İçeriğe atla

Müşterek Nihai Saldırı Kontrolcüsü - JTAC

Müşterek Nihai Saldırı Kontrolcüsü (JTAC), Birleşik Devletler Silahlı Kuvvetlerinde ve diğer bazı askeri kuvvetlerde, yakın hava desteği ve diğer ilgili hava operasyonları ile uğraşan ve savaş uçağının yapması gereken eylemleri yönlendiren belirli bir pozisyonda bulunan nitelikli bir takım üyesi için kullanılan bir terimdir. Diğer birçok ülkede ve daha önce ABD'de ve ilgili NATO standardında[1] kullanılan terim İleri Hava Kontrolörüdür.[2] Terim, ABD'de 3 Eylül 2003 tarihinde Ortak Yayın (JP) 3-09.3 Close Air Support'un yayımlanmasıyla yürürlüğe girdi.

21'inci Özel Taktik Filosundan ABD Hava Kuvvetleri Muharebe Kontrolü JTAC'leri, Hava Kuvvetlerinin JTAC İleri Eğitmen Kursu'na katılırken bir A-10 Thunderbolt II'den yakın hava desteği talep ediyor.

Avustralya

2016'da bir Avustralya Ordusu JTAC

2006 yılında, Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri, Birleşik Devletler Müşterek Kuvvetler Komutanlığı'ndan (USJFCOM) Müşterek Nihai Saldırı Kontrolcüsü (JTAC) akreditasyonunu alan ilk yabancı hava kuvvetleri oldu.[3] No. 4 Squadron RAAF JTAC eğitimini yürütür ve ana görevi Özel Harekat Komutanlığı birimlerini desteklemek olan diğer birimlere eğitimli kontrolörler sağlar. Buradan mezun olan JTAC kalifiye personel Afganistan'da hizmet vermiştir.[4][5] Avustralya Ordusu'nun 16. Hava Kara Alayı ayrıca bir JTAC birliği içerir.

Türkiye

JTAC operasyonları NATO kapsamında Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde aktif olarak kullanılmakta ve ortak eğitimleri yapılmaktadır.

TSK bünyesinde Hava Kuvvetleri Komutanlığı içerisinde Personel Kurtarma(CSAR) ve İleri Hava Kontrolü Filo Komutanlığı içerisinde görevlerini sürdürmektedirler.[6]

Amerika Birleşik Devletleri

Nitelikli ve güncel bir JTAC, ABD Savunma Bakanlığı tarafından Kontrollü Nihai Saldırı gerçekleştirme yeteneğine sahip ve yetkili olarak kabul edilmektedir.[7]

Amerika Birleşik Devletleri Deniz Piyadeleri öğrencileri Expeditionary Warfare Training Group, Pacific (EWTGPAC) ve Atlantic (EWTGLANT) 'de eğitilir. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri öğrencilerin kendi eğitim almaya Nellis Air Force Base içinde Nevada'da devam ederken, Amerika Birleşik Devletleri Deniz Kuvvetleri öğrencileri Deniz Saldırı ve Hava Harp Merkezi'nde de (NSAWC) Donanma Hava İstasyonu Fallon'da SEALs ile birlikte eğitim görür.[8][9]

USAF TACP JTAC'leri 1 Mayıs 2010'da Afganistan'daki Jaghato Acil Durum Operasyon Merkezinde havadan izleme ve çağrı desteği sağlıyor.
  • En az 2 yıl operasyonel uçuş tecrübesine sahip Donanma Havacıları veya NFO olmalıdırlar.
  • Sefer Harp Eğitim Grubu (EWTG) Taktik Hava Kontrol Kısım Kursuna katılmış veya mezun olmuş olmalıdırlar.

TACP kursunun tamamlanmasının ardından, Havacılara 7502 İHK MOS verilir ve sertifikalı ve nitelikli JTAC olarak kabul edilir.

Birleşik Devletler Deniz Piyadelerindeki havacı olmayan İHK'ler aşağıdaki gereksinimleri karşılamalıdır:

  • Onbaşı veya üstü olmalı ve bir yıllık operasyonel deneyime sahip bir savaş silahları Askeri Mesleki Uzmanlığa sahip olmalıdır.
  • MarineNet (uzaktan çevrimiçi eğitim) aracılığıyla JTAC primer kursunu tamamlamalıdır.
  • EWTGPAC veya EWTGLANT TACP Okulu'na katılmalı ve mezun olmalıdır.

Operasyonlarda konuşlandırıldığında, her USMC piyade takımına bir FAC veya JTAC tahsis edilir. Standart manga liderlerinin Müşterek Yangın Gözlemcisi olarak eğitilmesi önerilmektedir.[10]

Hava Kuvvetleri JTACS'yi Nellis Hava Kuvvetleri Üssü, Nevada ve Spangdahlem Hava Üssü, Almanya olmak üzere iki yerde eğitiyor. Nellis'te 6. Muharebe Eğitim Filosunun iki JTAC kursu vardır; Ortak Terminal Saldırı Kontrolörü Yeterlilik Kursu, Ortak Terminal Saldırı Kontrolörü Eğitmen Kursu.[11] Spangdahlem'deki JTAC kursu, Ortak Ateş Gücü Mükemmeliyet Merkezi (JFCOE) aracılığıyla verilmektedir.[12]

Nellis'da ev sahipliği yapmaktadır lisans düzeyinde yoluyla JTAC Gelişmiş Öğretim Kursu ABD Hava Kuvvetleri Silah Okulu açıktır TACPs / HDS'ler ve Savaş Kontrolörleri / STÖ'ler . Kurs, başvuru sahiplerinin üç yıl için nitelikli JTAC ve bir yıl boyunca bir JTAC Eğitmeni olmasını gerektirir. 5.5 aylık kurs yılda iki kez yapılır ve sınıflarda ve aralıklarda toplam 752 saat içerir. Birinci sınıf Aralık 2012'de mezun oldu. Silah Okuluna giden pilotlarla birlikte eğitim görürler. 24 Haziran 2015 itibarıyla 29 havacı JTAC İleri Eğitmenlik Kursundan mezun olmuştur.[13][14][15]

Özel operasyon birimlerinin üyeleri, Arizona, Yuma Proving Ground'daki Özel Operasyonlar Terminali Saldırı Kontrol Kursuna (SOTACC) katılabilir. SOTACC, Ordunun John F. Kennedy Özel Harp Merkezi altında 2003 yılında kurulmuş ve daha sonra 2008 yılında Hava Kuvvetleri Özel Harekat Komutanlığı Özel Taktik Eğitim Filosuna transfer edilmiştir.[16]

Eski adı JFIIT olan JDAT, KOBİ'lere NATO Standardizasyon Anlaşması'nın (STANAG) 3733, Firepower'ın Ortak Uygulaması için JFIRE Çoklu Hizmet Prosedürleri yayını ve DoD ve ortak ülkeler için Ortak Terminal Saldırı Denetleyicisi (JTAC) Anlaşma Memorandumları sağladı.[17]

Ayrıca bakınız

  • Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri Muharebe Kontrol Ekibi
  • İleri hava kontrolü
  • Ortak Yangın Gözlemcisi
  • Taktik Hava Kontrol Partisi

Kaynakça

  1. ^ "NATO STANAG 3797 MINIMUM QUALIFICATIONS FOR FORWARD AIR CONTROLLERS & LASER OPERATORS IN SUPPORT OF FORWARD AIR CONTROLLERS". NATO. 29 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Training the RAF's eyes and ears". BBC. 14 Şubat 2009. 21 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2001. I ask if Prince Harry's deployment as a forward air controller, or what the Americans term a "JTAC" (joint tactical air controller or joint terminal attack controller), has boosted the number of volunteers for the job. 
  3. ^ Defence Magazine, June 2006 Webarşiv şablonunda hata: |url= value. Boş.
  4. ^ Allard (17 Mart 2008). "New squadron will aim to cut civilian deaths". The Sydney Morning Herald. 19 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2008. 
  5. ^ "Combat Control in the RAAF". Pathfinder Issue 224. Royal Australian Air Force. June 2014. 7 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2021. 
  6. ^ "Uluslararası Anadolu Ankası Tatbikatı gerçeğini aratmadı". Anadolu Ajansı. 31 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2021. 
  7. ^ "Full text of "Joint Fire Support Executive Steering Committee Governance and Management, 23 May 2014"". Archive.org. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2016. 
  8. ^ "Evolution of ANGLICO". Marine Corps Gazette. February 2007. 12 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "United States Marine Corps (USMC) Officer Job Descriptions". 14 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Forward air controller/air officers direct and control close air support missions and advise commanders of ground units on matters pertaining to air support. 
  10. ^ Rupert Pengelley (November 2008). "USMC proposes to train more squad leaders to act as FACs". International Defence Digest: 4. 
  11. ^ "Archived copy". 15 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  12. ^ "Archived copy". 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  13. ^ "Archived copy". 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  14. ^ "First enlisted airmen eligible to wear Weapons School patches". Airforcetimes.com. 24 Haziran 2015. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2016. 
  15. ^ "Archived copy". 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  16. ^ "Air Force becomes newest YPG tenant | Military News". Yumasun.com. 8 Temmuz 2009. 15 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2016. 
  17. ^ "Joint FIRES Integration and Interoperability Team" (PDF). The Joint Staff. 9 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türk Deniz Kuvvetleri</span> Türk Silahlı Kuvvetlerinin donanma gücü

Türk Deniz Kuvvetleri, Türkiye'yi denizden gelebilecek her türlü saldırıya karşı korumakla görevlidir. Türk Silahlı Kuvvetleri komutası altındaki en büyük 2. kuvvettir. Kuruluş tarihi, ilk Türk denizcisi kabul edilen Çaka Bey'in İzmir'de oluşturduğu donanmanın kuruluş tarihi olan 1081'dir. 9 Kasım 2016 tarihinde değiştirilerek kabul edilen Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamesi ile bu tarihe dek Genelkurmay Başkanlığı kuruluş ve kadrolarında bulunan Komutanlık, Millî Savunma Bakanlığı kadro ve kuruluşuna geçirilmiştir. Ayrıca aynı Kararname, cumhurbaşkanı ve başbakanın kuvvet komutanı ve astlarına emir verebilmesini ve bu emirlerin hiçbir kurum, kuruluş veya kişinin onayı olmaksızın yerine getirilmesini de düzenlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Harp Akademileri</span> Yüksek lisans seviyesinde eğitim vermiş askerî okul

Harp Akademileri Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı yüksek lisans düzeyinde eğitim ve öğretim veren, nitelikli kurmay subay yetiştiren bir askerî akademiydi. Eğitim ve öğretim faaliyetlerin Yenilevent'teki yerleşkesinde sürdürüyordu. 31 Temmuz 2016 tarihinde 15 Temmuz darbe girişiminden sonra ilan edilen OHAL kapsamındaki Kanun Hükmündeki Kararname ile birlikte kapatıldı. Aynı KHK'da yapılan düzenlemeyle Enstitüler adı altında Milli Savunma Üniversitesine bağlı olan yeni bir yapı oluşturuldu.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed Martin F-35 Lightning II</span> ABD yapımı 5. nesil savaş uçağı

Lockheed Martin F-35 Lightning II, hem hava üstünlük hem de saldırı görevlerini yerine getirmek ve savaştaki her amaç için farklı uçak geliştirmenin masraflı olmasından dolayı tek bir uçağın tüm görevleri yerine getirmesi amacıyla tasarlanan ve üretilen, 5. nesil, tek kişilik ve tek motorlu, tüm hava koşullarına uygun çok görevli bir Amerikan savaş uçağı ailesidir. Aynı zamanda elektronik harp ve istihbarat, gözetleme, hedef tespit ve keşif (ISTAR) yeteneklerini etkili bir şekilde sağlayabilir. Lockheed Martin, ana ortakları Northrop Grumman ve BAE Systems ile birlikte ana F-35 yüklenicisidir. Uçağın üç ana çeşidi vardır: geleneksel kalkış ve iniş modeli olan F-35A (CTOL), kısa kalkış ve dikey iniş özellikli olan F-35B (STOVL) ve gemiye konuşlu F-35C (CV/CATOBAR).

<span class="mw-page-title-main">Su Altı Taarruz Komutanlığı</span> Türk Deniz Kuvvetlerine bağlı elit birlik

Su Altı Taarruz Komutanlığı (SAT), Türk Deniz Kuvvetleri personeli olan subay ve astsubayların arasından seçilen, üstün yetenekli askerlerden oluşan, Türkiye'nin deniz komando birliğidir. Türk Deniz Kuvvetleri Harekât Başkanlığına bağlıdır. Karargâhı Beykoz'un Anadolukavağı semtinde bulunan Keçilik Koyu'ndadır.

<span class="mw-page-title-main">Özel kuvvetler</span>

Özel kuvvetler ya da özel harekât kuvvetleri, düşmanın güvenlik güçlerine ve silahlı birliklerine keşif harekâtı, gözetleme, düşman birliklerinin durumu, sayısı gibi özel taktik beceri gerektiren görevleri üstlenen; çok yönlü ve çevik bir silahlı birliktir. Özel operasyonlar ve karşı saldırı yapmak için eğitilirler.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri</span> Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetlerinin hava hizmeti şubesi

Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri, ABD askeri örgütlenmesinin başlıca kollarından biridir. Hava savaşları, hava savunması ve askeri uzay araştırmalarının geliştirilmesiyle görevlidir. Diğer askeri kollara hava desteği ve hizmeti de sağlar. 1941'de hava kuvvetleri olarak kara kuvvetleri içinde özerk bir komutanlık hâline getirilmiş, 1947 Ulusal Güvenlik Yasası ile bağımsız ABD Hava Kuvvetleri oluşturulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Deniz Piyade Kolordusu</span>

Amerika Birleşik Devletleri Deniz Piyadeleri ABD Savunma Bakanlığı bünyesinde yer alan başlı başına bir kuvvet komutanlığıdır. ABD Deniz Kuvvetleri Komutanlığı gibi doğrudan ABD Savunma Bakanlığı Deniz Kuvvetleri Dairesine bağlı olduğu halde ayrı bir kuvvet komutanlığıdır. Komutanı organizasyon, idare, plan ve program bakımından doğrudan Deniz Kuvvetleri Müsteşarına karşı sorumludur. Gerekli hallerde Başkan, Savunma Bakanı, Ulusal Güvenlik Konseyi ve Anavatan Güvenlik Konseyi'ne tavsiyede bulunmakla yükümlüdür.

<span class="mw-page-title-main">Türk Hava Kuvvetleri</span> Türk Silahlı Kuvvetlerinin hava gücü

Türk Hava Kuvvetleri, Türkiye'yi havadan gelebilecek her türlü saldırıya karşı korumakla görevlidir. Türk Silahlı Kuvvetleri komutası altındaki en büyük 3. kuvvettir. Türk Hava Kuvvetleri, barışta hava sahasını korumak ve gözetlemek, savaşta ise kara ve deniz kuvvetlerine destek olmak amacıyla kurulmuştur. Türk Hava Kuvvetleri'nin karargâhı Ankara'da bulunmaktadır. 2024 sayımlarına göre envanterinde 537 uçak ve 78 helikopter ile birlikte çok sayıda insansız hava aracı bulundurmaktadır. Avrupa ülkeleri arasında en kalabalık insansız hava aracı filosuna sahiptir. Göktürk-1 ve Göktürk-2 isimli uydular da hava kuvvetleri tarafından kullanılmaktadır. Göktürk-3 ise geliştirme aşamasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Vecihi Akın</span> Türk asker ve siyasetçi

Vecihi Akın Türk asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz Silahlı Kuvvetleri</span>

Portekiz Silahlı Kuvvetleri, Portekiz'i dışarıdan gelebilecek askeri tehditlere karşı korumakla görevli silahlı kuvvetlerdir. Portekiz Cumhurbaşkanı Silahlı Kuvvetleri'nin resmi Başkomutanıdır ama pratikte bu Ulusal Savunma Bakanı aracılığıyla Portekiz Hükûmeti tarafından yürütülmektedir. Portekiz Silahlı Kuvvetleri, Portekiz egemenliğini, çıkarlarını korumak ve uluslararası barışı koruma çabalarına destek ile görevlidir. NATO'nun kurucu ülkelerinden biri olan Portekiz, 1955 yılından bu yana askeri kanadın etkin bir üyesi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Centre of Excellence for Operations in Confined and Shallow Waters</span> Askeri birlik

Kapalı ve Sığ Sularda Harekât Mükemmeliyet Merkezi, NATO'nun transformasyon faaliyetlerini desteklemek üzere kurulmuş uluslararası bir askeri organizasyondur. NATO mükemmeliyet merkezleri programı kapsamında Nisan 2007’de teşkil edilen COE CSW, 26 Mayıs 2009 tarihinde resmi olarak NATO’ya akredite olmuştur. Almanya’nın Kiel şehrinde 1’inci Filotilla Komutanlığı ile aynı üs içerisinde bulunan COE CSW’nun Direktörü aynı zamanda 1’inci Filotilla Komutanı olarak da görev yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Northrop Grumman E-8 Joint STARS</span>

Northrop Grumman E-8, Amerika Birleşik Devletleri üretimi bir Müşterek gözetim hedef saldırı radar sistemi uçağıdır. Uçağın ana görevleri yer üstündeki araçların ve bazı hava taşıtlarının izlenmesi, görüntülenmesi ve konum bilgilerinin savaş veya barış zamanında bölge komutanlarına aktarılmasıdır. Uçak sadece Amerika Birleşik Devletleri Ordusunda de görev yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Stratejik Komutanlığı</span>

Amerika Birleşik Devletleri Stratejik Komutanlığı (İngilizce: United States Strategic Command; USSTRATCOM), Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı'na bağlı on Birleşik Muharip Komutanlık'tan biridir. Görevi askerî uydu'lar gibi uzay operasyonları, bilgi operasyonları (bilgi savaşı gibi), füze savunması, küresel komuta ve kontrol, istihbarat, gözetim ve keşif (C4ISR), küresel vuruş ve nükleer caydırıcılık (Amerika Birleşik Devletleri nükleer cephaneliği) ve kitle imha silahlarıyla mücadele etmektir. Karargâhı Nebraska eyaletinde bulunan Offutt Hava Kuvvetleri Üssü'nde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Müşterek Muharip Komutanlığı</span>

Müşterek Muharip Komutanlığı, Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı'na bağlı en az iki askeri birimden gelen kuvvetlerden oluşan ve geniş ve devam eden bir misyona sahip komutanlıktır. Bu komutanlıklar hizmet dalından bağımsız olarak barış ve savaşta etkili bir komuta ve kontrol sağlamak amacıyla kurulmuşlardır. Bunlar ya coğrafi olarak ya da özel işlemler, güç projeksiyonu ya da nakliye gibi işlevsel bir temel üzerine organize edilmektedirler. UCC'ler bağlı olduklarını gösteren özel rozetlere sahip "ortak" komutanlıklardır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Avrupa Komutanlığı</span> Avrupa bölgesinden sorumlu Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetlerinin birleşik muharip komutanlığı

Amerika Birleşik Devletleri Avrupa Komutanlığı, Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı'nın 11 Müşterek Muharip Komutanlığı'ndan biridir. 1 Ağustos 1952 tarihinde kurulmuş olup sorumluluk alanı başta Avrupa olmak üzere ek olarak Rusya, Türkiye, Grönland ve İsrail'i de kapsamaktadır. Merkezi Almanya'nın Stuttgart kentinde bulunan Patch Kışlası'nda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Kuzey Komutanlığı</span>

Amerika Birleşik Devletleri Kuzey Komutanlığı, Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı'nın 11 Müşterek Muharip Komutanlığı'ndan biridir. 1 Ekim 2002 tarihinde yeni Müşterek Muharip Komutanlığı planı dahilinde kurulmuş olup sorumluluk alanı başta ABD'deki askeri olmayan yetkililere askeri destek sağlamak üzere Kıtasal Amerika Birleşik Devletleri, Porto Riko, Kanada, Meksika ve Bahamalar olmak üzere Kuzey Amerika'yı kapsamaktadır. Merkezi Colorado eyaletine bağlı Colorado Springs kentinde bulunan Peterson Hava Kuvvetleri Üssü'nde yer almaktadır.

Amerika Birleşik Devletleri özel operasyon birimleri (SOF) özel kuvvetler, Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı 'nın Amerika Birleşik Devletleri Özel Operasyonlar Komutanlığı içinde (USSOCOM) Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetleri için kullanılan, özel operasyonlar gerçekleştirmek amacıyla kurulan birimleri kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İleri Hava Kontrol</span>

İleri hava kontrolü, saldırılarının amaçlanan hedefi vurmasını ve dost birliklere zarar vermemesini sağlamayı amaçlayan yakın hava desteğini (CAS) sağlamaya yönelik kılavuzluk sağlanmasıdır. Bu görev, bir ileri hava kontrolörü (FAC) tarafından gerçekleştirilir.

<span class="mw-page-title-main">Philippe Lavigne</span> Fransız general ve Müttefik Dönüşüm Komutanlığı Başkomutanı

Philippe Lavigne, Fransız bir generaldir. 2018'den 2021'e kadar Fransız Hava ve Uzay Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı olarak görev yapmıştır. 23 Eylül 2021'den beri Müttefik Dönüşüm Komutanlığı Başkomutanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Müttefik Komutanlığı Operasyonları</span> NATOnun stratejik komutanlığı

Müttefik Komutanlığı Operasyonları (ACO), Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nün (NATO) iki stratejik komutanlığından biridir, diğeri ise Müttefik Dönüşüm Komutanlığı'dır (ACT). ACO'nun karargahı ve komutanı sırasıyla Avrupa Müttefik Kuvvetler Yüksek Karargahı (SHAPE) ve Avrupa Müttefik Yüksek Komutanı'dır (SACEUR).


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.