İçeriğe atla

MV Çankaya


MV Çankaya, Rus Donanması'nda Lukull adıyla yat olarak hizmet verirken.
Tarihçe
Türkiye
Adı MV Çankaya
Sahibi

Mehmet Kaptanoğlu ve Kardeşler, İstanbul: MV Çankaya, 1937 ~ 1942
Eski: İzmir Liman İşletmeleri Umum Müdürlüğü, İzmir: MV Çankaya, 1925 ~ 1937
Uşakizade Muammer Bey, İzmir: MV Çankaya, 1923 ~ 1925
Rus İmparatorluk Donanması (1895-1917): Lukull, 1914 ~ 1923
Rus İmparatorluk Donanması (1895-1917): Kolchida, 1890 ~ 1914

Anderson J., Glasgow : SY Katrena, 1886 ~ 1890
İşletmeci Mehmet Kaptanoğlu ve Kardeşler, İstanbul
Sipariş Anderson J., Glasgow (SY Katrena adıyla)
İnşa eden Ramage & Ferguson Ltd., Leith
Yard numarası 60
Bitirilişi 7 Mayıs 1886
Akıbetİstanbul Boğazı'nın 3 mil açığında, İstanbul-Zonguldak-Varna seferi esnasında, Rus Ş-213 denizaltısı tarafından top ateşiyle batırıldı.[1]
Statü Batık
Genel karakteristik
Sınıf ve tipi Kıyı yük gemisi
Tonaj 268 GRT
Uzunluk 54,9 m (180 ft)
Genişlik 7,3 m (24 ft)
Su çekimi 3,3 m (11 ft)
Kurulu güç 700 HP
Rota planı

Buharlı ve yelkenli gemi

Motorlu ve yelkenli gemi (1937 sonrası)
Hız 11 knot (20 km/sa; 13 mph)
Kapasite 264 GRT[2]

MV Çankaya; 264 groston kapasiteli, yelkenli ve motorlu, Türk bandıralı yük gemisi. 23 Şubat 1942'de, Sovyet denizaltısı Ş-213 tarafından, İstanbul Boğazı'nın 3 mil açığında top ateşiyle batırılmıştır.

Tarihçe

1886 tarihinde, Britanyalı Ramage & Ferguson Ltd. şirketi tarafından, İskoçya'nın Leith limanında inşa edildi ve SY Katrena ismiyle J. Anderson'a ait bir Glasgow şirketinde hizmete başladı. 1890'da Rus İmparatorluk Deniz Kuvvetleri tarafından satın alındı. Kolchida adıyla 23 yıl boyunca uskuna, buharlı gemi ve yat sınıflarında hizmet verdikten sonra 1913'te emekliye ayrıldı.[2]

1914'te Lukull adıyla muhabere gemisi (avizo) olarak yeniden göreve başladı. 1918'de Alman İmparatorluk Deniz Kuvvetlerinde aynı isimle yat sınıfında görev yaptı. 1919'da Belarus Deniz Kuvvetlerinde aynı isimle nakliye gemisi olarak görev yaptı. 15 Ekim 1921 tarihinde İtalyan buharlı gemisi Adria ile Kız Kulesi yakınlarında çarpışarak battı.[2]

1923 yılında batık kurtarıldı ve yolcu-kargo gemisi olarak yeniden inşa edildi. Gemiyi aynı yıl İzmirli Uşakizade Muammer Bey satın aldı ve 1942'de batırılana kadar değiştirilmeyecek olan Çankaya ismiyle kullanmaya başladı. 1925'te İzmir Liman ve Körfez İşleri İnhisarı T.A.Ş. tarafından satın alındı. 1934'te İzmir Liman İşletmeleri Umum Müdürlüğü tarafından satın alındı. 1937'de motorlu kargo gemisine çevrildi ve İstanbul'daki Mehmet Kaptanoğlu ve Kardeşleri şirketine satıldı.[2]

Batırılışı

Çankaya, II. Dünya Savaşı sürmekteyken 23 Şubat 1942 akşamı, İstanbul-Zonguldak-Varna seferini yaparken, 30 ton tuğla ve 170 tonluk demir boru yüküyle birlikte, Sovyet denizaltısı Ş-213 tarafından, İstanbul Boğazı'nın 3 mil açığında top ateşiyle batırıldı. Atılan torpidonun hedefi vurmaması üzerine yüzeye çıkan denizaltı iki adet 45 mm topuyla 29 dakika boyunca 55 kez ateş etmiş ve geminin batmasına yol açmıştır.[1] Türkiye II. Dünya Savaşı'nda henüz tarafsız olmasına rağmen, Sovyet denizaltısı Nazi Almanyası'na stratejik malzeme akışını önlemek amacıyla Karadeniz'e giren tüm tarafsız ya da düşman gemilerini batırması yönündeki gizli talimatı yerine getiriyordu.[3] Geminin 10 kişilik mürettabatı saldırıdan kurtulmayı başarmıştır.[4]


Kaynakça

  1. ^ a b İlgili araştırma makalesi 30 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça) 6 Mayıs 2021 tarihinde erişilmiştir
  2. ^ a b c d "MV Cankaya (Çankaya)". Erişim tarihi: 7 Mart 2012. 
  3. ^ D. Frantz, C. Collins, Death on the Black Sea: The Untold Story of the Struma and World War II's Holocaust at Sea, HarperCollins, 2003, s. 256. ISBN 0-06-621262-6.
  4. ^ 26 Şubat 1942 tarihli Vakit Gazetesi

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gemi</span> Ulaşım aracı

Gemi dünya denizlerini, okyanuslarını, nehir, göl ve diğer yeterince derin su yollarını dolaşan, mal ve yolcu taşıyan veya savunma, araştırma ve balıkçılık gibi özel görevleri yapan büyük bir deniz taşıtı’dır. Gemiler genellikle boyut, şekil, yük kapasitesi ve amaca göre teknelerden ayrılır. Yelken çağı'nda "gemi", en az üç Kabasorta arma‘lı direkleri ve tam cıvadra yelken planıyla yelkenli gemi olarak tanımlanır.

DKM <i>Deutschland</i>

Deutschland, II. Dünya Savaşı öncesinde ve savaş sırasında Kriegsmarine'e hizmet eden sınıfının ilk gemisidir. Gemi Almanya tarafından Panzerschiff olarak snıflandırılmış ama daha sonra 1940 yılında ağır kruvazör olarak tekrar sınıflandırılmıştır. Birleşik Krallık o sınıftaki üç gemiye cep zırhlısı ismini vermiştir.

<i>Yavuz</i> (muharebe kruvazörü) Osmanlı İmparatorluğunun I. Dünya Savaşına girmesinde önemli rol oynayan savaş gemisi

Yavuz, Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesinde önemli rol oynayan savaş gemisidir.

<span class="mw-page-title-main">Akagi (uçak gemisi)</span>

Japon Uçak Gemisi Akagi , Japon İmparatorluk Donanmasında II. Dünya Savaşı sırasında hizmet etmiş bir uçak gemisidir. Japon İmparatorluk Donanması için aslında Amagi sınıfı muharebe kruvazörü olarak tasarlamış ve 1922'de Washington Deniz Silahsızlanması Konferansı'nun sonucu gereğince gemi çeşidini değiştirilmiştir. Geminin adı Japonya'nın Kanto bölgesinde bir yanardağ Akagi-Yama 'dan alınmıştır.

Bu liste, Çanakkale Savaşı süresince bölgede görev almış savaş gemilerini göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Struma Olayı</span> Struma gemisinin Karadeniz açıklarında batırılması olayı

Struma Olayı veya Struma Fâciası, II. Dünya Savaşı sırasında Nazilerden kaçan Yahudileri Filistin'e götürmek üzere Romanya'dan yola çıkan Struma gemisinin İstanbul açıklarında Ş-213 Sovyet denizaltısı tarafından batırılmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">USS Pueblo (AGER-2)</span>

USS Pueblo (AGER-2), Amerika Birleşik Devletleri'ne ait istihbarat gemisi, 23 Ocak 1968 günü Pueblo Olayı olarak da bilinen operasyonla Kuzey Kore deniz kuvvetleri tarafından ele geçirilmiştir. Olay sırasında Kuzey Kore yetkililerinin açıklamalarına göre gemi ülke sularına girmiş, ABD yetkililerine göre gemi uluslararası sularda bulunmaktaydı. Pueblo gemisi hâlen Kuzey Kore’nin elindedir ve sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Meşale Harekâtı</span>

Meşale Harekâtı, Britanyalı-Amerikan birliklerin Vichy Fransası kontrolündeki Cezayir ve Fas'ı işgalidir.

<i>Mefkure</i> Türk gemisi

Mefkure II. Dünya Savaşı sırasında, Romanya'dan İstanbul'a giden Holokosttan kaçan Yahudileri taşıyan, Türkiye ve Kızılhaç bandıralı motorlu bir iskuna idi.

<i>Luftwaffe</i> II.Dünya Savaşında Alman Hava Kuvvetleri

Luftwaffe, II. Dünya Savaşı sırasında Alman Wehrmacht birliklerinin hava savaş birimiydi. Almanya'nın I. Dünya Savaşı sırasındaki askeri hava kuvvetleri, İmparatorluk Ordusu'nun Luftstreitkräfte'si ve İmparatorluk Donanması'nın Marine-Fliegerabteilung'u, Mayıs 1920'de Versay Antlaşması'nın şartları uyarınca dağıtıldı ve Almanya'nın herhangi bir hava kuvvetlerine sahip olması yasaklandı.

<span class="mw-page-title-main">David Stoliar</span>

David Stoliar, 24 Şubat 1942'de Sovyet denizaltı Shch-213 tarafından Karadeniz'de Holokost'tan kaçan Yahudileri taşıyan Struma gemisi torpidolandıktan sonra gemiden sağ kurtulan tek kişidir. Diğer 768 Yahudi mülteci ve çoğunluğu Bulgar olan 10 kişilik mürettebat kayıplara karıştı. Ariel Şaron 26 Ocak 2005'teki Knesset konuşmasında olay sırasında 19 yaşında olan Stoliar ve kaçmaya çalışan diğer Köstenceli Yahudilerden bahsetmiştir:

İngiliz Mandası liderleri, kurtuluşu İsrail'de arayan Yahudi mültecilere kapılarını kilitleyerek duygusuzluk ve duyarsızlık gösterdi. Bu sebeple Avrupa'dan kaçan [tam] 769 yolcunun isteği reddedilince biri hariç hepsi denizde ölümle yüzleşti. Savaş sırasında Yahudilerin yok edilişini durdurmak için hiçbir şey yapılmadı.

<span class="mw-page-title-main">Tallinn Tahliyesi</span>

Sovyet Tallinn Tahliyesi, Baltık Filosu'nun bir bölümünün ve kentteki Kızıl Ordu birliklerinin 1941 Ağustos ayında Tallinn'den tahliyesi operasyonudur. Bazı kaynaklarda Tallinn Felaketi ya da Sovyet Dankörkü olarak bilinir.

Ş-213 Sovyet bandıralı Şuka sınıfı denizaltıydı ve en çok Struma gemisini torpidolamasıyla bilinmektedir. Holokost nedeniyle sürlen 791 Yahudi Romanya'dan Filistin'e doğru gitmeye çalışırken 24 Şubat 1942 tarihinde batırıldı. Bir yolcu dışında diğerleri öldü. Ş-213 ise Karadeniz'de Ekim 1942'de tüm personeliyle beraber kaybolmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Simon Brod</span>

Simon Brod (1893-1962), 1900'lü yılların ortasında İstanbul'da yaşamış Aşkenaz Yahudisi. Türkiye'de dönemin Yahudi cemaatinin önderlerindendir. Sultanahmet piyasasının önde gelen tüccarlarındandı. O yıllarda American Jewish Joint Distribution Committee ve Jewish Agency for Palestine örgütlerinde görev almıştır. İkinci Dünya Savaşı sırasında Türkiye'den transit geçerek Filistin'e gitmek isteyen Yahudi mültecilerin yardımına koşan ve aynı mülteciler tarafından efsane olarak tanımlanan bir isimdir. O dönemde İngiliz pasaport ofisinde çalışan Arthur Whitall ve Türk emniyetinde üst düzey bir görevli olan Ahmet Demir ile birlikte transit geçiş yapan göçmenlere gerekli dokümanları düzenlenmesinde yardımcı olmuştur. Adı daha çok Struma faciası ile birlikte anılmaktadır. Bu faciadan kurtulan tek kişi olan David Stoliar'ın da önce Suriye, sonra Tel Aviv'e ulaşmasını sağlamıştır.

HMS <i>E11</i>

HMS E11, Kraliyet Donanması'nın 23 Nisan 1914 tarihinde suya indirilen E sınıfı denizaltısıdır. 1915 yılı Çanakkale deniz harekâtlarındaki en etkili denizaltılardan birisidir. Marmara Denizi'ne yaptığı üç akın seferinde 27'si buhar gücü ile çalışan ve 58'i daha küçük yelkenli tekneler olmak üzere farklı büyüklüklerde 80'den fazla gemiyi batırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çanakkale Savaşı'ndaki denizaltı faaliyetleri</span>

Çanakkale Savaşı'ndaki denizaltı faaliyetleri, I. Dünya Savaşı'nın bir parçası olan Çanakkale Savaşı çerçevesinde, çeşitli devletlerin denizaltıları tarafından Çanakkale Boğazı ve Marmara Denizi'nde sürdürülen faaliyetlerdir. Esas savaştan önce, Aralık 1914'te başlamış ve Aralık 1915'te sonlanmıştı. İtilaf Devletleri'ne bağlı denizaltıların Çanakkale Boğazı'nı geçerek Marmara Denizi'nde denizaltı operasyonları yapmalarının amacı, Gelibolu'yu savunan Osmanlı kuvvetlerinin lojistik durumunu sarsmak olarak görülür. Bununla birlikte İttifak Devletleri'nin bir üyesi olan Alman İmparatorluğu da Osmanlı'yı desteklemek amacıyla savaş sırasında birtakım denizaltı faaliyetleri yürütmüştü.

<i>Kilkis</i> (zırhlı)

Kilkis veya USS Mississippi, 1904-08 yılları arasında Amerikan Donanması tarafından inşa edilen 13.000 tonluk Mississippi sınıfı zırhlı idi. Amerikan donanmasında Mississippi adıyla görev yapan gemi 1914 yılında kardeş gemisi Idaho ile beraber Yunanistan Deniz Kuvvetleri tarafından satın alındı; Mississippi'nin ismi Kilkis, Idaho'nunki de Lemnos olarak değiştirildi. Kilkis ismi İkinci Balkan Savaşı'nda Yunan zaferiyle sonuçlanan Kılkış Muharebesi'nden gelmektedir. Kilkis dört adet 305 mm'lik ana bataryayla donatılmıştı, kardeş gemisi Lemnos ile Kilkis Yunan donanmasındaki en güçlü gemiler idi.

<span class="mw-page-title-main">Askerî gemi</span>

Askerî gemi, Deniz kuvvetleri ve donanma tarafından kullanılan gemi veya botlara verilen genel isimdir. Deniz savaşı için yaratılmıştır. Yapıları ve amaçlarıyla sivil gemilerden farklıdırlar. Askerî gemiler genellikle hasar kontrol sistemi ve silahlarla donatılmış şekilde seyir ederler. Bazı personel taşıma gemilerinde bu donanımlar hafiftir veya bulunmayabilir. Askerî gemiler, inşaat veya amaca göre sivil gemilerden farklıdır. Günümüzde dünya donanmalarında birçok farklı gemi var. Bu gemilerde uçak, helikopter, askerî araç ve askerî teknoloji'ler taşınabilir. Hepsinin farklı uygulamaları vardır ve bazı sınıflandırmalar belirli ülkelere özeldir. Farklı ülkeler çabalarını farklı gemi türlerine harcadılar ve bazıları neredeyse hepsine yatırım yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Atlantik Savaşı</span> Deniz Savaşı

Atlantik Savaşı, tarihteki en uzun, en büyük ve en karmaşık deniz savaşı olarak bilinir. Mücadele, II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle başlamış, Mayıs 1945'teki Alman teslimine kadar sürmüştür. II. Dünya Savaşı'nın ilerleyişine göre savaşa dahil olan ülkeler, deniz muharebelerinden geriye çekilmek durumunda kalan ülkeler olmuştur. Atlantik Savaşı'nın ilk dönemlerinde İngiltere, alman denizaltıları (U-bot) karşısında zorluk yaşamıştır, savaşa ABD'nin katılmasıyla ve teknolojik gelişmelerin muharebe sahasına uygulanmasıyla beraber U-bot saldırıları geriletilmiştir.