İçeriğe atla

Mağlisa

Mağlisa (Gürcüce: მაღლისა; okunuşu: "mağlisa"), tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Eruşeti'deki bir tepe ve bu tepedeki yapı kalıntılarıdır. Mağlisa Dağı (2315 m) olarak da bilinen yer, günümüzde Hanak ilçesine bağlı Binbaşak köyünün sınırları içinde bulunmaktadır.[1] Gürcüce bir kelime olan "mağlisa" (მაღლისა), yüksek anlamındaki "mağali" (მაღალი) kelimesinden türemiş olup "yüksek yer" veya "yüksek yere ait" anlamına gelir.[2]

Mağlisa Dağı'nın zirvesinde, harap haldeki yapı kalıntıları ile bir kulenin duvarları günümüze de ulaşmıştır. Gürcü arkeolog Ekvtime Takaişvili 1909 yılında bu kuleden Guguba köyünün tepesinde olduğunu yazmış, ancak kuleyi tanımlamamıştır. Yapı kalıntılarının bulunduğu yer, surlarla çevrilmiştir. Harçsız inşa edilmiş olan bu surların günümüze kalan kısmının yüksekliği 1 metre kadardır. Giriş kapısı bugün de fark edilmektedir. Yapıların yayıldığı alanın kuzeydoğu kısmında yer alan kulenin yüksekliği 6 metreyi bulur. Mağlisa Kulesi, aynı büyüklükte kesme taşlarla harç kullanılarak inşa edilmiştir. Kulenin genişliği 13 metrededir, fakat zarar gördüğü için genişliğini tespit etmek mümkün olmamıştır. Kulenin kuzeybatı köşesi görece sağlam ulaşmıştır. Kompleksin güneydoğu kısmında büyükçe kesme bir taş (3 × 2 m) tespit edilmiştir. Bunun bir mezar taşı olduğu tahmin edilmektedir. Mağlisa Kulesi etraftaki köylerden görünmektedir. Eski çağlardan kaldığı anlaşılan kule, Orta Çağ'da da kullanılmıştır. Kulede ve bazı yapılardaki kalıntıların Orta Çağ'dan kaldığı tespit edilmiştir. Mağlisa Kulesi'nden Cavaheti, Eruşeti ve Palakatsio bölgeleri ile Çıldır ve Kartsahi tepeleri görünmektedir. Kulenin bu bölgeler arasında düşman saldırılarına karşı haberleşme sisteminin bir parçası olduğu anlaşılmaktadır.[3][4]

Bu kalıntıların olduğu yer köylüler tarafından kutsal bir yer sayılmakta ve “Ziyaret” olarak adlandırılmaktadır. Tao-Klarceti bölgesinde yaygın olarak eski kiliselerin bulunduğu tepelere “ziyaret” adı verilmiştir.[3] Sami Patacı "Transkafkasya Arkeolojisi Kapsamında Ardahan" adlı makalesinde Mağlisa'dan "Ziyaret Kale" olarak söz emiş, 2013-2015 yılları arasındaki arkeolojik yüzey araştırmaları sırasında alanda tespit edilen seramiklerin Erken Tunç Çağı ve Demir Çağı'na tarihlendirildiğini belirtmiştir.[5]

Kaynakça

  1. ^ "Mağlisa Kulesi'nin koruma altına alınmasına dair karar - T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kars Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu" (PDF). 15 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Haziran 2023. 
  2. ^ A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt 7 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  3. ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 31 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
  4. ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 373, ISBN 9789941478178.
  5. ^ Sami Patacı, "Transkafkasya Arkeolojisi Kapsamında Ardahan" - Yeni Türkiye, Temmuz-Aralık 2015, sayı 72, s. 52-86 7 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISSN 1300-4174

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tao-Klarceti</span>

Tao-Klarceti, çağdaş tarih yazıcıları tarafından eski Tao-Klarceti Krallığı'ndaki tarihi ve coğrafi bölgeleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Tao-Klarceti olarak ifade edilen yerler Gürcistan tarihi açısından önemli tarihsel bölgelerdi ve Gürcü Boğazı’ndan başlayıp Küçük Kafkaslar’a değin uzanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Börk, Hanak</span>

Börk, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Çatköy, Hanak</span>

Çatköy, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Oğuzyolu, Hanak</span>

Oğuzyolu, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür. Köyün eski adı Eruşeti'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kolköy, Posof</span>

Kolköy, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Ölçek, Ardahan</span>

Ölçek, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Şeytan Kalesi</span>

Şeytan Kalesi, tarihsel Palakatsio bölgesinde, günümüzde Ardahan iline bağlı Çıldır ilçesinin Yıldırımtepe köyünde, Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Bazı kaynaklarda Çıldır Kalesi olarak da anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Klarceti Kalesi</span>

Klarceti Kalesi, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesiminde, bugün Artvin iline bağlı Ardanuç ilçesindeki Klarceti köyünde eski bir kaledir. Köyün merkezinin 700 m batısında bir kayanın üzerinde, 1440 metre yükseklikte yer alır. İki kulesi bulunan kalenin Orta Çağ'da Klarceti bölgesinde önemli bir işleve sahip olduğu sanılır. Klarceti bölgesi adını bu kaleden almıştır. Ancak eski dönemin kalesinin izlerine henüz ulaşılmış değildir. Mevcut kalıntılar Orta Çağ'dan kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Eruşeti</span>

Eruşeti, Gürcistan’ın tarihi ve coğrafi bölgelerinden biridir. Kura Nehri’nin yukarı havzasında yer alır. Bugün Türkiye sınırları içinde, Ardahan ilinin bir parçasıdır. Öte yandan Eruşeti, tarihsel Tao-Klarceti'yi oluşturan bölgelerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Caki Kalesi</span>

Caki Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Yurtbekler köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Kale, Samtshe-Saatabago prensliğini yöneten Gürcü hanedanı Cakelilerin ikametgâhıydı ve hanedanın adı da buradan gelir.

<span class="mw-page-title-main">Goguba Kilisesi</span>

Goguba Kilisesi, Guguba Kilisesi ve Ugubo Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesinde, eski adı Goguba olan Binbaşak köyünde inşa edilmiş Gürcü kilisesidir. Zaman için hasar görmüş, 1960'larda da insan eliyle tamamen yıkılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mere Kalesi</span>

Mere Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinin Türkiye tarafında, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Mere olan Çakırkoç köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Köyün bugünkü adından dolayı Çakırkoç Kalesi olarak da bilinir.

Çançahi Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Çançahi olan Savaşır köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Köyün adının Savaşır olarak değiştirilmesinden sonra Savaşır Kalesi olarak da adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Eruşeti Kilisesi</span>

Ertşeti Kilisesi, Türkiye sınırları içinde kalmış olan tarihsel Eruşeti bölgesindeki Gürcü kilisesidir. Bugünkü Ardahan ilinin Hanak ilçesinde yer alan Eruşeti köyünde inşa edilmiştir. Gürcistan'daki ilk Hristiyan mabedi olarak bilinir.

Parnaki Kalesi, Pernek Kalesi veya Pernek Oğlan Kalesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Parnaki olan İriağça köyünde Orta Çağ'dan kalma kaledir. Parnaki Kalesi halk arasında Oğlan Kalesi, hemen yakınındaki Avçala Kalesi de Kız Kalesi olarak bilinir.

Thiladzuri Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı ve eski adı Thiladzuri olan Zorlu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.

Çihireti Kilisesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, bugün Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Çihireti olan Yünbüken köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Veli Kalesi Kilisesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Veli olan Sevimli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Kura Nehri vadisinin üst kesiminin Orta Çağ'daki koruma sisteminin bir parçası olan Veli Kalesi'nin içinde yer alır.

Uri Kalesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Uri olan Altaş köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Uri köyünün bugünkü adından dolayı Altaş Kalesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Mere Kilisesi</span> Ardahan Posof Çakırkoç Köyü Orta Çağ Gürcü Kilisesi

Mere Kilisesi Gürcüce: მერეს ეკლესია), tarihsel Samtshe bölgesinin Türkiye kesiminde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Mere olan Çakırkoç köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisedir. Mere Kalesi'nin yakınındaki kilise, Mere Kalesi Kilisesi olarak da bilinir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.