İçeriğe atla

Mütenebbî

Mütenebbi
أبو الطيب المتنبي
Doğum915
Kufe
Ölüm23 Eylül 965
Bağdat
MeslekŞair
İkametArabistan
DönemAbbâsîler

Ebü't-Tayyib el-Mütenebbî (Arapça: أبو الطيب المتنبي, d. 915 - ö. 965), tam adıyla Ebü't-Tayyib Ahmed b. el-Hüseyn b. el-Hasen b. Abdissamed el-Cu'fî el-Kindî el-Mütenebbî,10. yüzyılda yaşamış, Arap şiirinin en önemli isimlerinden biri kabul edilen şair.[1] Daha ziyade methiye şiirleriyle tanınmıştır.[2]

Yaşamı

Ebu Tayyip, 905 yılında bugünkü Irak sınırları içinde olan Kufe'nin Kinde mahallesinde doğdu. Babası sakalık yapıyordu. Öğrenimine Kufe'de başladı fakat 925'te patlak veren Karmati isyanındandan dolayı Semave Çölüne göç etti. Babası ile birlikte Suriye'nin değişik yerlerini gezdi. Bu sayede saf Arapçayı öğrendi ve ez-Zeccac (ö. 311/924), İbnu's-Serrâc (ö. 316/928), Ebû-l Ḥasan el-Aḥfeş (ö. 315/927), Ebû Bekr Muḥammed b. Dureyd (ö. 321/933) ve Ebû Alî el-Fârisî (ö. 377/987) gibi dönemin aydınları ile tanıştı. Aynı zamanda Ebû Umar ez-Zâhid, Nifṭaveyh ve İbn Durusteveyh'den edebiyat, dil bilgisi ve şiir dersleri aldı.[3]

Ebu Tayyip'in lakabı olan El Mütenebbi, "peygamberlik taslayan, geleceği haber veren" anlamına gelmektedir. Ebu Tayyip'in bu lakabı almasına "ben şiirle geleceği haber veren ilk kişiyim" şeklindeki mısrasının ya da "ben cömertliğin kardeşi, kafiyelerin ilahı, düşmanların zehri ve kıskançları kızdıranım" ve "Öyle bir milletin içindeyim ki -Allah ıslah etsin onları - Salih’in Semud kavmi arasında garip kalışı gibi ben de aralarında garip kaldım" şeklindeki beyitlerinin neden olduğu ileri sürülmüştür. Bir diğer görüş ise Lazkiye'deki ağır vergilere karşı isyan hareketine katılması ve isyan edenlere isnat edilen yalancı peygamberlik suçlamasıyla Humus Emiri Lülü tarafından hepsedilmesinin bu lakabı almasına neden olduğudur.[4]

Suriye'deki gezilerinden sonra 948'de Halep emiri Halep Emiri Seyfuddevle Alî bin Ḥamdân'ın yanına giderek bağlılığını bildirdi, emirden hediyeler aldı ve maaşa bağlandı. Ancak emirin huzurunda naivci İbn Hâleveyh ile girdiği bir tartışmada aciz kalıp İbn Hâleveyh'in cebinden çıkardığı bir anahtarla Mütenebbi'nin yüzüne çizmesine emirin sessiz kalmasına sinirlenip Halep'i terk etti. 957'de Mısır'a gitti. İhşîdî emiri Kâfûr'a methiyeler yazmasına karşın, emir "peygamberlik iddiasında bulunan krallık iddiasında da bulunur" diyerek önce söz verdiği valilik sözünü tutmadı. Emirin bu hareketine sinirlenip onu hicveden şiirler yazdı ve Mısır'dan kaçtı. Kâfûr şairi yakalamaları için arkasından adamlar gönderdiyse de yakalanmadı.[5]

958'de Bağdat'a gelen şair iktidardaki Müizzüddevle Büveyh ve veziri el-Muhellebi'yi övemeyeceğini anlayınca Errecân'a gidip İbn-ul-Amîd'e övgüler yazdı. Bu arada İran'daki Büveyh kolundan Adududdevle'den davet alınca Şiraz'a gitti. Şiraz'dan Bağdat'a gitmek için ayrılan Mütenebbi, yolda daha önceden hicvettiği Fâtik b. Ebî‟l-Cehl el-Esedî ve adamlarıyla karşılaştı ve 965'te Bağdat'ın batısında Deyrul-Akul yakınlarında oğlu Muhassad ve kölesi Muflih ile birlikte öldürüldü.[6]

Mütenebbî'nin divanından seçme şiirler, Mehmet Hakkı Suçin tarafından "İnsanın Şarkısı" adıyla Türkçeye çevrilmiştir.[7]

Seyfiyyât'ı

Seyfiyyât, Mütenebbî'nin şiir kariyerindeki en önemli ürünlerinden addedilmektedir. Bilindiği üzere, Mütenebbi Hamdânî hükümdarlarından Seyfüddevle ile ilişkilendirilen bir methiye şairidir. Onun Seyfüddevle için nazmettiği övgü şiirlerinin derlemesine daha sonra Seyfiyyât adı verilmiştir.[8]

Ayrıca Bakınız

Kaynaklar

  1. ^ Gökkaya 2011, s. 1
  2. ^ Ayyıldız, Esat (2020), "el-Mutenebbî’nin Seyfüddevle’ye Methiyeleri (Seyfiyyât)" 28 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7 (2), 497-518 . DOI: 10.33460/beuifd.810283
  3. ^ Gökkaya 2011, s. 3
  4. ^ Gökkaya 2011, s. 4
  5. ^ Gökkaya 2011, s. 5
  6. ^ Gökkaya 2011, s. 7
  7. ^ "el-Mütenebbi - İnsanın Şarkısı". 18 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2024. 
  8. ^ Ayyildiz, Esat (15 Aralık 2020). "el-Mutenebbî'nin Seyfüddevle'ye Methiyeleri (Seyfiyyât)". BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi. 7 (2): 497-518. doi:10.33460/beuifd.810283. ISSN 2148-3728. []

İlgili Araştırma Makaleleri

Kaside, genellikle din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılan bir şiir formudur. Ancak kaside biçiminin şiirin farklı konuları için de kullanıldığı vakidir. Kaside sanatı, öncelikli olarak Araplar tarafından geliştirilmiştir. Kaside, klasik Arap şiirinin en yüksek hali kabul edilmektedir. Eski Arap edebiyatında kasideler birkaç farklı dahili kısımdan oluşacak şekilde nazmedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hatice bint Hüveylid</span> İslam peygamberi Muhammedin ilk eşi

Hatice bint Hüveylid, İslam peygamberi Muhammed'in ilk eşidir. Müslüman olmadan önceki lakabı, "temiz, pak, arınmış" anlamlarına gelen Tâhire idi.

<span class="mw-page-title-main">Ebu Nuvas</span> Fars şair

Ebu Nuvas veya tam ismiyle Ebu Nuvas el-Hasen b. Hani el-Hakami, Abbâsî Döneminin en meşhur şairidir. Özellikle hamriyyâtı ile tanınmaktadır.

Arap Edebiyatı, anadili Arapça olan ulusların ortaya koymuş oldukları edebiyat eserlerini kapsar. Arapça Arap Yarımadası'nda ilkçağlardan beri kullanılan bir dildir. İslam dininin ortaya çıkışından sonra yayılarak İspanya'dan Endonezya'ya kadar uzanan bir alanda 600 yıl boyunca kültür dili durumuna gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ebu'l-Alâ el-Maarrî</span> Arap filozof, şair ve yazar

Ebu'l-Alâ el-Maarrî veya tam adıyla Ebu'l-Alâ Ahmed b. Abdullah b. Süleymân el-Maarrî, Suriyeli Arap filozof, şair ve yazar. Museviliği, Hristiyanlığı, İslam'ı ve Zerdüştlüğü eleştirmiştir. Akılcılığı esas alarak dinî dogmalara karşı çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İbn-i Şeddad</span> Kürt tarihçi ve bilim adamı, Selahaddinin biyografi yazarı (1145–1234)

İbn-i Seddad veya Bahaddin İbn-i Şeddad, Arap yazar ve devlet adamı. Siretü Selahaddin adlı eserin yazarıdır. Tam adı 'Yusuf bin Rafı bin Temim bin Utbe bin Muhammed bin Attab'dir. Künyesi 'Ebu’l Mehaşin' olup lakabı 'Bahauddin'dir.

Ebû 'Afek (Arapça: أبو عفك‎, İbranice: אבו עפכ‎,, Medine'nin tanınan Yahudi şairlerinden biridir. Kendisi Muhammed'in isteği üzerine Salim bin Umeyr Tarafından öldürülmüştür.

Kemaleddin Musa bin Yunus Astronom, matematikçi ve İslam bilgini.

<span class="mw-page-title-main">Müseylime</span> din kurucusu

Müseylime bin Habib veya Mesleme, 7. yüzyılda Arabistan'da peygamberliğini ilan etmiş dini liderdir. Müseylime, İslam'a göre sahte peygamber olarak tanımlanır ve bazı Müslüman kaynaklarda "büyük yalancı" manasına gelen el-Kezzâb (اَلْكَذَّابُ) adıyla anılır.

Muhammed, İslam'ı duyurmaya başlamasıyla zaman içerisinde kendisine taraftar topladı ve böylece giderek artan bir nüfuz elde etti. Diğer inançlara mensup bazı kimseler, kendilerini yanlış yolda olmakla itham eden Muhammed'e karşı koydu. Bazı şairler şiirleriyle Muhammed'i hicvederken bazıları ise şiirleriyle insanları ona karşı savaşmaya davet etti. Muhammed muhaliflerini ortadan kaldırmak amacıyla onları öldürttü.

<span class="mw-page-title-main">Seyfü'd Devle</span> Müslüman general

Seyfüddevle el-Hamdânî, veya tam adıyla Ebü’l-Hasen Seyfü’d-devle Alî b. Abdillâh b. Hamdân b. Hamdûn et-Tağlibî el-Hamdânî, Hamdaniler’in Halep kolunun kurucusu ve ilk emiri.

İbn Mekânis, Memlûkler Döneminde yaşamış edip ve şairlerden birisidir. Tam ismi, Ebû’l-Ferec Fahrettin Abdurrahman b. ‘Abdi’r-Rezzâḳ b. İbrahim el-Ḳıbṭî el-Mıṣrî’dir. İbn Mekânis’in, Kıpti kökenli olduğu ve Hristiyan bir aileden geldiği söylenmektedir. Toplum içerisinde nasıl davranılması gerektiğini ele alan, ironik bir dille nazmedilmiş didaktik bir urcûzesi, en meşhur şiiri olarak görülmektedir.

el-Hutay'a Arap edebiyatındaki en meşhur muhadram şairlerden biridir. Özellikle hicviyeleri sayesinde şöhret kazanmıştır.

Medîh, klasik Arap şiirinde, şiirin temel konularından birisi olarak kabul görmektedir. Methiye sanatı için kullanılan tabirlerden birisidir ve aynı anlama gelmektedir. Klasik Arap edebiyatında, övgü şiirleri oldukça erken bir dönemde yaygın şekilde icra edilen bir tür haline gelmiştir.

Hamriyyât, klasik Arap edebiyatında şarap konusunu ele alan şiirlere verilen isimdir. Hamriyye terimi, hamriyyât için kullanılan ifadelerden bir diğeridir.

Beşşâr b. Bürd el-'Ukaylî Abbasi döneminin en meşhur şairlerinden biridir. el-Muvelledûn denilen şairlerin en çok şiir nazmedenlerinden birisi olduğu bilinmektedir. Muhdes şairler arasında sınıflandırılmaktadır. Kaynaklarda, "ibikli" veya "küpeli" manasına gelen el-mura''as lakabıyla anıldığı belirtilmiştir. Şiirlerinde Zerdüştlük eğilimi gösteren bazı ifadelere rastlamak mümkündür. Döneminin önemli hiciv şairlerinden biridir. Buna karşın, methiye, mersiye ve gazel türlerinde de yeteneğini ortaya koyduğu şiirler nazmetmiştir.

el-Velîd b. 'Ubeydi'l-lah el-Buhturî, Abbasi döneminde yaşamış meşhur bir Arap şairidir.

<span class="mw-page-title-main">Ebu Temmam</span>

Ebû Temmâm, Abbasi döneminde yaşamış meşhur Arap şairlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Medâin Muharebesi</span> 942de Bağdatın kontrolü için yapılan muharebe

Medâin Muharebesi, Hamdânîler ve Berîdîler arasında, Abbasiler'in başkenti ve merkezi olan Bağdat'ın kontrolü için Irak'ın merkezindeki Medâin yakınlarında yapılan muharebedir. Muharebe, Bağdat'ın yaklaşık 22 kilometre (14 mi) uzaklığında gerçekleşmiş ve daha sonra Bağdat, Hamdânîler'in kontrolü altına girmiştir. Dört gün süren ve her iki tarafa da çok sayıda kayıp verdiren şiddetli bir muharebede Hamdânîler galip gelmiştir. Ancak, takip edemeyecek kadar yorgun olduklarından, Berîdîler önce Vasıt'a sonra da Basra'ya çekilmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Ebü’l-Misk Kâfûr</span> İhşîdî hanedanının hükümdarı

Ebü'l-Misk Kâfûr, (905-968), aynı zamanda el-Leythi, el-Suri, el-Labi olarak da bilinir, İhşidî Mısır ve Suriye'nin baskın şahsiyetidir. Aslen siyah bir köledir, daha sonra Mısır veziri olmuş ve efendisi Muhammed bin Toğaç'ın ölümünün ardından 946'dan itibaren fiili olarak Mısır'ın hükümdarı olmuştur. Daha sonra 968'deki ölümüne kadar İkşidî topraklarını yönetmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.