İçeriğe atla

Münhasır ekonomik bölge

Uluslararası haklar bakımından deniz alanları

Münhasır ekonomik bölge (MEB) (İngilizce: Exclusive economic zone (EEZ)), Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi uyarınca bir devletin deniz kaynaklarının araştırılması ve kullanılmasında su ve rüzgâr enerjisi de dâhil olmak üzere özel haklara sahip olduğu deniz bölgeleridir.[1]

Türkiye, 121. madde nedeniyle bu anlaşmayı hiçbir zaman imzalamamıştır:

Gerçekten de, BMDHS'ye göre, insan yerleşimine uygun olmayan veya kendi ekonomik yaşamı olmayan resifler hariç, tüm adalar karasuları hakkına ve bir kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge kurma hakkına sahiptir.

Türkiye, anlaşmanın aksine, Girit ya da Sicilya gibi üzerinde yerleşim olan adaların MEB'e sahip olma hakkını tanımayan eşsiz bir bakış açısına sahiptir: Bu alan devletin denize olan kıyı kenarından, denize doğru 200 deniz mili (370 km) dışına kadar uzanır. Argo kullanımında, bu terim devletin kabul edilen karasularının tamamında ve hatta 200 deniz millik sınırın ötesinde kıta sahanlığı içerecek şekilde kullanılmaktadır.

Tanımı

Dünya'daki MEB'ler koyu mavi renkte gösterilmiştir.

Genel olarak MEB, bir ülkenin karasularının ölçülmeye başladığı esas hatlardan itibaren denize/okyanusa doğru 200 deniz mili (370 km) kadar uzanır.[2] Bu kuralın istisnası ise, ülkelerin MEB'leri örtüştüğü / birbiri ile çakıştığı zamanlarda, diğer bir deyişle ülkenin karasularının ölçülmeye başladığı esas hatlardan itibaren diğer ülkeye ait deniz sınırına ulaşıncaya kadar 400 deniz mili (740 km) mesafe bulunmadığındadır. Böyle bir durum meydana geldiğinde ise, MEB devletlerin deniz sınırı tasvir edilerek belirlenir.[3] Genellikle bu gibi durumlarda MEB, en yakın devletin varsayılan sınırları ile örtüştüğü alandır.[4]

Alanlarına göre sıralama

Bu listede bağımlı bölgeler (ıssız topraklar dâhil) egemen devletlere bağlı olarak gösterilmektedir ancak Antarktika üzerindeki hak iddialarını içermemektedir. MEB+TYA Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) artı toplam yüzölçümü alanı (TYA).

Ülke MEB km2Kıta sahanlığı km2MEB+TYA km2
 ABD11.351.0002.193.52621.814.306
 Fransa11.035.000389.42211.655.724
 Avustralya8.505.3482.194.00816.197.464
 Rusya7.566.6733.817.84324.664.915
 Birleşik Krallık6.805.586722.8917.048.486
 Endonezya6.159.0322.039.3818.019.392
 Kanada5.599.0772.644.79515.607.077
 Japonya4.479.388454.9764.857.318
 Yeni Zelanda4.083.744277.6104.352.424
 Çin3.879.666831.34013.520.487
 Şili3.681.989252.9474.431.381
 Brezilya3.660.955774.56312.175.832
 Kiribati3.441.8107.5233.442.536
 Meksika3.177.593419.1025.141.968
 Mikronezya Federal Devletleri2.996.41919.4032.997.121
 Danimarka2.551.238495.6574.761.811
 Papua Yeni Gine2.402.288191.2562.865.128
 Norveç2.385.178434.0202.770.404
 Hindistan2.305.143402.9965.592.406
 Marshall Adaları1.990.53018.4111.990.711
 Portekiz1.727.40892.0903.969.498
 Filipinler1.590.780272.9211.890.780
 Solomon Adaları1.589.47736.2821.618.373
 Güney Afrika1.535.538156.3372.756.575
 Seyşeller1.336.55939.0631.337.014
 Mauritius1.284.99729.0611.287.037
 Fiji1.282.97847.7051.301.250
 Madagaskar1.225.259101.5051.812.300
 Arjantin1.159.063856.3463.939.463
 Ekvador1.077.23141.0341.333.600
 İspanya1.039.23377.9201.545.225
 Maldivler923.32234.538923.622
 Peru906.45482.0002.191.670
 Somali825.05255.8951.462.709
 Kolombiya808.15853.6911.949.906
 Yeşil Burun Adaları800.5615.591804.594
 İzlanda751.345108.015854.345
 Tuvalu749.7903.575749.816
 Vanuatu663.25111.483675.440
 Tonga659.5588.517660.305
 Bahamalar654.715106.323668.658
 Palau603.9782.837604.437
 Mozambik578.98694.2121.380.576
 Fas575.230115.1571.287.780
 Kosta Rika574.72519.585625.825
 Namibya564.74886.6981.388.864
 Yemen552.66959.2291.080.637
 İtalya541.915116.834843.251
 Umman533.18059.071842.680
 Myanmar532.775220.3321.209.353
 Sri Lanka532.61932.453598.229
 Angola518.43348.0921.765.133
 Yunanistan505.57281.451637.529
 Venezuela471.50798.5001.387.950
 Vietnam417.663365.198748.875
 İrlanda410.310139.935480.583
 Libya351.58964.7632.111.129
 Küba350.75161.525460.637
 Panama335.64653.404411.163
 Malezya334.671323.412665.474
 Nauru308.48041308.501
 Ekvator Ginesi303.5097.820331.560
 Güney Kore300.851225.214400.529
 Tayland299.397230.063812.517
 Mısır263.45161.5911.265.451
 Türkiye462.000[5]56.0931.301.655
 Jamaika258.1379.802269.128
 Dominik Cumhuriyeti255.89810.738304.569
 Liberya249.73417.715361.103
 Honduras249.54268.718362.034
 Tanzanya241.88825.6111.186.975
 Pakistan235.99951.3831.117.911
 Gana235.34922.502473.888
 Suudi Arabistan228.633107.2492.378.323
 Nijerya217.31342.2851.141.081
 Sierra Leone215.61128.625287.351
 Gabon202.79035.020470.458
 Barbados186.898426187.328
 Fildişi Sahili176.25410.175498.717
 İran168.718118.6931.797.468
 Moritanya165.33831.6621.190.858
 Komorlar163.7521.526165.987
 İsveç160.885154.604602.255
 Senegal158.86123.092355.583
 Hollanda154.01177.246192.345
 Ukrayna147.31879.142750.818
 Uruguay142.16675.327318.381
 Guyana137.76550.578352.734
 Kuzey Kore132.82654.566253.364
 São Tomé ve Príncipe131.3971.902132.361
 Samoa127.9502.087130.781
 Surinam127.77253.631291.592
 Haiti126.7606.683154.510
 Cezayir126.3539.9852.508.094
 Nikaragua123.88170.874254.254
 Gine-Bissau123.72539.339159.850
 Kenya116.94211.073697.309
 Guatemala114.17014.422223.059
 Antigua ve Barbuda110.0894.128110.531
 Tunus101.85767.126265.467
 Kıbrıs Cumhuriyeti98.7074.042107.958
 El Salvador90.96216.852112.003
 Finlandiya87.17185.109425.590
 Bangladeş86.39266.438230.390
 Tayvan83.23143.016119.419
 Eritre77.72861.817195.328
 Trinidad ve Tobago74.19925.28479.329
 Doğu Timor70.32625.64885.200
 Sudan68.14819.8271.954.216
 Kamboçya62.51562.515243.550
 Gine59.42644.755305.283
 Hırvatistan59.03250.277115.626
 Birleşik Arap Emirlikleri58.21857.474141.818
 Almanya57.48557.485414.599
 Malta54.8235.30155.139
 Estonya36.99236.99282.219
 Saint Vincent ve Grenadinler36.3021.56136.691
 Belize35.35113.17858.317
 Bulgaristan34.30710.426145.186
 Benin33.2212.721145.843
 Katar31.59031.59043.176
 Kongo Cumhuriyeti31.0177.982373.017
 Polonya29.79729.797342.482
 Dominika28.98565929.736
 Letonya28.45227.77293.011
 Grenada27.4262.23727.770
 İsrail26.3523.74548.424
 Romanya23.62719.303262.018
 Gambiya23.1125.58134.407
 Gürcistan21.9463.24391.646
 Lübnan19.5161.06729.968
 Kamerun16.54711.420491.989
 Saint Lucia15.61754416.156
 Arnavutluk13.6916.97942.439
 Togo12.0451.26568.830
 Kuveyt11.02611.02628.844
 Suriye10.5031.085195.683
 Bahreyn10.22510.22510.975
 Brunei10.0908.50915.855
 Saint Kitts ve Nevis9.97465310.235
 Karadağ7.7453.89621.557
 Cibuti7.4593.18730.659
 Litvanya7.0317.03172.331
 Belçika3.4473.44733.975
 Kongo DC1.6061.5932.346.464
 Singapur1.0671.0671.772
 Irak771771439.088
 Monako288290
 Filistin2562566.276
 Slovenya22022020.493
 Ürdün1665989.508
 Bosna-Hersek505051.259
 Kazakistan2.724.900
 Moğolistan1.564.100
 Çad1.284.000
 Nijer1.267.000
 Mali1.240.192
 Etiyopya1.104.300
 Bolivya1.098.581
 Zambiya752.612
 Afganistan652.090
 Orta Afrika Cumhuriyeti622.984
 Güney Sudan619.745
 Botsvana582.000
 Türkmenistan488.100
 Özbekistan447.400
 Paraguay406.752
 Zimbabve390.757
 Burkina Faso274.222
 Uganda241.038
 Laos236.800
 Belarus207.600
 Kırgızistan199.951
   Nepal147.181
 Tacikistan143.100
 Malavi118.484
 Macaristan93.028
 Azerbaycan86.600
 Avusturya83.871
 Çekya78.867
 Sırbistan77.474
 Slovakya49.035
  İsviçre41.284
 Bhutan38.394
 Moldova33.846
 Lesotho30.355
 Ermenistan29.743
 Burundi27.834
 Ruanda26.338
 Kuzey Makedonya25.713
 Esvatini17.364
Kosova Kosova [a]10.887
 Lüksemburg2.586
 Andorra468
 Lihtenştayn160
 San Marino61
 Vatikan0,44

[6][7] Kaynakça

  1. ^ "Part V - Exclusive Economic Zone, Article 56". Law of the Sea. United Nations. 19 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2011. 
  2. ^ Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi (Türkçe) 28 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Birleşmiş Milletler, 1982, Erişim tarihi: 2018-07-13.
  3. ^ William R. Slomanson, 2006. Fundamental Perspectives on International Law, 5th edn. Belmont, CA: Thomson-Wadsworth, 294.
  4. ^ Deniz Hukuku ile ilgili Birleşmiş Milletler Sözleşmesi.
  5. ^ "Turkey EEZ". www.resmigazete.gov.tr. 7 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020. 
  6. ^ "BM'nin Türkiye-Libya Deniz Yetki Alanları Anlaşması'nı kayda geçirmesi ne anlama geliyor?". BBC News Türkçe. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020. 
  7. ^ "TURKEY". www.un.org. 17 Ocak 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Münhasır ekonomik bölge ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
ile ilgili metin bulabilirsiniz.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ege Adaları</span> Yunanistan yarımadası ile Anadolu yarımadası arasında bulunan 3000e yakın ada ve kayacık

Yunanistan yarımadası ile Anadolu yarımadası arasında bulunan ve toplam alanı 23.000 kilometrekare kadar olan 3000'e yakın ada ve adacığa Ege Adaları adı verilir. Ege denizindeki adalar, yüz ölçümleri çok farklı ve sayıları çok fazla olmasına rağmen yine de gruplara ayrılabilirler.

Deniz hukuku, deniz ve okyanus sularının kullanımı konusunda ortaya çıkan sorunlar ile hukuksal açıdan ilgilenen Uluslararası hukukun bir alt dalıdır. Deniz hukuku, denizcilik hukukunun aksine bir kamu hukukudur.

Uluslararası hukuk veya devletlerarası hukuk, uluslararası ilişkiler altında bir disiplin olmasının yanı sıra kamu hukukunun bir dalıdır. Bir uluslararası

<span class="mw-page-title-main">Esas hat</span>

Esas hat, uluslararası deniz hukukunda kıyı ülkesi ile karasularının sınırını belirtmektedir. Kıyı devletinin toprakları ve iç sular ise esas hattın içinde yer alır. Esas hat, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesine göre belirlenmektedir. Kıyı devletine dahil sayılan karasularının azami genişlikleri de bu sözleşmeyle tanımlanan esas hattan itibaren ölçülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kıta sahanlığı</span>

Kıta sahanlığı, jeolojik olarak ülkeyi oluşturan kara parçasının deniz altındaki uzantısıdır ve kıtanın bitip okyanusun başladığı kıtasal çizgiye kadardır. Kıta sahanlığı, kara platformu olarak da bilinir, bir kıtayı ya da kara parçasını çevreleyen görece sığ ve eğimli deniz tabanına verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Timor Denizi</span> Hint Okyanusuna açık bir dışdeniz

Timor Denizi, 610,000 km² yüzölçüme ve 3300 metre derinliğe sahip, Hint Okyanusu'na açık bir dışdenizdir. Hint Okyanusu'nun doğusundaki en geniş koludur.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası sular</span>

Uluslararası sular, denizlerde karasuları sınırlarının egemenlik sahasını belirlediği alanın dışında kalan uluslararası bölgedir. Açık denizlerin serbestliğini ilk öne süren Denizlerin Serbestisi adlı eseriyle Hugo Grotius olmuştur.

Marjinal deniz veya ayrık deniz; okyanuslardan veya büyük denizlerden ada, yarımada, takımada, boğaz gibi coğrafi şekiller tarafından ayrılarak meydana gelen denizdir.

<span class="mw-page-title-main">Karasuları</span>

Karasuları, egemen bir devletin kara topraklarına bitişik, genişliğini uluslararası hukuka göre kendisinin belirlediği, hakimiyeti kıyı devletine ait olan deniz alanını belirler. Başka bir tanımla; karasuları, iç sular veya kıyı ile açık deniz arasında bulunan, genişliğini her ülkenin iç hukukuna göre kendisinin belirlediği deniz sularıdır. Karasuları iç sularla beraber ilgili devletin deniz ülkesini meydana getirir.

<span class="mw-page-title-main">Barselona Sözleşmesi</span>

Kısaca Barselona Sözleşmesi olarak bilinen Akdeniz'in Kirliliğe Karşı Korunması Sözleşmesi, Birleşmiş Milletler Çevre Programı'nın (UNEP) 1974 yılında kurduğu “Bölgesel Denizler Programı” kapsamında Akdeniz'deki gemilerin, uçakların ve kara taşıtlarının yol açtığı kirlenmeyi önleyerek ve azaltarak Akdeniz'in korunması hedefini içeren sözleşmedir. Bölgesel Denizler Programı, Akdeniz’e kıyısı olan ülkeler ve Avrupa Birliği’nin katılımıyla, Akdeniz Eylem Planı’nın (MAP) 1975 yılında oluşturulmasıyla sonuçlanmıştır. MAP ise daha sonra “Akdeniz’in Kirliliğe Karşı Korunması Sözleşmesi” 1976 yılında Barselona'da kabul edilmesine zemin olmuş, 1978 yılında BS yürürlüğe girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Libya İç Savaşı'nda Türkiye</span> Türkiyenin Libyaya müdahalesi

İkinci Libya İç Savaşı'nda Türkiye, Arap Baharı sonrası Libya'da düzenin kurulamaması ile birlikte başlayan İkinci Libya İç Savaşı'nda Türkiye'nin Ulusal Mutabakat Hükûmeti tarafına yardım etmesiyle ve Ulusal Mutabakat Hükûmeti ile bir dizi anlaşmalar yapmasıyla gerçekleşen askerî müdahale.

Zararsız geçiş veya zararsız geçiş hakkı; yabancı bandıralı bir geminin, başka bir ülkenin karasularından geçişini düzenleyen bir deniz hukuku kavramıdır. Her ülke bu hakka sahip olmakla birlikte, hukukun emrettiği ve ev sahibi ülke tarafından belirlenen kurallara da uymak zorundadır.

<span class="mw-page-title-main">Mavi Vatan</span> Türkiye Cumhuriyetinin Karadeniz, Akdeniz ve Egede ilan ettiği deniz yetki alanlarında hakimiyet iddiasını kapsayan doktrin

Mavi Vatan, Türkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz, Akdeniz ve Ege'de ilan ettiği deniz yetki alanlarını kapsayan doktrin.

<span class="mw-page-title-main">Ege sorunu</span> Türkiye ile Yunanistan arasındaki anlaşmazlıklar bütünü

Ege sorunu veya Ege ihtilafı, Ege Denizi bölgesindeki egemenlik ve ilgili haklar konusunda Yunanistan ile Türkiye arasında birbiriyle ilişkili bir dizi anlaşmazlık. Bu tür çatışmalar, 1970'lerden beri Yunan-Türk ilişkilerini güçlü bir şekilde etkiledi ve iki kez 1987 ve 1996'nın başlarında, askeri çatışmanın patlak vermesine neden olabilecek krizlere yol açtı. Ege'deki sorunlar birkaç kategoriye ayrılır:

<span class="mw-page-title-main">Rockall Bank sorunu</span> sınır anlaşmazlığı

Rockall Bank sorunu, Birleşik Krallık, İrlanda, Danimarka ve İzlanda'nın münhasır ekonomik bölgede bulunan Rockall kayalıklarında hak iddia etmesinden doğan uluslararası sorundur.

<span class="mw-page-title-main">Peanut Deliği</span> Bölge

Peanut Deliği, Ohotsk Denizi'nin merkezinde yer alan anklav açık okyanus alanı. 1991'den beri statüsü tartışılan bu alan, her tarafı Rus toprakları ile çevrili olmasına rağmen Rusya sınırlarına dahil değildi. 2014 yılında Birleşmiş Milletler kararıyla Rusya münhasır ekonomik bölgesine dahil edildi.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs-Türkiye deniz bölgesi anlaşmazlığı</span> Akdenizde devam eden siyasi anlaşmazlık

Kıbrıs-Türkiye deniz bölgesi anlaşmazlığı, Kıbrıs Cumhuriyeti ve Türkiye arasında münhasır ekonomik bölgelerinin (MEB) kapsamı konusunda görünüşte bölgedeki petrol ve doğalgaz aramalarının yol açtığı bir anlaşmazlıktır. Türkiye, uluslararası deniz hukuku kapsamında hak iddia ettiği sularda Kıbrıs'ın sondaj çalışmalarına karşı çıkmaktadır. Mevcut deniz bölgeleri anlaşmazlığı, çok yıllık Kıbrıs ve Ege anlaşmazlıklarına değinmekte olup Türkiye, Kıbrıs Cumhuriyeti'ni tanımayan Birleşmiş Milletler'e üye tek devlettir ve Kıbrıs'ın imzalayıp onayladığı Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi'ni imzalamayan birkaç ülkeden biridir.

Fransa-Kanada Deniz Sınırı Davası, Kanada ile Fransa'nın Saint Pierre ve Miquelon adaları arasında deniz sınır ihtilafının 1992 yılında taraflarca oluşturulan Tahkim Mahkemesi tarafından çözümlenmesi.

Libya-Malta Kıta Sahanlığı Davası, Libya ile Malta'nın taraf oldukları ve Uluslararası Adalet Divanı'nın (UAD) 3 Haziran 1985 tarihinde karara bağladığı kıta sahanlığı sınırlandırma ihtilafı.

<span class="mw-page-title-main">Bitişik bölge</span>

Bitişik bölge karasularının ötesinde, düz esas hat üzerinden kıyıdan 24 deniz miline kadar uzanan, kıyı devletinin denetim hakkına sahip olduğu deniz alanıdır. Devletin tam egemenlik hakkına sahip olmadığı bu bölgede, kıyı devleti yalnızca sağlık, gümrük, göç ve maliye alanlarındaki ihlalleri önlemek amacıyla kendi mevzuatını uygulamaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.