İçeriğe atla

Luigi Luca Cavalli-Sforza

Luigi Luca Cavalli-Sforza
Cavalli-Sforza, Ekim 2010.
Doğum25 Ocak 1922(1922-01-25)
Cenova, İtalya
Ölüm31 Ağustos 2018 (96 yaşında)
Belluno, İtalya
ÖdüllerWeldon Ödülü (1978)
Balzan Ödülü (1999)
Kariyeri
DalıGenetikçi

Luigi Luca Cavalli-Sforza (İtalyanca telaffuz: [luˈiːdʒi ˈluːka kaˈvalli ˈsfɔrtsa]; 25 Ocak 1922 - 31 Ağustos 2018), İtalyan genetikçi. Parma Üniversitesi, Pavia Üniversitesi ve daha sonra Stanford Üniversitesinde eğitim veren popülasyon genetikçisi.

Çalışmaları

Eğitim ve araştırmaları

Cavalli-Sforza 1939'da Pavia'ya Ghislieri Koleji 'ne girdi, 1944 yılında Pavia Üniversitesinde M.D. unvanını aldı. 1949'da genetik alanında istatistikçi ve evrimsel biyolog Ronald A. Fisher tarafından Genetik Bölümü'nde araştırma görevine atandı.[1] 1950'de Cambridge Üniversitesi'nden ayrılarak Kuzey İtalya'da (Parma ve Pavia dersi vermek üzere Stanford Üniversitesinde profesörlüğe başladı. 1992 yılında emekli olana kadar Stanford'da kaldı.

1999'da insan kökenli bilim dalında Balzan Ödülü'nü kazandı. 1994 yılından beri Papalık Bilimler Akademisi'ın bir üyesidir. 2011 yılında Biyoloji dalında Telesio-Galilei Akademi Ödülü'ne layık görülmüştür.

Özel katkıları

Cavalli-Sforza demografinin somut bulgularını gerçek bir insan popülasyonundaki kan grupları analiziyle birleştirerek yeni bir araştırma alanı başlattı. Ayrıca göç nedenleri ve kan grupları arasındaki bağlantıları inceledi.

1960'ların ortalarında başka bir genetikçi olan öğrencisi Ronald A. Fisher, Anthony W. F. Edwards, FRS, Cavalli-Sforza ile evrimsel ağaçları (filojeni) için yapılan bazı araştırmalara önderlik etti. Edwards ve Cavalli-Sforza, genetik farklılıkların hem popülasyonların tarihsel ayrışmasına hem de genlerin göç ve jenerasyon yoluyla popülasyonlar arasında yayılmasına etkisi olduğu hakkında yazılar yazdılar. Bu yazıların birçoğu makaleler ve ciltler halinde 2018 yılında tekrar yazıldı.[2] Daha sonraki yazılarında Cavalli-Sforza, hem farklılığın hem de göçün gen farklılıkları üzerindeki etkileri hakkında yazılar yazmıştır.

Cavalli-Sforza daha çok genetik alanındaki çalışmaları ile tanınırken, Marcus Feldman ve diğerleriyle işbirliği yaparak, alternatif olarak evrim olarak da bilinen kültürel antropoloji alt disiplinini öncülüğünü yaptı, gen-kültür evrimi, kültürel aktarım teorisi ve ikili kalıtım teorisi hakkında araştırmalarda bulundu. Kültürel Aktarım ve Evrim: Kantitatif Bir Yaklaşım (1981) adlı bir kitap yayınladı.

Cavalli-Sforza ayrıca dil farklılıklarının insan toplulukları arasındaki gen aktarımını, etkileşimine nasıl engel teşkil edebileceği konusunda çeşitli çalışmalar yaptı. İnsan göçü üzerine yaptığı araştırmaları ile dilbilimciler Merritt Ruhlen ve Joseph Greenberg'in dil hakkındaki hipotezlerini test etti. Yaptığı çalışmalar dil bilimciler tarafından hala daha tartışılmaktadır.[3]

Kitapları

Cavalli-Sforza, "Genler, Halklar ve Diller" adlı kitabında yer alan beş konuda meslekten olmayanlar için yaptığı çalışmaları özetlemiştir.[4] "The Economist"'de yayınlanan bir makaleye göre, Cavalli-Sforza'nın çalışması "insan ırkları arasında önemli genetik farklılıklar olduğu ve bu farklılıkların aslında biyolojik açıdan olumlu olduğunu varsaymakta" olarak söz edildi. Kitap, hem tüm insan ırkı için genel bir "kalıtsal yapı" oluşturmanın sorunlarını hem de bu sorunları büyük ölçüde azaltmak için yapılabilecek bazı çalışmaları ve veri analizi yöntemlerini anlatıyor.[5] Cavalli-Sforza kitapta Avrupalıların, atalarının üçte ikisinin Asyalı ve üçte birinin Afrikalı olduğunu iddia eder.[6]

Cavalli-Sforza'nın "İnsan Genlerinin Tarihi ve Coğrafyası"[7] (1994 Paolo Menozzi ve Alberto Piazza ile birlikte) kitabında insan genetik varyasyonu üzerinde durdu. Cavalli-Sforza ayrıca "Büyük İnsan Diasporaları: Çeşitlilik ve Evrim Tarihi"' (oğlu Francesco ile birlikte) adlı bir kitap yazdı.

1970'lerde, o ve Walter Bodmer modern insan genetiği hakkında bir ders kitabı yazdılar. İkili, Bodmer'ın ilk kez yazarlık yaptığı Genetik, Evrim ve İnsan adlı bir kitap daha yayınladılar.

Ölümü

Profesör Cavalli-Sforza 31 Ağustos 2018 tarihinde 96 yaşında İtalya'nın Belluno kentindeki evinde hayatını kaybetti.[8][9]

Kaynakça

  1. ^ Edwards, Prof Anthony (2015). "History of the Department — Department of Genetics". www.gen.cam.ac.uk (İngilizce). Para 5. 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2016. 
  2. ^ Winther, Rasmus Grønfeldt (2018). Phylogenetic Inference, Selection Theory, and History of Science: Selected Papers of A. W. F. Edwards with Commentaries. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. ISBN 9781107111721. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020. 
  3. ^ Campbell, Lyle (2013). Historical linguistics: an introduction. Campbridge, MA: MIT Press. s. 346. ISBN 978-0-7486-4594-7. Postulated remote relationships such as Amerind, Nostratic and Proto-World have been featured in newspapers, magazines and television documentaries, and yet these same proposals have been rejected by most mainstream historical linguists. 
  4. ^ Luigi Cavalli-Sforza, Genes, Peoples, and Languages, tr. Mark Seielstad, North Point Press (2000) 0-86547-529-6
  5. ^ Geoffrey Carr, "Survey: The proper study of mankind", The Economist Vol. 356, no. 8177, pg. 11 (July 1, 2000).
  6. ^ Rothstein, Edward (1 Nisan 2000). "SHELF LIFE; Dismantling Race and Unifying the Human Species". New York Times. 30 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2012. 
  7. ^ Cavalli-Sforza, L. L., P. Menozzi, A. Piazza. 1994. The History and Geography of Human Genes. Princeton University Press, Princeton. 0-691-02905-9
  8. ^ Bencivelli, Silvia (1 Eylül 2018). "Addio a Cavalli Sforza, il genetista che studiò le migrazioni dell'umanità". La Repubblica (İtalyanca). 1 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2018. 
  9. ^ Grady, Denise (19 Eylül 2018). "Luigi Cavalli-Sforza, 96, Who Tracked Genes Through History, Dies". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 15 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020. 

Bibliyografi

  • Edwards, A.W.F., and L.L. Cavalli-Sforza. 1964. Reconstruction of evolutionary trees. pp. 67–76 in Phenetic and Phylogenetic Classification, ed. V. H. Heywood and J. McNeill. Systematics Association pub. no. 6, London.
  • Cavalli-Sforza, L.L. and A.W.F. Edwards. 1965. Analysis of human evolution. pp. 923–933 in Genetics Today. Proceedings of the XI International Congress of Genetics, The Hague, The Netherlands, September 1963, volume 3, ed. S. J. Geerts, Pergamon Press, Oxford.
  • Cavalli-Sforza, L.L. and A.W.F. Edwards. 1967. Phylogenetic analysis: models and estimation procedures. American Journal of Human Genetics 19:233–257.
  • Cavalli-Sforza, L. L. and W. F. Bodmer. 1971. The Genetics of Human Populations. W. H. Freeman, San Francisco (reprinted 1999 by Dover Publications).
  • Cavalli-Sforza, L. L. and M. Feldman. 1981. Cultural Transmission and Evolution. Princeton University Press, Princeton.
  • Cavalli-Sforza, L. L., P. Menozzi, A. Piazza. 1994. The History and Geography of Human Genes. Princeton University Press, Princeton. 0-691-02905-9
  • Cavalli-Sforza, L. L. and Francesco Cavalli-Sforza. 1995. The Great Human Diasporas: The History of Diversity and Evolution. Addison-Wesley 0-201-40755-8
  • Cavalli-Sforza, L.L. 2000. Genes, Peoples, and Languages. North Point Press, New York. 0-86547-529-6
  • Cavalli Sforza, L. L, Il caso e la necessità – Ragioni e limiti della diversità genetica, 2007, Di Renzo Editore, Roma
  • Stone, Linda; Lurquin, Paul F.; Cavalli-Sforza, L. Luca (2007). Genes, Culture, and Human Evolution: A Synthesis. Malden (MA): Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4051-5089-7. Diğer özet (6 Eylül 2010). 

Filmleri

  • 2003 – Journey of Man

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Modern evrimsel sentez, Darwin'in Evrim Kuramı ile Mendel'in kalıtım kuramını modern moleküler biyoloji ve matematiksel popülasyon genetiği ışığında birleştiren modern evrim kuramının adıdır.

Evrim, popülasyondaki gen ve özellik dağılımının nesiller içerisinde seçilim baskısıyla değişmesidir. Bazen dünyanın evrimi, evrenin evrimi ya da kimyasal evrim gibi kavramlardan ayırmak amacıyla organik evrim ya da biyolojik evrim olarak da adlandırılır. Evrim, modern biyolojinin temel taşıdır. Bu teoriye göre hayvanlar, bitkiler ve Dünya'daki diğer tüm canlıların kökeni kendilerinden önce yaşamış türlere dayanır ve ayırt edilebilir farklılıklar, başarılı nesillerde meydana gelmiş genetik değişikliklerin bir sonucudur.

Biyolojide filogenetik çeşitli organizma grupları arasındaki evrimsel ilişkinin araştırmasıdır. Bu ilişkiler filogeni olarak adlandırılır. Filogenetik terimi Yunanca kökenlidir, "kabile, ırk" anlamına gelen file veya filon (φυλή/φῦλον) ve doğumla ilişkili anlamındaki genetikos (γενετικός) terimlerinden türetilmiştir. Organizmaların sınıflandırması ve adlandırması olan taksonomi, filogenetikten büyük miktarda etkilenmiştir ama yöntemsel ve mantıksal olarak farklıdır. Bu iki saha, "kladizm" veya "kladistik" olarak bilinen filogenetik sistematik bilim dalında örtüşürler. Filogenetik sistematikte taksonları birbirinden ayırt etmek için sadece filogenetik ağaçlar kullanılır. Evrimsel hayat ağacının araştırılması için filogenetik analiz yöntemleri vazgeçilmez hâle gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Doğal seçilim</span> fenotipteki farklılıklar nedeniyle bireylerin farklı şekilde hayatta kalması ve üremesi; evrimin temel mekanizması

Doğal seçilim, canlıların fenotiplerindeki farklılıklardan ötürü hayatta kalma şansının ve üreme başarısının değişkenlik göstermesidir. Evrimin esas mekanizmalarından biri olup, bir popülasyonun nesiller boyunca karakteristik olan kalıtsal özelliklerindeki değişimdir. Charles Darwin, kendi görüşüne göre kasıtlı olarak gerçekleştirilen yapay seçilime karşılık kendiliğinden gerçekleşen "doğal seçilim" terimini popülerleştirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Popülasyon genetiği</span> popülasyonların genetik farklılıklarıyla ilgilenen genetiğin alt alanı, evrimsel biyolojinin bir parçası

Popülasyon genetiği, popülasyonlardaki fertlerin benzerlik ve farklılıklarının kaynaklarını, bunun yanında popülasyonlardaki alel frekansının dağılımlarını ve değişimlerini araştıran bir genetik altdalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Theodosius Dobzhansky</span>

Theodosius Grygorovych Dobzhansky, Ukraynalı genetikçi ve evrim biyoloğu. Ayrıca T. G. Dobzhansky ve -İngilizceleştirerek- Theodore Dobzhansky olarak da söylenir. Evrimin Çağdaş Sentezini şekillendirerek, evrimsel biyoloji konusunda merkezi bir rol oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hint-İranlılar</span>

Hint-İranlılar ya da kendi tarihsel adlandırmaları ile Arya veya Aryanlar Hint-Avrupa dil ailesinin önemli bir kolu olan, Hint-İran dillerinin, MÖ 3. binyılın ikinci yarısından sonra, Avrasya'nın geniş ve önemli bölgelerinde yayılmasına sebep olmuş olan bir grup Hint-Avrupa Halkıydı, zamansal süreçte İran ve Hint-Aryan halkları olarak bilinen, iki ayrı alt gruba bölündüler.

Rastgele genetik sürüklenme, alel sürüklenmesi veya Wright etkisi olarak da bilinen genetik sürüklenme, bir popülasyondaki mevcut bir gen varyantının (alel) frekansında rastgele şansa bağlı olarak meydana gelen değişimdir.

<span class="mw-page-title-main">Kafkas ırkı</span>

Kafkas ırkları, Avrupa, Batı Asya, Hindistan'ın bir kısmı ve Kuzey Afrika halklarının tamamını tanımlamakta kullanılan bir kavram. Geçmişte ten rengine bakılmaksızın bu bölgelerde yaşayan tüm halklar için kullanılıyordu. Günümüzde daha çok beyaz Avrupalıları tanımlamak için kullanılır.

Ortak ata, evrimsel süreçte, birden fazla canlı türünün ortak genetik öncülü olan canlı. Modern biyolojide, Dünya üzerinde yaşayan ya da soyu tükenmiş birçok canlının, diğer alt canlı türlerinin ortak atası olduğu kabul edilir. Ayrıca tüm canlıların "evrensel bir ortak ata"dan ya da "ortak gen havuzu"ndan geldiği kabul edilir. Evrensel ortak ata kavramı, ilk kez 1859'da Charles Darwin'in Türlerin Kökeni kitabında ortaya atılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Evrimsel psikoloji</span> evrim teorisinin sosyal ve doğa bilimlerinde uygulanması

Evrimsel psikoloji (EP), bellek, algı, dil gibi psikolojik özellikleri çağdaş evrimsel bir bakış açısıyla inceleyen bilim dalıdır. Evrimsel psikoloji, bunun yanında insanın hangi psikolojik özelliklerinin, ne tür bir uyarlanma geliştirdiğini, yani doğal seçilim veya cinsel seçilimin işlevsel sonuçlarını belirlemeye çalışır. Kalp, akciğer ve bağışıklık sistemi gibi fizyolojik mekanizmalar hakkındaki uyarlanımcı düşünce ile evrimsel biyolojideki düşünce ortaktır.

<span class="mw-page-title-main">Genetik karışım</span>

Genetik katkı veya genetik karışım, daha önce birbirlerinden ayrılmış olan iki veya daha fazla popülasyonlardan gelen bireylerin tekrar birbirleriyle karışarak melezleşmeye başlaması ile oluşur. Genetik katkı, yeni bir genetik soyun başlaması ile sonuçlanır.

İkili kalıtım teorisi veya bilinen adıyla gen-kültür birlikte evrimi, insan davranışının genetik evrim ve kültürel evrim gibi nasıl iki farklı evrimsel sürecin bir ürünü olabileceğini açıklamak için 1970'lerin sonu ve 1980'lerin başında geliştirilmiş olan bir kuramdır. İkili kalıtım kuramı, insanlardaki davranış çeşitliğinin birincil nedeni olarak kültürü gören sosyal bilimler ile kültürü genetik seçilimin bir yan ürünü olarak gören sosyobiyoloji ve evrimsel psikoloji arasında bir "orta taban" oluşturur. İkili kalıtım kuramında kültür, sosyal öğrenme yoluyla insan beynine ulaşan bilgi olarak tanımlanır. Kültürel evrim, kültürel bilgiler üzerinde hareket eden Darwinci bir seçim süreci olarak kabul edilir. İkili kalıtım kuramcıları, genellikle Darwinci seçilim sürecinin genetik bilgileri etkilediği genetik evrime benzeterek tanımlarlar.

Seçilim birimi, doğal seçilimin etki ettiği biyolojik yapı veya düzenler hiyerarşisi içinde yer alan her biyolojik birime veya varoluş şekline verilen isim. Birkaç on yıl boyunca, bu farklı seviyelerde hareket eden seçici baskılar aracılığıyla evrimin şekillendirdiği boyutlar hakkında evrimsel biyologlar arasında yoğun tartışmalar yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Haplogrup Q-M242 (Y-DNA)</span>

Haplogrup Q-M242 veya kısaca Haplogrup Q insanlarda görülen bir Y-DNA haplogrubu türü.

<span class="mw-page-title-main">Japon Paleolitik Dönemi</span>

Japon paleolitik dönemi, Japonya'ya insan yerleşiminin başladığı MÖ yaklaşık 40,000-14,000 yıllarını kapsayan dönemdir.

<span class="mw-page-title-main">Proto Hint-Avrupalılar</span> Tarih öncesi etnik grup

Proto-Hint-Avrupalılar veya Ön Hint-Avrupalılar, dilsel yeniden yapılandırmalara göre Hint-Avrupa dillerinin atası olan Proto-Hint-Avrupa dilini konuşmuş Avrasya'nın tarih öncesi insanları.

Bencil genetik unsurlar, organizmanın uygunluğu üzerinde olumlu veya bir olumsuz etki olmasa bile, genomdaki diğer genler pahasına kendi aktarımlarını artırabilen genetik bölümlerdir. Genomlar, geleneksel olarak, organizmanın ortama uygunluğunu iyileştirmek için birlikte hareket eden, birbirine bağlı birimler olarak görülmüştür. Bununla birlikte, genler kendi aktarımları üzerinde bir miktar kontrole sahip olduğunda, kurallar değişebilir ve bu nedenle, tüm sosyal gruplar gibi, genomlar da kendi bölümleri tarafından bencil davranışlara karşı zayıftır.

<span class="mw-page-title-main">Masatoshi Nei</span> Amerikalı genetikçi ve evrimsel biyolog

Masatoshi Nei , Temple Üniversitesi Biyoloji Bölümü'nde Carnell Profesörü olarak çalışan Japon asıllı Amerikalı evrim biyoloğudur. 1990'dan 2015'e kadar Pennsylvania Eyalet Üniversitesi'nde Evan Pugh Biyoloji Profesörlüğü ve Moleküler Evrimsel Genetik Enstitüsü Direktörlüğü yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Genetik mesafe</span> genetik farklılık ölçüsü

Genetik uzaklık veya genetik mesafe, türler arasındaki veya bir tür içindeki popülasyonlar arasındaki genetik farklılığın ölçüsüdür; mesafe ortak atadan itibaren geçen süreyi veya farklılaşma derecesini ölçer. Birçok benzer alele sahip popülasyonlar, küçük genetik mesafelere sahiptir. Bu durum, yakından ilişkili olduklarını ve yakın zamanda ortak bir ataya sahip olduklarını gösterir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.