İçeriğe atla

Lugano

Başlığın diğer anlamları için Lugano (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Lugano
Şehir
Lugano arması
Arma
Switzerland üzerinde Lugano
Lugano
Lugano
Lugano'nun İsviçre'deki konumu.
Ülkeİsviçre İsviçre
Kanton Ticino
İlçe (Wahlkreises, District, Distretto)Lugano İlçesi (Distretto)
İdare
 • TürBelediye
 • Belediye BaşkanıMarco Borradori (Ticino Ligi)
Yüzölçümü
 • Toplam75.8 km²
Rakım273 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam63.185
 • Yoğunluk830/km²
Zaman dilimiUTC+01.00 (OAS)
 • Yaz (YSU)UTC+02.00 (OAYS)
Resmî site
www.lugano.ch
Sighignola zirvesinden Lugano

Lugano (Latince: Luganum), güney İsviçre'de İtalya sınırına yakın, Lugano Gölü kıyısında şehir. İsviçre'de tamamında İtalyanca konuşulan tek kanton olan Ticino'dadır.

İsmi ve arması

Bu şehrin ismini benzerini ihtiva eden ilk yazılı belge 804 tarihli olup şehrin adı Luanasco olarak verilmektedir. Ancak 1189'den itibaren yazılı belgelerde şehir Lugano olarak anılmaktadır. Şehrin isminin Almanca belgelerde şekli Löwens, Lauis, Lauwis olarak verilmiştir; ama günümüzde bu isim varyantı kullanılmamaktadır.[1]

Lugano isminin aslının ne olup nasıl türetildiği hakkında çeşitli teoriler bulunmaktadır. En olası açıklamalar halk arasında konuşulan halk Latince'sinde bulunan "koru" anlamına gelen lucus sözcüğünden veya "golde yaşayan" anlamına gelen lakavannus sözcüğünden türetildiğidir.[2]

Şehir, 1200 yılından beri hemen hemen aynı özel armayı kullanmaktadır. Bu bir kalkan şekilli arma üzerinde bir kırmızı hac bulunmakta ve bu haçın dört boş köşesinde büyük harflerle "L", "V", "G" ve "A" bulunmaktadır. Bu harflerin Lugano isminin kısaltılması olduğu kabul edilmektedir.[3]

Coğrafya ve iklim

Lugano şehri, Alpler'in güneyinde bulunan Maggiore Gölü ile Como Gölü arasında bulunan Lugano Gölü kenarında konumlanmıştır. Lugano Ticino kantonunun Alpler üzerinde bulunan "Monte Ceneri Geçidi"'nin güneyinde bulunan "Sottoceneri" adı verilen bölgenin ortasında bulunmaktadır.

Şehir merkezi göl sahilindedir ve göle akan Casserate Suyu'nun hemen batısındadır. Şehrin göl sahili 925 m rakımlı "Bre Dağı" ile 912 m rakımlı "San Salvatore Dağı" arasında hilal şeklinde bir körfezdir.

Şehrin tarihi gelişmesi belli bir plan veya programa göre olmadığı için şehri kapsadığı alan ve şehrin sınırları belirli bir geometrik hatta mantıki bir şekil göstermemektedir. Şehir değişik zamanlarda gelişigüzel gelişmiştir. Belirli zamanlarda bazı komşu köyler veya yakın varoşlar veya araziler şehrin parçası olmuşlar; belli bir plana bağlanmadan diğer taraflar ise şehrin parçası olmamışlardır. Özellikle şehrin uzak ve şehir ile araları ayrık iki semti bulunur. Bunlardan bir Villa Luganese'dir ve bağlı olduğu Lugano şehri ile arasında "Cadro" belediyesi bulunur. Diğeri ise büyük ve çok dağınık olarak az gelişmiş olan Lugano Gölü doğu sahilinde olup şehirle arasında Luagano Golü bükluna semttir. Diğer taraftan, Paradiso adlı bağımsız bir belediye Lugano'nun çok gelişmiş iç bölgesi tarafından ve Lugano Golü tarafından çepeçevre çevrelenmiştir.

Lugano şehri belediye sınırları içindeki şehir azarısını alana (1997'den beri) 32.09 km² olmaktadır. Bu alanın %10.1'i (yani 3.25 km²'si) tarım alanı olup %0.5'i tarım bitkileri yetiştirmede %8.4'ü yüksek yayla merası olarak hayvancılık için kullanılmaktadır. Bunun %0.5'i 6.73 km² (yani %21.0'i) orman olup bu alanın hepsi çok yoğun ağaçlıklı orman halindedir. Geriye kalan alanın 4.48 km (%14.0'ü) binalar ve yollar gibi şehirleşme için kullanılmakta; ve bu alanın %3.0 yollar gibi ulaşım enfrastrüktürü için kullanılmakta, diğerleri özel veya kiraya verilmiş evler, iş yerleri ve sanayi alanları ve %3.0'ü parklar, yeşil bölge alanları ve spor yapma alanları için kullanılmaktadır. Su alanı olan 0.04 km² (%0.1'i) göl alanıdır. 0.12 km (%0.4'ü) ise boş arazidir.

Lugano "okyanus tipi" hemen hemen "ıslak subtropik" iklimine yakın bir iklime sahiptir, Bu iklime uygun olarak kışlar nispeten ılık ve yazlar ise sıcak ve ıslak geçmekte ve yılın her döneminde yağışlar bulunmakta ama kışlar nispeten daha az yağışlı geçmektedir. Şehrin meteorolojik gözlem istasyonu rakımı 273 metredir. Buradaki gözlemlere göre şehirde yılın 103.3 günü ya yağmurlu ya da karlı geçmektedir ve yıllık toplam yağış ortalaması 1545 mm olur. En kuru geçen ay Aralık ayı olup aylık ortalama yağış ortalama 5.6 gün içinde ortalama 63 mm'dir. En yağışlı ay Mayıs olup ortalama yağış 194 mm'dir.[4]

Demografi

Belediye sınırları içinde Lugano şehrinin nüfusu (14 Nisan 2013 tahminine göre) 666,034 kisidir. Böylece Lugano İsviçre'de nüfus itibarıyla 9. büyük şehir ve Ticino kantonunun en büyük şehri olmaktadır. Aynı zamanda İtalya dışında bulunan en büyük İtalyanca konuşulan şehirdir.

Lugano şehri nüfusunun tarihsel gelişmesi (şehre 1972'de eklenen semtlerin nüfusları 1972'den sonraki verilerden düşülerek elde edilen) şu Tarihî Nüfus Verileri tablosunda incelenebilir:[5]

Ekonomi

Lugano yakınlarında buluna bölgeleri istihdam merkezidir. Bu şehir ekonomik sektörlerine İsviçre dışından büyük miktarda işçi çekmiştir. Bu arada bir İtalyanca konuşulan bölge olduğu için İtalya'nın daha az gelişmiş kısımlarından işçi gelmiştir. Şehirde önemli iki ekonomik sektör ilgiyi çekmektedir.

Bunların başında turizm gelmektedir. 2009'da Lugano'da 1,584 otel odası ve 2,889 yataklı 80 otelden oluşan önemli turizm sektörü bulunmaktadır. Şehirde epeyce çok tarihi bina ve müze bulunmaktadır ve şehrin etrafında birçok doğa atraksiyonları bulunur. Lugano Gölü ve etrafındaki dağlar çok değişik turizm faaliyeti için yatırım çekmiş ve turistler için çok ilgi çekici hale getirilmiştir. Örneğin Lugano çevresindeki bölgede 300 km. aşkın dağ bisikleti sporu için özel bisiklet patikaları bulunmaktadır.

Diğer önemli sektör bankacılık ve finansman faaliyetleridir. Özellikle İtalyan yatırımcıların devlete vermek istemedikleri vergilenebilir gelirleri bu şehirdeki finansal kurumlar tarafından nemalandırmaktadırlar.

Fakat Lugano'da reel sektör üretimi de önemlidir. Şehirde tekstil sektörü ve makine sektörü önem kazanmakla beraber buhrandan etkilenmişlerdir. Şehirde ayrıca önemli tütün işleme fabrikaları ve çikolata üretim fabrika ve imalathaneleri de bulunmaktır.

Kültür

Eurovision

İlk Eurovision Şarkı yarışması 24 Mayıs 1956'da Lugano kentindeki Kursaal Theatre'da gerçekleştirildi. İlk gecede Hollanda, İsviçre, Belçika, Almanya, Fransa, Lüksemburg ve İtalya yarıştılar. Gecenin birincisi Lys Assia'nın söylediği "Refrain" şarkısı ile İsviçre oldu.

Müzeler

Resimler

  • San Salvatore Dagindandesde Piazza Luini, Lugano, Suiza.
    San Salvatore Dagindandesde Piazza Luini, Lugano, Suiza.
  • Lugano sahil yalılarının birinin gole kapısı
    Lugano sahil yalılarının birinin gole kapısı
  • Lugano - Gottardo Bankasi
    Lugano - Gottardo Bankasi
  • Monte Bra görüntüsü
    Monte Bra görüntüsü
  • Golun doğu yakasında Şehirden ayrik Cantina di Caprino
    Golun doğu yakasında Şehirden ayrik Cantina di Caprino
  • St. Lorenzo Katedrali
    St. Lorenzo Katedrali
  • St. Maria degli Angioli Kilisesi
    St. Maria degli Angioli Kilisesi
  • St. Rocco Kilisesi
    St. Rocco Kilisesi
  • Palazzo civico Şehir Konağı
    Palazzo civico Şehir Konağı
  • Kanton Kütüphanesi
    Kanton Kütüphanesi
Lugano panoraması
Bre Dagi'ndan Lugano panoraması
Bre Dagi'ndan Lugano Gölü panoraması

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "History of the City". Lugano Şehri. Erişim tarihi: 18 Şubat 2009. []
  2. ^ Stefano Vassere, I nomi di lüogo - L'origine del nome di Lugano[] (1993)
  3. ^ "Lugano commune (Ticino canton, Switzerland)". Flags of the World Website. 17 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012. 
  4. ^ "Temperature and Precipitation Average Values-Table, 1961–1990" (Almanca, Fransızca, ve İtalyanca). Federal Meteoroloji ve Klimatoloji – MeteoSwiss. 11 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 
  5. ^ Kaynak:İngilizce Wikipedia "Lugano" maddesi population 16 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Lugano ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cenevre</span> İsviçrede şehir; Cenevre kantonunun başkenti

Cenevre, İsviçre'de Cenevre Gölü kıyısında yer alan, İsviçre'nin Zürih şehrinden sonra en yüksek nüfuslu ikinci şehridir. Fransızca konuşulan İsviçre bölgesi olan "Suisse Romande" bölgesinin en büyük şehridir. Aynı ada sahip Cenevre kantonu'nun başkentidir. Rhône Nehri'nin Cenevre Gölü'nden çıkışında konumlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zürih</span> İsviçrenin Zürih kantonunun başkenti; finans merkezi

Zürih, İsviçre'nin en büyük kentidir. 2018 yılında Zürih Belediyesinde nüfus 415.367, çevre ilçeleriyle birlikte nüfusu 1,39 milyon kişidir. Zürih şehri Zürih Kantonu'nun başkentidir. İsviçre'nin ekonomik ve Almanca konuşulan bölgesinin kültürel merkezidir. FIFA merkezi Zürih’te bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Porto Alegre</span> Brezilyada belediye; Rio Grande do Sul eyaletinin başkenti ve en büyük şehri

Porto Alegre, Brezilya'nin 26 eyaletinden biri olan Rio Grande do Sul'un başkenti ve en büyük nüfuslu şehridir. Adı Portekizcede "Mesut Liman" anlamına gelir. Porto Alegre Brezilya eyaletleri arasında başkent olan şehirlerin en güneyinde bulunanıdır. Porto Alegre şehrinin sınırları içinde alanı 496.827 km² olup 2010 nüfus sayımına nazaran Porto Alegre şehrinin sınırları içindeki nüfus 1.509.939 kişidir ve böylece bu şehir Brezilya içinde 10. sırada gelmektedir. Şehir ve sınırları dışında bulunup şehre bağlı olan varoşları ile birlikte Porto Alegro Metropoliten Bölgesi nüfusu 2010 itibarıyla 4.405.760 kişiye ulaşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Vaud</span> İsviçre kantonu

Vaud İsviçre'nin Fransızca konuşulan bölgesinde bulunan bir kantondur. Lozan, kantonun başkenti ve en önemli şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Vitoria-Gasteiz</span> İspanyanın Araba/Álava ilinde belediye

Vitoria-Gasteiz, İspanya'nın kuzeyinde otonom bölgelerinden biri olan Bask Özerk Bölgesi'nin Alava iline bağlı bulunan bir şehir ve belediye. Bask Özerk Bölgesi'nin ve Alava ilinin başkentidir. Nüfusu 238,247 kişidir. Bask ülkesinde, nüfus itibarıyla, ikinci büyük şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Como</span> Como iline bağlı komün (Lombardiya, İtalya)

Como, İtalya'nın Lombardiya bölgesinde kendi adını taşıyan Como ilinin merkezi olan ve Milano şehrinin 50 km kuzeydoğusunda İsviçre sınırında yer alan küçük bir şehirdir. Adını verdiği Como Gölü ile tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Luzern</span> İsviçrede şehir ve belediye

Luzern, Almanca konuşulan kısımda kuzey-merkezi İsviçre'de bir şehir. Luzern şehri Luzern Kantonu başkentidir ve Luzern ilçe (Wahlkreis) merkezidir. Dört Kanton Gölü'nün o noktada Reuss Nehri'ne dökülen batı ucunda yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Mantova</span> Mantova iline bağlı komün (Lombardiya, İtalya)

Mantua, kuzeybatı İtalya'da Lombardiya bölgesinden ismini taşıdığı Mantova ili'nin merkezi olan önemli bir şehridir. Mantua belediye sınırları içinde alanı 63,97 km² olup bu sınırlar içindeki nüfusu 48.648 kişidir ve nüfus yoğunluğu 756 kişi/km² olur. Fakat Mantua şehrinin etrafında Mantua'ya bağlı şehirleşmiş büyük Mantua beldeleriyle birlikte nüfusun 100.182 kişi olduğu tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Vevey</span> İsviçrede şehir ve belediye

Vevey, İsviçre'deki Vaud kantonunda 18,364 kişi nüfuslu bir şehirdir. Cenevre Gölü'nün kuzey kıyısında yer alır. Burası İsviçre'nin Fransızca konuşan bölgesi içerisindedir.

<span class="mw-page-title-main">Campione d'Italia</span> Como iline bağlı komün (Lombardiya, İtalya)

Campione d'Italia, kuzey İtalya'nın Lombardiya bölgesinin Como ilinde yer alan bir İtalyan komünüdür. Kasabanın nüfusu 2.117 kişi; yüzölçümü 2.6 km² ve nüfus yoğunluğu 814,23 kişi/km²'dir.

<span class="mw-page-title-main">Prato</span> İtalyanın Toskana bölgesinde, Prato iline bağlı ilçe (komün)

Prato, İtalya'nın Toskana bölgesinde Prato ili merkezi olan bir şehirdir. Prato şehri Floransa'nın 20 km kuzeyinde konumlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Varese (il)</span> İtalyada bir il

Varese ili, Kuzey Batı İtalya'nın Lombardiya bölgesinde bir ilidir. Merkez kenti Varese'dir. 1.199 km²lik bir alana sahiptir. Nüfusu 879.605 kişi olup nüfus yoğunluğu 733 kişi/km² olur. Varese ili 1927de önceden "Como ili"ne bağlı olan Varese ve civarının ve "Milano ili"nin Gallarte ve civarının birleştirilmesinden ortaya çıkartılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Como (il)</span> İtalyada bir il

Como ili, kuzeybatı İtalya'da Lombardiya bölgesinin ili olup merkezi ismini aldığı Como şehridir. İlin alanı 1.288,07 km² olup bu ile bağlı olan 160 komün bulunur. İlin kuruluşu 1786'dadır; ama eski Como ilinin kuzeyi 1927'de Varese iline verilmiştir ve 1992'ye kadar da eski Como ili şimdiki Lecco ilini içinde bulundurmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Guardiagrele</span> İtalyanın Abruzzo bölgesinde, Chieti iline bağlı ilçe (komün)

Guardiagrele, güney İtalya'nın Abruzzo bölgesinde Chieti ili'ne bağlı 9.605 kişi nüfuslu bir tepe uzerinde kurulu yerleşim yeri ve bir komündür.

<span class="mw-page-title-main">Molfetta</span> İtalyanın Apulia bölgesinde, Bari iline bağlı ilçe (komün)

Molfetta, Güney İtalya'da Puglia Bölgesi'nde, Bari iline bağlı ve Bari şehrinin merkezinin 25 km batı-kuzey-batısından bulunan bir kent ve bir komün. Şehrin çok iyi restore edilmiş bir tarihsel merkezi bulunmaktadır. Şehir de yaşayanların, Molfetta lehçesi denilebilecek, özel bir İtalyanca lehçesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Rende, İtalya</span> İtalyanın Calabria bölgesinde, Cosenza iline bağlı ilçe (komün)

Rende, güney İtalya'nın Calabria bölgesinde Cosenza ili'ne bağlı bir kent ve bir komün. Rende komünü iki bölgeden oluşur. Eski şehir büyük bir tepe üzerinde eski Norman kalesi atrafında kurulmuştur. Modern Rende şehri düzlüktedir ve Cosenza şehirsel bölgesinin bir parçasıdır. Rende yeni şehri "Calabria Üniversitesi (UNİCAL)" kampüslerinin bulunduğu şehirsel bölgedir. Rende komünü nüfusu yaklaşık 35.500 kişidir ama üniversite öğrencileri ile birlikte bu nüfusun 60.000 kişi civarında olduğu bildirilir. Büyük Cosenza metropoliten şehirsel bölgesini nüfusunun ise 269.000 kişi olduğu tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Maggiore Gölü</span> İtalya ve İsviçrede bulunan göl

Maggiore Gölü, İtalya'nın kuzeyinde ve İsviçre'nin güneyinde Ön-Alpler bölgesinde bulunan eski buzul göllerinden en batıda bulunan göldür.

<span class="mw-page-title-main">Thun</span> İsviçrede şehir ve belediye

Thun, {(Fransızca): Thoune} İsviçre'nin Bern (kanton)'unda bulunan belediyedir. Thun İsviçre'nin Almanca konuşulan bölgesinde bulunup aynı adı taşıyan ilçenin (Wahlkreise) merkez şehridir. Şehir yakınında buzul çağında oluşmuş Thun Gölü adlı büyük bir göl vardır. Şehir bu golün kuzey kıyısında konumludur.

<span class="mw-page-title-main">Bellinzona Kaleleri</span> Birden fazla inşa edilmiş obje kompleksi

Bellinzona Kaleleri İsviçre'nin, Ticino kantonunda Bellinzona şehrinin çevresinde bulunan savunma amaçlı bir grup kale ve koruma duvarından oluşan tahkimattır. Grup Castelgrande, Montebello kalesi, Sasso Corbaro kalesi ile koruma duvarlarından oluşur. Castelgrande vadiyi kuşbakışı gören kayalık bir tepededir ve şehri koruma amacıyla yapılmış duvarlarıyla eski şehri korurken Montebello kalesine bağlanır. Üçüncü kale olan Sasso Corbaro kalesi ise diğer iki kaleden izole olmuş, diğer iki kalenin güneydoğusunda kayalık bir çıkıntıda yer alır. Bellinzola kaleleri denilen üç kale UNESCO Dünya Mirası listesi listesinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İsviçre'de İtalyan irredantizmi</span>

İsviçre'deki İtalyan irredantizmi, Risorgimento sırasında İsviçre'nin İtalyanca konuşulan bölgelerinin İtalya ile birleşmesini destekleyen siyasi bir hareketti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.