İçeriğe atla

Mürdümük

Mürdümük
Lathyrus aureus
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae
Bölüm: Magnoliophyta
(Kapalı tohumlular)
Sınıf: Magnoliopsida
(İki çenekliler)
Takım: Fabales
Familya: Fabaceae
(Baklagiller)
Cins: Lathyrus
L.
Türler

Metne bakınız.

Lathyrus odoratus 'Painted Lady'

Mürdümük, baklagiller (Fabaceae) familyasından Lathyrus cinsini oluşturan hoş kokulu, tırmanıcı ve kolay yetişen bitki türlerini ortak adı. Eskiden ismi “Nazende” diye bilinirdi.

Yetiştirme

Rengârenk çiçekleri hem bahçede çok hoş görünür, hem de vazo çiçeği olarak elverişlidir. Bahçede bol güneş alan bir yer derince kazılıp, gübrelenir. Ekim ayında 50 cm. arayla küçük çukurlar açılır. Bezelyeler çukurlara 3'er adet ekilir. İlkbaharda fideler uzamaya başlamadan, her çukurun yanına ince çubuk veya çalılar dikilir. Bunlara sarılan bezelyeler 1,5 metre uzar. Solmuş çiçekler düzenli temizlenirse çiçek açma mevsimi uzar. Ertesi yıl için bir miktar tohum bırakılır. Bodur cinsleri saksıda yetiştirilir. Çiçek zamanı bolca sulanır.

Türler

  • Lathyrus angulatus
  • Lathyrus annuus
  • Sarı mürdümük (Lathyrus aphaca)
  • Altuni mürdümük (Lathyrus aureus)
  • İki çiçekli mürdümük (Lathyrus biflorus)
  • Lathyrus chloranthus
  • Kırmızı mürdümük (Lathyrus cicera)
  • Lathyrus delnorticus
  • Tüylü mürdümük (Lathyrus hirsutus)
  • Lathyrus japonicus
  • Lathyrus jepsonii
  • Nevada mürdümüğü (Lathyrus lanszwertii)
  • Lathyrus latifolius
  • Lathyrus linifolius
  • Lathyrus littoralis
  • Lathyrus nervosus
  • Otsu mürdümük (Lathyrus nissolia)[]
  • Kıbrıs Mürdümüğü (Lathyrus ochrus)
  • Itırşahi (Lathyrus odoratus)
  • Bataklık mürdümüğü (Lathyrus palustris)
  • Yapraksı mürdümük (Lathyrus polyphyllus)
  • Çayır mürdümüğü (Lathyrus pratensis)
  • Lathyrus sativus
  • Lathyrus splendens
  • Lathyrus sulphureus
  • Lathyrus sylvestris
  • Lathyrus tingitanus
  • Torrey mürdümüğü (Lathyrus torreyi)
  • Koşkoz (Lathyrus tuberosus)
  • Pasifik mürdümüğü (Lathyrus vestitus)

Ayrıca bakınız


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Baklagiller</span> Fabales takımından çoğunu otsu bitkilerin oluşturduğu çalı ve ağaç türlerini de içeren büyük bir familya

Baklagiller (Fabaceae), Fabales takımından çoğunu otsu bitkilerin oluşturduğu çalı ve ağaç türlerini de içeren büyük bir familya.

<span class="mw-page-title-main">Dere otu</span> bitki

Dere otu, maydanozgiller (Apiaceae) familyasından anavatanı Asya olan tek yıllık bir bitki türüdür. Bitkinin botanikteki adı ise Anethum Graveolens'tir ve bu cinsteki tek türdür. Anavatanı Avrupa'nın güneyi ve Asya'nın batısıdır. Türkiye'de de yabani olarak bulunduğu gibi, kültür bitkisi olarak bahçelerde de yetiştirilir. Dereotu, yaprakları ve tohumlarının yemeklere tat vermek için ot veya baharat olarak kullanıldığı Avrasya'da yaygın olarak yetiştirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Gül</span> gülgiller (Rosaceae) familyasının Rosa cinsinden güzel kokulu bitki

Gül, gülgiller (Rosaceae) familyasının Rosa cinsinden, odunsu çok yıllık kapalı tohumlu güzel kokulu bitki türlerine verilen ad.

<span class="mw-page-title-main">Yasemin</span> Zeytingiller familyasından bir bitki türü

Yasemin veya Jasminum, Oleaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir. Kuzey Amerika dışındaki bütün kıtalarda yabani olarak yetişir ve kokulu çiçeklere sahip çok yıllık bir bitkidir.

<span class="mw-page-title-main">Ada çayı</span> bitki türü

Çalı, otsu çok yıllık ve tek yıllık yaklaşık 1000 bitki türüyle Ada çayı (Salvia), Ballıbabagiller familyasındaki kokulu bitkilerin en büyük cins'idir.

<span class="mw-page-title-main">Yaban mersini</span> fundagiller familyasından bir bitki türü

Yaban mersini veya ayı üzümü fundagiller (Ericaceae) familyasından ılıman iklimlere alışmış bir üzümsü meyve türüdür. Anavatanı Kuzey Yarımkürenin serin ve dağlık bölgelerinde yetişen birçok türü vardır.

<span class="mw-page-title-main">Orman gülü</span> Rhododendron cinsinin 800 kadar türünü içeren çiçekli bitkilerin ortak adı

Orman gülü, fundagiller (Ericaceae) familyasından Rhododendron cinsinin 800 kadar türünü içeren çiçekli bitkilerin ortak adı. Gösterişli çiçekleri nedeniyle bahçelerde ve saksıda yetiştirilir.

<span class="mw-page-title-main">Bezelye</span> baklagiller familyasından bir bitki türü

Bezelye, baklagillerden (Fabaceae) taze, yeşil kabuğu ile taneleri ya da yalnız taneleri yenilen bir bitki türü. Ayrı taç yapraklı iki çenekli baklagiller familyasından tırmanıcı bir bitkidir. Bezelye adlı lezzetli ve çok besleyici sebzeyi ilkbaharda ve yazın verir. Gövdesi çok uzundur, bitkinin ağırlığını çekemeyecek inceliktedir. Beyaz çiçek açar. Yuvarlak tanelidir. Meyvesi bakla veya fasulyeye benzer, tohumları bir kılıf içerisinde dizilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bauhinia blakeana</span> Bitki Türü

Bauhinia × blakeana, Bahunya cinsinde, geniş, kalın yapraklı, göz alıcı morumsu çiçekleri olan, yıl boyu yeşil kalan bir bitkidir. Orkideye benzeyen bu hoş kokulu çiçekler genelde 10–15 cm yüksekliğinde olurlar ve Kasım başlarından Mart sonlarına kadar çiçek açarlar. Bu az bulunan yöresel çiçek sadece Hong Kong ekosisteminde yetişir. Bu yöreye özel olduğundan Hong Kong bayrağının üzerinde bile temsilî bir bahunya çiçeği yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Şakayık</span>

Şakayık, Paeoniaceae (Şakayıkgiller) familyasının tek cinsi Paeonia altında yer alan türlerin ortak adı. Bu bitkiler Asya, Güney Avrupa ve Kuzey Amerika'ya özgüdürler.

Tozlaşma ya da polenleşme, bitkinin erkek organında üretilen polenlerin çeşitli nedenlerle dişi organın tepecik bölümüne yapışması olayına denir. Böylece tepeciğe yapışan polenler, dişicik borusundan yumurtalığa iner döllenme meydana gelir. Döllenmiş yumurtaya zigot denir. Zigot gelişerek embriyoyu oluşturur. Bu polenlerin dişicik borusuna taşınması hava, su ve böceklerle olabilir.

<i>Crocus ancyrensis</i> bitki türü

Crocus ancyrensis, Crocus cinsine bağlı bir bitki türüdür.

<i>Xylena exsoleta</i>

Xylena (Xylena) exsoleta, Noctuidae familyasından Avrasya ve Kuzey Afrika'da yaşayan ve tırtıl hali çok değişik bitkilerle beslenen güve türü.

<i>Lupinus polyphyllus</i>

Lupinus polyphyllus, Büyük Yapraklı Acı Bakla veya Acı Bakla-Lüpen baklagiller familyasından bir çiçektir.

Kollenkima, bitkisel doku; bitkiye eğilme, bükülme veya çarpmaya karşı mekanik destek sağlayan, çeperleri kalınlaşmış hücreler topluluğudur. Hücreleri canlı ve bol sitoplazmalıdır. Bazıları kloroplast taşır. Boyları enlerine göre daha fazladır. Hücre çeperleri kalındır ancak hücre çeperinin hiçbir yerinde kalınlaşmalar aynı değildir. Hücre çeperlerinde pektin bulunmasına rağmen bitkide büyümeyi engellemeden destek sağlarlar, gövde ve yapraklara birlikte uzarlar. Büyümekte ve gelişmekte olan bitkilerin genç gövdelerinde, yaprağın orta damarlarında, çiçek ve çiçek saplarında gözlenir.

<span class="mw-page-title-main">Lathyrus odoratus</span>

Itırşahi, baklagiller (Fabaceae) familyasından Sicilya, güney İtalya ve Ege Adaları'na özgü bir mürdümük türüdür. "Bezelye çiçeği" veya "kokulu bezelye" ve "nazende çiçeği" veya "İstanbul nazendesi" olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Fasiyasyon</span>

Fasiyasyon olarak telaffuz edilir ve şerit püskül olarak da bilinir, normalde tek nokta etrafında ve yaklaşık olarak silindirik doku oluşturan damarlı bitkilerde apikal meristem de anormal büyümenin nispeten nadir bir durumudur, bunun yerine tepe büyüme yönüne dik olarak uzar, böylece düz, şerit gibi, püsküllü veya özenle bükülmüş doku üretir. Fasyasyon, bazı durumlarda bitki parçalarının ağırlık ve hacim olarak artmasına da neden olabilir. Bu doğa olayı gövdede, kökte, meyvede veya çiçek başında meydana gelebilir.

<span class="mw-page-title-main">Lathyrus rotundifolius</span>

Hırıgürü veya bilimsel adıyla Lathyrus rotundifolius, baklagiller familyasından çok yıllık bir mürdümük türüdür. Hırıgürü, 1-2.5 metre uzunluğa erişebilen otsu bir bitkidir. Yaz aylarında dallara yapışan hırıgürünün tuğla kırmızısı çiçekleri vardır. Akrabası olan ıtırşahinin aksine çiçekleri kokusuzdur. -20 °C (-4 °F) sıcaklığa dayanabilse de, güneşli bir yerde yetişmesi gerekir.

<i>Plumeria</i>

Plumeria Apocynaceae familyasına bağlı bir cinstir. Anavatanı Meksika'dan Brezilya'ya kadar olan Orta Amerika civarıdır. Plumeria; ilkbahar aylarından itibaren çok çeşitli renklerde çiçekler açar. Amerika'nın keşfinin ardından Plumeria, tüm dünyaya yayılmıştır. Özellikle Budist ve Hindu tapınaklarında çok yoğun biçimde kullanılır. Bu nedenle bitkiye Hint mabet çiçeği de denmektedir. Bunun yanı sıra mübarek zakkum, fitne ağacı gibi isimleri de vardır. Hawai'de çok fazla yetiştirildiği için bu bölgeyle özdeşleştirilmiştir. Havaililer, misafir karşılarken kullandıkları çiçek kolyelerinde plumeriada yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Lohuk</span>

Lohuk (çevirme) veya çevirme tatlısı bir çeşit ağda tatlısıdır. Yunanistan kralı Otto'nun saray şekercisi Alman asıllı Friedrich Unger, 1835'te İstanbul'u ziyaret etmiş ve yazdığı Conditorei des Orients yemek kitabında sakız, meyve, çiçek, yemiş kullanılarak yapıldığını yazmıştır. Lohuk, esasında tıbbî bir ilâçtı. Bol şeker veya balla yapıldığından, zamanla hoş, lezzetli bir şekerleme olarak yapılmaya başlamıştır. Osmanlı'da merheme de lohuk denir.