Müslümantepe Höyüğü
| Arkeolojik Höyük | |
| Adı: | Müslümantepe Höyüğü |
| il: | Diyarbakır |
| İlçe: | Bismil |
| Köy: | Şahintepe |
| Türü: | Höyük |
| Tahribat: | |
| Tescil durumu: | Tescilli[1] |
| Tescil No ve derece: | 2557 / 1 |
| Tescil tarihi: | 13.04.2001 |
| Araştırma yöntemi: | Kazı |
Müslümantepe Höyüğü, Diyarbakır İli, Bismil İlçesi'ne bağlı Şahintepe Köyü'nün kuzeybatı kenarında, Dicle Nehri'nin güney kıyısında yer alan bir höyüktür. Güneyden Dicle'ye doğru genişleyen, tarıma uygun bir vadide, yine güneyden vadi tabanı içine giren, yarımada şeklinde doğal bir kayalık üzerinde kurulmuştur. Bismil İlçesi'ne 22 km. mesafededir. Bu kayalık, yerleşmenin savunulması açısından elverişli bir durum yaratmaktadır.[2][3]
Kazılar
Höyük, Yukarı Dicle Arkeolojik Araştırma Projesi (YDAAP / UTARP) çalışmaları içinde Guillermo Algaze ve ekibi tarafından saptanmıştır. Daha sonra 1999 – 2000 yıllarında ODTÜ - TAÇDAM Ilısu ve Karkamış Baraj Gölleri Altında Kalacak Arkeolojik Kültür Varlıklarını Kurtarma Projesi kapsamında Eyyüp Ay başkanlığındaki bir ekip tarafından kapsamlı bir yüzey araştırması yapılmış ve yayımlanmıştır. Höyükteki kazı çalışmaları 2001 yılında başlatılmış, 2003 ve 2004 yıllarında bütçe ayrılmadığı için ara verilmiş, 2005 yılında yeniden başlanmıştır. Kazılar, Diyarbakır Müzesi ve Eyyüp Ay'ın bilimsel danışmanlığında sürdürülmektedir.[2][4]
Tabakalanma
Höyükte Kalkolitik Çağ'dan itibaren yerleşim olduğu anlaşılmaktadır. Geç Uruk Dönemi, Erken Tunç Çağı, Orta Tunç Çağı, Geç Tunç Çağı ve Erken Demir Çağı yerleşimlerinden söz edilmektedir.[2]
Buluntular
Müslümantepe'deki kazılar kuzey ve güney yamaçlarla tepe bölgesinde yapılmıştır. Kuzey yamaçtaki kazılarda, arazinin dik olması ve tahribat nedeniyle yeterli bilgi elde edilememiştir. Güneydeki yamaçta ise taş temellerden ve muhtemelen kerpiç duvarlardan oluşan bir mimariye ulaşılmıştır. Ele geçen çanak çömlek düğme dipli Orta Asur çanağı, Mitanni bardağı, Nuzi Çanağı ve Kızıl-Kahve Astarlı malzemedir. Bu buluntulara dayanılarak güney yamaçta MÖ 2. binyılın ilk çeyreğinden son çeyreğine kadar kesintisiz olarak iskan olduğu ileri sürülmektedir.[5]
Tepedeki kazılarda, güney yamaçtaki kültür dokularının yanı sıra en üstte İslami döneme ait bir mezarlık alanı ortaya çıkarılmıştır. MÖ 2. binyıla ait tabakalarının, Orta Çağ silo ve çöp çukurları tarafından tahrip edildiği görülmektedir. Bu kesimdeki kazılarda ulaşılan en dikkate değer buluntu kerpiç duvarlı, birbirine bitişik iki yapı ve içinde bulunan malzemedir. İki katlı olduğu anlaşılan yapıda çok sayıda ritüel kabı, atnalı şeklindeki taşınabilir ocaklar ve törenlerde kullanılması olası kömürleşmiş buğday taneleri ele geçmiştir. Bu yapı ve buluntuların MÖ 17. ve 18. yüzyıllara tarihlendiği ifade edilmektedir. Böylece Orta Tunç Çağı'nda yerleşmede kutsal bir mekanın bulunduğu anlaşılmaktadır.[5]
Hristiyantepe' olarak adlandırılan Müslümantepe ana konisinin batısındaki tepenin batı kesiminde yapılan kazılarda ise taştan bir istinat duvarıyla çevrelenmiş, birbiriyle bağlantılı kerpiç yapılar açığa çıkarılmıştır. Burada ele geçen Nineve V ve metalik çanak çömlek buluntularından yapıların MÖ 3. binyılda yerleşim gördüğü anlaşılmaktadır. Bu kesimde derinleştirilen kazılar, söz konusu yapıların Geç Kalkolitik Çağ tabakası üzerine inşa edilmiş olduğunu göstermektedir. Yine MÖ 3. binyılda inşa edildiği anlaşılan kerpiç malzemeden, geniş bir istinat duvarının hem Hristiyantepe'yi hem de Müslümantepe'yi çevrelediği anlaşılmaktadır. Hristiyantepe'nin batı kesimindeki bazı binalar bu istinat duvarına dayanmaktadır. Bu yapıların üst seviyelerinde ise Demir Çağı'nda kullanıldığı anlaşılan maden ergitme ocakları açığa çıkarılmıştır. Ayrıca 2008 yılı kazılarında Obeyd kültür tabakalarına ulaşılmış, çok sayıda Kalkolitik boyalı çanak çömlek ele geçirilmiştir.[6]
Müslümantepe'nin 150 metre güneyindeki mezarlık alanında yapılan kazılarda ise MÖ 3. ve 2. binyıla ait çok sayıda mezarlık kazılmıştır. Bu mezarlarda gömüt armağanları olarak Nineve V, metalik, Dark-Rimmed Orange ve kızıl-kahve astarlı çanak çömlek ortaya çıkarılmıştır. Derinleştirilen kazılar bu alanın MÖ 4. binyılın ikinci yarısından itibaren iskan edildiğini göstermekte, ele geçen Geç Uruk ve Jemdet Nasr özellikli geometrik motifli silindir mühürler bu tespiti desteklemiştir.[7]
Dış bağlantılar
- Müslümantepe Kazısı Resmi Sitesi
- Yakın plan kroki4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Fotoğraflar4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
- ^ TAY – Yerleşme Ayrıntıları
- ^ a b c "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 1 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2012.
- ^ "Müslümantepe Kazıları – Konumu". 9 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2012.
- ^ "Müslümantepe Kazıları – Tarihçesi". 9 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2012.
- ^ a b "Müslümantepe – Kazılar". 9 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2012.
- ^ "Hıristiyantepe Alanı". 9 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2012.
- ^ "Mezarlık Kazı Alanı". 9 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2012.
