MHL(Mobile High-Definition Link)

MHL(Mobile High-Definiton Link) cep telefonları, tabletleri ve diğer uyumlu tüketici elektronik ürünleri(CE) yüksek çözünürlüklü televizyonlara(HD Televizyonlar) ve ses alıcı cihazlara bağlanmak için tüketicilerin kullandığı bir endüstri standardıdır. MHL ile uyumlu ürünler listesine adaptörler, otomobil aksesuarları, ses/görüntü alıcıları, Blu-Ray Disk Oynatıcıları,akıllı telefonlar, tabletler, televizyon aksesuarları gibi birçok ürün girmektedir. MHL aynı zamanda Nokia, Samsung, Silicon Image, Sony ve Toshiba'nın dahil olduğu büyük mobil ve tüketici elektronikleri şirketlerinin ortaklaşa oluşturduğu bir şirketler birliğidir.

Tarihi

HDMI standartlarını bulan şirketlerden biri olan Silicon Image, başlangıçta Ocak 2008 Consumer Electronics Show(CES) etkinliğinde TMDS(transition-minimized differential signaling) teknolojisine dahalı bir mobil bağlantı göstermişti.^[1] Bu arayüz, gösteri sırasında "Mobile High Definition Link" olarak adlandırılmış ve MHL uluslararası iş birliği tarafından anons edilen bu uygulamanın öncüsü olmuştu. Bu şirket bu ürünün herhangi bir birime gönderilmeyeceğini söylemişti fakat bu ürün, bir iş birliğinin başlangıcının bir yolu olarak kullanılmıştı.^[2]

Bu işbirliği Eylül 2009'da duyuruldu^[3] ve bu MHL Şirketler Birliği Nisan 2010'da Nokia, Samsung, Silicon Image, Sony ve Toshiba tarafından kuruldu. MHL tanımlaması(versiyon 1.0) Haziran 2010'da yayınlanmış ve Mayıs 2011'de ilk kullanılabilir perakende MHL uyumlu ürünler işaretlenmişti.

Bu şartnamenin kısaltılmış versiyonu 14 Nisan 2010'da indirmeye uygun hale gelmişti.^[4] MHL tanımlaması(versiyon 1.0) Haziran 2010'da yayınlanmıştı.^[5] The Compliance Test Specification (CTS) ise announced on 21 Aralık 2010'da anons edildi.^[6]

2014'te anons edilen bir milyardan fazla ürünle uyumlu olan MHL, bu standardın oluşturulduğu günden beri nakliye edilmektedir.^[7]

Overview

MHL aslında akıllı telefonlar ve tabletles gibi mobil cihazlar için tasarlanmıştır.

Yüksek çözünürlüklü televizyon ve 8 kanallı üç boyutlu ses
HDCP(High-bandwidth Digital Content Protection) ile şifrelenmiş video ve ses
Ses, video ve yardımcı verileri için TMDS(Transition Minimized Differential Signaling) teknolojisi
Kablo üzerinde 5-volt DC güç
HDMI-CEC sayesinde uzaktan cihazların kontrolü

Mobil cihazların ihtiyaç duyduğu uyumu daha iyi sağlamak için MHL'nin HDMI'dan farkları aşağıdakilerdir:

HDMI'daki 19 kablo yerine 5 kablo-toprak, kontrol, güç ve veri için bir çift diferansiyel-. Bu daha az yer kaplayan kabloları ve mobil cihazlar için daha küçük konektörlere imkân sağlıyor.
HDMI'ın uyku modunda olan alıcının uyanmasını sağlamak için 50mA'da(0.25W) kaynaktan 5 volt sağlamak için güç kablosunu kullanmasının aksine MHL kaynağın şarj durumunu korumak için 900mA'da(4.5W) alıcıdan bu voltajı sağlamak için bu güç kablosunu kullanır. Bu hem şarj edilen hem de süresiz olarak MHL'nin çalışacak biçimde bataryayı tüketmeden yeterli olan 4.5W'u sağlayan sadece tek bağlantı noktalı mobil cihaz imkânını sağlar. Cihazların MHL için kullanacağı bağlantı noktasından ihtiyacı olan enerji, MHL 2.0 için uygun şartlarda olmayabilir; MHL 3.0 bu enerji gereksinimini 2 A'ya (10 W) kadar yükseltmektedir.
MHL bağlantı noktaları sadece MHL için atanabileceğine rağmen en çok kullanılan bağlantı noktalarını ortak kullanabilmek için tasarlanmış bir standarttır.
Tipik bir MHL kaynağı; kontrol kablosu üzerinden MHL özellikli bir alıcının farkına vardığında "USB" den MHL bağlantı noktasına dönüşebilen standart 5 pinli will micro-usb duydaki USB 2.0 ile paylaşılabilir.
Tipik bir MHL alıcısı 19 pinli HDMI duyunu HDMI ile paylaşabilir. Bu standart, güç(pin 18) ve toprak(pin 5, 11, ve 17), MHL kontrolü için HDMI Bağlantı Tespit Kablosu(pin 19) ve MHL'nin veri aktarımı için HDMI'nin Data0 kanalını(pin 7 ve 9) aynı şekilde kullanır.
HDMI'nın her bir çift(pin 1-12) için ayrı bir topraklama, saat için dördüncü bir çift ile birlikte fiziksel olarak ayrı üç ayırıcı çiftler üzerinden paralel olarak bir pikselin üç baytını iletmesinin aksine MHL bir çift üzerinde (7 ve 9) sırasıyla iletir.
MHL; HDMI'da HDMI-CEC (13), DDC (15-16), ve HEC (14 ve 19) fonksiyonları için ayrılan 5 kablo yerine tek kablo ile bu fonksiyonları kontrol eder.
Normal modda MHL, MHL2.0 standardı için 75 MHz'e kadar 1080i ve 720p için yeterli olan tıpkı HDMI gibi 24 bit renk sinyalini verir. Her üç bayt, 75 MHz'de saniyede 2.25 Gbit veri hızındaki veri kanallarındadır.
MHL, HDMI'nin üç kanalının sadece ilk ikisini kullanan PackedPixel Mod ile 1080p ihtiyacını sağlar. Bu; 16 bitleri, iki 10 bit çerçevelerinde taşımak için her pikseli daraltır. Piksel saati ikiye katlanmıştır ve kontrol kanal saniyede 3 Gbit hızındadır.
MHL'nin seri sinyal verişi, HDMI ve DVI'ın 3 kanallı paralel sinyalizasyonu ile uyumsuzluk hale gelir. Bu nedenle, bir MHL kanalının her iki ucu tamamen standart uygulanmalıdır. Özellikle bir MHL kaynağı, sıradan bir HDMI ve DVI ekranı kullanacamaz. Bu sınırlamanın basitçe bir MHL-HDMI dönüştürücü MHL çubuk ile üstesinden gelinir. Bir MHL kaynağı, sadece yazılım geliştirilmesi için çok yavaş olan 480 Mbit/saniyede olan mobil cihazların üzerinde olan tipik 5 pinli USB 2.0 konektörler gibi donanımlarda gerçekleştirilmelidir.

Versiyonlar

MHL 1 ve MHL 2

Bağlandığı televizyondan bağlanan cihaz için enerji sağlar(MHL 1.0 ile 5 V DC/500 mA,MHL 2.0 ile 5 V DC/900 mA).
Mobil cihazı televizyonla bağlamak için tek ve ince bir kablo kullanılır.
Televizyon kumandası ile (CEC)^[8] destekli cihazlar kontrol edilebilecek.(Silicon Image firmasının 14 Aralık 2010'da bu konuda yayınladığı sürüm notlarında görebilirsiniz.) Not: Bu Uzaktan Kontrol Protokolü(RCP) size Consumer Electronics Control (CEC) fonksiyonuna sahip televizyonlar üzerinden MHL uyumlu cihazları kontrol etmenizi sağlar.
1080p sıkıştırılmamış HD video
8 kanallı sıkıştırılmamış ses (örnek olarak, 7.1 üç kanallı ses).
HDCP(High-bandwidth Digital Content Protection) desteği.
MHL agnostik bağlantıdır. (yani donanım girişinin şeklinin sabit olmaması). İlk kullanımlarda aşağıda belirtildiği gibi 5 pinli MHL-USB bağlantısı kullanılmıştı. Diğer tescilli ve özel bağlantılar da kabul edilmişti.

Dijital yolla dijital içeriğin aktarılmasıyla, resmin tüm etkisi (görüntü veya video olsun) televizyonlarda görüntülenebiliyor.

MHL 3

MHL şirketi, 20 Ağustos 2013'te bir MHL bağlantısı üzerinden ses ve video aktarım alanında büyük gelişmeleri pazarlamak ve bir mobil cihazı ekranlara bağlamak için en son tüketici ihtiyaçlarını karşılamak için MHL 3'ün 3 özelliğini anons etti.Bu özelliklere sahip ilk cihazlar Sony Xperia Tablet Z2 ve Sony Xperia Z2'dir. Mobile World Congress 2014'te Silicon Image, Sil8620 transfer çipine sahip MHL 3'ü denedi. MHL 3.0'ün özellikleri arasında:

4K (Ultra HD): 30 Hz de 3840 × 2160 biçimine kadar destekler
Eş zamanlı yüksek hızlı veri kanalları
Yeni komutlarla geliştirilmiş Uzaktan Kontrol Protokolü(Remote Control Protocol veya RCP)
Dokunmatik ekran, fare ve klavye gibi çevre birimlerinde HID desteği
10 Watt'a kadar yüksek güç şarjı
MHL 1 ve MHL 2 ile uyumlu
HDCP 2.2 ile içerik koruması
Dolby TrueHD ve DTS-HD ile geliştirilmiş 7.1 üç boyutlu ses
Agnostik bağlantı – 5 pin gibi olduğunca az kullanım
Eş zamanlı çoklu ekran desteği

superMHL

MHL şirketi, 6 Ocak 2015'te mobil cihazlar ve tüketici elektronikleri için MHL teknolojilerinin yeni versiyonu onu superMHL'yi anons etti. SuperMHL'nin özellikleri:

8K 120fps'ye kadar video desteği
48-bit renk kalitesine kadar derin renk desteği
Film yapımcılarına yönelik içerikleri görüntülemek için daha geniş renk gamı
Gölge detayları ile birlikte parlak spektral vurguların mükemmel dengesi için HDR desteği
Dolby Atmos, DTS:X, 3D ses gibi nesnelere yönelik seslerde ve sadece ses modları için sürükleyici çevreleyici(surround) ses
Birden çok MHL cihazı(Televizyon, Ses ve Görüntü Alıcısı, Blu-ray Oynatıcısı) yansıtmak ve onları bir kumanda ile kontrol etmek için gelişmiş bağlantı yapılandırması
40Watt'a kadar güç şarjı
Sadece bir cihaza bağlandığında birçok ekranda içerik desteği
MHL 1, MHL 2 ve MHL 3 versiyonları ile uyumlu
Yeni dönüştürülebilir superMHL bağlantısı
USB Type-C için MHL Alt(Alternate) Mode desteği
HDCP 2.2

Bu superMHL standardı, her biri 6Gb/s'de çalışan hatlarla birlikte 6 tane Ses/Video hatlarından birini kullanır. Dört konektör, Ses/Video hatlarının çeşitli numaraları ile detaylandırılmıştır.

micro-USB (bir A/V hattı)
HDMI Type-A (bir A/V hattı)
USB Type-C (dört A/V hattı)
superMHL (Altı A/V hattı)

superMHL çeşitli alıcı ve verici konektörleri ile kullanılabilir.

micro-USB (Verici)
USB Type-C (Verici)
Tescilli könektörler (Verici)
HDMI Type-A (Alıcı)
superMHL konektörü (Alıcı veya verici)

Bu superMHL standardı, 2.0, 2.5, 3.0 kat sıkıştırma için VESA'nın Ekran Aktarım Sıkıştırması(İngilizcesi: VESA's Display Stream Compression, kısaca DSC) standartlarını kullanır. Bu superMHL'nin kaynaktan karşıdaki aygıta saniyede 108 GB görüntü kaybı(matematiksel kayıp) olmadan veri aktarımını sağlar.

Aşağıdaki çözünürlük ve kare hızları superMHL taradından desteklenmektedir (diğer çözünürlükle desteklenebilir):

720×480p@59.94/60 Hz
720×576@50 Hz
1280×720p@50/59.94/60 Hz
1920×1080i@50/59.94/60 Hz
1920×1080p@50/59.94/60 Hz
3840×2160@24/25/30/48/50/60 Hz (4K UHD)
5120×2880@24/25/50/60 Hz (5K UHD)
7680×4320@24/25/30/50/60/120 Hz (8K UHD)

Aşağıdaki pixel dönüşümleri ve renk alanları superMHL tarafından desteklenmektedir:

RGB 4:4:4 pixel dönüşümü
YCbCr 4:4:4 pixel dönüşümü
YCbCr 4:2:2 pixel dönüşümü
YCbCr 4:2:0 pixel dönüşümü (4K çözünürlük ve yukarısında)
xvYCC
BT.2020 (8K ve 4K UHD)
Rec.709
sYCC601
AdobeYCC601
AdobeRGB

SlimPort / Mobility DisplayPort (MyDP) ile Karşılaştırılması

MHL'nin bir alternatifi olarak SlimPort, yaygın olan microUSB ile entegre edilerek DisplayPort standartları üzerine kurulmuş ve HDMI 1.4(5.4 GB/saniyeye kadar bant genişliği) üzerinden 3D içerik ile 1080p60 veya 1080p30'a kadar destek sağlayan, ek olarak DVI, DisplayPort ve VGA(60 Hz'de 1920 x 1080 piksel çözünürlüğe kadar) ile uyumlu bir standarttır.^[9] SlimPort'u kullanan cihazlar, DisplayPort için MPEG-LA patent havuzu lisansına tabi tutulabilir. 5 Mart 2015'te, MPEG-LA, DisplayPort kullanan her cihaz için 0.20 dolar gerektiren DisplayPort Lisansını anons etti.

Konektörler

Standard Micro-USB-to-HDMI adaptörü (beş-pin)

İlk uygulamada, en çok kullanılan mobile(micro USB) ve televizyon bağlantısı kullanıldı(HDMI). Fiziksel konnektörlerin dışında, USB ve HDMI olmayan teknolojiler kullanılmaya başlandı. Sadece MHL is bu konnektörler sayesinde ve kablo üzerinden kullanıldı.

Samsung Micro-USB-to-HDMI adaptör (on bir pin)

The Samsung Galaxy S III, ardından Galaxy Note II ve Galaxy S4, 11 pinli konektör kullanır. Bu ek 6 konektör pinleri 5 pin tasarımı üzerinden fonksiyonel geliştirmeler(aynı anda USB-OTG kullanımı gibi^[10]) elde etmek içindir. Ancak kullanıcıların bir MHL-HDMI dönüştürücü adaptörü satın almaları için gereken bir ipucudur. Samsung Galaxy S4 ile beraber 11 pinli Samsung 2.0 akıllı adaptör yayımlandı. Galaxy S III ile yayınlanan birinci nesil Samsung MHL 2.0 akıllı adaptörlerin 1080p-24 Hz ile çalışabilmesi için harici güç kaynağına gerek duyar. Galaxy S4 ile yayınlanan ikinci nesil adaptör 1080p-60 Hz çıkış yapabilir ve harici bir güç kaynağına ihtiyaç duymaz.

MHL pasif kablo

Pasif kablolar tüketicilerin MHL uyumlu bir ürünü direkt bir MHL televizyona bağlamak için kullanılır ve fazladan güce ihtiyaç duymaz. Eski MHL adaptörleri ve kablolarının aksine bu pasif kablo, yansıtma yaparken aynı anda telefon bataryasını da şarj eder.

USB-C

17 Kasım 2014'te MHL şirketi, yeni yayınlanan USB-C konnektörleri için MHL Alt Mode'u duyurdu.^[11]

superMHL (32-pin)

6 Ocak 2015'te MHL şirketi, yeni ters çevrilebilir superMHL konnektörlerini tanıttı. Bu 32 pinli konnektör, ince, tüketici dostu bir biçimde eş zamanlı videoyu, veriyi aktarabiliyor ve şarj edebiliyor. Ters çevrilebilir tasarımı, tüketicilerin doğru yön için korkmamasını anlamına geliyor.

Duyurular ve Ürünler

MHL, 6 Ocak 2015'te superMHL standardını duyurdu. İlk 8K görüntü/video destekli ve tüketici elektronikleri için çift taraflı konektörleri ile kullanıcı dostu bir adaptör
MHL, 17 Kasım 2014'te USB Type-C standartları için MHL Alternate Mode (“Alt Mode”) özelliğini duyurdu.
MHL, 20 Ağustos 2013'te mobil ve tüketici ürünleri bağlantıları için büyük gelişmelere sahip MHL 3.0 standartlarını duyurdu.
MHL, 26 Ağustos 2013'te SEGA, PowerA, Nyko, MobiSystems, Green Throttle and FilmOn.TV ile MHL Experience Program(MHL Deneyim Programı)'ını duyurdu.
MHL, 28 Mayıs 2013'te 200 adaptör dönüm noktasına ulaştığını ilan etti.
Samsung,14 Mart 2013'te MHL 2.0 özellikli Samsung Galaxy S4 telefonunu tanıttı.
HTC 19 Şubat 2013'te, MHL özellikli HTC One telefonunu duyurdu
MHL şirketi, 7 Ocak 2013'te market ağındaki 200 üründen daha iyi olduğunu ve 220 milyondan fazla üründe yüklenmiş olduğunu ilan etti.
Hyundai, 4 Ocak 2013'te MHL teknolojisine sahip, araç içi bilgi-eğlenci sistemlerinin çalışan sürümlerini göstereceğini anons etti.
Silicon Image, 25 Eylül 2012'de MHL 2.0 özelliğine sahip 4 yeni ürünle MHL ürün listesini genişletti.^[12]
Roku, 4 Ocak 2012'de "There’s a Better Way to Build a Smart TV" adlı bir resmi blog gönderisinde "Roku Streaming Stick" adlı ürünü açıkladı. Bu medya çubuğu "Roku player"da sıkıştırılan her şeyi- Wi-Fi, işlemci, hafıza ve yazılım- içeriyor ve bugün Roku platformunda bulunan bütün kanalları gezebiliyor.^[13]
LG Electronics,HDMI girişli televizyonlar için MHL çıkış özelliğine sahip cihazlarda True HD AH-IPS panel ekranını, AT&T Wireless ve LG Electronics’in Nitro HD (AT&T) / Optimus LTE (LTE firmalı) telefonunu mevcut kıldı.^[14]^[15]^[16]
HTC, 2011 CTIA etkinliğinde MHL destekli 'EVO 3D' telefonunu ve buna ek olarak HTC 'Sensation' telefonunun, halefi 'Sensation XE' gibi bu özelliğe sahip olacağını ilan etti. HTC Rezound- Sensation XE telefonunun kız kardeşi sayılır- zaten MHL bağlantı noktasına sahiptir..
Samsung, 2011 Mobile World Congress etkinliğinde MHL bağlantı özelliğine sahip Galaxy S II telefonunu duyurdu.^[8]^[17]
Onkyo ve Silicon Image, 21 Aralık 2011'de dünyanın ilk MHL teknolojisine ve InstaPrevue özelliğine sahip ses/video alıcısını duyurdu.^[18]