İçeriğe atla

Müftü Osman Hilmi Efendi

Osman Hilmi

Edirne Müftüsü Osman Hilmi Efendi (1867, Kırım - 17 Ocak 1931, Edirne), Türk din adamı.

Yaşamı

Osman Hilmi Efendi, Kırımlı Tatar bir ailenin çocuğu olarak 1867 yılında Kırım'da doğdu. Babası Halil Ali, annesi Halime Hanımdır. Çeşitli medreselerde gördüğü uzun bir eğitim ve öğretim döneminden sonra öğretmenliğe başladı. Osman Hilmi Efendi 1890 tarihinde Edirne Rüştiyesine müdür olarak atandı ve bu görevini 20 yıl sürdürdü.[1]

Osman Hilmi Efendi, 1910 yılında Osmanlı Devleti'nde cami ve tarihî eserlere bakan Cemaat-ı İslamiyye Heyeti Başkanlığına seçildi.[2]

I. Dünya Savaşı sonrasında Edirne'de işgalleri protesto etmek ve Trakya'nın savunmasını planlamak için Belediye Başkanı Şevket Dağdeviren, Edirne Milletvekili Faik Kaltakkıran, Avukat Şeref Aykut, Tüccar Kasım Yolageldili tarafından 1918 yılında kurulan Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nde görev aldı.[3][4] Ferit Paşa'nın ikinci kabinesi döneminde (10 Temmuz 1919) Müftü Osman Hilmi Efendi Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Başkanı oldu. Ali Rıza Paşa kabinesi başa gelince başkanlığı Edirne Belediye Başkanı Şevket Dağdeviren'e bıraktı.[1][3] Osman Hilmi Efendi 9-13 Mayıs 1920 tarihleri arasında Edirne Erkek Öğretmen Okulu'nda yapılan ve 220 üye ile toplanan Trakya (Edirne) kongresine de katıldı.[3][5]

Tevfik Bıyıklıoğlu Trakya'da Milli Mücadele başlıklı yapıtının bir bölümünde Osman Hilmi'yi şöyle anlatır: "Müftü Hilmi Efendi, okumuş, hatta Fransızca bilen bir zattı. Fikirlerine ve söz hürriyetine bağlı idi. Düşman işgali esnasında siyasi mücrimler arasında sürgün edilmiş ve arkadaşlarının anlattığına göre, etrafına Atatürk sevgisi yaymıştır."[3]

Edirne Yunan Ordusu tarafından 25 Temmuz 1920 günü işgal edilince, Edirne Müftüsü Osman Hilmi Efendi'nin yerine vekaleten eski Gevgili Müftüsü Mustafa Hilmi Efendi atandı.11 Eylül 1922 tarihinde önce Semadirek, Midilli, Hanya ve Milos Adası esir kampına sürgüne gönderildi.Türk Yunan antlaşması sonunda 23 Mart 1923 tarihinde Propontis isimli Yunan gemisiyle İstanbul'a getirilen içinde Şevket Dağdeviren ve Hafız Rakım Ertür'ün de bulunduğu 723 kişilik kafilede yer aldı.[1][6][7] Osman Hilmi Efendi Edirne'ye ulaştığında Edirne Müftülüğü görevine tekrar döndü.[8]

Ölümü

Beyaz şeritli İstiklâl Madalyası sahibi Müftü Osman Hilmi Efendi 1931 yılının 17 Ocak günü yaşama veda etmiştir. Edirne Buçuktepe Mezarlığı'na gömülüdür.[1][8]

Ailesi

Dimetoka Rüştiyesi Müdürlüğü sırasında eşi Zeynep Hanım'la (Edirne 1869 - 1930) evlendi. Oğlu Korgeneral Ali Sami Topçu (1891), kızları Emine Makbule (1903), Ayşe Mürvet (1906) ve Hatice Saadet Sadiye Zorlutuna (1909) dır.[1]

Ünlü romancı Halide Nusret Zorlutuna, 1978 yılında yayınladığı "Bir Devrin Romanı" başlıklı anılarında, Aziz Vecihi Zorlutuna ile Edirne'de yapılan nikâhlarını 9 Eylül 1926'da Edirne Müftüsü Osman Hilmi Efendi'nin kıydığını yazar. Aziz Vecihi Zortutuna, Osman Hilmi Efendi'nin en küçük kızı ile evli olan Salih Zorlutuna'nın ağabeyidir.[8]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e Ağargan, Mehmet, http://www.edirnetarihi.com/edirne-muftulerinden-osman-hilmi-efendi-1867-1931.html 17 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 11 Aralık 2011
  2. ^ Osman Tosyavizade, Doktor. Rıfat, Edirne Evkaf-ı İslamiyye Tarihi Camiler ve Mescitler T.C. Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları 1999 Ankara
  3. ^ a b c d Bıyıklıoğlu Tevfik, Trakya'da Milli Mücadele Cilt 1 Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları 1992 Ankara
  4. ^ Güner Zekai, Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin Kuruluşu ve Faaliyetleri (1 Aralık 1918 - 13 Mayıs 1920), Atatürk Araştırma Merkezi S: 11 - 176, 1998 Ankara
  5. ^ Toker, Mustafa, Trakya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin Kongre Tutanakları TC Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları No:54 2016 Ankara
  6. ^ Yöre Dergisi 2002 /10-11 S. 31-329 Edirne
  7. ^ Altınel B. Cem 1863 - 1931 Şevket Dağdeviren ve Edirne'si Edirne Belediyesi Yayınları No: 27, Nisan 2017 İstanbul
  8. ^ a b c Altınel B. Cem Kuruluşunun 100. Yılında Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Derneği Yöneticilerinin Yaşam Öyküleri Edrne Belediye Başkanlığı Yayınları No:30 Edirne 2018 ISBN 978-605-67594-4-4

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Faik Kaltakkıran</span>

Mehmet Faik Kaltakkıran, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Cafer Tayyar Eğilmez</span> Türk asker ve siyasetçi

Cafer Tayyar Eğilmez, Türk asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Şakir Kesebir</span> Türk politikacı

Mehmet Şakir Kesebir, Türk siyasetçi.

Şefik Bicioğlu, Türk bürokrat.

<span class="mw-page-title-main">Rıfat Osman Bey</span> Türk radyolog, tarih yazarı, ressam, mimar, fotoğrafçı

Tosyavizade Dr. Rıfat Osman Bey, Türk radyolog, tarih yazarı, ressam, mimar, fotoğrafçı.

<span class="mw-page-title-main">Trakya-Paşaeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti</span>

Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, 30 Kasım 1918 tarihinde Edirne'de kurulan Anadolu Hareketi yanlısı cemiyet.

Trakya'nın İşgali, İtilaf Devletleri kuvvetlerince I. Dünya Savaşı'ndan sonra gerçekleştirilmiştir. Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra, Edirne-İstanbul demiryolunu kontrol etmek üzere bir Fransız alayı Trakya'ya yerleşmiş bulunuyordu. Fransız generali Franchet d'Espèrey ile Yunanistan Başbakanı Venizelos arasında imzalanan antlaşma ile Kuleliburgaz-Hadımköy hattı Yunan ordusunun işgaline terk edilmişti. 14 Ocak 1919 tarihinde Hadımköy'den Kuleli ve Burgaz'a kadar bütün demiryolu istasyonları Yunanlar tarafından işgal edildi.

<span class="mw-page-title-main">Ali Galip Pekel</span>

Ali Galip Pekel, Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Hilmi Ergeneli</span> Türk siyasetçi

Ahmet Hilmi Ergeneli, Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Şeref Aykut</span> Türk siyasetçi

Mehmet Şerafettin Aykut, Türk siyasetçi.

Galip Bahtiyar Göker, Türk siyasetçiydi.

<span class="mw-page-title-main">Şevket Ödül</span>

Şevket Ödül, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Ekrem Demiray</span> Türk siyasetçi

Ahmet Ekrem Demiray -, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Şevket Dağdeviren</span>

Mustafa Şevket Dağdeviren, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Kasım Yolageldili</span>

Kasım Yolageldili, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Şevket Dingiloğlu</span> Türk siyasetçi

Süleyman Şevket Dingiloğlu, Türk siyasetçi

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Merter</span> Türk özgürlük savaşçısı

Ahırköylü Ahmet Muhtar Merter, Türk iş insanı, siyasetçi, Kırkpınar ağası. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Yunan işgaline karşı Trakya direnişinin önde gelenlerinden biridir. İstanbul'daki Merter semtine ismini vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hafız Rakım Ertür</span> Türk hafız

Hafız Rakım Ertür, Türk din adamı.

<span class="mw-page-title-main">Hayrettin Belli</span>

Mahmut Hayrettin Belli, Osmanlı-Türk siyasetçi, hukukçu ve asker.

Ali Seyfi Tülümen, Türk bürokrat.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.