Macaristan-Osmanlı savaşları

Osmanlı-Macaristan Savaşları
Tarih	1456-1526
Bölge	Macaristan
Sonuç	Kesin Osmanlı zaferi ; • Osmanlı-Habsburg Savaşları başladı. ; • Macar Krallığı'nın büyük bir bölümü Osmanlıların diğer bir bölümü ise Habsburgların eline geçti.
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu ; Kırım Hanlığı	Macaristan Krallığı ; Hırvatistan Krallığı ; Kutsal Roma İmparatorluğu ; • Bohemya Prensliği ; • Bavyera Prensliği ; Papalık Devleti ; Lehistan Krallığı;
Komutanlar ve liderler
Kanuni Sultan Süleyman; I. Devlet Giray	II. Lajos (ölü); Pál Tomori (ölü); György Zápolya
Çatışan birlikler
125.000-135.000	270.000-260.700
Kayıplar
64.500 civarında	93.000 civarında

16. yüzyıla gelindiğinde Osmanlılar'ın Balkanlar'daki gücü giderek artarken, Macaristan Krallığı köylü isyanlarıyla giderek zayıflıyordu. II. Ulászló'nun ölümünden (1516) sonra dokuz yaşında tahta geçen II. Lajos döneminde Macaristan'a yönelik Osmanlı tehdidi yeniden yükseldi. Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman, 1521'de Belgrad'ı almasından sonra, 23 Nisan 1526 tarihinde başlayarak, 5 Ekim 1526 tarihinde sona eren ve "Engürüs Seferi" adı verilen 3. sefer-i hümayununda, Macar kuvvetlerinin son direnişi gösterdiği ve Macar kralı Lajos'un da yaşamını yitirdiği Mohaç Savaşı'nın (29 Ağustos 1526) ardından başkent Budin'e girerek bağımsız Macaristan Krallığı'na son verdi.

Osmanlı kuvvetlerinin Macaristan'dan çekilmesinden sonra, Mohaç Savaşı'nda ölen son Macar kralı II. Lajos, ardıl bırakmadığı için sahipsiz kalan Macar tahtı için Macar milliyetçilerinin desteklediği Erdel (Transilvanya) voyvodası János Zápolya ile Avusturya Arşidükü I. Ferdinand arasında bir mücadele başladı. Tokaj kentinde toplanan bir Diet meclisi Zápolya'yı (16 Ekim 1529); Bratislava (Pressburg) kentinde toplanan ikinci bir Diet meclisi de Ferdinand'ı (16 Aralık 1626) Macar kralı seçince Macaristan ikiye bölünmüş oldu. Bunlardan kuzey-batı ve batı sınır boyları Ferdinand'ın, Osmanlı egemenliği altındaki Orta Macaristan'la Erdel de Zápolya'nın yönetimine girdi. Türk korumasındaki Zápolya'ya saldıran ve onu Tokay Savaşı'nda yenen Ferdinand, ardından Budin'i ele geçirerek (1527) rakibi Zápolya'yı sadece Erdel'le yetinmek zorunda bıraktı. Bu olumsuz gelişmeler karşısında yeniden Macaristan üzerine yürüyen Kanuni, elden çıkan tüm kentleri geri alıp Budin sarayında parlak bir törenle Zápolya'ya Macar krallık tacını giydirdikten sonra Avusturya topraklarına girdi ve Viyana'yı kuşattıysa da (I. Viyana Kuşatması) alamadan geri döndü (1529). János Zápolya Osmanlıların desteğiyle ülke topraklarının üçte ikisine egemen olurken, Ferdinand da batıda kalan toprakları elinde tuttu.

Vergi vermek koşuluyla Macaristan'ın kendisine bırakılması yolundaki önerisi Osmanlı Devleti tarafından reddedilen (1530) Ferdinand, generallerinden Wilhelm von Roggendorf'u Macaristan üzerine gönderdi. Zápolya'nın başkenti Budin'i kuşatan von Roggendorf, Zigetvar Seferini bırakıp geri dönen Kasım Paşa'nın kuşatmayı yararak kente girmeyi başarması ve yardıma gelen Semendire sancakbeyi Mehmet Bey'in akıncılarını, Sadrazam Pargalı İbrahim Paşa'nın büyük ordusunun öncüleri sanması üzerine kuşatmayı kaldırarak kaçtı (1531). Bir süre sonra İkinci Avusturya Seferi'ne çıkan Kanuni, Kanije kalesini alıp Gratz önlerine geldi (1532). Bunun üzerine Zápolya'nın krallığını tanıyan ve elindeki Macar toprakları için Osmanlı Devleti'ne yıllık vergi ödemeyi kabul eden Ferdinand ile bir barış antlaşması yapıldı (1533).

Kanuni'nin, Türk egemenliğinde olmak koşuluyla Macar Krallığı'na atadığı Zápolya, velinimeti sayılan padişaha ihanet ederek Ferdinand'la gizli bir antlaşma imzaladı (1538). Buna göre Ferdinand onu yaşam boyu Macar Kralı tanıyacak, ancak karşılığında, Ferdinand János Zápolya'nın vârisi sayılacak, bekar olduğu ve mirasçısı bulunmadığı için ölümünden sonra Zápolya'nın ülkesi Ferdinand'a geçecekti. Bu antlaşmanın haberini alan Kanuni ve Macar milliyetçilerinin zoruyla Polonya Kralı I. Zygmunt'un kızıyla evlendirilen (1539) Zápolya'nın János Zsigmond adı verilen bir oğlu oldu. Ancak, Zápolya çocuk doğduktan 15 gün sonra ölünce (22 Ağustos 1540), Ferdinand Macar topraklarını istilaya başladı.

Bunun üzerine 20 Haziran 1541'de başlayan ve "Budin Seferi" adlı verilen yeni bir Macaristan seferine çıkan Kanuni, Macaristan'ı bir Osmanlı eyaleti (Budin Eyaleti) olarak doğrudan merkeze bağlarken Doğu Macaristan ve Transilvanya'da da tabi bir hükûmet "Erdel Prensliği" tesis etti. Küçük kralla ailesini de Erdel Prensi sıfatıyla bu ülkeye gönderdi. Böylece Macaristan'ın orta ve güney bölgelerini doğrudan Osmanlı topraklarına katarken, yıllık bir vergi karşılığında Ferdinand'ın batıdaki egemenliğini tanıdı. Budin merkezli olmak üzere kurulan yeni eyaletin ilk beylerbeyliğine Ramazanoğlu Uzun Süleyman Paşa atandı (28 Kasım 1542).

Kanuni Sultan Süleyman'ın 23 Nisan 1543 tarihinde başlayan ve "Estergon Kuşatması" adı verilen 10. sefer-i hümayunundaki yeni fütuhatı Macar ülkelerindeki Osmanlı hakimiyetini genişletip kesinleştirirken, Almanya İmparatorluğu da 8 Ekim 1547 tarihinde imzalanan "İstanbul Barışı" ile bu fiili durumu kabul etmek zorunda kaldı. Banat bölgesinde, Rumeli Beylerbeyi Sokollu Mehmed Paşa ve İkinci Vezir Damad Kara Ahmed Paşa'nın 10 Temmuz 1551'de başlayan ve 19 Ekim 1552 tarihinde sona eren "Erdel Seferi" sırasında, Temeşvar şehrinin fethi sonrası "Temeşvar Beylerbeyliği" kuruldu (1552).