İçeriğe atla

Mısost Bematıqo

Mısost Bematıqo
Kabarda Başprensi
Görev süresi
1785-1788
Yerine geldiğiCembulat
Yerine gelenAtajuq
Kişisel bilgiler
Doğum 18.yy
Kabarda
Ölüm 1788
Kabarda
Partisi Kabardey beyleri içinde anti-Rus Kısım
Dini Sünni İslam
Askerî hizmeti
Çatışma/savaşları Rus-Çerkes Savaşı

Mısost Bematıqo (Kabardeyce: Бэматикъуэ Мысост), Çerkes aristokrat ve askerî komutan. 1785 ile 1788 yılları arasında Kabarda başprensi. Rusya'nın Çerkesya'yı işgaline karşı çıktı ve Rusya'ya karşı Kırım Hanı ile ittifaklar kurdu. Yaşlılığında ise Rusya'ya bağlılık yemini ettiğini belirten bir mektup gönderdi.

Hayatı

Mısost sülalesinin tamgası[1]

İlk yılları hakkında neredeyse hiçbir şey bilinmemektedir.

II. Katerina döneminde Rus ordusu Çerkes topraklarına girmeye başladı ve Rusya, Çerkesya'yı hızla ilhak etmek amacıyla tahkimatlar inşa etmeye başladı. 17 Temmuz (O.S.), 1763'te Rus kuvvetleri, Doğu Çerkesya'daki Mezdeug (günümüz Mozdok) kasabasına girerek orayı bir Rus tahkimatına dönüştürdü. Bematıqo, Mozdok kalesinin Çerkes topraklarında yapılmasına karşı çıktı ve bunu Rusya'nın Çerkesya'yı işgali olarak gördü.

Ocak 1764'te Bematıqo da dahil olmak üzere Kabardey soyluları, Rus kalesi Kizlyar'ın temsilcisi komutan Tümgeneral NA Potapov ile bir araya geldi ve başarısız bir şekilde kalenin yıkılmasını talep etti. Kabardey prensleri, Rusya'yı Kırım Hanı ile ittifak etmekle tehdit ettiler.[2] Haziran 1767'de, o zamanlar bir askeri komutan olan Bematıqo, Rusya'ya karşı bir askeri direniş başlattı, ancak diğer bazı Kabardey soyluları teslim olmayı tercih etti.[3] 1768'in ortalarında, on beş Kabardey prensi, Rusya'ya bağlılık yemini etmeye hazır olduklarını Kızılyar'a bildirdi. Teslim olmak veya Hristiyanlığa geçmek istemeyen Mısost Bematıqo bunu reddetti.[4]

18 Ekim 1768'de Rusya'ya savaş ilan eden Osmanlı Padişahı'nın Bematıqo'ya halife olarak Kafkasya'daki Müslüman halkların Rusya'ya resmen savaşa gitmelerini emrettiğini belirten bir mektup göndermesiyle Bematıqo'nun direnişi güçlendi.[5] Aralık 1768'de Kırım Hanı'nın özel elçisi Muhammed-ağa Kaberdey'e geldi. Kırım Hanı, Kabardey prenslerinden yaklaşan seferde onlara yardım etmelerini istedi.[5] Ocak 1769'da Kizlyar komutanı NA Potapov, Bematıqo'ya bir mektup yazdı.[6] Haziran 1769'da, Rusya ile savaşa karşı çıkan Kabardey soylularının bazıları teslim oldu. Ancak Bematıqo ve safdaşları direnmeye devam etti.[7]

Rus karşıtı grubun başında Bematıqo vardı. O ve destekçileri, Kuma nehrinin üst kısımlarına taşındı.[7] Müttefiklere ihtiyaç duyan Bematıqo ve arkadaşları, yardım için Kırım Hanı Devlet VI Giray'a döndü.[7] Han, onlara yardım etmek için Kuban Seraskeri Kazy Giray'ın oğlu komutasındaki küçük bir Tatar müfrezesini gönderdi. Rus korgeneral Johann de Medem Kabardeylere karşı silahlarla donanmış Kazak ve Kalmık süvari müfrezelerini gönderdi. Kırım ise müfrezesi geç geldi. Eşkokon nehri üzerinde eşit olmayan bir savaşta Rus kuvvetleri Kabardeyleri yendi.[7] 1771'de, Kırım Hanı'ndan Kaberdey'e elçiler geldi.[8]

1772'de Kabardey prensleri Mısost Bematıqo ve Aslanbek Hamurzin, Devlet-Girey'e bir elçi göndererek onu Mozdok kalesini ve tüm Kafkas hattını "yok etmek" için ortak bir sefere davet etti. Haziran 1774'te Kırım Hanlığı Çerkesya'ya asker sevk etti ve Rus ordusuna karşı savaştı. Ancak aynı zamanda Çerkes köylerini yağmaladı.[9]

1785'te, önceki prensin ölümünden sonra Mısost Bematıqo, Kabardey'in en yüksek prensi seçildi. Nisan 1788'de Mısost Bematıqo Rusya ile ateşkes yaptı, aynı yıl öldü.

Kaynakça

  1. ^ Цуекъо Алый (2012). Адыгэ лъэкъуацIэхэмрэ тамыгъэхэмрэ [Çerkes sülaleleri ve tamgaları] (PDF) (Adigece). Мыекъуапэ Адыгэ Республикэм итхылъ тедзапІ. s. 172. 21 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Temmuz 2024. 
  2. ^ Мальбахов Б. К. Кабарда на этапах политической истории (середина XVI — первая четверть XIX века). — Москва: «Поматур», 2002. — С. 293. — ISBN 5-86208-106-2.
  3. ^ Мальбахов Б. К. Кабарда на этапах политической истории (середина XVI — первая четверть XIX века). — Москва: «Поматур», 2002. — С. 299. — ISBN 5-86208-106-2.
  4. ^ Мальбахов Б. К. Кабарда на этапах политической истории (середина XVI — первая четверть XIX века). — Москва: «Поматур», 2002. — С. 301. — ISBN 5-86208-106-2.
  5. ^ a b Мальбахов Б. К. Кабарда на этапах политической истории (середина XVI — первая четверть XIX века). — Москва: «Поматур», 2002. — С. 302. — ISBN 5-86208-106-2.
  6. ^ Мальбахов Б. К. Кабарда на этапах политической истории (середина XVI — первая четверть XIX века). — Москва: «Поматур», 2002. — С. 305. — ISBN 5-86208-106-2.
  7. ^ a b c d Мальбахов Б. К. Кабарда на этапах политической истории (середина XVI — первая четверть XIX века). — Москва: «Поматур», 2002. — С. 307. — ISBN 5-86208-106-2.
  8. ^ Мальбахов Б. К. Кабарда на этапах политической истории (середина XVI — первая четверть XIX века). — Москва: «Поматур», 2002. — С. 311. — ISBN 5-86208-106-2.
  9. ^ Мальбахов Б. К. Кабарда на этапах политической истории (середина XVI — первая четверть XIX века). — Москва: «Поматур», 2002. — С. 316. — ISBN 5-86208-106-2.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kumuklar</span> Türk etnik grubu

Kumuklar, veya Kumuk Türkleri, Dağıstan, Çeçenya ve Kuzey Osetya'nın yerlisi bir Türk halkıdır Kuzey Kafkasya'daki Türkler arasında en kalabalık olanlardır. 1930'lara kadar Kuzey Kafkasya halkları arasında Kumukça lingua franca olarak kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Urartular</span> Van Gölü civarında kurulmuş Demir Çağ krallığı

Urartular, başkenti Tuşpa (Van) olan tarihi krallık. Urartu Devleti en güçlü döneminde, günümüzdeki Doğu Anadolu Bölgesi, Kuzeybatı İran, Irak'ın küçük bir bölümü ile kuzeyde Aras Vadisi'ne egemendi.

<span class="mw-page-title-main">Çerkesya</span> Kuzeybatı Kafkasyada Adige kabilelerinin birleşmesi ile kurulmuş eski bir devlet

Çerkesya, günümüzde Rusya sınırlarında kalan Kuzeybatı Kafkasya'da var olmuş tarihî ülke ve bölge. Rus-Çerkes Savaşı sonucunda Çerkesya yıkılmış ve Çerkes nüfusunun %75-90'ı topluca katledilmiş, kalan Çerkeslerin büyük kısmı da Osmanlı topraklarına sürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Rus Çarlığı arasında 1768-1774 yılları arasında yapılmış savaş

1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlıların Ruslara yenik düşmesiyle sonuçlanmış bir savaştır. Bu savaşın sonucunda Ukrayna'nın güneyi, Kuzey Kafkaslar ve Kırım, Rusya'nın eline geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Rus-Çerkes Savaşı</span> Ruslar ve Kafkaslar, özellikle Çerkesler arasında yaşanan ve soykırımla sonlanan savaş

Rus-Çerkes Savaşı, 17 Temmuz 1763'te (E.U.) Rusya'nın Çerkesya'da hak iddia etmesi ve Çerkeslerin bunu reddetmesi ile başlayan, 21 Mayıs 1864'te (E.U.) son Çerkes ordusunun mağlup edilmesiyle sona eren askerî mücadele. Savaş 101 yıl sürmesi sebebiyle hem Rusya hem de Çerkesya tarihindeki en uzun savaştı.

<span class="mw-page-title-main">Çerkes dilleri</span> Kuzeybatı Kafkas dil ailesinin alt bölümü

Çerkes dilleri, Kuzey Kafkasya’da, Rusya'ya bağlı Adigey, Karaçay-Çerkesya ve Kabartay-Balkarya cumhuriyetleri ile Krasnodar Krayı'nda yerli Çerkeslerin ve bugün Türkiye, Ürdün, Suriye ve İsrail gibi ülkelerde yaşayan diaspora Çerkeslerinin dili ya da lehçeleri birliğidir. Batı (ady) ve Doğu (kbd) olmak üzere her biri resmî olarak dil kabul edilen iki formu bulunur. En yakın akrabası 1992 yılında soyu tükenen Ubıhça [uby], en uzak akrabaları ise Abazaca [abq] ile Abhazca [abk] olup hepsi de Kuzeybatı Kafkas dilleri adıyla bir grupta toplanır. 17. yüzyılda Evliya Çelebi tarafından Çerkesçenin ilk kaydı yapılmıştır. Çerkesçe eklemeli dillerden olup ergatif yapı görülür.

<span class="mw-page-title-main">Murad Adji</span>

Murad Eskenderoviç Adjiev, Sovyet ve Rus bilim insanı, türkolog, araştırmacı yazar. Kadim Türklerin ana vatanı Altay'dan başlayan Büyük Kavimler Göçü tezinin müellifi. Coğrafyacı, Doktorasını iktisat alanında yapmıştır. Doçent. Kumuk kökenli.

Leonid Potapov, Rus etnograf, Türkolog. Tarih bilimi doktoru, profesör. Altaylar, Şorlar, Hakaslar, Tıvalar ve Güney Sibirya'nın öteki toplumlarının tarih ve kültürleri üzerine çalışan bilim kişisi. Birçok ödülün sahibi.

<span class="mw-page-title-main">Kereet</span>

Kereet veya Hereet - Tıva Türklerinde bir sülale adı. Eski Türkler çağında tarihi bir soy veya boy adı.

Jabağı Qazanoqo, Çerkes filozof, İslâm âlimi, kadı, şair, askerî stratejist, siyasetçi ve diplomat. Kuzey Kafkasya'nın bağımsızlığını savunan görüşleriyle öne çıkmıştır.

Umma Han ) Avar, takma adı "Büyük" veya "Deli" - Avar Nutsal, Avar Hanlığı'nın 1774'ten 1801'e hükümdarı.

<i>Etok anıtı</i>

Etok anıtı veya Duka-bek (Dawoqo) anıtı, 2,65 m yüksekliğinde, üzerinde desenler ve oyma yazıtlarla kaplı granit bir anıttır. Yapılış zamanı kesin olarak belirlenememiş olmasına karşın bazı tahminlere göre MS IV. yüzyıldır. kaynaklara göre ise XII. Yüzyıl veya XV'in sonu - XVI. Yüzyılın başı. Anıt, 1773 yılında I. Guldenstedt tarafından Nalçik-Pyatigorsk yolunun sağında, mevcut Etoka köyü yakınlarında keşfedildi. 1881'de anıt Moskova'ya, o zamandan beri 12. Salonda bulunduğu Tarih Müzesi'ne nakledildi.

Oktay Abdülkerim oğlu Efendiyev, Azeri tarihçi, oryantalist ve profesördü. Tarih Bilimleri Doktoru ve Azerbaycan Millî İlimler Akademisi'nin Sorumlu Üyesi olan Efendiyev Azerbaycan Safevi Araştırmaları Okulu'nun kurucusu kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği-Yugoslavya ilişkileri</span>

Sovyet-Yugoslav ilişkileri, SSCB ile Yugoslavya arasında 25 Haziran 1940'ta kurulan ikili ilişkilerdir. İki ülke arasındaki ilişkiler çok belirsiz bir şekilde gelişti - 1940'a kadar açıkça düşmandılar, 1948'de ilişkiler yeniden tırmandı ve 1949'da bozuldu. 1953-1955'te ikili ilişkiler restore edildi, ancak Yugoslavya'nın çöküşüne kadar çok kısıtlı kaldı. YSFC, SSCB tarafından sosyalist bir devlet olarak tanındı ve CMEA'nın çalışmalarına katıldı. Ancak Yugoslavya, Varşova Paktı'na katılmadı ve bazı durumlarda Sovyet dış politikasını desteklemedi. 1960-1980'lerde iki ülke arasındaki ticaret hacmi önemliydi ve 1985'e kadar büyüdü. SSCB ayrıca Yugoslav kültürel ürünlerinin önemli bir tüketicisi haline geldi: 1960'lar-1980'lerde Sovyetler Birliği'nde Yugoslav yazarların kitaplarının çevirileri yayınlandı ve Yugoslav filmleri gösterildi.

Azerbaycan'da kayıtlı dünyaca önemli mimari anıtların listesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun 2 Ağustos 2001 tarihli ve 132 sayılı kararıyla onaylanan ve Azerbaycan'da tescil edildiği belirtilen dünya çapında öneme sahip mimari anıtların listesidir. Listedeki en eski anıtlar, Kafkas Albanyası dönemine ait Kah ilçesi topraklarındaki Lekit tapınağı ve Şabran ilçesi topraklarındaki Çırakkale'dir. Listelenen eserlerin on ikisi UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde, on altısı ise rezerv (aday) listesinde yer almaktadır. Listelenen anıtlardan dokuzu kültürel, mimari ve tarihi rezervlerdir.

Pşıqo Ahecaqo, Çerkes siyasetçi, askeri komutan ve asker. Rus-Çerkes Savaşına katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mihaylovski Kuşatması</span>

Mihaylovski Kuşatması Rus-Çerkes Savaşı sırasında 3 Nisan 1840'ta gerçekleşti. Çerkesler, Rus savunmasını bozguna uğratarak kuşatmayı kazandı. Yenilgiyi kabul etmeyen Rus asker Arhip Osipov barut deposuna sızdı ve patlayıcıları patlatarak kendisi, garnizonun kalıntıları ve önemli sayıda Çerkesi öldürdü. Rus Ordusu tarihinde bu eylem övülmüş ve "sembolik ölümsüzlük" olarak tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Anapa Kuşatması (1791)</span>

Anapa kuşatması 22 Haziran (E.U.) 1791'de Rus İmparatorluğu'nun Anapa kalesine saldırmasıyla gerçekleşen bir kuşatmadır. Kaleyi Çerkes ordularına kumandanlık eden İmam Mansur ve Osmanlı paşası İpeklizade Mustafa Paşa savunmaya çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">Basargeçer (rayon)</span>

Basargeçer rayonu, 1969 yılından sonraki adı Vardenis rayonu — Ermenistan SSC'nin doğusunda yer alan rayon. Merkezi Basargeçer (Vardenis) şehridir.

Nartsane Muharebesi, Haziran 1769'da Nartsane bölgesinde Kabardeyler ve Rusya gerçekleşen muharebeydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.