M4 (İstanbul Metrosu)

M4 (Kadıköy - Sabiha Gökçen Havalimanı) Metro Hattı
M4 (Kadıköy - Sabiha Gökçen Havalimanı) Metro Hattı
	Hattın başlangıç istasyonu, Kadıköy
Genel bilgiler
Durum	İşletmede; Kadıköy - Sabiha Gökçen Havalimanı; İnşa hâlinde; M4ʙ (Tavşantepe - İçmeler/Tuzla Bld.); Proje aşamasında; M4ᴀ (Sabiha Gökçen Havalimanı - Kurtköy YHT/ViaPort); M4ʙ (İçmeler/Tuzla Bld. - Tuzla)
Sahibi	İstanbul Büyükşehir Belediyesi
Yer	İstanbul, Türkiye
İlk - Son durak	Kadıköy; Sabiha Gökçen Havalimanı (Günümüzde); İçmeler/Tuzla Belediyesi (4. Etap);
İstasyonlar	M4ᴀ: 23; M4ʙ: 25
Sefer sıklığı	5 dakika
Yolculuk süresi	52 dakika (Tek yönde)
Web sitesi	M4 Hattı Resmî Sitesi; M4ᴀ Hattı Kurtköy YHT Garı Uzatması Proje Sayfası; M4ʙ Hattı İçmeler Uzatması Proje Sayfası; M4ʙ Hattı İçmeler Uzatması İnternet Sitesi
Hizmet
Türü	Metro
Sistem	İstanbul Metrosu
Tren sayısı	144
İşletmeci(ler)	Metro İstanbul
Bakım tesisi	Maltepe
Günlük yolcu sayısı	274.000
Yolcu sayısı	70.000 (saatlik tek yöne tasarım kapasitesi)
Tarihçe
Açılış	17 Ağustos 2012 (1. Etap: Kadıköy - Kartal); 10 Ekim 2016 (2. Etap: Kartal - Tavşantepe); 2 Ekim 2022 (3. Etap: Tavşantepe - Sabiha Gökçen Havalimanı)
Teknik bilgiler
Hat uzunluğu	33,5 km (20,8 mi)
Hat açıklığı	Standart (1435 mm)
Rota sayısı	2; Kadıköy - Sabiha Gökçen Havalimanı; Sabiha Gökçen Havalimanı - Kadıköy
Çalışma Hızı	80 km/sa (50 mph)
Güzergâh haritası
Güzergâh haritası

M4 (Kadıköy - Sabiha Gökçen Havalimanı) Metro Hattı, İstanbul'un Anadolu Yakası'nda yer alan metro hatlarından biridir. Anadolu Yakası'nın ilk metro hattı olma özelliğini taşır. İlk istasyonu Kadıköy, son istasyonu ise Sabiha Gökçen Havalimanı olmak üzere 23 istasyonu mevcuttur ve istasyonlar tamamen yer altındadır. Kadıköy ve Ayrılık Çeşmesi istasyonları ile Tavşantepe - Sabiha Gökçen Havalimanı arasındaki istasyonlar hariç, hat D.100'e paralel gider. 17 Ağustos 2012 tarihinde Kadıköy - Kartal, 10 Ekim 2016 tarihinde Kartal - Tavşantepe uzatması ve 2 Ekim 2022 tarihinde Tavşantepe - Sabiha Gökçen Havalimanı uzatması hizmete girmiştir.^[3] M4 hattı, 33,5 kilometre (20,8 mi) uzunluğu ile İstanbul'da M11 hattından sonraki en uzun ikinci metro hattıdır. Hattaki toplam seyahat süresi 52 dakikadır. İşletme 8'li ve 4'lü tren dizileriyle yapılmaktadır.

Metro hattının Tavşantepe - İçmeler/Tuzla Belediyesi arasındaki uzatmasının ilk etabı olan Kaynarca Merkez istasyonu İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından inşa edilmekte olup Ekim 2025'e kadar hizmete girmesi planlanmaktadır.^[4] Bu istasyon açıldığında hat M4ᴀ ve M4ʙ olarak ikiye ayrılacaktır. Kadıköy-Kaynarca Merkez arasının 42 dk sürmesi planlanmaktadır.^[5]

Kaynarca Merkez-İçmeler arası ikinci etabın finansman çalışmaları devam etmektedir.

M2 hattında olduğu gibi trenlerde Wi-Fi erişimi sağlamak için 24 Ekim 2023 tarihinde ihaleye çıkılmıştır.^[6] 2 Haziran 2024 tarihinde hizmet vermeye başlamıştır.^[7]

Hat 2023 yılında günde ortalama 273.994 yolcu taşımıştır. Tek günlük yolcu rekoruna ise 387.372 kişi ile aynı yıl ulaşmıştır.^[8]

Tarihçe

Başlangıçta Harem - Tuzla Hafif Raylı Sistemi olarak düşünülmesine rağmen Marmaray projesiyle bütünleştirilmesinin daha uygun olacağı düşünülerek hattın başlangıç noktası Kadıköy'e kaydırılmıştır. Projeye göre Kadıköy - Acıbadem arası delme tünel, Acıbadem'den Kartal Köprüsü'ne kadar olan kısmın ise hemzemin olarak inşa edilmesi kararlaştırılmıştır. Yıllarca İBB ve Karayolları Genel Müdürlüğü arasında süren mülkiyet problemleri yüzünden hayata geçirilemeyen proje için 2002′de iki kurum arasında bir protokol imzalanarak, Harem - Tuzla arasında D.100'ün orta refüjü İBB'ye devredilmiştir. Ocak 2005′te Anadoluray Grubu (Yapı Merkezi - Doğuş - Yüksel - Yenigün - Belen İnşaat Ortak Girişimi) ile sözleşme imzalanmış ve 29 Ocak 2005′te de temel atılmıştır.

Çalışmalara başlandıktan sonra, yapılan analizlerde D.100 aksında yaşanan yoğunluğun enerji maliyetinin yıllık yaklaşık 80 milyon dolar ve zaman kaybının ise yaklaşık 120 milyon dolar olduğu, inşaat maliyetleri çevresel faktörler ve artacak yoğunluk da göz önünde bulundurulduğunda kısa sürede (yaklaşık 6,5 yıl) kendini amorti edeceği ortaya çıkmıştır. İnşaat aşamasında D.100'ün kısmen trafiğe kapatılacak olması, raylı sisteme ayrılacak bölüm dolayısı ile yolun kalıcı olarak daralacak olması, hafif raylı sistemin ihtiyaca tam olarak cevap veremeyecek olması gibi etkenler de göz önüne alınarak İTÜ görüşü, İETT önerisi ve UKOME kararıyla 2005 yılı Temmuz ayında sistemin tamamen yer altında ve metro standartları ile inşasına karar verilmiştir. Hattın metro olarak inşa edilmesi kararından sonra projeler gözden geçirmiş, Ocak 2008′de ikmal işleri ihalesini Avrasya Metro Grubu (Astaldi - Makyol - Gülermak) kazanmış ve Mart'ta yer teslimi yapılıp inşaata başlanmıştır. Tüneller 2 yılda kazılarak 2010 yılında bitirilmiştir. Metro araçlarıyla ilgili aranılan niteliklerde en uygun teklifi sunan İspanyol CAF firması ile Eylül 2009′da sözleşme imzalanmış ve vagon üretimleri başlatılmıştır. İlk vagonlar da 2011 Ocak'ta gelmiştir. Birkaç aylık test sürüşleri ve bazı sorunlar nedeniyle geciken hat, 17 Ağustos 2012'de dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş ve çeşitli bakanların katılımıyla hizmete girmiştir.

Metro hattının Kadıköy, Ayrılık Çeşmesi, Ünalan ve Göztepe istasyonları deniz seviyesinin altındadır. İstasyonlar arası mesafe ortalama olarak 1300 metre olup, birbirine en yakın istasyonlar 800 metre mesafe ile Maltepe ve Huzurevi, en uzak istasyonlar ise 2300 metre mesafe ile Bostancı ve Küçükyalı’dır. Hattın kumanda merkezi Esenkent'te, deposu ise Maltepe'de konumlandırılmıştır. Hattın vizyon planlarında Kurtköy YHT Garı bölgesinde bir depo sahası daha yapılması planlanmaktadır. Hattın tasarımı 90 saniye aralıkla işletmeye imkân vermektedir. 2600 kişi kapasiteli 8′li metro dizilerine göre tasarlanan peronlara sahip metro hattında kullanılan araçlar enerji temininde rijit katener sistemini kullanmaktadır. Tüm istasyonlarda yürüyen merdivenli giriş-çıkışların yanı sıra engeli asansörü de bulunmaktadır. D.100 güzergâhındaki tüm istasyonlarda karayolunun kuzey ve güney taraflarında giriş-çıkışlar ve bu giriş-çıkışları birbirine bağlayan alt geçitler vardır.

Hatta 100 yeni vagon alımı için 23 Mart 2023'te ihale ilanına çıkılmıştır. 11 Mayıs 2023'te yapılan ihaleyi 5 milyar 100 milyon liralık teklifiyle Bozankaya firması kazanmış olup sözleşme 24 Temmuz 2023'te imzalanmıştır.^[9] Sözleşme imzalanırken ilk vagonların 2024 Şubat ayında teslim edilmeye başlanıp 2025 Eylül ayında teslimlerin tamamlanacağı söylenmiştir.^[10] Ağustos 2024 itibari ile vagonların teslimi henüz başlamamıştır.

İşletme bilgileri

İşletmeci: Metro İstanbul
Hat uzunluğu: 33,5 kilometre
Hat açıklığı: 1435 milimetre
İstasyon sayısı: 23 (işletmede olan), 6 (inşaatı devam eden)
Vagon sayısı: 144
Araç seti: 36 adet 4'lü vagon
Vagon Dizilimi: 4 Vagon ve 4+4 Vagon
Araç Marka / Model: CAF
Sefer süresi: 52 dakika
İşletme saatleri: 06.00 - 00.00
Günlük yolcu Sayısı: 273.994 (ortalama) (2023)^[1]
Sefer sıklığı: 4 dakika (pik saatlerde) ^[1]
Kumanda merkezi: Esenkent Yerleşkesi
Depo merkezi: Maltepe Yerleşkesi (52 vagon kapasiteli depo alanı, 32 vagon kapasiteli bakım atölyesi)
Hat voltajı: 1500 V DC
Sürüş modu: ATO, ATP^[1]
Tren Kodları:
• M4ᴀ Kadıköy - Sabiha Gökçen Havalimanı
• M4ʙ Kadıköy - Tuzla (gelecekte)

Teknik bilgiler

Çift hatta toplam tünel uzunluğu: 67.80 km (bağlantı tünelleri, şaftlar, merdiven tünelleri dâhil)
Toplam proje maliyeti -Tavşantepe uzatması ve vagonlar dâhil- 3 milyar 100 milyon Türk lirası.
Hat için 120 vagon alındı. Tavşantepe uzatması üzerine sipariş sayısı 144'e çıkarıldı.
5.350 ton ray kullanıldı.
Rayları birleştirmek için 5.500 kaynak yapıldı.
Ray altına uygulanan ve titreşimleri önleyen elastomer mesnet malzemesi, Türkiye’de kullanılan en kalın ve en fazla titreşim önleyen yastık.
Dizgede toplam 69 giriş, 315 turnike (30 Engelli), 85 asansör ve 335 yürüyen merdiven var.

Vagonların özellikleri

Önceki vagonlardan farklı olarak bu hatta trenler istendiğinde vatmansız olarak kullanılabilme özelliği vardır. Bu sayede vagonların parklanma, tamir-bakım atölyesi gibi yerlere erişimi kontrol merkezinden sağlanmaktadır.
Vagonlar arası geçiş sayesinde yolcular homojen olarak dağılabilmektedir.
Isıtma, soğutma, havalandırma, kamera sistemi, dinamik yol göstergesi ve LCD ekranlar mevcuttur.
Titreşim ve ses izolasyonu yapılmıştır.

Etaplar


Etap	Hat	İstasyon sayısı	Hat uzunluğu	Durum	Açılış tarihi
1	Kadıköy-Kartal	16	21,7 km	aktif	17 Ağustos 2012
2	Kartal-Tavşantepe	3	4,4 km		10 Ekim 2016
3	Tavşantepe-Sabiha Gökçen Hvl.	4	7,4 km		2 Ekim 2022
4	Tavşantepe-Kaynarca Merkez	1	1,1 km	inşa halinde	~2025
4	Kaynarca Merkez-İçmeler/Tuzla Bld.	6	6,8 km	ihale aşamasında	belirsiz
5	Sabiha Gökçen Hvl.-Kurtköy YHT	3	4,8 km	plan aşamasında	belirsiz
6	İçmeler/Tuzla Bld.-Tuzla Sahil	2		plan aşamasında	belirsiz

İstasyonlar

Sıra	İstasyon	İlçe	Aktarma	Tür	Notlar
1	Kadıköy	Kadıköy	(Kadıköy İDO・İskele Camii)・ (İDO Kadıköy・ŞH Kadıköy・Turyol・Dentur Avrasya)	Yer altı	Kadıköy Haldun Taner Sahnesi・Osmanağa Camii・III. Mustafa İskele Camii・Kadıköy İETT Peronları
2	Ayrılık Çeşmesi		(Ayrılık Çeşmesi)		Ayrılık Çeşmesi・İbrahim Ağa Camii・Tepe Nautilus
3	Acıbadem				Acıbadem Metrobüs İstasyonu'na yaklaşık 2 km. yürüme mesafesi bulunmakta olup, istasyonlar arası aktarma imkânı yoktur.
4	Ünalan	Üsküdar	(Uzunçayır)		Uzunçayır Metrobüs İstasyonu'na yaklaşık 700 metre yürüme mesafesi bulunmakta olup, istasyonlar arası aktarma imkânı vardır.
5	Göztepe	Üsküdar	(Göztepe)		Göztepe Camii
6	Yenisahra	Kadıköy	(Yenisahra)		İstanbul Optimum Premium Outlet AVM・Hilton İstanbul Kozyatağı
7	Pegasus - Kozyatağı	Ataşehir	(Kozyatağı)		City's İstanbul AVM・Kozyatağı Camii
8	Bostancı	Kadıköy			Bostancı Oto Sanayi Sitesi (BOSS)
9	Küçükyalı	Maltepe			Hilltown Küçükyalı・İstanbul Ticaret Üniversitesi Küçükyalı Kampüsü
10	Maltepe				Maltepe Depo Sahası
11	Huzurevi				Maltepe Huzurevi
12	Gülsuyu				Türkan Saylan Kültür Merkezi
13	Esenkent^[2]				Maltepe Piazza AVM・CarrefourSA Maltepe Park
14	Hastane-Adliye	Kartal			Kartal Dr. Lütfi Kırdar Şehir Hastanesi^[11]・Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi^[11]・İstanbul Anadolu Adalet Sarayı・Anatolium Marmara
15	Soğanlık				Burak Bora Anadolu Lisesi・Köy Hizmetleri Anadolu Lisesi
16	Kartal				Kartal Metro İETT Peronları
17	Yakacık-Adnan Kahveci				Yakacık Vergi Dairesi
18	Pendik	Pendik			Pendik Tren İstasyonu'na yaklaşık 1 km. yürüme mesafesi olup, istasyonlar arası aktarma imkânı bulunmamaktadır.
19	Tavşantepe				Pendik Kaymakamlığı
20	Fevzi Çakmak-Hastane		(Fevzi Çakmak-Hastane)		Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi^[11]・Pendik Belediyesi
21	Yayalar-Şeyhli		(Yayalar-Şeyhli)		İstanbul Gedik Üniversitesi Pendik Yerleşkesi
22	Kurtköy		(Kurtköy)		Kurtköy Sanayi Sitesi
23	Sabiha Gökçen Havalimanı		(Sabiha Gökçen Havalimanı)・ (Sabiha Gökçen Havalimanı)・ (Sabiha Gökçen Havalimanı)		Sabiha Gökçen Havalimanı
↓↓ 2030 sonrası hizmete girmesi planlanan ↓↓
24	Teknopark	Pendik	(Teknopark)	Yer altı	İstanbul Teknopark
25	Yenişehir		(Yenişehir)		World Atlantis AVM
26	Kurtköy YHT/ViaPort		(Kurtköy YHT Garı)・・・ (Kurtköy YHT/ViaPort)		Kurtköy Depo Sahası・ViaPort Asia Outlet AVM
M4ʙ (Kadıköy - Tuzla) Metro Hattı istasyonları
↓↓ 2025 Sonuna Kadar Hizmete Girmesi Planlanan ↓↓
20	Kaynarca Merkez	Pendik	(Kaynarca Merkez)	Yer altı	Özel Pendik Yüzyıl Hastanesi^[11]
↓↓ 2030'a Kadar Hizmete Girmesi Planlanan ↓↓
21	Çamçeşme	Pendik		Yer altı
22	Kavakpınar
23	Esenyalı
24	Aydıntepe
25	İçmeler/Tuzla Belediyesi	Tuzla	(İçmeler)		Tuzla Belediyesi・Tuzla Kaymakamlığı・Tuzla Devlet Hastanesi^[11]
26	Değirmenaltı
27	Tuzla		(İDO Tuzla)		Tuzla Marina・Tuzla Tersanesi・Tuzla İETT Peronları

Not: Fevzi Çakmak-Hastane, Yayalar-Şeyhli, Kurtköy, Sabiha Gökçen Havalimanı istasyonları ile ortak istasyondur ve trenler aynı peronu ortaklaşa kullanıcaktır.
Not: Kaynarca Merkez istasyonu ile ortak istasyondur, fakat trenler farklı peronları kullanacaktır.

İstasyon özellikleri

İstasyonlar	İstasyon tipi (Turnike katı ve teknik katlar)	Platform tipi	Derinlik (metre)	Yürüyen merdiven (Cadde seviyesi - Turnike katı)	Yürüyen merdiven (Tunike katı - Peron)	Asansör (Cadde seviyesi - Turnike katı)	Asansör (Tunike katı - Peron)	Yürüyen bant	Giriş/Çıkış sayısı
Kadıköy	Aç-Kapa + Top-Down	Tünel	34	8	8	4	2		4
Ayrılık Çeşmesi	Aç-Kapa + Top-Down		28	6	12	2	1		3
Acıbadem	Tünel		34	6	4	2	1		3
Ünalan	Aç-Kapa + Tünel		31	13	8	6	1	6	7
Göztepe	Aç-Kapa + Tünel		38	6	8	2	1		3
Yenisahra	Aç-Kapa		34	6	8	2	1		3
Kozyatağı	Aç-Kapa + Tünel		32	10	8	4	1		5
Bostancı			41	14	8	5	4		5
Küçükyalı			29	6	4	2	1		3
Maltepe			30	12	12	7	1	4	6
Huzurevi			32	6	4	3	1		3
Gülsuyu			33	4	12	2	1		2
Esenkent			30	8	12	2	1		3
Hastane-Adliye			36	8	14	3	4	8	4
Soğanlık			35	6	12	2	1		3
Kartal			38	8	12	4	1		4
Yakacık-Adnan Kahveci			35	6	12	3	2		3
Pendik			31	14	12	5	2		5
Tavşantepe			36	8	10	2	2		2
Fevzi Çakmak-Hastane			60	8	8	3	9		3
Yayalar-Şeyhli			32	4	8	2	1		2
Kurtköy			30	4	8	2	1		2
Sabiha Gökçen Havalimanı	Aç-Kapa		22	4	6	1	3	4	3
Toplam				199	210	71	43	22	81

İstasyon uzaklıkları

İstasyonların platform ortası baz alınarak ölçüm yapılmıştır.

Sıra	İstasyon	İstasyonlar arası uzaklık	İlk istasyona olan uzaklık
1	Kadıköy	0+00 km	Başlangıç
2	Ayrılık Çeşmesi	1+39 km	1+39 km
3	Acıbadem	1+44 km	2+83 km
4	Ünalan	1+41 km	4+24 km
5	Göztepe	0+98 km	5+22 km
6	Yenisahra	1+98 km	7+20 km
7	Kozyatağı	1+31 km	8+51 km
8	Bostancı	1+28 km	9+79 km
9	Küçükyalı	2+23 km	12+02 km
10	Maltepe	2+06 km	14+08 km
11	Huzurevi	0+89 km	14+97 km
12	Gülsuyu	0+96 km	15+93 km
13	Esenkent	1+03 km	16+96 km
14	Hastane-Adliye	1+11 km	18+07 km
15	Soğanlık	1+25 km	18+22 km
16	Kartal	1+75 km	19+97 km
17	Yakacık-Adnan Kahveci	1+73 km	21+70 km
18	Pendik	1+30 km	23+00 km
19	Tavşantepe	1+12 km	24+12 km
20	Fevzi Çakmak-Hastane	1+69 km	25+81 km
21	Yayalar-Şeyhli	2+15 km	27+96 km
22	Kurtköy	1+97 km	29+93 km
23	Sabiha Gökçen Havalimanı	1+62 km	31+55 km
24	Teknopark	1+65 km	33+20 km
25	Yenişehir	0+87 km	34+07 km
26	Kurtköy YHT/ViaPort	2+31 km	36+38 km
M4ʙ (Kadıköy - Tavşantepe - İçmeler/Tuzla Belediyesi) Metro Hattı
20	Kaynarca Merkez	1+20 km	25+32 km
21	Çamçeşme	1+11 km	26+43 km
22	Kavakpınar	1+16 km	27+59 km
23	Esenyalı	1+91 km	29+50 km
24	Aydıntepe	0+69 km	30+19 km
25	İçmeler/Tuzla Belediyesi	1+73 km	31+92 km