İçeriğe atla

László Csatáry

László Csatáry, 1943

László Csatáry (5 Mart 1915 - 10 Ağustos 2013),[1] Macar vatandaşı ve Nazi savaş suçlusuydu. 1948'de Çekoslovak mahkemesi tarafından ölüme mahkûm edildi. 2012'de adı Simon Wiesenthal Center'ın en çok aranan Nazi savaş suçluları listesine eklenmiştir.[2]

Hayatı

Csatáry, 1915'te Mány'de doğdu.[3] 1944'te Macar Kraliyet Polisi idi. Macaristan'ın Kassa şehrinde komutan yardımcısıydı (şimdiki Kösice, Slovakya'da).

1948'de Çekoslovakya'da ölüm cezasına çarptırıldı. 1949'da Kanada'ya kaçtı. Yugoslav vatandaşı olduğunu iddia etti ve bir sanat satıcısı olduğu Montreal'e yerleşti.[4] 1955'te Kanada vatandaşı oldu.[5][6] 1997'de Kanada vatandaşlığı, federal Bakanlar Kurulu tarafından vatandaşlık başvurusunda bulunduğu için iptal edildi.[7][8] İki ay sonra ülkeyi terk etti, ancak Kanada'daki savaş suçlarıyla hiçbir zaman suçlanmadı.

2012 yılında, Csatáry, Simon Wiesenthal Center tarafından Eylül 2011'de alınan bir ipucuna dayanarak Macaristan'ın Budapeşte kentinde bulundu.[9][10][11]

Adresi, Temmuz 2012'de The Sun gazetesinden gelen gazeteciler tarafından ortaya çıktı.[11][12] Macar makamları tarafından sorgulanmak üzere 18 Temmuz 2012 tarihinde gözaltına alındığı bildirildi.[13]

30 Temmuz 2012'de Slovakya Adalet Bakanı Tomáš Borec, Slovakya'nın Csatáry'ye karşı kovuşturma yapmaya hazır olduğunu ve Macaristan'dan onu iade etmesini istediğini açıkladı.[14]

Simon Wiesenthal Center tarafından Csatáry hakkında hazırlanan bir dosyada, 1941'de 300 kişinin Kassa'dan sınır dışı edilmesine yol açtığı belirtildi. Ağustos 2012'de, Budapeşte Cumhuriyet Başsavcılığı, Csatáry'nin Kassa'da olmadığı ve örgütlenme safhasından yoksun olduğunu söyleyerek suçlamaları reddetti. Ocak 2013'te, Slovak polisinin Mayıs 1944'te 15.700 Yahudi'nin Kassa'dan sınır dışı edilmesine ilişkin diğer suçlamaları desteklediğine tanık olduğu bildirildi.[15]

Çekoslovakya 1990'da ölüm cezasını kaldırmıştı. Buna göre, 28 Mart 2013'te Kösice'deki Slovak İlçe Mahkemesi, Csatáry davasında 1948 tarihli kararı ölüm cezasından ömür boyu hapis cezasına indirdi.[16]

Savaş suçu iddianamesi

18 Haziran 2013'te Macar savcılar, Csatáry'ye Yahudileri kötüye kullandığını ve II. Dünya Savaşı'nda Yahudilerin Auschwitz'e sınır dışı edilmesine yardım ettiğini söyleyerek savaş suçlarıyla suçladılar. Budapeşte Başsavcılığı sözcüsü, "İnsanların yasadışı yoldan infazı ve işkencesiyle suçlanıyor, (böylece) savaş suçlarının kısmen faili ve kısmen suç ortağı olmakla suçlanıyor" dedi.[17]

Ancak Budapeşte yüksek mahkemesi, 8 Temmuz 2013'te davalarını askıya aldı, çünkü "Csatáry, 1948'de eski Çekoslovakya'da yer alan suçlardan dolayı mahkûm edilmişti". Mahkeme ayrıca, 1948'de ölüm cezasının Macar hukuk uygulamasına nasıl uygulanabileceği ile ilgili incelemenin gerekli olduğunu da ekledi.[18] 2014 yılında, Kassa Árnyékában: A Csatáry-ügy bir dokumentumok tükrében (Türkçe: "Kösice'nin Gölgesinde: Belgelerin Işığında Csatáry Örneği") başlıklı Sándor Verbovszki tarafından bir kitap yayınlandı. Kitap, Macaristan Ulusal Arşivi'ndeki kayıtlara dayanarak, Csatáry'nin suç işlendiğinde başka bir yerde konuşlandırıldığını ve bu nedenle savaş suçlarından suçlanmaması gerektiğini belirtmiştir.[19]

Tepkiler

Simon Wiesenthal Merkezi'nin müdürü Efraim Zuroff onu bulduklarını söyleyerek şunu belirtti:

Artık The Sun gazetesi bu savaş suçlusunu buldu ve Macaristan'da yargılanması gerekiyor. Csatary, Kassa gettosundaki bir polis komutanıydı ve 15.700 kişinin ölüm kamplarına gönderilmesinden sorumluydu. Sadist olduğu biliniyordu, tüm Yahudileri toplamaya ve zorla Polonya'ya sürmeye kararlıydı. Bu adama karşı adaleti sağlamak, mağdur ailelerine, Macaristan ve Slovakya'daki Yahudi topluluklarına bir derece rahatlama getirecek. ”

Efraim Zuroff

Csatáry ile karşılaşan Yahudi kurtulanlardan Yishayahu Schachar şunları söyledi:[20]

"Tuğla fabrikasında getto dışında çalıştım, temizlik yaptım. Csatary’nin Yahudilere yüksek sesle bağırdığını hatırlıyorum. Altında çalışmadım ama yaptığı korkunç şeyleri duydum. Kötü bir adamdı ve umarım adalete teslim edilir. "

Yishayahu Schachar (2012)

Macar Holokost tarihçisi ve Holokost mağdurunun oğlu László Karsai, şöyle dedi:[21]

"Csatáry küçük bir balıktı. Ondan daha kötü suçlardan sorumlu olan 2000 kişiyi adlandırabilirim. Onun gibi insanları avlamak için harcanan para, bugün bu olayı inkar edenlerin propagandasıyla savaşmaktan daha iyi olurdu."

László Karsai

Ölümü

Csatáry, 10 Ağustos 2013 tarihinde, 98 yaşında, Budapeşte'deki bir hastanede zatürree nedeniyle öldü.[22]

Simon Wiesenthal Center'in yöneticisi Efraim Zuroff, Csatáry'nin cezasını çekmeden ölümü yüzünden "derinden hayal kırıklığına uğradığını" belirtti.[23]

Kaynakça

  1. ^ Extract from the Register of Deaths
  2. ^ "Three new names on Wiesenthal Center's most-wanted Nazi list have Canadian links". The Times of Israel. 22 Nisan 2012. 23 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2012. 
  3. ^ "Csatáry a betegeket is felrugdosta a vagonba". Népszava. 17 Temmuz 2012. 21 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2012. 
  4. ^ "Nazi war crimes suspect Laszlo Csatary dies". BBC News. 12 Ağustos 2013. 12 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2013. 
  5. ^ Vienneau, David (1 Kasım 1996). "Ottawa launches court bid to deport 2 new alleged Nazis". Toronto Star. 11 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2012. 
  6. ^ Macivor, Carol (9 Ekim 1997). "Hungary: Alleged Nazi Collaborator Leaves Canada". Radio Free Europe/Radio Liberty. 20 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2012. 
  7. ^ Singer, David (1988). American Jewish Year Book 1998. American Jewish Committee. s. 199. ISBN 0874951135. 29 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2019. 
  8. ^ "Federal Government Names New Alleged Nazi War Criminals". B'nai Brith Canada (press release). 31 Ekim 1996. 8 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2012. 
  9. ^ Zuroff, Efraim (Haziran 2012). "Epilogue to Finnish edition". Operaatio viimeinen mahdollisuus [Operation Last Change] (Fince). Helsinki: Finnish Anti-Fascist Committee. s. 268. ISBN 9789525412550. 
  10. ^ Ashley Hayes (16 Temmuz 2012). "Officials: Alleged Nazi war criminal found in Hungary". CNN. 23 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2019. 
  11. ^ a b Arne Lichtenberg (16 Temmuz 2012). "'Nazi' tracked down in Budapest". Deutsche Welle. 21 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2019. 
  12. ^ Flynn, Brian; Parry, Ryan (15 Temmuz 2012). "The Sun finds Nazi who sent 15,700 to die". The Sun. Londra. 15 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2012. 
  13. ^ "Laszlo Csatary detained". BBC News Europe. 18 Temmuz 2012. 18 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2012. 
  14. ^ "Budapest court to rule on war crime suspect Csatáry's extradition to Slovakia". politics.hu. 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2012. 
  15. ^ Liphshiz, Cnaan (10 Ocak 2013). "Witness found in trial of Hungarian war criminal Csatary". Jta.org. 13 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2013. 
  16. ^ "Csatárymu zmenili trest smrti na doživotie". Kosice.korzar.sme.sk. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2016. 
  17. ^ "Hungarian man, 98, charged with World War II crimes: prosecutors". Yahoo News. 8 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2013. 
  18. ^ "Court suspends case of war crimes suspect Csatary". Politics.hu. 10 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2013. 
  19. ^ Verbovszki, Sándor (2014). Kassa Árnyékában: A Csatáry-ügy a dokumentumok tükrében. Budapest, Hungary: Self-publishing. ISBN 978-615-5374-11-1. 12 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2019. 
  20. ^ Parry, Ryan; Flynn, Brian (16 Temmuz 2012). "Nail No1 Nazi". The Sun. Londra. 16 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2012. 
  21. ^ "Laszlo Csatary: Is Hungary's Nazi suspect worth pursuing?". BBC. 17 Temmuz 2012. 19 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2012. 
  22. ^ "Nazi-era war-crimes suspect Csatáry dies aged 98". Politics.hu. 29 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2013. 
  23. ^ "Nazi war crimes suspect Laszlo Csatary dies". BBC News. 12 Ağustos 2013. 12 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Macaristan</span> Orta Avrupada bir ülke

Macaristan, Orta Avrupa'da Karpatlarda kurulu olan ve denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Komşuları; batıda Avusturya ve Slovenya, kuzeyde Slovakya, doğuda Romanya ve Ukrayna, güneyde Sırbistan ve Hırvatistan'dır. Başkenti Budapeşte olan Macaristan, OECD, NATO, AB, Vişegrad Grubu ve Schengen üyesidir. Ülkedeki resmî dil, Fin-Ugor dillerinden olan ve Avrupa Birliği'nin 24 resmî dilinden biri olan Macarcadır. Bu bağlamda Macarca, Avrupa Birliği'nde Fince, Estonca ve Maltaca ile beraber Hint-Avrupa dillerinden olmayan dört dilden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Budapeşte</span> Macaristanın başkenti

Budapeşte, Macaristan'ın başkenti ve en kalabalık şehridir. Şehir sınırları içindeki nüfusa göre Avrupa Birliği'nin dokuzuncu en büyük şehri ve Tuna nehri üzerindeki ikinci en büyük şehirdir; şehrin yaklaşık 525 kilometrekarelik bir alanda tahmini nüfusu 1.752.286'dır. Hem şehir hem de ilçe olan Budapeşte, 7.626 kilometrekarelik bir alana ve 3.303.786 nüfusa sahip Budapeşte metropolitan alanının merkezini oluşturur. Şehrin nüfusu, toplam Macaristan nüfusunun %33'ünü oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Efraim Kişon</span>

Efraim Kişon, İsrailli mizah yazarı, senarist ve yönetmen.

Aribert Ferdinand Heim, Dr. Ölüm lakabıyla tanınan Avusturya asıllı Alman doktor.

<span class="mw-page-title-main">Miklós Horthy</span> Macar asker ve siyasetçi (1868–1957)

Miklós Horthy de Nagybánya, Macar asker ve siyasetçi. 1 Mart 1920 - 15 Ekim 1944 tarihleri arasında Macaristan Kral Naibi olarak görev yaptı.

Alois Brunner, Avusturyalı bir Nazi savaş suçlusu. Brunner, Adolf Eichmann'ın asistanı idi. Haziran 1943 - Ağustos 1944 tarihlerinde Paris dışındaki Drancy kampı komutanı olarak 140,000 Avrupalı Yahudinin gaz odalarına göndermesinden sorumlu tutulur. Alois Brunner insanlığa karşı işlediği suçlar için 1954 yılında Fransa'da gıyaben idama mahkûm edildi. 1961 yılında ve 1980 yılında Mossad tarafından kendisine gönderilen mektup bombasının bir sonucu olarak, sırasıyla bir gözünü ve sol elinin parmaklarını kaybetti.

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı'nda Macaristan</span>

Macaristan I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle ayrılan devletlerden birisi oldu. Savaştan sonra imzalanan Trianon Antlaşması ile hem toprak kaybedilmişti hem de silah konusunda sınırlandırılmalar mevcuttu. Ayrıca ekonomi konusunda da maddeler vardı. Antlaşmadan önce kaybedilen toprakları geri kazanmak için ülkede komünist devrim Béla Kun harekâtlar düzenlese de başarılı olamadı. Hatta komünist rejim yıkıldı. Bu durumda I. Dünya Savaşı'nda aynı kaderi yaşayan Almanya ile ittifak yapması işten bile değildi. Tabi hükûmet pek istemese de hem kralın isteği hem de Almanlar'ın baskısı sonucunda Anti-Komintern Paktı imzalandı.

<span class="mw-page-title-main">Sándor Képíró</span> Novi Sad Katliamına önderlik eden Macar siyasetçi (1914-2011)

Sándor Képíró Macar güçleri tarafından işlenen savaş suçlarıyla suçlanan, II. Dünya Savaşı sırasında bir jandarma yüzbaşısıydı ve suçsuz bulundu.

<span class="mw-page-title-main">László Bárdossy</span> Macaristan başbakanı (1890-1946; hd. 1941-1942)

László Bárdossy, Macar diplomat ve siyasetçidir. Şubat 1941-Mart 1942 arasında Macaristan Krallığı dışişleri bakanı, Nisan 1941-Mart 1942 arasında Macaristan Krallığı başbakanı olarak görev yapmıştır.

Macaristan'da din, Macaristan 1000 yılında topluca Hristiyan olmuştur günümüzde laik bir devlettir ancak anayasada Hristiyanlık Macar kültürünün önemli bir parçası olduğu yazar.

<span class="mw-page-title-main">Simon Wiesenthal Center</span>

Simon Wiesenthal Center (SWC) 1977 yılında Haham Marvin Hier tarafından kurulan bir Yahudi insan hakları örgütüdür. Misyonuna göre, "Holokost’u araştıran ve nefreti tarihsel ve günümüz bir bağlamda araştıran küresel bir insan hakları örgütüdür. Merkez, anti-Semitizm ile karşı karşıya, nefret ve terörle mücadele ediyor, insan haklarını ve saygınlığını destekliyor, İsrail’in yanında duruyor, güvenliği savunuyor ve dünya çapında Yahudilerin ve gelecek nesiller için Yahudi Soykırımı derslerini öğretiyor. ”

<span class="mw-page-title-main">Milivoj Ašner</span>

Đuro Milivoj Ašner Nazilerin müttefiki olan Ustaşa rejimi altında ırkçı yasaları uygulamak ve yüzlerce Sırp, Yahudi ve Çingene'yi sınır dışı edilmesi ve sınır dışı etmekle suçlanan Hırvatistan Bağımsız Devleti'nde bir polis şefiydi. Simon Wiesenthal Center'ın en çok aranan Nazi savaş suçluları listesinde ve İnterpol'ün de en çok aranan listesinde 4. sıradaydı.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Krallığı (1920-1946)</span> Orta Avrupada Miklós Horthy tarafından yönetilen devlet (1920-1946)

Macaristan Krallığı, Bazen Naiplik veya Horthy dönemi olarak anılan, 1920'den 1946'ya kadar Naib Miklós Horthy'nin yönetimi altında bir ülkeydi. Horthy, nominal olarak Macar monarşisini temsil ediyordu. Ancak tahtta oturan bir kral yoktu. IV. Karl'ın tahta geri dönme girişimleri Horthy tarafından engellendi.

Nazi avcısı, Yahudi Soykırımı'na karıştığı iddia edilen eski nazilerin veya kısaca SS olarak bilinen nazilerin silahlı paramiliter örgütü Schutzstaffel üyelerinin ve nazi işbirlikçilerinin izini süren ve bu kişiler hakkında genellikle savaş suçları ve insanlığa karşı suçlarla ilgili davalarda kullanılmak üzere delil toplayan kişidir. Önde gelen nazi avcıları arasında Simon Wiesenthal, Tuviah Friedman, Serge Klarsfeld, Beate Klarsfeld, Ian Sayer, Yaron Svoray, Elliot Welles ve Efraim Zuroff bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Macaristan'daki Yahudilerin tarihi, Macaristan Krallığı'na kadar uzanmaktadır; hatta bazı kayıtlara göre, 895 yılında Karpat Havzası'nı Macarların fethinden 600 yıldan daha uzun bir süre öncesine kadar uzanmaktadır. Yazılı kaynaklar, Yahudi topluluklarının Orta Çağ Macaristan Krallığı'nda yaşadığını kanıtlıyor ve hatta heterojen Macar kabilelerinin birkaç klanının Yahudiliği uyguladığı varsayılıyor. Yahudi yetkililer, 13. yüzyılın başlarında II. András'ın hükümdarlığı sırasında krala hizmet etti. 13. yüzyılın ikinci yarısından itibaren genel dini hoşgörü azaldı ve Macaristan'ın politikaları Batı Avrupa'daki Yahudi nüfusa yönelik muameleye benzer hale geldi.

<span class="mw-page-title-main">Ferenc Szálasi</span>

Ferenc Szálasi Macar faşist örgütlenme olan Ok Haç Partisi kurucusu ve lideriydi. II. Dünya Savaşı'nın son dönemlerinde ülkedeki Miklós Horthy rejiminin Müttefik Devletlerle barış görüşmesi için temas halinde olduğunun ortaya çıkması üzerine Naziler tarafından düzenlenen Panzerfaust Harekâtı sonrasında Ok Haç Partisi iktidarı almış, Szálasi ise fiilen ülkenin tek lideri konumuna yükselmiştir. Kısa süren Ok Haç Partisi iktidarı sırasında binlerce rejim karşıtı, komünist ve Yahudi toplama kamplarına sürülmüş ve katledilmiştir. Kızıl Ordu'nun Macaristan'ı kurtarmasının ardından yakalanmış, mahkemeye çıkartılmış ve insanlığa karşı işlediği suçlardan hüküm giyerek idam edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">László Ferenczy</span>

László Ferenczy, Macar Kraliyet Jandarması'nda bir yarbaydı ve II. Dünya Savaşı ve Holokost sırasında "Merkezi Yahudisizleştirme Birimi"nin üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan'da Holokost</span>

Holokost'un Macaristan'daki tezahürleri, başta Mart 1944'te Macaristan'ın Nazi Alman işgâline girmesinin ardından yer almak üzere Macaristan Yahudilerinin yarısından fazlasının mülksüzleştirilmesi, tehcir edilmesi ve katledilmesini içerir.

<span class="mw-page-title-main">Efraim Zuroff</span> Amerikalı tarihçi

Efraim Zuroff, Nazi ve faşist savaş suçlularının yargı önüne çıkarılmasında kilit rol oynamış, Amerika doğumlu İsrailli bir tarihçi ve Nazi avcısıdır. Kudüs'teki Simon Wiesenthal Center ofisinin direktörü olan Zuroff, Wiesenthal Merkezi için dünya çapındaki Nazi savaş suçları araştırmalarının koordinatörüdür ve en çok aranan Nazi savaş suçlularının bir listesini içeren dünya çapındaki Nazi savaş suçlularının soruşturulması ve kovuşturulmasına ilişkin yıllık "Durum Raporu"nun yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Lajos Détári</span>

Lajos László Détári, Macar teknik direktör ve orta saha pozisyonunda görev yapmış eski bir futbolcudur. Kariyerinin zirvesinde (1984-1994), Avrupa çapında saygı duyulan bir oyuncuydu ve Macaristan, Yunanistan ve İsviçre'de "Yılın Oyuncusu" unvanlarını kazandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.