriterce kullanıldığında - Hitler'in bundan sonra anayasal olarak yasal itiraz olmaksızın diktatörlük yetkisini kullanabileceği imkanına kavuştu.

Albay Hans Ritter von Seisser, 1923'te Bavyera Eyalet Polisinin başıydı.

<span class="mw-page-title-main">Adolf Hitler'in kişilik kültü</span>

Adolf Hitler'in kişilik kültü, Nazi Almanyası'nın (1933–1945) öne çıkan bir özelliğiydi, ve 1920'lerde Nazi Partisi'nin ilk günlerinde başladı. Führerprinzip'e dayanarak, aralıksız Nazi propagandasının her zaman öne sürerek, liderin her zaman haklı olduğu ve Hitler'in Almanya'nın ekonomik sorunlarını çözmedeki bariz başarısıyla, İkinci Dünya Savaşı öncesinde dış politikadaki kan dökmeden elde ettiği zaferleriyle pekiştirildi ve savaşın başlarında Polonya ve Fransa'daki hızlı askeri başarıları, sonunda Alman halkının Nazi kontrolünün merkezi bir yönü haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Popüler kültürde Adolf Hitler</span>

1933-1945 yılları arasında Almanya'nın diktatörü olan Adolf Hitler, Almanya'da tanınmış bir politikacı haline geldiğinden beri popüler kültürde temsil edilmiştir. Kendine özgü imajı muhalifleri tarafından sık sık parodileştirildi. Parodiler, iktidarda olduğu dönemde Almanya dışında çok daha belirgin hale geldi. İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden bu yana Hitler'in hem ciddi hem de hicivsel temsilleri popüler kültürde öne çıkmaya devam etmiş ve bazen önemli tartışmalara yol açmıştır. Birçok kitap ve filmde Hitler ve Nazizm arketipik kötülük rolünü üstlenmektedir. Bu yaklaşım kurguyla sınırlı olmayıp, Hitler'i bu şekilde ele alan kurgusal olmayan yazarlar arasında da yaygındır. Hitler başka açılardan da hayranlık uyandırmaya devam etmiştir; Alman Tarih Müzesi'nde geniş katılımlı bir sergi de benzer örnekler arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Ulrich Graf</span>

Ulrich Graf Nazi Partisi'nin ilk üyelerinden ve Adolf Hitler'in yakın çevresinden biriydi. 1923'te Hitler'in koruma birliğinde görev yaptı ve Birahane Darbesi'nde yaralandı. Münih Kent Konseyi ve Yüksek Parti Mahkemesi'nin uzun süredir hizmet veren bir üyesiydi ve 1936'da Reichstag'a seçildi. Savaş bittikten sonra, beş yıl ağır çalışmaya mahkûm edildi ve 1950'de öldü.

Adolf Hitler Alman Ticaret ve Sanayi Fonu, 1 Haziran 1933'te NSDAP'yi desteklemek üzere kurulan Alman işverenler birliği ve Alman sanayisinin "Reichsverband"ı tarafından yapılan bir bağıştır. NSDAP'nin Führer'i Adolf Hitler'in adını taşıyordu ve "ulusal yeniden yapılanma" için kullanılacaktı.