İçeriğe atla

Luma (bölge)

Luma bölgesi (yeşil). Kosova'daki Vërrini bölgesinin iki köyü ve Arnavutluk'taki Gora bölgesinin bir köyü geleneksel olarak Luma ile yalnızca tarihsel kabile bağlarıyla ilişkili olarak ilişkilendirilir (sarı)

Lume (definit Arnavut formu, Luma kelimesi tam anlamıyla "nehir") kuzeydoğu Arnavutluk ve güneybatı Kosova'da uzanan bir bölgedir.

Lume aynı adı taşıyan tarihi Arnavut kabilesi (fis) ile.[1] Arnavutluk'ta bulunan aynı adı taşıyan Lumë köyünü içerir bölgedir. Lume, Has bölgesi (kuzey ve kuzeybatı), Fan ve Orosh (batı), Reçi ve M'Ujë e m'Uja (güney batı), Yukarı Reka (güney doğu), Gora (doğu), Prizren'in (kuzey doğu'dan) Opolye ve Vërrini ile çevrilidir.[2] Bölgenin kendisi de batıda küçük Arrëni kabilesini ve doğuda Morina kabilesini içerir. Bölgenin sadece küçük bir kısmı, Prizren şehrinden Kosova ve Arnavutluk arasındaki sınırda bulunan, tarihi Tërthorë bajrak'ın (kabile bayrağı) yarısı, Kosova 'nın içinde kalır.[a]

Lumë bölgesinden kadınlar, yöresel geleneksel giysilerle bir halk festivalinde dans ediyor

Balkan Savaşları sırasında (1912-1913), bölgenin kontrolünü ele geçirmeye çalışan Sırp askerî güçleri Lume'ye girdi ve yerel sakinlere saldırdı, aşiret reislerini öldürdü, nüfusa ait hayvanları aldı ve köyleri yerle bir etti.[3] Eylemler Arnavutlar tarafından yerel bir ayaklanma ile sonuçlandı.[3] Sırp güçleri, kavrulmuş toprak politikası ile misillemede bulunarak, gençlerden yaşlılara, kadın erkek, camilere ve evlere barikat kurup ardından ateş açma ya da yakma gibi kitleleri katlettiler.[3] Olayların ardından 25.000 kişi Kosova ve batı Makedonya'ya kaçtı.[3] Olayların "yerelleştirilmiş bir soykırım" oluşturduğu kabul edildi.[3]

Tarih

Bölge olarak, ilk olarak 16. yüzyıl (1571 -1591) belgelenmiştir. Nahiye'ye ait İpek Sancağı 17. yüzyılda o Frang Bardhi bahsettiği Roma SAPE Katolik Piskoposluğunun, en doğu sınırını oluşturuyordu.[2]

18. yüzyıldan önce tımar sisteminin yerini kendi kendini yöneten bajrak (bayrak) sistemine bıraktığı düşünülmektedir.[4] Lume'nin 7 bajrak'ı oldu:[2]

  1. Rrafsha Bayrağı (bayraktar Bicaj merkezliydi),
  2. Tejdrina arasında Barak (bajraktar (Bayraktar) merkezi Uymişte ve sonra Domaj oldu ),
  3. Qafa arasında Bayrak (bajraktar merkezi Buştriçe ),
  4. Kalisi Bayrağı (bayraktar Zallë-Kalis merkezliydi),
  5. Radomira Bayrağı (bayraktar Tejs merkezliydi),
  6. Caja arasında Bayrak (bajraktar merkezi Fshat ),
  7. Topoyan arasında Bayrak (bajraktar merkezi Brekijë ).

Bu bayrakların son organizasyonu 1912'de Sırp ordusuna karşı Qafa e Kolesjanit Muharebesinde yapıldı.[2]

Luma Muharebesi ve Sonrası

O sırada Lume'da bulunan Avusturyalı bir muhabir olan Leo Freundlich, General Bozidar Yankoviç'in ordusuna Lume'deki Arnavutları katletme emri verdiğini ve bunun sonucunda bütün köylerin yakılıp, sakinlerinin yakıldığını veya canlı canlı katledildiğini bildirdi. Sonuç olarak, Lume topraklarındaki yirmi yedi köy yakıldı ve sakinleri, hatta çocukları öldürüldü. Sırp imha savaşının en korkunç vahşetlerinden biri burada Arnavutlara karşı işlendi. Kadınlar ve çocuklar saman demetlerine bağlanarak kocalarının ve babalarının gözleri önünde ateşe verildi. Kadınlar daha sonra barbarca parçalara ayrıldı ve çocuklar süngülendi. Freundlich'in bir meslektaşı, "Her şey çok akıl almaz, ama yine de doğru!" Kendilerini gönüllü olarak teslim eden Lume'dan dört yüz adam Prizren'e götürüldü ve her gün kırk ila altmış kişilik gruplar halinde idam edildi.

Önemli insanlar

Bibliyografya

Notlar

^Kosova, Kosova Cumhuriyeti ile Sırbistan Cumhuriyeti arasındaki toprak anlaşmazlığının konusudur. Kosova Cumhuriyeti tek taraflı olarak 17 Şubat 2008'de bağımsızlığını ilan etti ancak Sırbistan, Kosova'yı kendi egemenliğinin bir parçası olarak kabul etmeye devam ediyor. İki hükûmet, Brüksel Anlaşması'nın bir parçası olarak 2013'te ilişkileri normalleştirmeye başladı. Kosova, Birleşmiş Milletler üyesi 193 devletin 97'si tarafından bağımsız bir devlet olarak tanınmış durumdadır. Toplamda, BM üyesi 112 devlet Kosova'yı bir noktada tanıdı ancak bunlardan 15'i daha sonra tanımalarını geri çekti.


Kaynakça

  1. ^ The Tribes of Albania: History, Society and Culture. I.B.Tauris. 30 Mayıs 2015. ss. 281-282. ISBN 978-1-78453-401-1. 
  2. ^ a b c d Fejzulla Gjabri (Department of Culture of Albania), Information about the Heroic Epos in the Province of Luma
  3. ^ a b c d e The Crisis of Genocide. Volume I: Devastation: The European Rimlands 1912–1938. Oxford University Press. 2013. s. 107. ISBN 9780199683031. 23 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2021. 
  4. ^ "BAJRAKTARËT E LUMËS". Pashtriku. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2015. Megjithëse deri tani nuk është shpaluar ndonjë akt zyrtar i Perandorisë Osmane që ligjëronte zëvendësimin e sistemit të timarit në malësi me atë të njësive vetëqeverisëse tradicionale dhe si njësi administrative-ushtarake osmane me emrin "bajrak", ky proces mendohet të ketë nisur para shek.XVIII 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk</span> Balkanlarda bir ülke

Arnavutluk, resmî adıyla Arnavutluk Cumhuriyeti, Balkanlar'da bir ülkedir. Komşuları kuzeyde Karadağ, kuzeydoğusunda Kosova, doğusunda Kuzey Makedonya ve güneyinde Yunanistan'dır. Ayrıca ülkenin batıda Adriyatik Denizi ve güneybatıda İyonya Denizi'ne kıyısı vardır. İyon Denizi ile Adriyatik Denizi arasındaki Otranto Boğazı'nın karşısındaki İtalya'ya uzaklığı 72 km'den (45 mil) daha azdır.

<span class="mw-page-title-main">Priştine</span> Kosovanın başkenti ve en büyük şehri

Priştine Kosova'nın başkenti ve en büyük şehri.

<span class="mw-page-title-main">Prizren</span> Kosovada kent

Prizren, eskiden Pürzerrin, Kosova'nın güneybatısında bir şehir ve belediye merkezi.

<span class="mw-page-title-main">Kosova</span> Güneydoğu Avrupada bir ülke

Kosova, resmî adıyla Kosova Cumhuriyeti, Balkanlar'da bulunan ve dünyada sınırlı tanınırlığa sahip denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Kuzeyde ve doğuda Sırbistan, güneyde Kuzey Makedonya ve Arnavutluk, batıda ise Karadağ ile komşudur. 1999'da Birleşmiş Milletler kontrolü altına alınan Kosova, 2008'de Sırbistan'dan tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etti. Mart 2020 itibarıyla 97 ülke tarafından tanınmaktadır. Kosova'nın bağımsızlığını tanımayan Sırbistan, bölgeyi kendisine bağlı Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi olarak kabul etmektedir.

Kosova tarihi günümüzdeki bağımsız Kosova Cumhuriyeti’nin sınırları içinde kalan toprakların tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Federal Cumhuriyeti</span>

Yugoslavya Federal Cumhuriyeti Balkanlar’da yer alan, iki cumhuriyetten oluşan ve 1992-2003 yıllarında yaşamış olan bir devlettir. Ülke iç savaşta parçalanan Yugoslavya SFC'nin sınırları değişen devamı sayılabilir. 2003'te devletin resmi adı değişti ve Sırbistan-Karadağ adı alındı. Devletin bulunmuş olduğu alanda bugün Sırbistan, Karadağ ve Kosovatanınma süreci bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Arnavutluk</span> Katolik, Müslüman ve Ortodoks Arnavutların bağımsızlık ve birliğini savunan siyasi görüş

Büyük Arnavutluk, irredentist ve milliyetçi bir kavramdır, Arnavutların kendi ulusal vatanları olduklarının düşündükleri toprakları birleştirmeyi amaçlar. Arnavut nüfusunun bu bölgelerdeki günümüzdeki veya tarihsel varlığına ilişkin iddialara dayanmaktadır. Mevcut Arnavutluk'a ek olarak, terim komşu ülkelerdeki bölgelere ilişkin iddiaları içermektedir, alanlar arasında Kosova, Sırbistan'ın Preşova Vadisi, güney Karadağ'daki bölgeler, kuzeybatı Yunanistan, ve Kuzey Makedonya'nın bir batı kısmı yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Esad Toptanî Paşa</span>

Esad Toptani Paşa veya Toptani Esad Paşa, Osmanlı Arnavut asker ve siyasetçidir. Balkan Savaşları'ndan sonra Balkan Birliği'ne destek vererek, özellikle Sırbistan yardımıyla orta Arnavutluk'ta Dıraç merkezli Merkezi Arnavutluk Cumhuriyeti adı verilen bir devlet kurdu.

<span class="mw-page-title-main">İşkodra Kuşatması</span>

İskodra Kuşatması 28 Ekim 1912 ile 23 Nisan 1913 tarihi arasında Karadağ ile Sırbistan ittifakına karşı Osmanlı İmparatorluğu askerleri ve Arnavutluk gönüllü birlikleri tarafından yapılan savunmadır.

<span class="mw-page-title-main">Recep Mitrovica</span>

Recep Mitrovica, Nazi Almanyası'na bağlı Arnavutluk hükûmetinin Başbakanıydı. Sadık bir milliyetçi olan Prizren İkinci Ligi'nin başına seçildi.

<span class="mw-page-title-main">Shote Galica</span>

Shote Galica (1895–1927), doğum adı Kerime Halil Radişeva olan; Arnavutluk'un toprak bütünlüğü ve bağımsızlığı, demokratik ve milli bir yönetim için mücadele etmiş, ülkesinde kahraman ilan edilmiş Arnavut isyancı ve çete (Kachak) lideri.

<span class="mw-page-title-main">Azem Galica</span>

Azem Bejta (1889–1924), bilinen adıyla Azem Galica, Kosova'nın Arnavutluk ile birleşmesi için mücadele etmiş Arnavut milliyeçi, çete lideri.

<span class="mw-page-title-main">İsa Bolatin</span>

İsa Bolatin, Kosovalı Arnavut gerilla ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Bayram Curri</span> Arnavut siyasetçi

Bayram Curri Arnavutluk'un bağımsızlığı için mücadele eden, daha sonra 1913 Londra Antlaşması'nın ardından Kosova ile birleşmek için mücadele eden Arnavut kabile reisi, siyasetçi ve aktivisttir. Ölümünden sonra kendisine Arnavutluk Kahramanı unvanı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Luma Muharebesi</span> Birinci Balkan Savaşı Muharebesi

Luma Muharebesi, Arnavutlar arasında Lumë Ayaklanması olarak da bilinir, Sırplara karşı Lumë'de Osmanlı Arnavutluk bölgesinde yerel Arnavut halkın Sırplara karşı Birinci Balkan Savaşı sırasında girdikleri bir seri çatışmalardır. Sırplar Adriyatik Denizi'ne çıkmayı beklerken beklenmedik şekilde Osmanlı yandaşı olan veya olmayan yerel Arnavut halkın birlik olup direnmesi ile karşılaşmışlardır. Kendilerinin ummadığı şekilde Sırp 3. Ordusu birlikleri kendilerinden sayıca az olan Arnavut milislerce yenilgiye uğratılmış ve bu durum ayrıca batıya hareketlerini de geciktirmiştir. Bu durum 28 Kasım 1912'de zorunluluktan veya değil Osmanlı'ya karşı bağımsızlık ilan edecek Arnavutluk Devleti'ne savunmasını örgütlemek ve Sırbistan, Yunanistan, Karadağ'a direnmek için zaman kazandırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Opoya</span> Kosovada yerleşim yeri

Opoya veya Opolye, güney Kosova'da Prizren belediyesinin güney kesiminde bir bölgedir. Bölgede Arnavutların yaşadığı 19 köy vardır.

<span class="mw-page-title-main">Balkan Savaşlarında Arnavut Katliamları</span> 1912-1913 Balkan Savaşlarında Arnavutların öldürülmesi

Balkan Savaşları'nda Arnavut katliamları, 1912-1913 yılları arasında bölgede yaşanan çatışmalar sırasında Karadağ ve Sırp orduları ve paramiliterleri tarafından çeşitli vesilelerle 1912-13 Birinci Balkan Savaşı sırasında, Sırbistan ve Karadağ, Avrupa, Amerikan ve Sırp muhalefet basını tarafından bildirilen Osmanlı İmparatorluğu güçlerini günümüz Arnavutluk ve Kosova'dan kovduktan sonra Arnavut nüfusa karşı bir dizi savaş suçları işledi. Suçların çoğu Ekim 1912 ile 1913 yazı arasında işlendi. Zorunlu sürgünlerin ve katliamların amacı, yeni Balkan sınırlarını belirlemek için Londra Büyükelçiler Konferansı öncesi istatistiksel manipülasyondu. Çağdaş hesaplara göre, bu dönemde 10.000 ila 25.000 Arnavut açlık ve soğuktan öldürüldü veya öldü. Kurbanların çoğu çocuklar, kadınlar ve yaşlılardı. Katliamlara ek olarak, bazı sivillerin dudakları ve burunları kesildi.

Kosova, 1455'ten 1912'ye kadar, başlangıçta Rumeli Eyaleti'nin bir parçası olarak ve 1864'ten ayrı bir Kosova Vilayeti olarak Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Ömer Efendi Prizreni</span> Arnavut siyasetçi

Ömer Şevki Efendi (1820?-1887), Arnavut asıllı Osmanlı siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk-Sırbistan ilişkileri</span>

Arnavutluk ve Sırbistan arasındaki ilişkiler, bir dizi tarihi ve siyasi olay nedeniyle karmaşık ve büyük ölçüde düşmanca olmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.