İçeriğe atla

Macaristan Cumhuriyeti (1919–1920)

Türkçe: Macaristan Cumhuriyeti
Macarca: Magyar Köztársaság
1919-1920
bayrağı
Macaristan bayrağı
Arma
BaşkentBudapeşte
Yaygın dil(ler)Macarca
HükûmetCumhuriyet
Cumhurbaşkanı 
• Ağustos 1919 – Kasım 1919
István Friedrich
• Kasım 1919 – Mart 1920
Károly Huszár
Başbakan 
• Ağustos 1919 – Kasım 1919
István Friedrich
• Kasım 1919 – Mart 1920
Károly Huszár
Yasama organıUlusal Meclis
Tarihçe 
• Kuruluşu
1919
• Kuruluş
8 Ağustos 1919
• Tanınması
25 Kasım 1919
• Parlamento seçimleri
25 Ocak 1920
• Monarşinin restore edilmesi
29 Şubat 1920
• Dağılışı
1920
Yüzölçümü
• Toplam
92,833 km2
Nüfus
• Sayılan
7,980,143
Para birimiMacar koronası
Öncüller		Ardıllar
Macaristan Demokratik Cumhuriyeti
Macaristan Krallığı (1920-1946)

Macar Cumhuriyeti (Macarca: Magyar Köztársaság), Ağustos 1919 ile Şubat 1920 arasında eski Macaristan Demokratik Cumhuriyeti'nin orta ve batı kesimlerinde var olan kısa ömürlü bir cumhuriyetti.[1] Bu cumhuriyet, bugünkü Macaristan'ın çoğunu ve bugünkü Avusturya, Slovakya ve Slovenya'nın bazı kısımlarını kontrol ediyordu. Devlet, Macaristan-Romanya Savaşı'nın ardından, 31 Ekim 1918'den önce statükoya dönmeye çalışan karşı-devrimci güçler tarafından kuruldu.[2]

Bu dönemin ardından, Birinci Dünya Savaşı'nın muzaffer İtilaf Devletleri, Müttefiklerin eski krallığın olmayan devletler arasında yeni ulus devletler kurma girişimi olan 1919 Paris Barış Konferansı'nın bir hükmü olarak, Macarları savaş sonrası sınır çizgilerinin gerisine çekilmeleri için ciddi şekilde baskı yaptı.[3] Bu, Müttefiklerin, eski krallığın Macar olmayan vatandaşları arasında yeni ulus devletler kurma girişimiydi; bunlardan başlıca yararlananlar Romanya Krallığı, Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti, Avusturya Cumhuriyeti ve Birinci Çekoslovak Cumhuriyeti idi.

Geçmiş

6 Ağustos 1919'da Beyaz Saray Yoldaşlar Derneği'nin (sağcı, karşı-devrimci bir grup) lideri István Friedrich, Gyula Peidl hükûmetini devirdi ve Romanya Kraliyet Ordusu'nun desteğiyle kansız bir darbeyle iktidarı ele geçirdi.[4] Darbe, Macaristan'da yaygın bir onayla karşılandı. Ertesi gün, Joseph August kendisini Macaristan'ın naibi ilan etti (istifaya zorlandığı 23 Ağustos'a kadar görevde kaldı) ve Friedrich'i Başbakan olarak atadı.[5] Yerine 24 Kasım'da, birkaç ay sonra monarşinin yeniden kurulmasına kadar başbakan ve geçici cumhurbaşkanı olarak görev yapan Károly Huszár geçti.

Askeri subaylardan oluşan militan bir anti-komünist otoriter hükûmet, Rumenlerin hemen ardından Kasım ayında Budapeşte'ye girdi. Komünistlerin, sosyalistlerin, Yahudilerin, solcu entelektüellerin, Károlyi ve Kun rejimlerine sempatizanların ve subayların kurmaya çalıştığı geleneksel Macar siyasi düzenini tehdit eden diğerlerinin tutuklanmasına, işkence görmesine ve yargılanmadan infaz edilmesine yol açan bir "Beyaz Terör" ortaya çıktı. İnfaz sayısının yaklaşık 5.000 olduğunu belirtilmektedir.[6] Ayrıca yaklaşık 75.000 kişi hapse atıldı. Özellikle, Macar sağcı ve Rumen güçleri intikam için Yahudileri hedef aldı. Nihayetinde Beyaz Terör, çoğu sosyalist, entelektüel ve orta sınıf Yahudilerden oluşan yaklaşık 100.000 kişiyi ülkeyi terk etmeye zorladı.[7]

Amiral Miklós Horthy, 16 Kasım 1919'da Ulusal Ordunun komutanı olarak Budapeşte'ye giriyor. Gellért Oteli önünde şehir yetkilileri tarafından karşılanıyor.

1920 ve 1921'de, iç kaos Macaristan'ı kasıp kavurdu. Beyaz Terör Yahudileri ve solcuları rahatsız etmeye devam etti, işsizlik ve enflasyon yükseldi ve beş parasız Macar mülteciler komşu ülkelerden sınırı geçerek bocalayan ekonomiye yük oldu.[8] Hükûmet halka çok az yardım edebildi. Ocak 1920'de Macar erkek ve kadınları, ülkenin siyasi tarihindeki ilk gizli oyları kullandılar ve büyük bir karşı-devrimci ve tarımcı çoğunluğu tek kamaralı parlamentoya seçtiler. İki ana siyasi parti ortaya çıktı: sosyal açıdan muhafazakar Hristiyan Ulusal Birlik Partisi ve toprak reformunu savunan Ulusal Küçük Çiftlik Sahipleri ve Tarım İşçileri Partisi. 29 Şubat 1920'de parlamento Macar monarşisini yeniden kurarak cumhuriyeti sona erdirdi ve Mart ayında hem 1723 Pragmatik Yaptırımını hem de 1867 Uzlaşmasını iptal etti. Parlamento, bir kralın seçimini iç karışıklık yatışana kadar erteledi. Eski Avusturya-Macaristan amirali Miklós Horthy, 1944'e kadar elinde tutacağı bir pozisyon olan naip oldu.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  4. ^ Jörg K. Hoensch (1996). A history of modern Hungary, 1867-1994. Internet Archive. Longman. ISBN 978-0-582-25649-1. 
  5. ^ "ANNO, Neue Freie Presse, 1919-08-24, Seite 2". anno.onb.ac.at. 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2024. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Macaristan İmparatorluğu</span> 1867 ile 1918 yılları arasında Orta Avrupada var olan bir monarşi

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Orta Avrupa'da hüküm sürmüş ve I. Dünya Savaşı'ndan sonra yıkılmış bir imparatorluktur. Bu imparatorluğu oluşturan Avusturya İmparatorluğu ve Macaristan Krallığı aslında içişlerinde bağımsız iki ayrı ülkeydi fakat dışişleri açısından, Avrupa'nın birçok ülkesinde hüküm süren Habsburg Hanedanı'na mensup tek bir Habsburg imparatoru tarafından yönetilmekteydi. Resmî para birimi Kron'du.

<span class="mw-page-title-main">Karl Renner</span> 4. Avusturya cumhurbaşkanı

Karl Renner (Almanca telaffuz: [kaʁl ˈʀɛnɐ]; d. 14 Aralık 1870, Untertannowitz Avusturya Sosyaldemokrat Partisi kurucularından ve Avusturya'nın İkinci Cumhuriyet'inin ilk devlet başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan tarihi</span> Macaristan ülkesinin tarihi

Macaristan tarihi, Macarların ya da Avrupa'da bilinen adları ile Hungarların kökenine ilişkin genel olarak kabul edilen görüş belirsiz ve tartışmalı olmasına karşın; onların milattan sonra 9. yüzyıla kadar Avrasya'nın ovalarında yaşayan göçebe topluluklar oldukları yönündedir.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Krallığı</span> Orta Avrupada uzun yıllar hüküm süren bir krallık

Macaristan Krallığı, Orta Çağ'dan 20. yüzyıla kadar yaklaşık bin yıl boyunca Orta Avrupa'da varlığını sürdüren bir monarşiydi. Macaristan Prensliği, ilk kral I. István'ın 1000 yılı civarında Estergon'da taç giymesi üzerine bir Hristiyan krallığı olarak ortaya çıktı; ailesi 300 yıl boyunca monarşiyi yönetti. 12. yüzyıla gelindiğinde krallık Avrupalı bir güç haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Lajtabánság</span>

Lajtabánság veya Leitha Banate, Avusturya'nın şu anda Burgenland federal eyaletinin bulunduğu bölgede kısa ömürlü bir batı Macar eyaletiydi. 4 Ekim ve 10 Kasım 1921 tarihleri arasında, Trianon Antlaşması'nın ve Macar Krallığı ordusunun geri çekilmesinin ardından ve Venedik protokolüne göre bölgede Sopron plebisitinin düzenlenmesinin ardından vardı.

<span class="mw-page-title-main">Béla Kun</span> Macar komünist devrimci (1886-1938)

Béla Kun [ˈbeːlɒ kun], Macar komünist politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan bayrağı</span> Ulusal bayrak

Macaristan Bayrağı, Macaristan devletinin resmi ulusal bayrağı.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Sovyet Cumhuriyeti</span>

Macaristan Sovyet Cumhuriyeti Macaristan'da Béla Kun'un liderliğinde kurulan komünist bir rejimdir. Rusya'daki Bolşeviklerin yaptığı Ekim Devriminin ardından Avrupa'da kurulan Marksist-Leninist politikaların uygulandığı ilk komünist hükûmettir. Ömrü sadece dört ay sürmüştür. Romanya'nın Budapeşte'yi işgaliyle düşmüştür. Bu devletin varisi Macaristan Krallığı'dır. Krallık (1920-1944) arasında hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Tibor Szamuely</span>

Tibor Szamuely, Macar komünist politikacı, kısa ömürlü olan Macaristan Sovyet Cumhuriyeti yönetiminde yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Alman-Avusturya Cumhuriyeti</span> Orta Avrupada eski bir devlet (1918–1919)

Alman-Avusturya Cumhuriyeti, I. Dünya Savaşı'nın ardından Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun dağılması sonucu çoğunlukla Almanca konuşan nüfus üzerinde kurulan bir devletti. 1919 yılında yapılan Saint-Germain Antlaşması ile Birinci Avusturya Cumhuriyeti kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gyula Peidl</span> Macar siyasetçi

Gyula Peidl, Macar sosyalist siyasetçi. 1919 yılında Macaristan Devlet Başkanı ve Başbakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Ferenc Keresztes-Fischer</span> Macar siyasetçi

Ferenc Keresztes-Fischer, Macar avukat ve siyasetçi. Macar Pécsi Takarékpénztár Rt. bankasının danışmanlığını yapmıştır. 1921-1931 arasında Baranya valiliği, 1925-1931 arasında Somogy valiliği yapmıştır. 1931-1935 ile 1938-1944 arasında olmak üzere iki kere Macaristan içişleri bakanı olarak atanmıştır. Hem solcu hem de sağcı siyasi hareketlere uygulanan polis terörünü yönetti. 12 Eylül 1938'de OMIKE'nin eylemlerini artırmasına izin verdi. II. Dünya Savaşı sırasında Kral Naibi Amiral Miklós Horthy'nin etkin bir destekçisiydi. Pál Teleki'nin ölümünden sonra 3 Nisan 1941'de vekâleten başbakan oldu. Bir yıl sonra 7 Mart 1942'de başbakan Bárdossy, Naip Horthy tarafından zorla istifa ettirilince içişleri bakanı olan Ferenc-Keresztes bir kere daha vekâleten başbakan oldu ve 9 Mart'ta Miklós Kállay başbakanlığa atanana kadar görevde kaldı.

<span class="mw-page-title-main">István Bethlen</span> Macaristan başbakanı (1874-1946; hd. 1921-1931)

Kont István Bethlen de Bethlen Macar aristokrat ve siyasetçi. 1921 ila 1931 yılları arasında Macaristan başbakanı olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Demokratik Cumhuriyeti</span>

İlk Macar Cumhuriyeti veya dönemdeki ismiyle Macaristan Halk Cumhuriyeti kısa ömürlü halk cumhuriyeti, 1918 sonlarından 1919 ortalarına kadarlık olan kesinti arasında yaşadı. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun dağılması sonucu kuruldu. Macar Halk Cumhuriyeti, Macaristan Krallığı'nın yerini almış ve yerine başka bir kısa ömürlü devlet getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Terör (Macaristan)</span>

Kızıl Terör, 1919'da kurulan Macaristan Sovyet Cumhuriyeti'nin dört ay süren rejiminde antikomünist kişilere uygulanan kızıl terör. Sovyet Rusya'da uygulanan Kızıl Teröre hem amaç hem de etki bakımımdan benzerliği nedeniyle o aynı ad ile anıldı. Kısa bir süre sonra tıpkı Sovyet Rusya'da olduğu gibi komünistlere karşı Beyaz Terör izledi.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Avusturya Cumhuriyeti</span> Avusturya devlet olma dönemi (1919–1934)

Birinci Avusturya Cumhuriyeti , I. Dünya Savaşı'nın sonunda 10 Eylül 1919'da Saint-Germain Antlaşması'nın imzalanmasından sonra kuruldu ve 1934'te Engelbert Dollfuss ve Anavatan Cephesi'nin diktatörlüğüne dayanarak Austrofascist Avusturya Federal Devleti'nin kurulmasıyla sona eren devlettir. Cumhuriyetin anayasası 1 Ekim 1920'de yürürlüğe girmiş ve 7 Aralık 1929'da değiştirilmiştir. Cumhuriyet döneminde sol ve sağ görüşlere sahip olanlar arasındaki şiddetli çekişmeler giderek daha belirgin hale geldi. Bu da 1927 Temmuz İsyanı'nı ve 1934 Avusturya İç Savaşı'nı başlattı.

<span class="mw-page-title-main">Ok Haç Partisi</span>

Ok Haç Partisi, Macaristan'da II. Dünya Savaşı öncesi ve sırasında etkili olmuş, Ferenc Szálasi önderliğinde aşırı sağcı bir partiydi. 15 Ekim 1944 - 28 Mart 1945 arasında iktidarda olan hareket Nazilerle iş birliği halinde oldu. İktidarı sırasında özellikle solcular, Yahudiler ve Romanlara karşı işledikleri yargısız infazlarda binlerce kişiyi katletmiştir. Ayrıca yaklaşık 80 bin Macar vatandaşı da Nazi toplama kamplarına gönderilmiştir. Savaşın ardından parti ve lider kadrosu Macar mahkemelerinde savaş suçlusu olarak yargılanmış ve hüküm giymiştir.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan arması</span>

Macaristan arması, Macaristan'ın resmî devlet armasıdır.

1918 ile 1920 yılları arasında Macaristan'da bir devrimler ve müdahaleler dönemi yaşandı. Macaristan Demokratik Cumhuriyeti, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda 1918'de Yıldızpatı Devrimi sırasında Mihály Károlyi tarafından Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun yıkıntılarından kuruldu. 1919'da cumhuriyet başka bir devrimle devrildi ve Macaristan Sovyet Cumhuriyeti kuruldu. Çözülmemiş çatışmalar, 1919'da Macaristan ile komşu devletler arasında savaşlara yol açtı. Macaristan Sovyet Cumhuriyeti, Romanya işgalinden sonra sona erdi. Versay'daki 1920 Trianon Antlaşması, Macaristan Krallığı'nı yarattı.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz Terör (Macaristan)</span>

Macaristan'daki Beyaz Terör, karşı devrimci askerler tarafından Macaristan'ın kısa ömürlü Sovyet cumhuriyetinin ve Kızıl Terör'ün destekçilerini yok etmek için yürütülen iki yıllık bir baskıcı şiddet dönemiydi (1919-1921). On binlerce kişi yargılanmadan hapsedildi ve 1.000 kadar insan öldürüldü; kurbanların çoğu Yahudiydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.