Mümtaz Mahal

Mümtaz Mahal (d. 27 Nisan 1593^[1] - ö. 17 Haziran 1631) (Urduca: ممتاز محل; adının anlamı "sarayın sevgili süsü") (Devanagari: मुमताज़ महल) ya da Ercümend Banu Begüm, Hint-Türk-Moğol^[2] Babür İmparatorluğu'nun 5. Hükümdarı Şah Cihan'ın 3. ve en gözde eşi. Adına yapılan Tac Mahal anıt mezarı, tarihin en önemli mimari eserlerinden sayılmaktadır. 7 Temmuz 2007'de New7Wonders Vakfı tarafından düzenlenen oylama sonucunda Dünyanın Yeni Yedi Harikasından biri seçilmiştir.

Hayatı

Babür İmparatoru Şah Cihan'ın, doğum sırasında ölen eşi **Mümtaz Mahal'**in anısına Agra'da yaptırdığı Tac Mahal anıt mezarının 1863-1869 yılları arasında Samuel Bourne tarafından çekilen fotoğrafı.

1607'de imparatorluğun başkenti Agra'da doğdu. Babası İranlı soylu Abdül Hasan Asaf Han, halası^[3] ise Cihangir'in eşi Nur Cihan'dır.^[4]

Mümtaz Mahal, 14 yaşında sözlendiği ve daha sonra Babür İmparatoru olunca Şah Cihan adını alacak olan Şehzade Hürrem ile 10 Mayıs 1612'de 19 yaşındayken evlendi.

Bir isyanı bastırmak için ordularıyla Burhanpur'a giden Şah Cihan'a, dokuz aylık hamile olmasına rağmen her zamanki gibi eşlik eden Mümtaz Mahal, Burhanpur'da Gauhara Begüm adlı 14. çocuğunu doğururken 38 yaşında öldü. Tac Mahal bitip nakledilene kadar, bedeni 23 yıl boyunca Burhanpur'da kaldı, ardından Tac Mahal anıt mezarına gömüldü. Mimari eserlerde atalarının tercih ettiği sarı kum taşı yerine Şah Cihan, tutkuyu sembolize eden beyaz mermer kullanılmasını tercih etmiştir.

Şah Cihan, efsaneleşen sevgisi ve güvenini, imparatorluk mührünü Mümtaz Mahal'e emanet ederek göstermişti.^[5] Son yıllarında tahttan indirilerek oda hapsinde tutulan ölümsüz aşkı Şah Cihan, ölümünden sonra yanına defnedilmiştir.

Çocukları

1. Şahzadi Hürünnissa Begüm (1613 - 1616)
2. Şahzadi İmparatorluk Cihanara Begüm (1614 - 1681)
3. Şahzade İmparatorluk Dara Şükuh (1615 - 1659)
4. Şahzade Şah Şüca Muhammed Sultan Bahadır (1616 - 1660)
5. Şahzadi Roşanara Begüm (1617 - 1671)
6. Badşah Mohinnudin Muhammed Evrengzib (1618 - 1707)
7. Şahzade Sultan Ümmid Bakş (1619 - 1622)
8. Şahzadi Süreyya Banu Begüm (1621 - 1628)
9. Şahzade Sultan Murad Bakş (1624 - 1661)
10. Şahzade Sultan Lüftullah (1626 - 1628)
11. Şahzade Sultan Daulat Afza (1628 - ?)
12. Şahzadi Hüsnara Begüm (1630 - ?)
13. Şahzadi Gauhara Begüm (1631 - 1707)

Kaynakça

^ Marmaduke William Pickthall, Muhammad Asad Islamic Culture, 49. cilt https://books.google.com/books?id=839CAAAAYAAJ&q=17+april+1593 27 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ L. Canfield, Robert; Jonathan Haas (2002).Turko-Persia in Historical Perspective. Cambridge University Press. ISBN 0-521-52291-9, 9780521522915, s.20.
^ TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 39, sayfa: 337 https://islamansiklopedisi.org.tr/tac-mahal 29 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ "The Ain i Akbari, Abul Fazl Allami". 26 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2010.
^ The Complete Taj Mahal: And the Riverfront Gardens of Agra, Ebba Koch, Aug 2006, Thames & Hudson Ltd, ISBN 0-500-34209-1, s.19.

Dış bağlantı

Wikimedia Commons'ta Mümtaz Mahal ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

"Mumtaz Mahal" (İngilizce). 16 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2020.

İlgili Araştırma Makaleleri

17 Haziran, Miladi takvime göre yılın 168. günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 197 gün vardır.

Tac Mahal, Hindistan'ın Agra şehrinde, 1631-1654 yıllarında inşa edilmiş anıt mezar.

<span class="mw-page-title-main">Anıt mezar</span>

Anıt mezar, anıt kabir veya diğer adıyla mozole; büyük, etkileyici ve gösterişli mezar anıtı.

Şah Cihan veya Ebû’l Muzaffer Şehâbeddin Muhammed Sâhib-kıran, eşi Mümtaz Mahal uğruna Tac Mahal'i yaptırmasıyla tanınan ve Hindistan'da kurulmuş olan Babür İmparatorluğu'nu 1627-1658 yılları arasında yönetmiş olan beşinci Babür hükümdardır.

Babürlüler veya Babür İmparatorluğu, günümüzdeki Hindistan ve çevresi üzerinde kurulmuş ve hüküm sürmüş Türk-Moğol kökenli devlet. Çağatay Türkü bir şef ve Timurlu Hanedanı'ndan olan Babür Şah tarafından 1526 yılında kurulan ve 17. yüzyılın sonu ile 18. yüzyılın başında imparatorluğun gücünün zirvesinde olduğu dönemde, Hindistan'ın büyük bölümüne hakim olan imparatorluğun nüfusunun o tarihlerde 3,2 milyon kilometre karelik bir bölge üzerinde 110 milyon ila 150 milyon arasında olduğu tahmin edilmektedir. Babür İmparatorluğu'nun hakimiyet alanı, en geniş olduğu dönemde bugünkü Hindistan, Pakistan, Bangladeş ve Afganistan'ı kapsamaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Cihangir</span> Babür İmparatorluğunun 4. Hükümdarı (1569-1627)

Cihangir veya tam adıyla Ebü'l-Muzaffer Nûreddîn Muhammed Cihângîr b. Ekber,, Babür İmparatorluğu'nun 4. Hükümdârı (1605-1627).

Mahsus Mahal, Ruhi Su'nun 1957 yılında hapiste evlendiği hapishane ve hayat arkadaşı Sıdıka Su adına varettiği 3 kıtalık nihavent Türkü. Türküde bir gencin sevdası anlatılmaktadır. Bu türkünün bir benzerinin 1571 yılında Yozgat'lı köylü Farz-u Mahal tarafından söylendiği bilinmektedir. Bir efsaneye göre üçüncü kıt'a bittikten sonra yeri göğü inletmiş ve Farz-u Mahal (1438-1571) türküyü söyledikten hemen sonra dağdan inen bir kaya kütlesinin altında kalarak sevdiğinin uğruna can vermiştir. Farz-u Mahal'in mezarı ise bugünkü Yozgat ilinin Sorgun ilçesine bağlı Kırtıllar Köyünün içinde bulunan kuyunun hemen yanındaki türbenin içindedir. Bir rivayete göre Farz-u Mahal'in türbesinin kuyunun içinde olduğu söylense de bu söylentilerin doğruluğu veya yanlışlığı kesin olarak bilinmemektedir. Ayrıca kuyunun içindeki mezarın, Babür İmparatoru Şah-ı Cihan'ın Tac Mahal anıt mezarını adına yaptırdığı Mümtaz Mahal'e ait olduğu gibi uydurma bir rivayet de vardır.

Babür ve Bebür veya tam adıyla Zahîreddîn Muhammed Bâbur Türk lider, Babür İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarı. Soyu, baba tarafından Timur anne tarafından Cengiz Han'a dayanan Babür Şah, 1519'dan itibaren Hindistan'a düzenlediği seferler sonunda bütün Kuzey Hindistan'ı kontrol altına alıp 1526'da Delhi Sultanlığı'na son vererek günümüzdeki Afganistan, Pakistan ve Hindistan'ın kuzeyini kapsayan topraklar üzerinde Babür İmparatorluğu'nu kurdu.

Evrengzib veya I. Alemgir Şah tam adıyla Âlemgîr Ebü'l-Muzaffer Muhammed Muhyiddîn Evrengzib, 6. Bâbürlü hükümdarı.

I. Tahmasb, Safevî Devleti'nin ikinci hükümdarıdır.

Bhopal Devleti, Hindistan yarımadasında 1707-1956 yılları arasında hüküm süren devlet.

Hümayun Türbesi Babür İmparatoru Hümâyun Şah'ın ölümünden 9 yıl sonra, Babür İmparatorluğu'nun ikinci hükümdarı olan Hümayun'un eşi Bega Begüm'ün talimatıyla 1565 yılında inşasına başlanıp, 1572 yılında tamamlanmıştır. 1993 yılında da Unesco Dünya Mirası Listesi'ne alınmıştır.

Lahor Kalesi Pakistan'ın Lahor kentinde bulunan bir kaledir.

<span class="mw-page-title-main">Cihanara Begüm</span>

Cihanara Begüm, Babür İmparatoru Şah Cihan'ın kızı, Evrengzib'in ablası.

Babür mimarisi, 16. ve 18. yüzyıllar arasında Hint Yarımadası'nda Babürlüler tarafından geliştirilen Hint-İslam mimarisi türüdür. İslam, İran, Türk ve Hint mimarisinin bir birleşimi olarak Hindistan'daki önceki Müslüman hanedanların mimari tarzlarını geliştirdi. Babür yapıları, büyük soğan kubbeler, köşelerde ince minareler, büyük salonlar, büyük tonozlu ağ geçitleri ve hassas süslemeler dahil olmak üzere tek tip bir yapı ve karakter modeline sahiptir. Babür mimarisinin örnekleri günümüz Hindistan, Afganistan, Bangladeş ve Pakistan'da bulunmaktadır.

Gauhara Begum Babür prensesi ve Babür imparatoru Şah Cihan ile eşi Mumtaz Mahal'ın on dördüncü ve en küçük çocuğudur.

Üstad Ahmad Lahori, İmparator Şah Cihan döneminde 1632-1654 yılları arasında Agra'da inşa edilen Tac Mahal'in baş mimarıdır. Üstad Ahmed, Babür İmparatorluğu döneminde Pencap'lı Müslüman bir mimardı. Lahor kentinden geldiği için "Lahori" lakabını almıştır. Mimarisi, Hint-İslam ve İran mimari tarzlarının bir birleşimidir ve dolayısıyla Hint-Pers kültürünün önemli bir örneğidir. Baş mimarlığını yaptığı Tac Mahal, UNESCO Dünya Mirası listesine alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dârâ Şükûh</span>

Dârâ Şükûh, farklı dinlere yönelik ilgisi ve incelemeleriyle tanınmış Hindistan'da hüküm süren Babürlü hanedanı şehzadesi ve mutasavvıfı. Babür sarayındaki ünvanı tam olarak Padişahzade-i-Buzurg Mertebe şeklindedir. Babası Şah Cihan ise kendisine "Şah-i-Bulend Ikbal" ünvanını vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Azam Şah</span>

Mirza Ebu'l Feyaz Kutbu'ddin Muhammed Azam veya Muhammed Azam Şah, Babür İmparatorluğu'nun yedinci şahıydı. Saltanatı Mart-Haziran 1707 tarihleri arasında ölümüne kadar yalnızca üç ay sürmüştür. Altıncı Babür şahı Evrengzib ve baş eşi Dilras Banu Begüm'ün üçüncü oğluydu.

<span class="mw-page-title-main">Siyah Tac Mahal</span>

Siyah Tac Mahal, Hindistan'ın Uttar Pradesh eyaletindeki Agra şehrinde Yamuna Nehri'nin karşısında, Tac Mahal'in karşısına inşa edilmesi planlandığı söylenen efsanevi bir türbedir. Babür İmparatoru Şah Cihan'ın, ikinci eşi Mümtaz Mahal'in anısına inşa ettirdiği türbeye benzer bir türbeyi kendisi için de arzuladığı söylenir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.