Müzikal tiyatro

Müzikal tiyatro, kendine özgü bir olay örgüsü olan, müzik, dans ve diyalogların olaylarla bütünleştiği duygusal ve eğlendirici sahne gösterisi, oyun ya da filmdir. Sıklıkla "müzikal" olarak da anılır.^[1]

Müzikal tiyatroda hikâye ve duygusal içerik, -mizah, acı, aşk, öfke- sözcükler, müzik, hareket ve dramanın teknik yönleri ile bir bütün halinde iletilir. Müzikal tiyatro, her ne kadar opera ve dans gibi başka teatral formlarla iç içe geçmiş olsa da 'hareket, müzik ve diyalog' üçlüsünün birbirine eşit derecede önemli olması ile diğerlerinden ayrılır. Bugün anladığımız manadaki çağdaş batı müzikalleri 19. yüzyılın başında ortaya çıkmıştır. Evita, Operadaki Hayalet ve Cats müzikalleri, müzikal tarihinin önemli örnekleri arasında bulunur.

Müzikal tiyatronun konvansiyonel tiyatrodan farkı, müzikal tiyatroda dramatik yapıyı seyirciye aktarmada temel aracın müzik olmasıdır.^[1] Bir başka ifade ile müzikal tiyatroda şarkılar oyun metninin dışına çıkarıldığında metin düzeyinde takip edilebilecek bir öykü kalmaz. Karakter içinde bulunduğu sıkıntıyı ya da sevinci, konvansiyonel tiyatrodaki gibi monologlar ya da tiradlar ile değil, şarkısı ile dile getirir. Müzik ve diyalog gibi dans da dramatik anlatımın bir parçasıdır. Şarkının duygusunun daha iyi aktarılabilmesi ve simgesel etkileri göstermek için dans kullanılır.^[1]

Operadan farkı ise müzikal tiyatroda anlatımın operadaki gibi klasik müziğin seçkin özellikleri ile değil, dönemin popüler müzikleri ile tamamlanmasıdır.^[1] Pop müzikten rock müziğe kadar uzanan bir yelpaze içinde müzik türlerinin örnekleri kullanılabilir.

Drama, müzik ve dans ilk çağlar ilkel toplumların ritüellerinin bir parçası olarak ortaya çıktığından, kimi araştırmacılar müzikli tiyatronun tarihini ilkel ritüellere kadar götürür. İlkel ritüellerde sonra Eski Yunan tragedyalarında drama, müzik ve dansın bir aradalığı görüldü. Tiyatronun daha çok eğlenme aracı olarak algılandığı Roma döneminde oyunlarda müzik kullanımı yaygındı. Orta Çağ'da hem halk tiyatrolarında hem de kilisenin bünyesindeki temsillerde müzikli oyunlara ver verildi. Rönesans döneminde operanın doğuşu ile birlikte soylu, saray çevresinde müzikli oyunlar azaldı. 17. yüzyılın sonunda İngiltere'de "Müzikal Komedi" adlı eğlendirici oyunlar görüldü.

Bugün anladığımız manadaki çağdaş batı müzikalleri ise 19. yüzyılın başında ortaya çıktı. İngiltere'de Gilbert ve Sullivan'ın, Amerika'da Harrigan ile Hart'ın eserleri, bunların ardından Edward dönemi müzikal komediler ve George M. Cohan gibi Amerikalı sanatçı ve prodüktörlerin eserleri müzikal tiyatro tarihinin başlangıcını oluşturdu

Müzikal tarihi ABD'de Avrupa'dakinden farklı şekilde gelişti. II. Dünya Savaşı'nın ardından ABD'de müzikallerin altın çağı başladı. 1960'lar ve 1970'lerde dönemi sorgulayan müzikaller yapıldı. Batı Yakasının Hikayesi, The Fantastics (Fantastik), Hair, A Chorus Line^[2] Les Misérables (Sefiller), The Phantom of the Opera (Operadaki Hayalet), Fiddler on the Roof (Damdaki Kemancı), Rent, The Producers, Wicked ve Cabaret (Kabare) bugün akıllara kazınmış en ünlü sembolik müzikallerin örnekleridir.

Dünyanın her yerinde müzikaller sahnelenmektedir. Bazıları Londra'daki West End ve New York'taki Broadway gibi yüksek bütçeli devasa tiyatrolarda sergilenirken bir kısmı da fringe tiyatrolarında, Off-Broadway'de, bölgesel ve turne tiyatrolarında, performans mekanlarında veya kimi zaman amatör gruplarca küçük sahnelerde sahnelenmektedirler. İngiltere ve Kuzey Amerika'ya haricinde Avrupa, Latin Amerika, Avustralya ve Asya'da da kayda değer müzikal tiyatro eserleri izlenebilmektedir.

Book Müzikal

Klasik müzikal tiyatroyu ifade eder. Öykü, müzik aracılığıyla anlatılır. Genelde mutlu sonla biter. Ondan fazla şarkı, diyaloglarla birbirine bağlanır (örneğin My Fair Lady ve Chicago) ya da diyaloglara hiç yer verilmez (örneğin Evita).

Revü

Ortak bir öğe üzerinden seçilmiş şarkılarla seyirciyi eğlendirmek amaçlı gösterilerdir; öykünün bir önemi yoktur.

Konsept Müzikal

Mesajın öyküden önemli olduğu müzikallerdir. Sokak kedilerinin hayatını anlatan ve kedi kavramını ele alan Cats müzikali bu alt türün iyi bir örneğidir

Jukebox Müzikal

Mamma Mia müzikali örneğindeki gibi sadece bir grup ya da şarkıcının şarkıları ile oluşan Müzikal Tiyatro örneğidir.

Rock Müzikal/ Pop Müzikal

Hair müzikalindeki gibi hemen hiç repliğe yer vermeden rock şarkılarını ya da pop şarkılarını kullanarak oluşturulan müzikallerdir. Rock opera / Pop opera olarak da adlandırılır.

Mega Müzikaller

Görselliği şova dönüşten dev bütçeli müzikallerdir. 1980'lerden sonra gelişen dünya ile ortaya çıkan bu tür genellikle Broadway müzikallerini ifade eder. Hair, Sefiller, Miss Saigon gibi yıllarca sahnelenen müzikaller bu türün örneklerindendir.