İçeriğe atla

MOOD

Bir MOOD Penceresi RICH (Ring Imaging CHerenkov detector - Cherenkov radyasyon halkası dedektörü) dedektörünü izlerken
Bir MOOD Penceresi TPC (Time Projection Chamber - Zaman İzdüşüm Odası) dedektörünü izlerken; birbiri üzerine binen renkli yollar, dedektörün algıladığı kozmik (uzaydan gelen) parçacıkların dedektör hacmi içinde bıraktığı izleri göstermektedir. Denetleniyor olan alt dedektör sistemi kesik üçgen biçiminde olmasına karşın ürettiği verinin eksik olması (bazı elektronik bileşenlerin çalışmadığına işaret) nedeniyle şekli tam olarak görülememektedir.

Nükleer ve yüksek enerji fiziği (YEF) deneyleri boyut, süreç ve eder bakımlarından çok büyük ölçeklidir. Bu dev sistemler, bünyelerinde bulunan alt dedektör sistemlerinden gelen veriyi uygun bir biçimde kalıcı veri saklama birimlerine kaydederler. Kaydedilen bu verinin dedektörlerden alınıp sürekli olarak saklanacakları birimlere gönderilmesi işlevi veri toplama sistemi aracılığı ile sağlanır.

Veri toplama sisteminin işlevlerinden biri de dedektör sisteminin hangi durumda olduğunu belirlemek ve dedekte edilmekte olan fizik olaylarını denetlemektir. Dedekte edilmekte olan fizik olaylarının yeterlilik derecesinin belirli bir seviyede olması, yapılan çalışmanın amacına ulaşması açısından çok önemlidir. Bu yeterlilik seviyesi zamanla deneysel ortama ve onun bileşenlerine (hızlandırıcı, donanım, yazılım ve insan girdisi) bağlı olarak değişir. Deneysel sistemin çıkışındaki verinin, istenen fiziksel olayları içeriyor olabilmesi için sürekli olarak uygun yöntemlerle denetleniyor olması gereklidir.

Dedektör geliştiren gruplar/laboratuvarlar, geliştirdikleri sistemin ürettiği verinin -kendi amaçları doğrultusunda- yeterliliğine yoğunlaşır. Bu alt dedektör sisteminden gelen verinin her bir parçasının (bir bit ya da bir sekizli - byte) kusursuz ve önceden belirlenmiş bir düzen içinde akması gerekir. Hatalı olan herhangi bir durumun çok kısa bir süre içinde belirlenebilmesi ve hatayı düzeltmek için gerekli bilgiye hızla ulaşılabilmesi için veri izleme yazılımı kullanılır. Bu, toplanan verinin -ilgilenilen fiziksel olaylara bağlı olarak- yeterliliğinin belli bir seviyenin üzerinde tutulmasını sağlar.

Karakteristik bir veri izleme yazılımı olan MOOD (Monitor Of On-line Data & Detector Debugger - Canlı veri izleyici ve dedektör hata ayıklayıcı), ROOT (Avrupa Nükleer Fizik Laboratuvarı - CERN' de geliştirilmiş analiz kütüphanesi ve çalışma ortamı) ve DATE (ALICE Data Acqusition (DAQ) and Test Environment - Veri toplama ve test ortamı) kütüphane işlevlerini kullanan bir canlı veri izleme yazılımı olarak İstanbul Üniversitesi Fizik Bölümü ve CERN işbirliği ile geliştirilmiştir. MOOD isimli yazılım, yüksek seviyeli bir veri yeterliliği izleyicisidir ve C/C++ dilleri kullanılarak yazılmıştır.

İlgili bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Fizik, maddeyi, maddenin uzay-zaman içinde hareketini, enerji ve kuvvetleri inceleyen doğa bilimi. Fizik, Temel Bilimler'den biridir. Temel amacı evrenin işleyişini araştırmaktır. Fizik en eski bilim dallarından biridir. 16. yüzyıldan bu yana kendi sınırlarını çizmiş modern bir bilim olmasına karşın, Bilimsel Devrim'den önce iki bin sene boyunca felsefe, kimya, matematik ve biyolojinin belirli alt dalları ile eş anlamlı olarak kullanılmıştır. Buna karşın, matematiksel fizik ve kuantum kimyası gibi alanlardan dolayı fiziğin sınırlarını net olarak belirlemek güçtür.

<span class="mw-page-title-main">Enerji</span> bir sistemin iş yapabilme yeteneğinin ölçüsü

Fizikte enerji, bir cisime veya fiziksel bir sisteme aktarılan, işin performansında ve ısı ve ışık biçiminde tanınabilen niceliksel özelliktir. Enerji korunan bir miktardır; Enerjinin korunumu yasası, enerjinin istenen biçime dönüştürülebileceğini ancak yaratılamayacağını veya yok edilemeyeceğini belirtir. Uluslararası Birimler Sisteminde (SI) enerjinin ölçü birimi joule'dür (J).

Fizik mühendisliğinin konusu, doğadaki maddelerin yapısını ve aralarındaki etkileşimi inceleyen fizik bilimi bulgularının uygulama alanına dönüştürülmesi ile ilgilidir.

<span class="mw-page-title-main">Su bilimi</span> Yerkürenin altında, üzerinde ve yüzeyinde bulunan suları inceleyen bilim dalı

Su bilimi ya da hidroloji, suların yerküre üzerindeki dağılımını ve mekanik, fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini inceleyen disiplinler arası bir bilimdir.

ATLAS deneyi, Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi'nde (CERN) 10 Eylül 2008'de deneyine başlanmış olan Büyük Hadron Çarpıştırıcısında kurulan altı deneyden biridir. Diğerleri CMS deneyi, LHCb deneyi, LHCf deneyi Alice deneyi ve Totem deneyidir. ATLAS ve CMS genel amaçlı, LHCb b-fiziği üzerine, LHCf deneyi astroparçacıklar fiziği, Alice ağır iyon fiziği ve Totem ise toplam tesir kesiti ölçümü üzerinedir.

<span class="mw-page-title-main">SCADA</span>

SCADA terimi, İngilizce "Supervisory Control and Data Acquisition" kelimelerinin ilk harflerinin okunması ile oluşturulan bir kısaltmadır. Kapsamlı ve entegre bir veri tabanlı kontrol ve izleme sistemi olan SCADA ile bir tesise veya işletmeye ait tüm ekipmanların kontrolünden üretim planlamasına, çevre kontrol ünitelerinden yardımcı işletmelere kadar tüm birimlerin otomatik kontrolü, gözetlenmesi ve sonuçların raporlanması sağlanabilir. Temel olarak SCADA yazılımından izleme, kontrol, veri toplama, verilerin kaydı ve saklanması işlevlerini gerçekleştirmesi beklenmektedir.

Antimadde, karşı madde veya karşıt madde, maddenin ters ikizi. Paul Dirac denklemiyle ortaya çıkarılmış ve daha sonraki gözlemlerle de varlığı doğrulanmıştır. Antimadde en basit hâliyle normal maddenin zıddıdır. Antimaddenin atomaltı parçacıkları, normal maddeye göre zıt özellikler taşımaktadır. Bu atomaltı parçacıkların elektrik yükleri, normal maddenin atomaltı parçacıklarının tam tersidir. Antimadde, Büyük Patlama'dan sonra normal maddeyle birlikte oluşmuştur; fakat sebebinin ne olduğunu bilim insanları tam anlamıyla bilemeseler de evrende oldukça nadir bulunmaktadır.

Tau; tau leptonu, tau parçacığı veya tauon olarak adlandırılır. Tau negatif yüklü, elektron benzeri bir temel parçacıktır. Yarım spinlidir. Elektron, müon ve üç nötrinolara birlikte tau lepton kategorisindedir. Tau da tüm parçacıklar gibi, bir antimadde karşılığına sahiptir; Tau'nun bu durumuna "antitau" denir..

<span class="mw-page-title-main">Veri izleme yazılımı</span>

Veri izleme yazılımı, genel olarak deneysel sistemlerin ürettiği veriyi izleyen, denetleyen, olası hata durumlarını bu hataların giderilebilmesini olanaklı kılabilecek bilgilerle birlikte derleyen ve çoğunlukla veri toplama sistemini oluşturan ağ düğümleri üzerinde çalışan bilgisayar programlarıdır.

Genel olarak deneysel sistemler boyut, süreç ve eder bakımlarından göreceli olarak büyük ölçeklidir. Bu sistemler, bünyelerinde bulunan alt dedektör sistemlerinden gelen veriyi uygun bir biçimde kalıcı veri saklama birimlerine kaydederler. Kaydedilen bu verinin dedektörlerden alınıp sürekli olarak saklanacakları birimlere gönderilmesi işlevi veri toplama sistemi aracılığı ile sağlanır. Veri toplama sistemleri yazılım ve donanım başlıkları altında incelenebilecek bileşenlerden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Teorik fizik</span> fizik biliminin bir branşı

Teorik fizik, fiziğin matematiksel modellemeler ve fiziksel nesnelerin soyutlandırılmaları çalışmaları ve doğa olaylarını açıklayan, gerçekselleştiren ve tahmin yürüten fizik dalıdır. Bu deneysel fiziğin zıttıdır ki deneysel fizik araçlarla bu olayları soruşturur.

<span class="mw-page-title-main">Simülasyon</span> gerçek bir dünya süreci veya sisteminin işletilmesinin zaman üzerinden taklit edilmesi

Simülasyon veya benzetim, teknik olmayan anlamda bir şeyin benzeri veya sahtesi anlamında kullanılır. Teknik anlamda gerçek bir dünya süreci veya sisteminin işletilmesinin zaman üzerinden taklit edilmesidir. Sistem nesneleri arasında tanımlanmış ilişkileri içeren sistem veya süreçlerin bir modelidir.

W ve Z bozonları, zayıf etkileşime aracılık eden temel parçacıklardır. Bu bozonların keşfi parçacık fiziğinin Standart Modeli için büyük bir başarının müjdecisi oldu.

<span class="mw-page-title-main">Görelilik ilkesi</span> Fizik yasalarının tüm referans çerçevelerinde aynı olması gerektiğini belirten fizik ilkesi

Görelik teorisi ya da basitçe fizikte görelilik genellikle Albert Einstein'ın iki teorisini kapsar. Bunlar özel görecelik ve genel göreceliktir.

Bölüm, Karadeniz Teknik Üniversitesi Kanuni Kampüsü içinde yer alan kendi bölüm binasındaki derslik ve laboratuvarları ile her yıl 600 civarında lisans öğrencisine hizmet vermektedir. Her yıl 85-100 arasında öğrenci alınan bölümde 6 profesör, 6 doçent, 12 yardımcı doçent, 1 öğretim görevlisi ve bir uzman bulunmaktadır. Ayrıca 20 araştırma görevlisi de eğitim-öğretimin değişik kademelerinde yardımcı elemanlar olarak hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hesaplamalı fizik</span>

Hesaplamalı fizik, fizik sorunlarını çözebilmek için sayısal algoritmaların üretilmesi ve gerçeklenmesini içerir. Genelde kuramsal fizikin bir alt dalı olarak değerlendirilir ancak bazen de kuramsal ve deneysel fizik arasında orta bir dal olarak da düşünülür.

<span class="mw-page-title-main">Gömülü sistem</span> Belli bir fonksiyonu yapmaya yönelik bilgisayar sistemi

Gömülü sistem, bilgisayarın kendisini kontrol eden cihaz tarafından içerildiği özel amaçlı bir sistemdir. Genel maksatlı, örneğin kişisel bilgisayar gibi bir bilgisayardan farklı olarak, gömülü bir sistem kendisi için önceden özel olarak tanımlanmış görevleri yerine getirir. Sistem belirli bir amaca yönelik olduğu için tasarım mühendisleri ürünün boyutunu ve maliyetini azaltarak sistemi uygunlaştırabilirler. Gömülü sistemler genellikle büyük miktarlarda üretildiği için maliyetin düşürülmesinden elde edilecek kazanç, milyonlarca ürünün katları olarak elde edilebilir.

Deneysel fizik, evren hakkında bilgi toplamak için fiziksel olguları gözlemleyen fizik disiplinleri ve alt disiplinleridir. Yöntemleri, Cavendish deneyi gibi basit deney ve gözlemlerden, Büyük Hadron Çarpıştırıcısı gibi komplike deneylere kadar disiplinleri arasında farklılıklar gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Veri edinimi</span>

Veri edinimi gerçek dünyanın fiziksel koşullarını ölçen ve elde edilen örnekleri bilgisayar tarafından manipüle edilebilen dijital sayısal sonuçlara dönüştüren sinyalleri örneklendirme sürecidir. Veri edinim sistemleri DAS VEYA DAQ ile kısaltılmıştır. Genellikle analog dalga formlarını işlemek için dijital değere dönüştürür.

CEBAF Büyük Kabul Spektrometresi (CLAS), Newport News, Virginia, Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunan Jefferson Laboratuvarı'ndaki deneysel Hall B'de bulunan bir nükleer ve parçacık fiziği dedektörüdür. Dünyanın birçok ülkesinden 200'den fazla fizikçinin işbirliğiyle nükleer maddenin özelliklerini incelemek için kullanılır.