İçeriğe atla

Macbeth (oyun)

Macbeth
1884 Thomas Keene Macbeth rolünde
1884 Thomas Keene Macbeth rolünde
YazarWilliam Shakespeare
İlk gösterim1606
Ülkeİngiltere
Orijinal dilİngilizce
TürTrajedi
Zaman ve mekân1040-1057 dönemi, İskoçya
1623'te yayınlanan Birinci Folyo baskısından Macbethin baş sayfası

Macbeth (İngilizce telaffuz: [məkˈbɛθ]) tam adıyla Macbeth'in Trajedisi (İngilizce: The Tragedy of Macbeth), William Shakespeare'in en kısası olmasının yanında en önemli trajedilerinden biridir. Tüm dünyadaki hem profesyonel hem de amatör tiyatrolar tarafından sıkça sahneye konulur.

Oyunun, bir kısmı Raphael Holinshed'in ve İskoç filozof Hector Boece'nin İskoç Kralı Mac Bethad (Macbeth) hakkında yazdıklarına dayanır. Macbeth'in hikâyesi, genellikle güç düşkünlüğü ve arkadaşlara ihanet konularında örnek bir hikâye olarak gösterilir.

Karakterler

Macbeth IV.Perde I.Sahne'de cadı kadınların sihirle bir ruh ortaya çıkarmaları Ressam: William Rimmer
  • III. Duncan – İskoçya kralı
    • III. Malcolm – Duncan'ın büyük oğlu
    • III. Donald (Donalbain) – Duncan'ın küçük oğlu
  • Macbeth – Kral Duncan'ın ordusunda bir general. Cawdor Baronu, Glamis Baronu, daha sonra İskoçya kralı
  • Banquo – Macbeth'in arkadaşı ve Kral Duncan'ın ordusunda bir general
    • Fleance – Banquo'un oğlu
  • Macduff – Fife Baronu
    • Lady Macduff – Macduff'ın karısı
    • Çocuk - Macduff'ın oğlu
  • Lennox – Bir İskoç lordu
  • Ross – Bir İskoç lordu
  • Angus – Bir İskoç lordu
  • Mentieth – Bir İskoç lordu
  • Caithness – Bir İskoç lordu
  • Siward – Northumberland Dükü, İngiliz kuvvetlerinin generali
    • Genç Siward – Siward'in oğlu
  • Seyton – Bir hizmetkar ve bakıcı
  • Hecate – Cadıların başı/Büyücülük Tanrıçası
  • Üç Cadi Kadin
  • Üç Katil
  • Mesaj kuriyeri
  • İngiliz Doktor
  • İskoç Doktor

Konu

Macbeth ve Banquo Üç cadı ile karşılaşır.

Oyun, şimşek ve gökgürültüleri arasında, Üç Cadı'nın bir sonraki buluşmalarının Macbeth'le olmasına karar vermeleriyle başlar. Bir sonraki sahnede, yaralı bir asker, İskoç Kralı Duncan'a, Macbeth (Glamis Baronu) ve Banquo'nun ayaklanan Macdonald tarafından yürütülen Norveç ve İrlanda güçlerini bozguna uğrattıklarını bildirir.

Macbeth ve Banquo, bir açıklıkta gezinirlerken, Üç Cadı onları bazı kehanetlerle karşılarlar. Her cadı Macbeth'i ayrı selâmlar: ilki, Glamis Baronu; ikincisi, Cawdor Baronu; sonuncusu da, Bir sonraki kral diye. Cadılar, aynı zamanda Banquo'nun bir kraliyet hanedanına babalık edeceğini bildirirler. İki adam bunlar hakkında düşünürlerken, Cadılar kaybolur. Kral'dan mesaj getiren ve başka bir baron olan Ross, o anda gelir ve Macbeth'in yeni rütbesinin Cawdor Baronluğu olduğunu bildirir. Böylece ilk kehanet yerine gelmiş olur. Diğer kehanetlerin de yerine geleceğine inanan Macbeth'te, kral olma hırsı oluşmaya başlar.

Macbeth, karısına yolladığı bir mektupta, Cadıların kehanetlerinden bahseder. Kral Duncan, Macbeth'in Inverness'deki şatosunda kalmak isteyince, Macbeth'in karısı Lady Macbeth, Duncan'ı öldürüp kocası için tahtı sağlamlaştırmak adına planlar yapar. Macbeth, kralı öldürmek konusundaki endişelerini dile getirse bile, Lady Macbeth onu ikna eder.

Cinayet

O gece, Macbeth Duncan'ı dramatik bir şekilde öldürür. Lady Macbeth, Duncan'ın öldürüldüğü kanlı bıçağı, kralın uyuyan uşaklarının üzerine koyarak, onları katil gibi göstermeye çalışır. Ertesi sabah, bir İskoç asilzade olan Lennox ve Fife Baronu Macduff şatoya gelirler. Kapıcı kapıyı açar ve Macbeth onları kralın odasına götürür. Burada Macduff, Duncan'ın cesedini bulur. Bunun arkasından Macbeth, sahte bir öfkeyle, daha masumluklarını kanıtlayamamış uşakları öldürür. Şüphe uyandırıcı olaydan kendi canlarının da yanabileceğini sezen Duncan'ın çocuklarından Malcolm, İngiltere'ye; kardeşi Donalbain ise İrlanda'ya kaçar. Tahtın gerçek velihatlarının ani kaçışı, babalarının katilleri onlarmış gibi gösterir ve bundan yararlanan Macbeth, ölü kralın hısmı olduğundan, kendini yeni İskoç Kralı olarak ilan eder.

Başarısına rağmen Banquo'nun kralların atası olacağı fikrinden hoşnut olmayan Macbeth, onu kraliyet yemeğine çağırır ve onunla oğlu Fleance'ın gece ata bineceklerini öğrenir. Banquo ve Fleance'ı öldürmek için üç adam tutar. Bu adamlar Banquo'yu öldürmekte başarılı olsalar da Fleance'ı ellerinden kaçırırlar. Yemekte, Banquo'nun hayaleti ortaya çıkar ve Macbeth'in yerine oturur.

Banquo'nun hayaleti

.

Bu normal olmayan hallerden rahatsız olan Macbeth, Cadılara tekrar gider. Cadılar, üç ruh çağırırlar ve bu ruhlar Macbeth'e Macduff'a dikkat etmesini, Macbeth'e kadın tarafından doğurulan hiç kimsenin zarar veremeyeceğini ve Büyük Birnam Ormanı'nın Dunsinane Tepesi'ne gelmediği sürece Macbeth'in kaybolmayacağını bildirirler. Bundan sonra, o sıralarda sürgünde olan Macduff'ın yokluğundan yararlanan Macbeth, Macduff'ın şatosundaki herkesi - Macduff'ın karısı ve çocukları da dahil - katleder.

Macbeth ve Lady Macbeth

Lady Macbeth, kocasıyla birlikte işlediği suçların vicdan azabından yıkılır ve oyundaki ünlü bir sahnede, uyurgezer haldeyken, ellerinden hayali kan izlerini çıkarmaya çalışır.

İngiltere'de, Malcolm ve Macduff, İskoçya'ya karşı bir istila planlarlar. Malcolm, Macduff ve İngiliz Siward ile birlikte Dunsinane Şatosu'na karşı bir saldırı başlatır. Birnam Ormanı'nda kamplarlarken, askerlere ağaçları kesip, onları kamuflajda kullanmaları konusunda bir talimat verilir; böylece Cadıların ikinci kehaneti de yerine gelmiş olur. Bu sırada, karısının öldüğünü öğrenen Macbeth (ki ölümünün sebebi açık değildir; ancak bazıları tarafından intihar ettiği düşünülmektedir), ünlü bir nihilist konuşma yapar.

Malcom'ın ordusu şatoya girdikten sonra, İngiliz Siward'ın oğlu, Macbeth tarafından öldürülür. Macbeth, daha sonra Macduff'la yüzleşir. Ancak Macbeth, bir kadın tarafından doğurulmuş herhangi biri tarafından öldürülemeyeceğini bildiği için bundan hiç endişelenmez. Bunu Macbeth'in ağzından duyan Macduff, "annemin rahminden / Vakitsiz koparıldım" (Yani, annesinin doğal doğumundan önce sezaryen ile doğmuş ve böylece aslında doğurulmamıştır.) diyerek, Macbeth'in, geç de olsa, Cadılar tarafından yanlış yöneltildiğinin farkına varmasını sağlar. Yine de dövüşmeye devam eden Macbeth'in, dövüşün sonunda, kafası Macduff tarafından kesilir ve böylece Cadıların son kehaneti de gerçekleşmiş olur.

Oyunun son perdesinde, Malcolm, gerçek hak sahibi olarak İskoç Kralı olarak taçlandırılır ve böylece İskoçya tekrar huzura kavuşur.

Cadıların Banquo hakkındaki kehanetinin ("Sen krallara baba olacaksın") Malcolm ile gerçekleşmesiyle gerçek hayatta bir bağlantı olup olmadığı tartışılsa da, halk, o dönemin kralı olan I. James'in, sözde Banquo'nun neslinden geldiğini varsayıyordu.

Film uyarlamaları

  • Macbeth, John Emerson tarafından 1916'da çekilmiş film.
  • Macbeth, Orson Welles'in hem çekip hem de Jeanette Nolan, Roddy McDowall ve Dan O'Herlihy ile birlikte oynadığı 1948 filmi.
  • Joe Macbeth, 1955'te, oyunun kurgusunun Chicago'da bir çete savaşı olarak değiştirildiği kara film versyonu.
  • Throne of Blood, Akira Kurosawa tarafından Feodal bir Japonya'ya göre kurgusunun değiştirildiği ve ünlü Çin-doğumlu Toshiro Mifune'u kadrosunda barındıran, 1957 filmi.
  • Macbeth, Roman Polanski tarafından çekilen 1971 filmi.
  • Macbeth, Philip Casson tarafından 1978'de yönetilmiş, kadrosunda Ian McKellen ve Judi Dench'i bulunduran tiyatro versiyonu.
  • Men of Respect, kurgusunun, güncel İngilizceyle New York'taki bir mafya güç savaşına göre uyarlandığı, 1991 versyonu.
  • Macbeth, Jeremy Freeston ve Brian Blessed'in çektiği Jason Connery'nin Macbeth'i, Helen Baxendale'in de Lady Macbeth'i canlandırdığı 1997 versyonu.
  • In the Flesh, Anonio Passolini ve Stuart Canterbury'nin 1998'de çekilen pornografik versyonu.
  • Scotland, Pa., 1975'teki bir hamburger standında geçip kara mizahı kullanan, 2001 yılında çekilmiş bir bağımsız film.
  • Maqbool, Mumbai yeraltı dünyasında geçen, 2004'te çekilmiş bir Hint versyonu.
  • Macbeth, ABD'nin totaliteryen bir hükûmet tarafından yönetildiği alternatif bir dünyada geçen, bir 2005 bağımsız filmi.
  • 2005 yapımı "ShakespeaRe-Told": BBC televizyonunun hazırladığı 4 adet Shakespeare oyununun günümüzde geçen uyarlamalarından oluşan serinin 2.bölümü. Bu "Macbeth" uyarlamasında Joe Macbeth karısı ile ünlü bir şefin restaurantında çalışmaktadır.Ancak hırs Joe'yu ve karısını yavaş yavaş ele geçirirken restaurant da kana boyanır. Macbeth rolünde James Mcavoy yer almaktadır.[1]9 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Macbeth, Geoffrey Wright tarafından 2006'da çekilen uyarlamada, Avustralya'daki acımasız bir çete savaşına göre kurgu değiştirilmiş.
  • Macbeth, Can Doğan tarafından 2008'de DVD formatında çekilen 99 dakikalık Türkçe uyarlamada, İstanbul'un çeşitli yerlerinde geçen bir mafya hesaplaşmasına göre kurgulanmıştır...
  • Macbeth, Justin Kurzel tarafından 2015'te çekilen uyarlamada, Macbeth'i Michael Fassbender, Lady Macbeth'i Marion Cotillard, Kral Duncan'ı David Thewlis, Macduff'ı Sean Harris, Banquo'yu Paddy Considine canlandırmıştır.

Türkçeye çeviriler

  • Macbeth. Çev. Aytaç Balkaya. Mısır: Matbaa-i ictihad, 1909.
  • Makbet. Çev. Mehmet Şükrü. İstanbul, 1931.
  • Macbeth. Çev. Orhan Burian. 1946. İstanbul: Cumhuriyet Yayınları, 1999.
  • Macbeth. Çev. Sabahattin Eyüboğlu. 1962. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1967.
  • Macbeth. Çev. Nazım Engin. İstanbul: Şehir Operası Yayınları, 1964.
  • Macbeth. Çev. Bülent Bozkurt. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2000.
  • Macbeth. Çev. Can Doğan. İstanbul: Mitos - Boyut, 2007.
  • Macbeth. Çev. Nakip Can Kaçmaz. Afyonkarahisar: Dönüşüm Yayınları, 2019

Dış bağlantılar

Vikisöz'de Macbeth (oyun) ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.
Wikimedia Commons'ta Macbeth (oyun) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İlyada</span> Truva Savaşını anlatan bir destan

İlyada, Homeros'un Troya Savaşı'nı anlatan destanıdır. Yunancada Odysseia ile birlikte en eski destan olduğu düşünülen, epik bir şiirdir. Eldeki veriler ışığında Homeros tarafından MÖ 7. ya da 8. yüzyılda yazıldığı düşünülen Antik Yunan edebiyatının temel eserlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">William Wallace</span> I. İskoç Bağımsızlık Savaşı önderi (1270-1305)

Sir William Wallace, Birinci İskoç Bağımsızlık Savaşı sırasında ana liderlerden biri olan bir İskoç şövalyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Laurence Olivier</span> İngiliz yapımcı, yönetmen, oyuncu (1907–1989)

Laurence Kerr Olivier, Baron Olivier, Oscar, Altın Küre, BAFTA ve dört Emmy ödüllü İngiliz tiyatro ve sinema yönetmeni, oyuncusu ve yapımcısı. Birçok kişi tarafından Anglofon dünyada, 20. yüzyılın en büyük oyuncusu olarak kabul edilmektedir.

<i>III. Richard</i> (oyun)

Kral III. Richard'ın Trajedisi William Shakespeare'in Kral III. Richard'ın kısa hayatını anlattığı oyunudur. Yazarın ilk oyunlarından biri olduğu düşünülmektedir. 1592-3 yılları arasında yazıldığı varsayılmaktadır. III. Richard Shakespeare'in bir tarihi oyunlar dörtlüsünün sonuncusudur. Pek çok edebiyat ve tiyatro otoritesi tarafından Shakespeare'in en önemli oyunlarından biri olduğu kabul edilmektedir.

<i>II. Richard</i> (oyun)

Kral II. Richard ünlü İngiliz yazar William Shakespeare'in tarihsel trajedilerinden biridir. 1595'te yazıldığı varsayılmaktadır. 1377-1399 döneminde saltanat süren İngiltere Kralı II. Richard'ın hayatını anlatır. Kendi başına ayrı bir oyun olmayıp bir dörtlü oyun grubunun birinci oyunu olduğu iddia edilmektedir. Bu Henriad oyun grubunun diğer ucu esere konu olan kralın hükümdarlığa geçiş tarihi itibarıyla şöyle sıralanabilir: IV. Henry, Bölüm 1, IV. Henry, Bölüm 2 ve V. Henry.

<i>Fırtına</i> (oyun) Shakespeare oyunu

Fırtına, William Shakespeare'in beş perdeden oluşan, trajik-komik hatta fantastik, oyunlarından biridir. Genellikle 1610 ya da 1611'de yazıldığı varsayılmaktadır ama bazı otoritelere göre daha önce yazılmıştır. Shakespeare'in başka yazarlarla işbirliği yapmadan, tek kendisinin yazmış olduğu son tiyatro eseridir. Türü konusunda kesin bir anlaşma yoktur. İlk 1623de yayınlanmasında, Birinci Folyo edisyonunda, komedi olarak adlandırılmıştır ama çağımızda birçok modern otorite tarafından romans olarak sınıflandırılmaktadır. 1642de Cromwell'in devrim idaresi tarafından İngiliz tiyatrolarının kapatılmasına kadar pek az dikkat çekmiştir. Kraliyet idaresinin Restorasyonu ile tiyatrolar tekrar açıldıkları zaman çok ilgi görmüş ve popüler olarak sahnelerde birçok defa tekrarlanmıştır; ama bu oyunlarda çok defa orijinal metin değil değiştirilmiş telif metinler kullanılmıştır. Ondokuzuncu yüzyıl ortalarında tiyatrolar orijinal metinleri kullanmaya başlanmışlardır. Yirminci yüzyılda kritikler ve edebiyat bilimcileri tarafından çok köklü bir yeniden değerlendirmeden geçirilmiştir ve çağımızda Fırtına Shakespeare'in en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilmektedir.

<i>Kış Masalı</i>

Kış Masalı ünlü İngiliz oyun yazarı William Shakespeare tarafından yazılmış bir tiyatro eseridir. 1611'de ilk defa I. James'in sarayında sahnelenmiştir. İlk yazılı baskısı, 1623'te William Shakespeare'in toplu eserlerini ıhtivâ eden "Birinci Folyo" baskısında kaydedilmiştir. Oyun ilk sahnelendiğinde komedi olarak tanımlanmakla beraber, bazı modern eleştirmenler eseri "romans" türüne dahil etmektedir. Birtakım eleştirmenler ve araştırmacılar da eseri bir "problem oyun" olarak görmektedirler; çünkü oyunun başındaki üç perde çok güçlü psikolojik dram türünde fakat son iki perde de komedi unsuru ağırlık kazanmakta ve oyun nihâyetine mutlu sonla sona ermektedir.

<i>Kral John</i>

Kral John ünlü İngiliz oyun yazarı ve ozanı William Shakespeare tarafından yazılmış olan 5 perdelik bir oyundur. Bu oyunun janrı tarih oyunu olarak verilmektedir; çünkü İngiliz Kralı II. Henry ve kraliçe Akitanya Düşesi Eleanor'un oğlu ve İngiliz Kralı III. Henry'nin babası olan 1199 – 1216 döneminde İngiliz Kralı olan Kral John'un hayat hikâyesini dramatik bir şekilde temsil etmektedir. Bu oyun 1590'li yılların ortalarında yazılıp temsil edilmiş olduğu sanılmaktadır; fakat ilk basılı şekli 1623 tarihli birinci folyo edisyonunda bulunmaktadır.

<i>VIII. Henry</i> (oyun) Shakespeare oyunu

VIII. Henry, ünlü İngiliz oyun yazarı ve ozanı William Shakespeare tarafından (kısmen) yazılmış ve İngiltere Kralı VIII. Henry'nin yaşam hikâyesini dramatik olarak temsil eden bir tarihsel janr tiyatro oyunudur. Zamanının belgelerinde bu oyunun ismi Her şey Gerçek olarak geçmektedir. Bu eserin ilk basılışı 1623'te yayımlanan Birinci Folyo edisyonundadır ve burada ilk defa oyunun ismi Henry VIII olarak verilmektedir. Oyunun bünyesi Shakespeare'in yazım hayatının sonlarına hazırladığı diğer romans janrlı eserlere çok benzemektedir. Fakat oyunun dilinin stilini inceleyen araştırmacılar bu eserin Shakespeare'in takipçisi olan oyun yazarı John Fletcher ile birlikte yazıldığına dair çok inandırıcı deliller bulunduğunu bildirmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Macbeth (opera)</span>

Macbeth Giuseppe Verdi'nin bestelediği Francesco Maria Piave 'nin libretto'sunu yazdığı 4 perdelik opera eseri. William Shakespeare'in aynı isimli trajik oyunu, Macbeth'i temel almıştır. Macbeth İtalyan bestecisi Verdi'nin önemli gençlik eserlerindendir.

<i>IV. Henry, Bölüm 2</i> Shakespare oyunu

IV. Henry, Bölüm 2, William Shakespeare tarafından 1596–1599 yılları arasında yazıldığı düşünülen tarihsel oyundur. Yapıt; II. Richard, IV. Henry, Bölüm 1 ve V. Henry'nin oluşturduğu Henriad adı da verilen dörtlemenin üçüncü oyunudur.

<i>IV. Henry, Bölüm 1</i>

IV. Henry, Bölüm 1 William Shakespeare tarafından en geç 1597 yılında yazıldığı düşünülen tarihsel oyundur.

<i>VI. Henry, Bölüm 2</i>

VI. Henry Bölüm 2, İngiliz oyun yazarı William Shakespeare tarafından yaklaşık olarak 1588-1592 yılları arasında yazıldığı kabul edilen bir tarihsel oyundur. Bu oyun üç bölüm olan VI. Henry oyunları ile birlikte III. Richard oyunlarından oluşan Shakespeare'in bir tarih oyunlar dörtlemesinin ikincisidir.

<i>VI. Henry, Bölüm 3</i>

VI. Henry Bölüm 3 1591'de yazıldığı kabul edilen ve konusunun zamanının İngiltere Kralı VI. Henry'nin hayat dönemini olan bir Shakespeare tarihsel oyunudur. Bu oyun üç bölüm olan VI. Henry oyunları ile birlikte III. Richard oyunlarından oluşan Shakespeare'in bir tarih oyunlar dörtlemesinin üçüncüsüdür.

<span class="mw-page-title-main">İskoçya Krallığı</span> 843ten 1707ye kadar Büyük Britanyanın kuzeyine egemen bir tarihî devlet

İskoçya Krallığı, 843'ten 1707'ye kadar Büyük Britanya'nın kuzeyine egemen bir tarihî devlet. Daha sonra İngiltere Krallığı ile birleşerek Büyük Britanya Krallığı oldu.

Gölgelerin Efendisi, John Flanagan tarafından yazılmış bir fantastik roman serisidir. Şövalye olmak isteyen, ancak yeteri kadar güçlü bulunmadığı gerekçesiyle savaş okuluna kabul edilmeyen Will'in çıraklığı, ustası Halt ile çıktıkları görevler ve orman muhafızlığı yaptığı dönemi anlatmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Edward (Æthelred'in oğlu)</span>

Günah Çıkartıcı Edward 8 Haziran 1042 – 5 Ocak 1066 döneminde İngiltere kralı. Anglo-Sakson Wessex Hanedanı'na mensup olarak İngiltere tahtına çıkan son kraldır.

<i>Macbeth</i> (film, 2015)

Macbeth William Shakespeare'in aynı adlı eserinden uyarlanmış, Justin Kurzel'in yönetmenliğini yaptığı ve Jacob Koskoff, Todd Louiso ve Michael Lesslie'nin görüntü yönetmenliğini yaptığı 2015'te vizyona giren İngiliz drama filmi. Başrolde Michael Fassbender ve onun eşini oynayan Marion Cotillard yer almaktadır. Film 2015 Cannes Film Festivali'nde Palme d'Or için yarışacak filmler arasında yer almıştır.

Lord Macbeth, Glamis Baronu ve kısa sürede Cawdor Baronu olan, William Shakespeare'in Macbeth'inin baş karakteri ve ana kahramanıdır. Karakter İskoçya'nın tarihi kralı Macbeth'e dayanmaktadır ve büyük ölçüde İngiliz tarihinin bir derlemesi olan Holinshed's Chronicles'daki (1577) bilgilerden türetilmiştir.

<i>The Tragedy of Macbeth</i> (film, 2021)

Macbeth'in Trajedisi, Joel Coen'in yazıp yönettiği ve William Shakespeare'in aynı adlı trajedisine dayanan 2021 ABD yapımı siyah-beyaz filmdir. Coen kardeşlerden birinin diğerinin katılımı olmadan yönettiği ilk filmdir. Filmin başrollerinde Denzel Washington, Frances McDormand ve Corey Hawkins yer alıyor.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.