İçeriğe atla

Mültecilere İlişkin Küresel Mutabakat

Mültecilere İlişkin Küresel Mutabakat
Kuruluşu17 Aralık 2018
TürüUluslararası mutabakat
Websitesiglobalcompactrefugees.org

Mültecilere İlişkin Küresel Mutabakat, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 17 Aralık 2018'de kabul edilmiş uluslararası mutabakattır.[1][2]

Mültecilerin haklarını düzenleyen 1951 tarihli Cenevre Sözleşmesi’ne dayanır. Mülteci sorununa sürdürülebilir çözüm sunmak, mültecilerin ve ev sahibi ülkelerin ihtiyaç duyduğu desteği küresel boyutta sağlamak, daha öngörülebilir ve adil sorumluluk paylaşımı için hükûmetlerle, uluslararası kuruluşlara ve ilgili paydaşlara çerçeve sunmayı amaçlar.

Yasal olarak bağlayıcılığı yoktur ancak, uluslararası topluluğun mülteciler ve ev sahibi ülkeler ile işbirliği ve dayanışmaya yönelik siyasi iradesini ve isteğini temsil eden bir metindir. Göç alan hiçbir devletin bu durumla tek başına karşı karşıya kalmaması adına yapılan bir girişim olması bakımından önemli bir belge olarak değerlendirilir.[3]

Arka plan

II. Dünya Savaşı’nın sona ermesinden itibaren yerinden edilen insan sayısının 2016 yılında en yüksek seviyeye ulaşması üzerine Birleşmiş Milleler Genel Kurulu tarihinde ilk defa mülteci ve göçmenlerin kitleler hakindeki hareketlerini düzenlemek üzere bir zirve düzenlemiş; zirvede 19 Eylül 2016 tarihinde 193 ülke oy birliği ile Göçmenler ve Mülteciler için New York Deklerasyonu'nu kabul etmişti. Bu deklarasyonda iki yeni küresel “sözleşme” çağrısı yapıldı: biri diğeri güvenli, sıralı ve düzenli göç hakkında, diğeri mülteciler için.[4]

Kabulü

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) tarafından hükûmetlere ve diğer aktörlere danışılarak geliştirilen mutabakat, iki yıl süren müzakerelerin ardından 17 Aralık 2018'de New York'ta Birleşmiş Genel Kurulunda 181 ülkenin desteğiyle kabul edildi.[5]

Ana hedefleri

Mutabakatın 4 ana hedefi şunlardır:[2]

  • Çok sayıda mülteciye ev sahipliği yapan ülkeler üzerindeki baskıyı hafifletmek
  • Mültecilerin bulundukları ülkede kendi kendine yeterliliğini artırmak;
  • Üçüncü ülke giriş ve yeni ülkelere yerleşim imkanını genişletmek;
  • Mültecilerin güvenli ve onurlu bir şekilde geri dönüşü için menşe ülkelerdeki koşulları desteklemek.[6]

İmzacı devletler

Mutabakat, 181 ülkenin desteğiyle kabul edilmiştir. ABD ve Macaristan "hayır" oyu vermiş, Dominik Cumhuriyeti, Eritre ve Libya ise çekimser kalmıştır.[7]

Takibi

Küresel Mülteci Forumu

Mültecilere İlişkin Küresel Mutabakatı ile üzerinde mutabakata varılmış konuların hayata geçirilmesini takip etmek üzere 17-18 Aralık 2019 İsviçre'de I. Küresel Mülteci Forumu gerçekleştirildi.[8] Eş başkanlığını Türkiye, Pakistan, Etiyopya, Kosta Rika ve Almanya'nın yaptığı Forum'da BM Mülteci Örgütü, devletlerin ve özel sektörün mülteciler için yaklaşık 10 milyar dolar taahhütte bulunduğunu duyurdu; katılımcı hükûmetler de mülteciler için üç milyar dolar yardım yapmayı ve 50 bin mültecinin barınmasının sağlanmasını vadettiler.[7]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Can the Global Refugee Forum deliver what the UN compact is missing?". Devex.com. 17 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2021. 
  2. ^ a b Refugees, United Nations High Commissioner for. "Global Compact on Refugees – Booklet". UNHCR (İngilizce). 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2022. 
  3. ^ MemiSoglu, Fulya; YiĞiT, Celil (23 Şubat 2021). "ULUSLARARASI GÖÇ VE KALKINMA: TEORİ VE GÜNCEL MESELELER". Yildiz Social Science Review. 5 (1): 39-62. doi:10.51803/yssr.595809. ISSN 2149-4363. 
  4. ^ "Mülteciler için Küresel Sözleşme Açıklandı: ICVA Özet Raporu" (PDF). icvanetwork.org. Haziran 2017. 25 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022. 
  5. ^ "ABD, küresel mülteci anlaşmasına "hayır" dedi". TRT Haber. 17 Aralık 2018. 25 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022. 
  6. ^ "Genel Bakış". UNHCR Türkiye. 2 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2022. 
  7. ^ a b "ABD küresel mülteci anlaşmasına da 'hayır' dedi". www.aa.com.tr. 17 Aralık 2018. 24 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2022. 
  8. ^ Kesgin, Selman Salim (17 Aralık 2019). "Küresel Mülteci Forumu şimdilik umut vadediyor". www.aa.com.tr. 24 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2022. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği</span>

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Bürosu(İngilizce:United Nations High Commissioner for Refugees), 14 Aralık 1950'de Birleşmiş Milletler Genel Meclisi tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mülteci</span> Yerinden edilmiş kişi

Mülteci, dini, milliyeti, belirli bir toplumsal gruba üyeliği veya siyasi düşünceleri nedeniyle zulüm gören veya göreceği korkusu ve endişesi taşıyan, bu sebeple ülkesinden ayrılan/ayrılmak zorunda bırakılan ve korkusu nedeniyle geri dönemeyen veya dönmek istemeyen, iltica ettiği ülke tarafından endişeleri haklı bulunan kişi.

Dünya Mülteci Günü Birleşmiş Milletler tarafından her yıl 20 Haziran'da dünyanın her yerindeki mültecileri onurlandırmak adına düzenlenmektedir. 1951 Mülteci Sözleşmesi'nin 50. yılını anmak adına ilk kez 20 Haziran 2001 yılında kutlanmaya başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">2009 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı</span>

2009 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı ya da yaygın olarak kullanılan adıyla Kopenhag Zirvesi, Danimarka'nın başkenti Kopenhag'da 7-18 Aralık 2009 tarihleri arasında küresel ısınma ve sera gazı salınım oranlarını azaltma amacıyla 192 ülkenin katılımıyla gerçekleştirilen organizasyon. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi kapsamında düzenlenen on beşinci, Kyoto Protokolü'nün yürürlüğe girmesinin ardından düzenlenen beşinci konferanstır. Bu nedenle COP 15 ve MOP 5 olarak da isimlendirilmektedir.

Suriye İç Savaşı'nda mülteciler, Suriye İç Savaşı'nın başladığı gün olan 15 Mart 2011 tarihinden bu yana, çatışmalar nedeniyle Suriye'ye komşu olan ülkelere sığınan binlerce insana verilen ortak isim.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı</span>

Birleşmiş Milletler Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı ya da kısa adıyla UNRWA, 1948'de İsrail'in kurulmasından sonra çıkan Arap-İsrail savaşları sırasında evlerini ve geçim kaynaklarını yitiren Filistinlilere yardım amacıyla Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 9 Aralık 1949'da oluşturulan özel kuruluş. Yardım kapsamına girenlerin sayısı başlangıçta 500 bin dolayındaydı; 1980'lerin ortalarında bu sayı tahminen 2.100.000'e ulaşmıştı. Bunlar arasında ilk mültecilerin çocukları, mülteci olmayan yoksullar, ölen mültecilerin yardım karnelerini kullanan başka kişiler de vardı.

<span class="mw-page-title-main">Nansen Mülteci Ödülü</span> ödül

BMMYK Nansen Mülteci Ödülü Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği tarafından mülteciler, sığınmacılar veya vatansız kişiler için yapılan olağanüstü çalışmaların takdiri için her yıl şahısa, bir gruba veya organizasyona verilen ödüldür.

Cartagena Mülteciler Deklarasyonu veya Cartagena Deklarasyonu mültecileri korumak için imzalanmış bağlayıcılığı olmayan, bölgesel bir belge olup 1984 yılında 10 Latin Amerika ülkesinden delegelerin katılımıyla kabul edilmiştir. Deklarasyon kabulünden beri 14 ülkenin yasalarında ve uygulamalarında kendine yer bulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'deki Suriyeliler</span> Sığınmacı topluluğu

Türkiye'deki Suriyeliler, Türkiye'de yaşayan Suriye kökenli kişileri ifade eder. Eylül 2024 itibarıyla Türkiye'de "geçici koruma" statüsündeki Suriyeli sayısı resmi rakamlara göre yaklaşık 3 milyon 100 bin kişi olup bu durum Türkiye'yi dünyada en çok mülteciye ev sahipliği yapan ikinci ülke yapmaktadır. Uzun yıllar birinci sırada olan Türkiye, Taliban'ın Afganistan'da iktidara gelişi sonrası İran'a olan göçler sonucu ikinci sıraya gerilemiştir. Geçici koruma altındaki Suriyelilere ek olarak, oturma izni ile Türkiye'de yaşayan Suriye uyruklu sayısı yaklaşık 76 bin olup, Türk vatandaşlığı almış Suriyeli sayısı ise Ağustos 2024 itibarıyla 104 bin 144'ü çocuk olmak üzere 238 bin 768 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">BM Küresel İlkeler Sözleşmesi</span>

Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi, tüm dünyada sürdürülebilir, ortak bir küresel kalkınma kültürünü yaymak üzere; şirketleri sürdürülebilir ve sosyal sorumluluklarına uygun uygulamalar geliştirmeye teşvik eden, bağlayıcılığı olmayan bir Birleşmiş Milletler (BM) sözleşmesi ve bu sözleşmenin imzacılarını kapsayan bir oluşumdur.

<span class="mw-page-title-main">2022-2023 Ukraynalı mülteci krizi</span>

2022-2023 Ukraynalı mülteci krizi, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında Ukrayna'dan gelen büyük bir insan hareketidir. 24 Şubat 2022'de Rus birliklerinin ilk işgal ile başladı. İşgalden önce bile, birçok Avrupa ülkesi mülteci almaya hazırlanıyordu, özellikle Polonya 1 milyon mülteciyi kabul etmeye hazırdı.

Azerbaycan, çoğunlukla Dağlık Karabağ ihtilafının bir sonucu olarak, ülke içinde yerinden edilmiş çok sayıda insan ve mülteciye sahiptir. Birinci Dağlık Karabağ savaşı, 600.000'i Dağlık Karabağ ve çevre ilçelerden, 150.000'i de Ermenistan'dan olmak üzere 750.000 Azeri'yi yerinden etmiştir.

Mülteci hukuku, devletlerin mültecilere karşı sahip olduğu hak ve görevlerle ilgilenen uluslararası hukukun dalıdır. Mülteci hukuku ile uluslararası insan hakları hukuku veya insancıl hukuk arasındaki ilişki konusunda uluslararası hukuk uzmanları arasında görüş ayrılıkları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Küresel Göç Mutabakatı</span>

Güvenli, Sistemli ve Düzenli Göç için Küresel Mutabakat Metni, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 19 Aralık 2018'de kabul edilmiş uluslararası belgedir.

<span class="mw-page-title-main">Ülke içinde yerinden edilmiş kişi</span> evini terk etmek zorunda kalan ve ülkesinde kalan kişi

Ülke içinde yerinden edilmiş kişi (ÜİYEK), evini terk etmeye zorlanan ancak ülke sınırları içinde kalan kişidir. Bir mültecinin yasal tanımlarına girmeseler de, genellikle mülteci olarak anılırlar.

Türkiye göçmen krizi

Bazen Türkiye mülteci krizi olarak da anılan Türkiye göçmen krizi, 2010'larda Türkiye'ye çok sayıda insanın geldiği bir dönemdi. Türkiye, 2014'ten 2019'a kadar her yıl herhangi bir ülke veya bölgede en fazla sayıda kayıtlı mülteci alan ülke ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'ne (BMMYK) göre dünyanın en büyük mülteci nüfusuna sahip ülkesidir. Çoğunluk, Haziran 2020 itibarıyla 3.591.892 olan Suriye İç Savaşı nedeniyle gelen mültecileridir. 2018'de BMMYK, Türkiye'nin tüm "kayıtlı Suriyeli mültecilerin" %63,4'üne ev sahipliği yaptığını bildirdi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'deki Suriye iç savaşı nedeniyle gelen mülteciler</span>

Türkiye'deki Suriye iç savaşı nedeniyle gelen mülteciler, Suriye İç Savaşı'ndan kaçan Suriyeli mültecilerdir. Türkiye Cumhuriyeti, 3,7 milyondan fazla kayıtlı mülteciye ev sahipliği yapmaktadır.

BM Genel Kurulunun 48/114 sayılı Kararı - Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 20 Aralık 1993 tarihinde 48. oturumun 85. genel kurulunda kabul edilen 48/114 sayılı "Azerbaycan'daki mültecilere ve ülke içinde yerinden edilmiş kişilere acil uluslararası yardım sağlanması" Kararı. 48/114 sayılı Karar, BM'nin Karabağ ihtilafı ile ilgili olarak kabul ettiği beşinci belge ve bu ihtilaftan zarar gören insanlara insani yardım konusunda BM Genel Kurulu tarafından kabul edilen ilk belgedir. Belge, "mültecilere ve yerinden edilmiş kişilere insani yardıma ilişkin ilgili kararlar" dışında, BM düzeyinde önceki kararlara özel bir atıfta bulunmuyor. Karar, oylama yapılmadan oydaşma ile kabul edildi.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal İşler Departmanı</span>

Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal İşler Departmanı, Birleşmiş Milletler Sekreterliği'ne bağlı bir departmandır. Önemli Birleşmiş Milletler Zirveleri ve Konferanslarının takibinden ve Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyine ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulu İkinci ve Üçüncü Komitelerine verilen hizmetlerden sorumludur. UN DESA, dünyanın dört bir yanındaki ülkelere ekonomik, sosyal ve çevresel zorluklarını aşma amacıyla gündem belirleme ve karar alma süreçlerinde yardımcı olur. 25 Eylül 2015'te BM Genel Kurulu tarafından kabul edilen 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi ve 17 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi (SKH) temelinde herkes için sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmek için uluslararası işbirliğini destekler. Geniş bir yelpazede analitik ürünler, politika tavsiyesi ve teknik yardım sağlayan UN DESA, ekonomik, sosyal ve çevresel alanlardaki küresel taahhütleri etkili bir şekilde ulusal politikalara ve eylemlere dönüştürür ve uluslararası düzeyde üzerinde anlaşmaya varılan ilerlemeye yönelik eylemlerin izlenmesinde kilit bir rol oynamaya devam eder. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler Kalkınma Grubu üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">İklim göçü</span>

İklim göçü, “anormal derecede şiddetli yağışlar, uzun süreli kuraklıklar, çölleşme, çevresel bozulma veya deniz seviyesinin yükselmesi ve siklonlar" gibi ani veya kademeli olarak iklimle şiddetlenen felaketlerin etkisiyle, öncelikle gönüllü hareketi ifade eden, iklimle ilgili hareketliliğin bir alt kümesidir. İklim göçmenlerinin çoğu kendi ülkeleri içinde yer değiştirir ancak az sayıda iklim nedeniyle yerinden edilmiş insan da farklı ülkelere yönelir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.