İşletim sistemi ya da işletim dizgesi, bir bilgisayarın donanım kaynaklarını yöneten ve uygulama yazılımlarına hizmet sağlayan yazılımların bir bütünüdür. İşletim sistemleri, bilgisayarın donanımı ile uygulama yazılımları arasında bir köprü görevi görerek kullanıcıların sistemle etkileşim kurmasını sağlar. Öne çıkan örnekler arasında Microsoft Windows, macOS, GNU/Linux dağıtımları, Android ve iOS yer alır.
UNIX türevi işletim sistemleri çok işlemcili çok pahalı makinelerden tek işlemcili, basit ve çok ucuz ev bilgisayarlarına kadar pek çok cihaz üzerinde çalışabilen esnek ve sağlamlığı çok değişik koşullarda test edilmiş sistemlerdir. Fakat özellikle kararlı yapısı ve çok kullanıcılı-çok görevli yapısıyla çok işlemcili sunucularda adeta standart haline gelmiştir ve özellikle akademik dünyada iş istasyonları üzerinde çok yaygın bir kullanım alanı bulmuştur. UNIX, Interdata 7/32, VAX ve Motorola 68000 arasında hızla yayıldı.
macOS, Macintosh işletim sistemi ailesinin son sürümüdür ve Apple tarafından Macintosh bilgisayarları için tasarlanmış bir işletim sistemidir.
Bash, Brian Fox tarafından GNU Projesi için Bourne kabuğuna özgür yazılım alternatifi olarak yazılmış, Unix ve benzeri işletim sistemlerinde kullanılan komut satırı kabuğu ve bu kabuğun betik dilidir. GNU Tasarısı'nın parçasıdır ve birçok GNU/Linux dağıtımında ön tanımlı kabuk olarak gelir. Ayrıca bir versiyonu Windows 10 için Linux İçin Windows Alt Sistemi aracılığıyla mevcuttur. Solaris 11'in de varsayılan kullanıcı betiğidir. Bash ayrıca 2019 öncesinde çıkan tüm MacOS sürümlerinde varsayılan kabuktu.
AmigaOS, Amiga kişisel bilgisayarının işletim sistemidir. Grafik arabirimi olan Workbench, CLI komut satırı arabirimi ile birlikte AmigaDOS ve çoğu Amiga modelinde ROM'da yer alan Kickstart'tan oluşur.
LynxOS Unix tabanlı LynuxWorks tarafından çıkarılan gerçek zamanlı bir işletim sistemidir. LynxOS bütünüyle POSIX'e uygundur ve yakın bir zamanda da Linux'e uyum entegrasyonunu tamamlamıştır. LynxOS özellikle havacılık, uzay, akeri sanayii, endüstriyel süreç denetimi ve telekomünikasyon gibi uygulama alanları için tasarlanmış gerçek zamanlı gömülü sistemlerde kullanılır. ARM ve PowerPC mimarilerini desteklemektedir.
Komut satırı, bir bilgisayar kullanıcısının, belirli metinleri (komutları) girerek, bilgisayarla iletişime geçmesini sağlar. Komut satırı arayüzleri; konsol, kabuk, terminal veya uçbirim diye de adlandırılır.
mkdir (make directory) yeni bir dizin oluşturmak için Unix, DOS, OS/2 ve Microsoft Windows işletim sistemlerinde kulanılan bir komuttur. Windows sistemlerinde mkdir yerine md kullanılır.
Unix benzeri işletim sistemi, resmi bir UNIX markası olmamasına karşın Unix sistemine benzer şekilde çalışan işletim sistemleridir. Unix benzeri bir yazılım, Unix komut ve kabuğuna benzer işlevlere sahiptir. Bu terimin kullanımı için bir standart yoktur ve bir yazılımın veya işletim sisteminin Unix benzeri olarak adlandırılıp adlandırılamayacağı üzerine farklı görüşler vardır.
Çevre değişkenleri, çevresel değişkenler ya da ortam değişkenleri, işletim sistemi seviyesinde konfigüre edilebilen ve bilgisayar işlemleri tarafından erişilebilen değişkenlerdir. Çoğu kez belli programların ve dosyaların konumlarını ve birden fazla işlem tarafından kullanılabilen bilgi ve ayarları tutmak için kullanılırlar. Çoğunlukla bir karakter dizisi olurlar.
Mac OS X Public Beta, Apple Computer Mac OS X Cheetah işletim sisteminin Aqua kullanıcı arayüzüne özelliğine ilk halka açık versiyonu oldu. 29,95$'a satılmıştır.13 Eylül 2000 tarihinde kamuoyuna serbest bırakıldı. Bu, yazılım geliştiriciler ve erken benimseyenlere yaklaşan işletim sisteminin bir önizlemesini test etmek ve nihai yayınlanmasından önce gelecek işletim sistemi için yazılım geliştirmeye izin verdi. ABD sürümünün 1H39 bir yapı numarası ve uluslararası sürümün 2E14 yapı numarası vardır.
Metin tabanlı kullanıcı arayüzü, metinsel kullanıcı arayüzü veya terminal kullanıcı arabirimi olarak da adlandırılır, grafik kullanıcı arayüzlerinin (GUI) icadından bir süre sonra ortaya çıkan ve onu grafik kullanıcı arayüzünden ayırt etmek için türetilen yeni bir terimdir. TUI'de bilgisayar grafikleri metin kipinde görüntülenir. Gelişmiş bir TUI, GUI'ler gibi tüm ekran alanını kullanabilir ve fare ve diğer girişleri kabul edebilir.
cmd.exe, Microsoft Windows, Windows NT, Windows CE, OS/2, EComStation ve ReactOS'un varsayılan Komut satırı uygulamasıdır. Uygulama çeşitli işletim sistemlerinde farklılık gösterebilir ancak kullanımı ve komutları hemen hemen aynıdır.
Terminal, Apple tarafından macOS işletim sistemine dahil edilen terminal emülatörüdür. Terminal, macOS'un önceki işletim sistemleri olan NextStep ve OPENSTEP'ten uyarlandı.
grep düz metin veri kümelerinde düzenli bir ifadeyle eşleşen satırları aramak için kullanılan bir komut satırı programıdır. grep başlangıçta Unix işletim sistemi için geliştirilmiştir, ancak şimdi tüm Unix benzeri işletim sistemleri için mevcuttur.
Macintosh işletim sistemleri, Apple tarafından geliştirilen işletim sistemleri ailesidir. 1984 yılından beri Macintosh serisi kişisel bilgisayarlarıyla kullanılmak üzere tasarlanmıştır.
ls, Unix ve Unix benzeri işletim sistemlerinde bilgisayar dosyalarını listeleyen komuttur. ls komutu POSIX ve Tekil UNIX Şartnamesi ile düzenlenmiştir. Herhangi bir argüman verilmediğinde, geçerli dizindeki dosyaları listeler. Bu komut EFI komut satırında da mevcuttur. DOS, OS/2 ve Microsoft Windows gibi diğer ortamlarda, benzer bir işlev dir komutu ile sağlanır. Sayısal analiz ortamları MATLAB ve GNU Octave da benzer işleve sahip bir ls fonksiyonu barındırır.
chroot, Unix ve Unix benzeri işletim sistemlerinde komut veya etkileşimli komut satırını özel kök diziniyle çalıştıran bir komuttur.
sort, Unix ve Unix benzeri işletim sistemlerinde çalışan ve girdi olarak verilen bir metni sıralayan bir komut satırı programıdır. Yayımlanan ilk sürümü Multics için geliştirilmiştir.
Unix shell, Unix benzeri işletim sistemleri için bir komut satırı kullanıcı arabirimi sağlayan bir komut satırı yorumlayıcısı veya kabuğudur. Kabuk, hem etkileşimli bir komut dili hem de bir komut dosyası dilidir ve işletim sistemi tarafından sistemin kabuk komut dosyalarını kullanarak yürütülmesini kontrol etmek için kullanılır.
Wikimedia Commons'ta Lynx web browser ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur