İçeriğe atla

Mübârizüddin Muhammed

Mübârizüddin Muhammed
"Mübârizüddin'in oğullarının babalarına saldırısı". İran'ın Nigaristan kentinden (muhtemelen Şiraz ) 1573-74 tarihli bir el yazmasının yaprağı.
Muzafferî Hükümdarı
Hüküm süresi1314-1358
Önce gelenMakam oluşturuldu
Sonra gelenŞah Şücâ
Doğum1301
Ölüm1363
HanedanMuzafferîler

Mübârizüddin Muhammed (Farsça: مبارز الدین محمد; 1301–1363) 1314'ten 1358'e kadar hüküm süren Muzafferî hanedanının kurucusudur. İslam fethi sırasında Horasan'a yerleşen uzak Arap kökenli bir Fars ailesinde doğdu.[1][2] İlhanlılar'ın hizmetkarlarından Şerefeddin Muzaffer'in oğluydu ve babasının 1314'te ölmesi üzerine babasının makamı Mubariz'e geçti.

Mübârizüddin, İlhanlı hükümdarı Olcaytu'nun vefatına kadar onun sarayında yaşadı. Ölcaitü'nün ölümünden sonra Mübârizüddin, Meybod'a gitti ve 1319'da Yezd'in Atabegi Hacı Şah bin Yusuf Şah'tan Yezd'i alarak Yezd'deki Atabeg yönetimine son verdi.[3] Bir süre sonra Sistan halkı İlhanlılar'a karşı ayaklandı ve Mübârizüddin'e eyaleti ele geçirmesi emredildi ve o da bunu yaptı. Ancak Sistan halkı kısa sürede isyan etti ve Mübârizüddin bir kez daha onlarla savaşmak zorunda kaldı; eyalet nihayet teslim edilinceye kadar isyancılarla 21 savaşta çarpıştığı rivayet edilmektedir.

Ebû Said Bahadır'ın ölümüyle Orta İran'da İlhanlı otoritesinin kaybolmasının ardından Mübârizüddin yayılmacı politikasını sürdürdü ve İlhanlılar'dan bağımsızlığını ilan etti. 1339 veya 1340 yılında Kirman eyaletini işgal ederek Moğol valisi Kutbüddin ibn Nasır'ın elinden aldı. Kutbüddin, Herat'taki Kert hanedanının yardımını alarak kısa bir süreliğine de olsa eyaleti geri alabildi, ancak Mübârizüddin 1340'ın sonlarında Kirman'ın kontrolünü kalıcı olarak ele geçirdi. Bundan birkaç yıl sonra Bem şehri kuşatıldı ve fethedildi.

Kirman'ın fethinden sonra Mübârizüddin, Şiraz ve İsfahan'ı kontrol eden komşu İncûluların rakibi haline geldi. Muzafferîler ve İncûlular geleneksel olarak birbirleriyle dostane ilişkiler içinde olmalarına rağmen, İncûlu Ebu İshak İncu'nun Kirman'ı ele geçirme arzusu onu 1347 yılında Muzafferîler ile uzun süreli bir çatışmaya yöneltti. Yezd'i kuşattı (1350-1351) ancak başarısız oldu, bundan sonra da şansı hızla kötüye gitti. Aynı yıl Kirman'a bir ordu gönderdi ancak bu ordu Mübarizeddin tarafından bozguna uğratıldı.

1353'te Mübârizüddin Şiraz'ı Ebu İshak'tan ele geçirdi. Ebu Esşak ise Şiraz'dan kaçmayı başararak İsfahan'a sığındı, ancak Mübârizüddin onu takip ederek şehri ele geçirdi ve İncûlu hükümdarını idam etti. Artık Fars ve Batı İran onun kontrolü altındaydı.

İncûlu otoritenin yıkılmasıyla Muzafferîler, Orta İran'daki en güçlü güç haline geldiler ve Şiraz onların başkenti yapıldı. Mübârizüddin o kadar güçlüydü ki, Altın Orda Hanı Canibeg kendisine vasal olma teklifinde bulunduğunda bunu reddedebildi. Nitekim Canibeg'in 1357'de fethettiği Azerbaycan'a doğru ilerledi. Han valisi Ahiçuk'u yenerek Tebriz'i işgal etti, ancak Bağdat'tan ilerleyen Celâyir birliklerine karşı tutunamayacağını anlayınca kısa bir süre sonra geri çekildi. Böylece Celayirliler, Muzafferîler'in Tebriz'i ele geçirme girişimlerine rağmen, şehri ellerinde tutmaya devam ettiler.

Zalim bir hükümdar olarak tanınan Mübârizüddin, kısa bir süre sonra 1358 yılında oğlu Şah Şücâ tarafından kör edilip hapse atıldı. Geçici bir uzlaşma sağlandı, ancak bu uzlaşma uzun sürmedi ve 1363 yılında yine hapisteyken öldü.

Kaynakça

  1. ^ H. R. Roemer (2006). "The Jalayirids, Muzaffarids and Sarbadars". Jackson, Peter; Lockhart, Lawrence (Ed.). The Cambridge History of Iran VI -The Timurid and Safavid Periods. Cambridge University Press. s. 11. ISBN 9780521200943. 
  2. ^ René Grousset (1970). The Empire of the Steppes: A History of Central AsiaÜcretsiz kayıt gerekli. Rutgers University Press. ss. 390. ISBN 978-0-8135-1304-1. 
  3. ^ Peter Jackson (1993). "Muzaffarids". Clifford Edmund Bosworth (Ed.). Encyclopaedia of Islam. New. 7 Mif-Naz. E J Brill. s. 820. ISBN 9789004094192. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gazneliler</span> Orta Asyada eski bir Türk devleti

Gazneliler, 963-1186 yılları arasında Maveraünnehir, Afganistan, Hindistan'ın kuzeyi ve Horasan'da hüküm sürmüş olan Türk devleti. Gazneliler adlarını başkent edindikleri, hâlen Afganistan sınırları içinde bulunan Gazne şehrinden almıştı. Mahmud-ı Gaznevî'nin Yemînüddevle lakabına atıfla bu hanedana Yemînîler denilmektedir. Ayrıca hanedanın babası Sebük Tigin'e atıfla Sebük Teginîler olarak da anılmaktadır. Gazne Devleti'nden önce bu topraklarda hüküm sürmüş olan Fars asıllı Samanîlerin siyasi ve kültürel etkisinden dolayı Gazneli Türkler, zaman içerisinde Farslaşmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">I. Erdeşîr</span>

I. Erdeşîr ya da Erdeşîr-i Bâbekân, Sasani İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarıdır. İsmi, Artaxares, Artaşastra ve Artakhşathra olarak da geçer.

<span class="mw-page-title-main">Salgurlular</span> Vikimedya liste maddesi

Salgurlular, 1148-1286 tarihleri arasında İran'ın Fars bölgesinde hüküm süren Türk hanedanıdır. Hanedan adını yirmi dört Oğuz boyundan biri olan Salgur'dan alır. Selçukluların Fars meliki Melikşah b. Mahmûd'un bölgede yaşayan Salgurluların reisi olan, atabeyi Muzafferüddin Sungur b. Mevdûd'un kardeşini suçsuz yere öldürmesi üzerine Atabeg Sungur isyan etti. 1148'de Melikşah'ı yenilgiye uğratıp Şiraz'ı ele geçirdi ve Salgurlular veya Fars Atabegleri adıyla bilinen hanedanın temellerini attı.

Hezarhesbi, Fadlavi ya da Luristan Atabeyliği, Orta Çağ'da (1148-1424) günümüzün İran'ın Luristan ve Fars eyaletlerinde hüküm sürmüş bir Kürt hanedanlığı. Şeref Han hanedanı Fadluya'nın soyundan geldiği için "Fadlavi" olarak adlandırdı ve hanedanın bir Kürt hanedanı olduğunu belirtmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şabankara</span> Hanedanlık

Şabankara bir İran kabilesiydi. Soylarının Şah Adudüddevle tarafından İsfahan'dan Doğu Fars'a sürülen efsanevi İran Kralı Manüçehr'den geldiğini iddia etmişlerdir. (949–983) Hanedanın başkenti İc idi ve altı bölgeye ayrılıyordu: Zarkān, Iababānān, Burk-Tārum-Khayra, Nayrīz, Kurm-Rūnīz-Lār ve darābdjird. Kabilenin şu alt bölümleri vardı: Ismāīīlī, Rāmānī, Karzuwī, Masūūdī ve shakānī hepsi çoban ve savaşçıydı.

<span class="mw-page-title-main">Olcaytu</span> İlhanlı hükümdarı

Olcaytu, İlhanlı hükümdarı. Şiîlik ilk kez onun döneminde İran'ın resmi mezhebi ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Mesud (Gazneli)</span>

I. Mesud, 1031-1041 yılları arasında hüküm süren Gazne Devleti sultanıdır.

Kavurd Bey veya adına darp edilen sikkelerde adı Kara Arslan Bey veya tam adı Kara Arslan Ahmed Kavurd Bey. Selçuklu hanedanından Selçuk Bey'in büyük torunu, Çağrı Bey'in oğlu ve Alp Arslan'ın kardeşidir. Güney Fars'da Kirman meliki. Kirman'da 140 yıl hüküm sürecek olan Kirman Selçuklu Devleti kurucusu. Selçuklu Devleti tahtına çıkan yeğeni Melikşah'a karşı taht iddiası ile isyan etmesi ve bu isyanın bastırılması üzerine idam edilmiştir.

Abiş Hatun ya da Abaş Hatun, Fars atabegi.

Muhammed-Şah, 1183'ten 1186'ya kadar hüküm sürdü. Kirman Selçuklularının son hükümdarıydı.

Ebu'l-Feth Han Zend, 6 Mart 1779'dan 22 Ağustos 1779'a hüküm süren Zend Hanedanı'nın üçüncü şahı idi.

Çoğunlukla Faramurz olarak bilinen Ebu Mansur Faramurz, İsfahan'daki Kâkûyî emiri idi. Rüstem Düşmanziyar'ın en büyük oğluydu. 1051'de Tuğrul tarafından mağlup edildi ve ona tabi hale geldi. Faramurz muhtemelen 1070'lerde öldü.

<span class="mw-page-title-main">İncûlular</span> Şerefeddin Mahmud Şahın İlhanlı hükümdarı Olcaytu Han tarafından incû idaresiyle görevlendirilip, Ebû Said Bahadır Han döneminde bağımsızlığını ilan eden devlet.

İncûlular Kurucusu Şerefeddin Mahmud Şah’ın İlhanlı hükümdarı Olcaytu Han tarafından incûların idaresiyle görevlendirilmiş olmasından dolayı hânedan bu adla anılmıştır. Hamdullah el-Müstevfî'ye göre Şerefeddin Mahmud Şah’ın soyunun mutasavvıf Hâce Abdullah Herevî’ye ulaşır. İlhanlı Hükümdarı Ebû Said Bahadır Han döneminde Şîraz ve hemen hemen bütün Fars bölgesini hâkimiyeti altına alan Şerefeddin Mahmud Şah fiilen bağımsız bir hükümdar haline geldi (1325).

Ebü'l-Fazl Muhammed ibn Ebi Abdullah el-Hüseyin ibn Muhammed el-Katib, genellikle babasından sonra İbnü'l-Amîd olarak bilinir, Büveyhî hükümdarı Rüknüddevle'nin veziri olarak görev yapan bir İranlı devlet adamıydı. Rüknüddevle, 940'tan 970'teki ölümüne kadar otuz yıldır. İbnü'l-Amîd olarak da bilinen oğlu Ebü’l-Feth İbnü'l-Amîd, makamında onun yerini aldı.

Ebu Bekir Kutluğ Han bin Sa'd, 1226'dan 1260'a kadar İran'ın Fars eyaletinde hüküm süren Salgur atabegi idi. Sa'd bin Zengi'nin oğlu ve halefiydi.

<span class="mw-page-title-main">Muzafferîler</span> Güney ve Batı İran’da hüküm süren mahallî bir hânedan (1318-1393)

Muzafferî Hanedanı 14. yüzyılda İlhanlıların dağılmasının ardından İran'da iktidara gelen bir Müslüman hanedanıdır. Zirvelerinde Güney Azerbaycan, Orta İran ve Irak-ı Acem'den oluşan bir krallığı yönetiyorlardı. Muzafferîler Arap edebiyatına verdikleri destekle tanınmışlardır. Şah Shoja bir şairdi ve hem Arapça hem de Farsça yazıyordu ve Arap şiirinin sekiz ayetini bir kez okunduktan sonra ezberleyebildiği söyleniyordu. Kirman'ın Muzafferî hükümdarı Şah Yahya, alim Cünyad bin Mahmud El-Umari'yi kendisi için Arap şiiri ve nesirinden oluşan bir antoloji derlemesi için görevlendirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yezd Atabegleri</span> Fars hanedanı

Yezd Atabegleri, yaklaşık 1141'den 1319'a kadar Yezd şehrini yöneten yerel bir hanedandır. Evlilik yoluyla bağlı oldukları Kâkûyîlerin yerini almışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Kert Hanedanı</span> XIII ve XIV. yüzyıllarda Herat’ta hüküm süren bir hânedan

Kert hanedanı, 13. ve 14. yüzyıllarda Horasan'ın büyük bir kısmına hükmeden, Tacik kökenli Gurlular, ile yakından akraba olan bir Sünni Müslüman hanedandır. Başkentleri Herat'ta ve Bamyan'daki merkezi Horasan'dan hüküm süren bu hanedan, ilk başta akraba oldukları Gurlu İmparatorluğu Sultanı Sultan Abul-Fateh Ghiyāṣ-ud-din Muhammed bin Sām'in daha sonra Moğol İmparatorluğu'nun astlarıydılar. İlhanlıların 1335'te parçalanması üzerine Mu'izz-uddin Husayn ibn Ghiyath-uddin, prensliğini genişletmeye çalıştı. 1370'te Hüseyin b. Ghiyath-uddin ölümü ve 1381'de Timur'un işgali, Kert hanedanının sonunu getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Merdâvîc bin Ziyâr</span> Ziyârî hânedanının kurucusu ve ilk hükümdarı (928-935)

Merdâvîc Ziyârî hanedanını kuran ve 930-935 yılları arasında hüküm süren İranlı bir prenstir.

<span class="mw-page-title-main">Şeyh Üveys Celâyir</span> Celayirî Sultan

Şeyh Üveys Celâyir Irak'ın (1356-1374) ve Azerbaycan'ın (1360-1374) Celâyir hükümdarıydı. Hasan-ı Büzürg ile Çobanoğulları prensesi Dilşad Hatun'un oğludur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.