Müfessirler ve tefsir kitapları listesi
Bu liste, Kur'an'ın indirilmeye başladığı 7. yüzyıl'dan (hicri 1. yüzyıl) günümüze kadar (hicri 13. yüzyıl) literatürdeki müfessirleri ve varsa eserlerini toplu halde içermektedir. Müfessirin yaşadığı yüzyıl için, ölüm tarihi esas alınmıştır.
Not: Liste tamamlanmamıştır.
7. yüzyıl
- Abdullah bin Abbas (619 - 687)
- Abdullah bin Mesud (? - 653)
- Abdullah bin Ömer (613 - 692)
- Abdullah bin Zübeyr (624 - 692)
- Ali bin Ebu Talib (599 - 661)
- Amr bin el-Âs (583 - 664)
- Câbir bin Abdullah (601 - 694)
- Ebu Bekir (573 - 634)
- Ebu Hureyre (? - 676)
- Ebu Musa el-Eş'arî (? - 662)
- Osman bin Affan (580 - 656)
- Ömer bin Hattab (581 - 644)
- Übeyy bin Kâb (? - 656)
- Zeyd bin Sabit (610 - 676)
8. yüzyıl
- Abdullah bin Mübarek 736 - 795 — Vadıh fi Tefsiril-Kur'an
- Ali bin Ebu Talha(? - 760)
- Amir bin Şerahil (641 - 727)
- Atâ bin Ebu Rebah (647 - 732) — Tefsiru's Suddi el-Kebir
- Atiyye el-Avfî (? - 729)
- Ca'fer es-Sâdık (699 - 765) — Nakil yoluyla tefsiri vardır
- Dahhâk bin Müzâhim (? - 767) — Tefsir-i Dehhak
- Ebu Abdullah Cabir (? - 744)
- Ebu Hanife (699 - 767)
- Enes bin Mâlik (612 - 709)
- Hasan-ı Basri (642 - 728) — Adı belirsiz tefsiri vardır.
- İbn Ebu Necih(? - 749)
- İbn-i Cureyh (? - 767)[1]
- İbn Said el-Kelbî (? - ?)[2]
- İbn-i Sirin (653 - 729)
- İbrahim en-Nehaî (668 - 713)
- İkrime (? - 725)
- Katade bin Diame (680 - 735) - Kitabü't-Tefsir
- Mâlik bin Enes 712 - 795
- Mukatil bin Süleyman (702 - 767) — Tefsir-i Kebir
- Mücâhid (645 - 722)[3]
- Rebi bin Enes (? - 757)
- Sabit bin Dinar (? - 767)
- Said bin Cübeyr (665 - 713)
- Suddi-i Kebir (671 - 744)
- Süfyân es-Sevrî (715 - 778) — et-Tefsîr
- Şu'be ibn el-Verd (713 - 777)
- Tavus bin Keysan (653 - 723)
- Yunus bin Habib (713 - 799)
- Zeyd bin Eslem(? - 753)
9. yüzyıl
- Abdullah bin Muhammed bin Humeyd
- Abdullah bin Vehb (? – 812) — Camî adlı kitabının tefsir bölümü
- Abdulrezzak Sanânî
- Adem bin Ebu İyâs
- Ahmed bin Hanbel
- Baki bin Mahled (? - 889)
- Darimî
- Ebu Bekir bin Ebu Şeybe
- Ebu Davud
- Ebu'l Hasan el-Kisaî
- Ebu'l Hasan el-Mervezî
- Dinaverî
- Ebu Hatim er-Razî
- Ebu Mansur Herevi
- Ebu Muhammed Kasım Kurtubi — Tefsir-i İbn-i Seyyar
- Ebu Said Abdullah Kindî
- İbn Mâce — Kitabu't Tefsir
- İbn Rahûye
- Muhammed bin Hâlim
- Muhammed bin S'ad Avfî
- Muhammed el-Buharî
- Muhammed er-Rüvasî
- Müslim bin Haccac
- Osman bin Ebu Şeybe
- Ravh bin Ubade (? – 820)
- Süfyân bin Uyeyne — Tefsir-u Sufyan bin Uyeyne [4]
- Vâkidî (747 – 823) — Kitab-ı Tefsiri'l Kur'an كتاب تفسير القرآن
- Veki' bin Cerrah — Tefsiru'l-Kur'an[5]
- Yezid bin Harun (? – 821)
- Sehl et-Tüsterî — Adı belirsiz tefsir
- Şafii (767 – 820)
- Tirmizî
- Yahya bin Ziyad el-Ferra
10. yüzyıl
- Ebu Yahya er-Razî
- İbrahim bin Ma'kıl Nesefi
- Cüneyd-i Bağdâdî (822 - 911)
- Ebu Cafer Taberî (838 - 923) — Câmi'u'l-beyân
- Zeccâc (844 - 923)
- İbnü'l Münzir en-Nisaburî (855 - 930) — et-Tefsîr
- İbn Kuteybe
- Muhammed bin Münzir Nişaburi
- Ebu Kasım Abdullah bin Ahmed-i Belhi
- Ebü'l Hasan Eş'arî (873 - 935)
- İbn-i Ebi Hatim Abdurrahman Razi
- Ebu Bekir Muhammed — Tefsir-i Sayrefi
- Ebu Bekir Muhammed bin Aziz Sicistani — Garib'ul Kur'an
- el-Vasiti
- Ebu Mansur el-Matüridî — Tevilat-ı Kuraniyye
- Ömer bin Ebi Ali — Tefsir-i Hırki
- Ebu Bekir Abdullah bin Muhammed — Tefsir-i İbn-i Ebi Şiybe
- Ebû Cafer en-Nehhâs — Tefsîru‟l-Kur‟âni‟l-Kerim
- Abdullah ibn-i Amine
- Ahmed bin Muhammed Nişaburi — El Muvaddah fi'l Kur'an
- Ebu Bekir Muhammed Nakkaş — Şifa'us Sudur
- Ebu Said Hüseyin İsbahani — Tefsir-i Za'ferani
- Cessâs — Ahkam'ul Kur'an
- Ebu'l Leys es-Semerkandî — Bahr'ül Ulûm[6]
- Abdullah ibn-i Atiyye
- Ali bin İsa Rummani
- Ebu Hafs Ömer — Tefsir-i Şahin
- Ebu Kasım Abdullah — Tefsir-i İbn-i Cezv
- Muhammed bin Ali Mukri Edfuvi
- Ebu Bekir — El İstiğna
11. yüzyıl
- Ebu Hilal Hasan (? - 1004) — Tefsir-i Askeri
- Halef bin Ahmed Sicistani (? - 1008)
- Mevlana Ebu'l Abbas (? - 1012) — Tefdilu'l Cami Li Ulu mit Tenzil
- Nizâmeddîn en-Nişaburî (? - 1015) — Garabib'ul Kur'an Regaib'ul Furkan
- Muhammed ibn-i Fevrek Nişaburi (? - 1015)
- Ahmed bin Musa İsfahani (? - 1019)
- Abdurrahman Muhammed Sülemi (936 - 1021) — Hakaik
- Kadı Abdulcabbar bin Ahmed (? - 1024) — Tenzih'ul Kur'an an'il Metain
- Ahmed bin Muhammed Sa'lebi (? - 1035) — El Keşf-u ve'l Beyan fi Tefsir'ul Kur'an
- Ebu Ali İbn-i Sina (? - 1036)
- Ebu Mensur Abdulkahir Bağdadi (? - 1037)
- Ali İbn-i İbrahim Hui (? - 1038) — El Burhan fi Tefsir'ul Kur'an
- Ebu Abdullah İsmail Nişaburi (? - 1038) — El Kifaye
- Ebu'l Abbas Ahmed Mehdevi (? - 1038) — El Cami'li Ulumi't Tenzil
- Ebuzer Hezevi (? - 1044)
- Ebu Muhammed Abdullah C. Nişaburi (? - 1063)
- Mekki İbn-i Ebi Talib (? - 1046)
- Ebu'l Feth Selim Razi (? - 1055) — Ziya-ul Kulub
- Abdusselam Kazvini (? - 1056)
- Ebu'l Hasan Ali Maverdi (? - 1058)
- Muhammed bin Abdurrahman Buhari (? - 1063)
- Ebu Muslim Muhammed İsfahani (? - 1066)
- Ebu'l Kasım Abdurrahim Kuşeyri (? - 1072) — Letaif'ul İşarat Teysir fi Tefsir
- Ebul Hasan Ali Nişaburi (? - 1074) — El Havi
- Ali bin Ahmed Vahidi (? - 1075) — El Veciz Fi't Tefsir
- Ebu Muzaffer Şahfur İsfahani (? - 1078)
- Abdulkahir Curcani (? - 1081)
- Süleyman Baci (? - 1081) — Tefsir Ebi Velid
- İmam'ül Harameyn Abdülmelik (? - 998) — Medarik'ül Ukul
- Abdulkerim bin Abdussamed (? - 1085)
- Abdullah bin Ensari (? - 1088) — Tefsir-i Herevi
- Abduselim Bani Muhammed (? - 1095)
- El Hulvani (? - 1088)
12. yüzyıl
| 1101 ile 1200 arası | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Müfessir | Doğum t. Ölüm t. | Tefsir kitabı | ||||||
| Abdulmelik ed-Deylemî | ? - 1106 | Futuh'ur Rahman fi İşaret'il Kur'an | ||||||
| Ebu Muzaffer Mensur bin Muhammed | (- 1106) | Tefsir-i Sem'ani | ||||||
| Ebu Muhammed Abdulvahhab | (?- 1106) | Tefsir-i Şirazi | ||||||
| Mahmud bin Hamza Kirmani | (? - 1106) | Acaib'ul Kur'an | ||||||
| Hatib Tebrizi | (? - 1108) | Tefsir'ul Kur'an | ||||||
| Gazzâlî | 1058 - 1111 | Yakut'ut Tevil fi Tefsir'it Tevil | ||||||
| Ferrâ Begavî | ? - 1122 | Mealim'ut Tenzil[7] | ||||||
| Ebu Cemre Abdullah bin Said Endulisi | (? - 1131) | |||||||
| Ebu Kasım İsmail İsfahani | (? - 1140) | El Mutemed el Muvazzah fi't Tefsir | ||||||
| Zemahşerî | 1074 - 1143 | el-Keşşâf an-Hakâik[8] | ||||||
| Abdullah bin Hüseyin Akberi | (? - 1143) | Ebu'l Baka Tefsiri | ||||||
| Ebu Hafs Ömer Nesefi | (? - 1038) | Et Teysir | ||||||
| Ebu'l Hasan Ali Harezmi | (? - 1144) | |||||||
| Ragıb el İsfahani | (? - 1145) | El Mufredat | ||||||
| Ebu'l Mehasin Beyhaki | (? - 1149) | |||||||
| Fafru'z Zeman | (? - ?) | |||||||
| Aleaddin Muhammed Buhari | (? - 1151) | |||||||
| Ebubekir İbn'ul Arabi | (? - 1151) | Ahkam'ul Kur'an | ||||||
| Abdurrahman Bağdadi | (? - 1151) | Tefsir-i Hulvani | ||||||
| Abdulhak İbn-i Atiyye Cimati | (? - 1151) | El Muharrer'ul Veciz fi Tefsir'il Kitab'il Aziz | ||||||
| Ebu Ali Fadl bin Hasan Taberi | (? - 1153) | Cevami'ul Cem'i, Mecma'ul Beyan | ||||||
| Ebu'l Hafs Ömer bin Osman | (? - 1155) | |||||||
| Ebu Cafer Muhammed Tusi | (? - 1164) | Mecma'ul Beyan li Ulum'il Kur'an | ||||||
| Ebu'l Fadl Mehmed Harzemi | (? - 1166) | Miftah'ut Tenzil | ||||||
| İbn-i Ebi Meryem Nas Şirazi | (? - 1169) | |||||||
| Şemseddin Ebu Muh İbn-i Zafer | (? - 1169) | Yenbu'ul Hayat | ||||||
| Mevlana Şerafeddin | (? - 1169) | |||||||
| Ebu'l Hasan Ali bin Abdullah Ensari | (? - 1171) | |||||||
| İbn-i Hakim Muh ibn-i Esad | (? - 1173) | Tefsir-i İbn-i Hakim | ||||||
| İbn-i Dahhan Said bin Mübarek | (? - 1173) | |||||||
| Zahuriddin Muhammed Nişaburi | (? - 1181) | Besair | ||||||
| Abdulgani Hicazi | (? - 1186) | |||||||
| Ebu Nasr Ahmed bin Muhammed | (? - 1190) | Tefsir-i Attabi | ||||||
| Şihabeddin Sühreverdî | 1155 - 1191 | |||||||
| Ebu Fahir Muhammmed | (? - 1199) | Tefsir-i Bennan | ||||||
| İbnü'l Cevzî | (? - 1200) | Zad'ul Mesir, El Muğni | ||||||
| Zahuriddin Hasan Numani | (? - 1200) | |||||||
13. yüzyıl
- Ebu Ali el-Fârisî (901 - 987)
- Ebu'l Kasım el-Kazvinî
- Muafâ el-Mavsılî
- İbn Berrecân (? - 1142)
- Muhyiddin İbnü'l-Arabî (1165 - 1240)
- Sehavî
- Sibt İbn'ül-Cevzî
- Ebu Abdullah el-Mürsî (1186 - 1257)
- İbn Abdüsselam (? - 1262)
- İzzeddin er-Rüstağfenî (?- 1263)
- Sadreddin Konevî (1210 - 1274) — İ'câz'ül Beyân
- Muvaffaküddin el-Mavsîlî(? - 1281)
- Ebu'l Abbas el-İskenderî (? - 1284)
- Burhaneddîn el-Hanefî (? - 1290)
- Abdülaziz ed-Dirinî (1216 - 1294) — El-Misbâh-ül-Münîr, Et-Teysîr-ü fî İlm-it-Tefsîr
- Hibetullah el-Kıftî (? - 1297)
14. yüzyıl
| 1301 ile 1400 arası | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Müfessir | Doğum t. Ölüm t. | Tefsir kitabı | ||||||
| Ali ibn-i Ahmed | - 1304 | Tefsir'ur Rahman | ||||||
| Ebu Cafer Muhammed Gımati | - 1308 | Melek'ut Te'vil | ||||||
| Nesefî | ? - 1310 | Medâriku't Tenzil ve Hakaiku't Te'vil | ||||||
| Kutbeddin Şirazî | 1236 - 1310 | Feth'ül Mennân, Müşkilat-ı Tefasir | ||||||
| Necmeddin el-Bağdadî | ? - 1310 | İşârât'ül İlâhiyye İksir fi İlm'it Tefsir | ||||||
| Hoca Reşidudin Fazlullah | ? - 1318 | |||||||
| İmâdüddin el-Mâlikî | - 1320 | El Kefil bi Maani't Tenzil | ||||||
| Nizameddin Hasan Nişaburi | ? - 1327 | |||||||
| Şehabettin Ahmed | ? - 1327 | Feth'ul Kadir | ||||||
| İbn Teymiyye | 1263 - 1328 | Tefsir-i Kur'an | ||||||
| Abdürrezzak Kaşanî | ? - 1329 | Te'vîlâtü'l-Kur'an | ||||||
| Abdulvahid ibn'ul Münir | ? - 1332 | |||||||
| Alauddevle Ahmed | ? - 1336 | |||||||
| Şerefüddin İbn'ül Barizî | ? - 1337 | er-Ravza fi Tefsir'il Kur'an | ||||||
| Hüseyin ibn-i Ebubekir İskenderi | ? - 1340 | |||||||
| Alaeddin Ali bin Muhammed | ? - 1340 | Elke fi'l Bi Maanit Tenz'ul Lubab'ut Te'vil fi Maan'it Tenzil | ||||||
| İbrahim bin Muhammed Sefasifi | ? - 1349 | İrab-ı Kur'an | ||||||
| Hasan bin Muhammed Tıybi | - 1342 | |||||||
| Ebu Hayyan el-Endülüsi | - 1344) | Bahr'ul Muhit Nehr'ul Mad minel Bahr | ||||||
| Muhammed bin Ebubekir İbn Nakib | - 1344) | Tefsir-i İbn-i Nakib | ||||||
| İbn Mektum Abdulkadir | - 1346 | Durr'ul Lekit Bahr'ul Muhit | ||||||
| Şemseddin Muhammed İsfehani | - 1348 | |||||||
| Alaaddin Türkmeni | - 1349 | |||||||
| Şemseddin Muhammed ibn-i Kayyim Cezviye | | - 1350 | |||||||
| Takiyuddin Sübki | - 1355 | ed Durr'un Nazim Tefsir'il Kuran'il Azim | ||||||
| Kadı Adudiddni | - 1355 | Tefsir-i Tahkik | ||||||
| Şemseddin Muhammed ibn-i Nakkaş| | - 1361 | |||||||
| Taftazani | - 1365 | Keşf'ul Esrar | ||||||
| Abdullah ibn-i Akil Mısri | - 1369 | Zahire, Veciz | ||||||
| İbn Kesir | 1301 - 1373 | Tefsir'ül Kur'an'il Azim | ||||||
| Mevlana Mehmed Hızır | ? - 1371 | Tibyan | ||||||
| El Haddâdî | - 1397 | Keşf'üt Tenzil fi Tahkik'it Tevil | ||||||
| Aydınlı Hacı Paşa | - 1397 | Mecme'ül Envar | ||||||
| Muhammed ibn Arefe | - 1400 | |||||||
| Şihâbeddin Sivasî | ? - 1456 | Uyun'ut Tefâsir | ||||||
15. yüzyıl
- İbn Tayfur Secavendi — İber'ul Meani
- Abdülkerim el-Cili
- Demirî
- Seyid Şerif Curcânî
- Aydınlı Hacı Paşa — Mecma'ül Envâr
- Muhammed Firuzabadî — Besair
- Kutbeddin İznikî
- Muhammed bin Mahmud Hocapansa — Melak'ut Tev'il
- Bedreddin Simavî
- Celaleddin Abdurrahman Bulkini — Ulum'ul Kur'an
- Muhammed bin Yunus
- Molla Fenârî — Ayn'ül A'yân
- Ali el-Hindî — Tefsir'ur Rahman Tesyir'ul Mennan
- Şemseddin Muhammed — Tefsir-i ibni Zühre
- Takiyuddin Ahmed ibn-i Şehbe Dımışkî
- Mevlana Alaeddin Mehmed
- İbni Arabşah — Ebu'l Leys Tefsiri Tercümesi
- İbn'uz Ziya Muhammed ibn-i Ahmed
- Yazıcızâde Mehmed Bicân — Fatiha Tefsiri
- Ali Semerkandi — Bahr'ul Ulum
- Celaleddin Muhammed ibni Ahmed — Celaleyn Tefsiri
- Salih el-Bülkînî — Nehr'ul Hayat
- Musannifek (1409 - 1470) — Multeka'l-bahreyn, Haşiye ale'l-Keşşâf
- Alaeddin Ali Kuşçu — Tefsir-i Zehraveyn
- Muhyiddîn Kâfiyeci — Tefsir-i Ayet'ul Müteşabihat
- Nasıruddin Muhammed bin Abdullah — Feth'ur Rahman fi Tefsir'il Kur'an
- Şemseddin Muhammed bin Zühre
- Burhaneddin el-Bikâî — Nazm'üd Dürer
- Molla Gürani — Gâyet'ül Emânî
- İbni Cemaa Burhaneddin Kinani
- Molla Câmî
- Cemal Halveti
- Muhammed Karahisârî — Revnak'üt Tefasir
- Hüsameddîn Bitlisî — el-İşare
16. yüzyıl
- Hakimşâh el-Kazvinî (? - 1502) — Tefsir-i Hakimşâh
- Celaleddin Devvanî (? - 1512)
- Nimetullah Nehcuvanî (? - 1514) — Fevâtih'ül İlâhiyye
17. yüzyıl
- Ali el-Kârî — Envar'ül Kur'an
- Şeyhülislam Muhammed Efendi — Hulâsat'üt Tebyin
- Bahaeddin el-Âmilî
- İsmail Rusuhî — Fütuhat-i Ayniye
- Abdülmecid Sivasî
- Fereciullah el-Hüveyzî
- Abdurrahman el-İmadî — Tahrir'üt Te'vil
- Beypazarlı Muslihiddin — Tefsir-i Bekbazârî
- Manastırlı Şâh Muhammed — Nehr'üd Dekâik
- Tireli Mehmed Efendi
- Abdülhakim es-Siyelkutî
- Şihabeddin el-Hafacî — İnâyet'ül-Kâdî
- Manisalı Abdurrahman Efendi
- Şeyhülislam Yahya Efendi
- Ahmed Nâsıh — Zübdet'ül Âsâr
- Antakyalı Remzi Efendi — Lem'at'ül Envar
- Abdülbaki et-Tebrizî
- İznikli Ali Çelebî — Keşf'ül Esrar
- Usturumcalı Şeyh İsmail
18. yüzyıl
- Feyzullah Efendi
- Debbağzade Mehmet Efendi — Tibyan Tefsiri
- Abdülhayy Celvetî — Tefsîr-i Ba'z-ı Süver-i Kur'aniyye
- Şeyhülislam Abdurrahim Efendi (? - 1715)
- Ahmed el-Hindî (? - 1717) — Tefsirat'ül Ahmediye
- Saçaklızâde Mehmed Efendi (1650 - 1732)
- Mescizâde Abdullah Efendi (? - 1735) — Hâşiye ale'l-Beydâvî
- Kazâbâdlı Ahmed Efendi
- İzmirli Mehmed Efendi
- Lübbî Mehmed Efendi — Lebbü’l-Tefâsir fî Mağfiret-i Esbâb’en-Nüzûl
- Amasyalı Abdullah Efendi
- Hadimli Mehmed Efendi
- Şah Veliyullah ed-Dehlevî — Feth-ür-Rahmân fî Tefsîr-il-Kur’ân
- Abdülgafur el-Amidî
- Konyalı İsmail Efendi — Tefsir-i Konevî
- Erzurumlu Lutfullah Efendi
- Bursalı Abdülkadir Efendi
- Müstakimzâde Süleyman Sadeddin — Tefsîru sûreti’l-Fâtiha
- Süleyman el-Ezherî
19. yüzyıl
- Senâullah-i Dehlevi (1730 - 1810) — Tefsir'ül Mazherî
- İsmail Müfid Efendi (? - 1802) — Kadı Beydavî Tefsiri haşiyesi
- Bursalı Abdüllatif Efendi (1776 - 1831) — Fütuhât-i Kenz-i Kur'an, Zübdet'ül Beyân
- Giritli Sırrı Paşa (1844 - 1895)
20. yüzyıl
- Musa Kazım Efendi (1858 - 1911) — Safvet'ül Beyân fi Tefsir'il Kur'an[9]
- Muhammed Hamdi Yazır (1878 - 1942) — Hak Dini Kur'an Dili
- Mehmet Vehbi Çelik (1862 - 1949) — Hülâsat'ül Beyân fi Tefsir'il Kur'an
- Abdurrahmân b. Nâsır es-Sa'dî 1885 - 1957 — Teysîru'l-Kerîmu'r-Rahmân fî Tefsîri Kelâmi'l-Mennân
- Said Nursi (1876 - 1963) — Nur Risaleleri, İşaret'ül İ'câz
- Seyyid Kutub (1906 - 1966) — Fî Zılâl'il Kur'an
- Ömer Nasuhi Bilmen (1884 - 1971) — Büyük Tefsîr Tarihi, Kur'an'ı Kerim'in Türkçe Meal-i Âlîsi ve Tefsiri
- Ebu'l A'lâ el-Mevdudî (1903 - 1979) — Tefhim'ül Kur'an
- Muhammed Hüseyin Tabatabaî (1902 - 1981) — El Mizan fi Tefsir'ul Kur'an[10]
- İzzet Derveze (1888 - 1984) — Tefsirü'l Hadîs
- Muhammed Esed (1900 - 1992) — The Message of the Qur'an (Kur'an Mesajı)
Kaynaklar ve dipnotlar
- ^ Hadis tasnifine başlayan ilk kişidir.
- ^ Şii olduğu için, Ehl-i Sünnet tarafından adı fazla anılmaz.
- ^ İlk müfessir sayılır
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2022.
- ^ isamveri.org
- ^ 'Semerkandî Tefsiri' olarak da bilinir.
- ^ Şeyh Taceddin Ebu Nasır tarafından kısaltılarak yayınlandı
- ^ Türkçede 'Keşşaf Tefsiri' olarak bilinmektedir.
- ^ Bu eser tamamlanmamıştır.
- ^ Türkçeye 'Mîzan Tefsiri' olarak çevrilmiştir.
